Historisch Archief 1877-1940
No. 842
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
vaerzen-zeggen gekomen, beeft hij zich, met den takt van een echt kun
stenaar, dat talent eigen gemaakt.
P« Heer Clous, als Foore» was vrjj goed. Hij stond wat al te lang en profil.
Mej. Chr. Poolman reciteerde de partij van Rafaël. 't Was middelmatig;
let enthousiasme voor dio 36 Raden" kwalijk te verechoonen. Over
dergelijke plaatsen glisseert men: on vïappuie pas.
J)e miac-en-scène van den G$sbregkt heeft eigenaardige moeilijkheden
in. Vondel was zoo min als een van zjjn tijdgenoten op de hoogte van
de, kostuumgeschiedenis ten tijde der eerste Graven uit het Ilenegouwsche
Huis. Zelfa heeft hij de afbeeldingen die in de Divisie~Chronffek te vinden
?waren,,ongebruikt gelaten. Het klassieisme hield er, voor helden, een
eigen kostuum op na, en de voorstelling, die men zich te maken had van
, den strijder Lucifer en den strijder Arent van Aernstel, met hunne
rondasse»", was" niet zoo heel verscheiden. Als de Bude zegt, dat hij helm
en pluim" van Borsselen op 't hoofd zette, wordt daardoor bewezen, dat
er aan geen helm van 1300 gedacht wordt, waar geen pluimen bij te pas
komen. Wat zou, in zulke omstandigheden, de lieer Bouwmeester, wat
de Heeren van Schoonhoven en De Jong doen? Don cylindervormigen
pot opzetten, die het tijdperk duidelijkst vertegenwoordigt? Dit zou
ten-eenen-male met de voorstelling van den dichter in strijd zijn geweest,
en d* vorm Lad allicht een lachlust bij het publiek kunnen wekken, dia
in strijd was met het tragische van de voorstelling. Men heeft een moycn
tertne gekozen, en kon bezwaarlijk anders.
Toch hadden sommige vergrijpen tegen het kostuum vermeden kunnen
worden, zonder in strijd te komen met de bedoelingen van den di-hter.
Voor-eerst kannen de malie-jakken en dilo-beenbokleeding minder op
Jdéedingstnkken van glimmend katoen gelijken. In don aanvang der XlVe
eeuw droeg men zelfs reeds gladde scheenplatim enz. Het kostuum der
Karthnizer monniken was juist, althans wat de kleur betrof, maar dat
van den Delten liet veel te wenschen. Buiten den dienst werd geen rokct
(klein overhemd) noch stool gedragen, en althands geen hemd van andere
stof dan ondoorzichtig linnen. De Bisschop was weer allorinissclijkst toe
getakeld, met zija graauwttHHiZ^-ie-kazuifel, een gewaad lat nooit gedragen
wordfc, dan bij het H. Misoffer, ofschoon men er de Bisschoppen, geza-mendlijk
met de kleeding der mindere orden, mee afbeeldt en er allen, dia do
Priesterwijding hebben, mca begraaft. Grijs-bruin is een volkomen onlitur
gische klenr. De Infultüof mijtecliEten hangen deu Bisschop op den rug,
worden niet naar voren gebracht. De Bisschop had op kunnen komen
met een tot de voeten' dalend ondoorzichtig hemd; waarover een t we -do
leed, met wijde korte mouwen (dalmatiek). Het prachtig.".? o gewaad'1 Irid
zicli tot do kap (of mantel) kunnen bepalen. Da ,.lurder<taf" had ecu
kromstaf, geen kruisstaf moeten zijn, enz. Mevrouw de Vries heeft zich
eenige moeite voor de verscheidenheid in haar kostumen gegeven; maar
essentieel ware geweest het verwijderen der jjowy-haren. DU Amslerflamxcho
Maeghdcn hadden veel van jeunes communiantcs, en 't is jammer, dut
men Mev. Rössing met een Amsterdamsen wapenschild van XVIIe-eeuwsehen
voraa heeft opgeschikt.
Ik zal van de dekoraties niet veel zeggen. Zij zijn, weinige jaren ge
leden, vernieuwd en verbsterd; maar een karthuizer klooster te
An.sterdam in romaanschen stijl is onwaarschijnlijk, en het gekleurde veu^ter
in den rondboog paste beter in de gang van een dorpsherberg aan do
tuinzijde.
De verschijning van Rafaël was bizoudcr sla ht verzorgd. Het
liouldlicht viel tooverlautaarnachtig op de votten van den vrouwelijken EIK'C!,
en ziju schaduw kwam in scherpe omtrekken uit op de w.'ik n achter
hem. In vroeger dagen, toen meu minder goed mot het licht wist om te
springen, was die veel beter. Wanneer men met con stuk van Vondel to
doen heeft, dat... zulke volle schouwburgen geeft, mochten zulke onder
deden wel wat trouwer behartigd worden.
3&et genoegen zie ik altijd hes echt Ilollandseli zan,?- en dansspellc-j«n
van Thomas van Malsem. Men neemt, met een gezelschap, dat zic'i niet
voor opera-zangera noch voor corps de ballet uitgeeft, hetgeen zij van
.zang en dans leveren voor lief; vooral waaneer do hihirge s'umniiüg
< liaast-meer het léven-zelf naar waarheid uitdrukt, dan /ij kiinstvei-tooui.'-cj
ia. 't'Was jammer, dat de Nieuwjaarstoespraak tiet aardiger was L i! ge
tallen. Zij is bestemd om zoo'n soort van Pasquino-kriiick te k-veren;
maar da materie i's vaak moeilijk te kiezen. De tegenstelling van hetgeen
?voor bet gasthuis en voor het nieuwe inuzeüm wordt uitgegeven, was al
Beer ongelukkig gekozen, in zich-zelve onrechtvaardig (i-?cler-een \vcL-t
toch, dat hot eerste een gemeentezaak is, het tweede ecu rijkübe'aM^),
maar ook in den mond van iemaat, aio zegt de kunst Let' te hebben, ten
uiterste onhandig. Is het wijs de bevolking der bovenste galerijen in te
nemen tegen eene stichting, die reeds viel te laat tot stand komt? lift
vit! mij zeer mee, dat die bevolking de beschuldiging nog al kalm aan
hoorde.
"Wfl gaan dos jaarlijks voort Vondel te huldigen en bij fe stcmircn in
'/ne dramatische vereering van Amsterdam: o mocht de lijd nog
eens aanbreken, dat wij zonder schaamteblos on? bij zijn lyrische
vereering onzer stad kunnen aansluiten, gelijk die schittert in de zangen,
aap,ons verminkt en verduisterd stadhuis gewijd!
'T Jan.'83. Alb. Th.
MUZIEK IN DE HOFSTAD.
Het nieuwe jaar werd vroolijk begonnen. Op Nieuwjar.rsavond gaven
de Dnitschers Xicolaï's Lustigén Weiber VOH WiailMr, een opera Eooala
men «r aan het Duitsche repertoire vele zou kunnen tocwenschen: opge
wekt zonder platheid, degelijk zonder te veel pretenties, zijn tekst en
mozitik belde en ondanks haren voor eeri opera, vrij eerbiedwaardigm
leeftijd vertoont Dis litsügen Weiier von Wïntlsor nog bijna geen
ijapeltje. De uitvoering was vrij goed.
Den volgenden avond gaf Diiigentia haai' pliilharmonische uitvoering;
zjj doet dat sedert 188Üeenmaal in elk seizoen; meer zotiniet gaan, war.t
Jiet is niet dan schoorvoetend dat .do groot e meerderheid zich zulk <2cn
concert zonder solisten laat welgevallen. En dat behoeft niemand te
verwonderen. Er is of kennis van muziek óf bijzondere voorliefde voor
muziek noodig, zal men eenige uren met genoegen, of althans met belang
stelling orkeststukken aanhooren. Verreweg de meesten der toehoorders
hebben noch die kennis, noch die voorliefde, zij zoeken ontspanning en die
vinden zij veeleer bij solo's, hetzij van een zanger of zangeres, hetzij van
een pianist of violist, dan by een symphonie. Is deze nu bovendien nieuw
en, zooals dat in den regel het geval is, niet gemakkelijk te vatten, dan
is het resultaat, inspanning dio niet door het genot wordt opgewogen. De
uitvoering van 2 Jan. bracht, behalve de Ie symphouie van Schuniauu,
slechts nieuwe stukken, waarvan het oudste, de weinig bekende
Siegessymphotiie" uit Beethovens Sehlacht bei Vittoria" (opus 91) van het jaar 1813
dateert. De meer geoefende toehoorder kon, al was de uitvoering geenszins
onberispelijk, ruimschoots genieten, zoowel bij de 2e symphonie van Saint»
Saëa, meer interessant van factuur dan melodisch aantrekkelijk, als by de
stemmingsvolle serenade van Volkinann, zoowel bij de hoogst eigenaardige
legende van Drorak als by de rijk geïnstrumenteerde stukkeu uit
Kalft Wald-symphonie. Maar voor de meerderheid was die berg nieuwe
muziek vrij zwaar te verteren en meu had beter gedaan niet op
eenmaal zooveel van de aandacht te vorderen. De vereerders der
classieken werden abgespeist" met het reeds genoemde stuk van Beethoven,
een gelegenheids compositie en niets meer dan dat, hoewel zij in den bes
ten lijd van den grooten meester werd gecomponeerd. Wat wel in bet
binnenste van den heer Verhulst is omgegaan, toen hem do samenstelling
van het programma werd meegedeeld, waarvan het zoo beslist moderne
karakter hem niet aangenaam kon ziju? Misschien maakt do keuze van
Schuaiauns symphonie voor hem alles goed; hoe dit zij hy dirigeerde met
opgewektheid.
De Fransche Opera gaf een reprise van Jóntsalem, een draak uit Verdi's
eerste periode. Donderdag zal do abgeleierte11 Marilta weer verschijnen t n
weldra wacht ons een reprise van Halévy's Ch<j rles VI een werk dat oJidauks
veol goeds, nooit populair is geworieu, tengevolge van do matheid der muziek
en do lengte van het stuk. Men heeft het libicttj een beetje omgewerkt,
missch;en zal Charles VI nu beter voldoen. Maar in elk geval is ue heer
Van Hamme niet bijster gelukkig in de keuze van ziju reprises. Men zou
zonder moei'e een dozijn werken van het repertoire kuuuen aanwijzen
die de eer eener wederopstanding veel meer verdienen dun C/iailcs VI;
Ilcrna."i en Mtirtliu kunnen test gemist worden en zoo de directie elk
wat, wils" moet geven; het is toch ook haar plicht den smaak van het
publiek door ds opvoering van betere werken t o veredelen. Mcii moet
natuurlijk elk joar kiezen uit den voorraad, muur men kkve zoovtol
mogelijk het beste.
Yvaio het carnavalstijd geweest, uien zou hebben gedacht dat de
heer Van Hamrne een carnavals-grap uiduiiiide, toen hij in de couran
ten en op de prog'.-aaima's vau 5 Januari lier, drukken: hot publiek
wordt beleefd verzocht lijdig tegenwoordig 'ie zijn, ten einde precies te
halt acht ure te kunnen beginnen". Die formule is bij hot Ned. Tooueel
Ctibruikeüik, wanneer het Hof wordt verwacht en velea meenden dus dat
ll.lt M.M. van plan waren de opvooring van Ji'fiisalcr.i bij te wonen. Men
weet dat onze Koning reeds sedert jaren de Frausyhe opera negeert en
het feit uat hij verwacht werd zooals rac-n vermoeide, verwekte tlus niet
FuritiL'e s-:nsa'ie. Maar het lïo :i' bij d: vei",vuoh;i;;g. /. AI. kwam niet sn
het l>:e;.-k dat de liuur Van llii:iii<; het publiek e.nvouiic; . . . bij den
neus had gehad. Voor f-viis gaat da;, maar een herhaling van die grap
zou niet a;m to radei; z:.;n.
Dca iiaag, S Ja:;. ltü-l.
DL'iïBELGIË.
XLVIII.
VlaamscU tooaoel.
Aükerd
Hoste. Mevr. van
Het nieuwe vlaamsche T o o n e e l s t u k Ds kleine patriot,
vaderknd-:ch dr.rna in l- bediijv'ea en (3 tafereelen, door Julius Hoste, muziek
van Kavel Mirv," i« nu ruecls achtereenvolgens 1^ malen op het nationaal
tooncei (in de Alhambra) te Brussel vertoond. Ds kleine patriot is een
tegenhanger van Den bru-t-eli-'/icii straatzanger deszeli'den schrijvers,
w:icU-i))ouu hij niet minder het hart van het volk heeft weten te treffen
ais niet hot drama wat wij heden besproken. Honderd voorstellingen
werden van den Slrtifiiaanger gegeven; het laat zich voorzien dat die van
den Patriot niet winder talrijk zullen wezen, want. niet allten dat da
directeur, Edmoml Hendricx, alles in het werk stelde om door nieuws
schermen en k'eeding de mixc-cn-scènc zoo volkomen mogelijk te maken,
maar eiken avciid is de zaal opgepropt vol; alle staanplaatsen zijn bezet,
allo stoelen der logiën ingenomen, tor, hoog aan het plafond reikhalst kop
aan icop. De hollandsciie lezer herinnert zich misschien dat Ds
BrussclKi'hc Striiatsaiiffcr de voorstelling is der ellende, welke door het verblijf
der snannsche soldaten en spionnen in de zestiende eeuw over Nederland
werd\erbreid. Welnu, J)e idcinc, patriot geeft ons een beeld
vandevervolffing welke <le bewoners van Belgenland door de Frausche republikei
nen in ITOa hadden te lijden.
Daar het drama nog ongedrukt ia willen wij daarvan kortelijk den
in. li o u <1 mededocleu. Jonkheer Vrijmar en zijne vrouw hebben dria
zoneu: Wilieai, liobrecht en Kareitje. De oud-schepen Slier Fierlaud heeft
eene dochtfir Elza, die mot Willeia verloofd worut. liet verlovirgafecst
Eal tul voorwendsel dienou om ecu plan te beramen, ten einde de
FranEchon uit Brussel te verdi'ijvea. Een der zonen vau \ rijman, Robrecht,
es-n vïj;vnd der patriolische denkbeelden zijns vaders, sluit z-ch aan bij (la
par!ij der Frausclien, maakt net wachtwoord der patriotten bekend, wordt
aldus do aanleiding dat lï-iii'che soldaten zijn ouderlijk huis li:iu-eu drin
gen, zijne broeders Willem cu Jüireltje govangen nemen, (tlsAvaarborg voor
eene som vau vele duizenden iraukeuj zoodat ziju vader aclf, teu gevolge