Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 344
M I L ? T A I R ZAKE N.
KADERMANOEÜVRE3.
Bij da tegenwoordige wijze van ooilogvoeren kan men in vredestijd niet
me;r volstaan de officieren en aanvoerders van minderen rang alleen op
hit ex^ercitie-torrfin te oefenen. Die oefeningen zijn .-.olfs slechts een
geri.jg onderdeel van de militaire opleiding van officieren en kader. Hoofd
zaak is zich de kunst der krijgvoeving eigen te maken.
Dikwijls werkelijk oorlog voeren zoude hiertoe zeker het beste middel
zijn. DJ toepassing van dit middel is, zooala van zelf spreekt, echter
onmpgelijk.
Een minder radicale wijze om het beoogde doel te hereiken bestaat
daarin, om in vredestijd oorlogs handelingen, zooveel mogelijk met de
werkelijkheid overeenkomende, na te bootsen. Dit heeft trouwens bij de
groote najaars-manoeuvres plaat,;, dat is den regel 14 a 20 dagen per
jaar. Gedurende het overige gedeelte van het jaar kunnen dergelijke
oefeningen niet worden gehouden, omdat alsdan de velden bebouwd zijn
en 'ie troepen afdeelingen te geringe sterkte hebben. Door den korten
duur'dezer oefeningen zijn z;j dan ook gehsel onvoldoende, temeer daar
z\j telkens door zulk een lang tijdsverloop wor.len afgebroken.
De velddwQst-cefeningen, de zoogenaamde uitgevoerde onderstellingen
op afwisselend Urre'.n, die alsdai» gehouden worden, kunnen, om (Ie beide
bovengenoemde redenen, slechts weinig vruchtdragend zijn. Van de par
ticuliere te.veinen mag geen gebruik worden gemaakt en de tactische
eenheden bezitten «auwe'ijks 1/M of 1/6 hunner oorlogssterkte. Hierdoor
moet m'-m Bijn toevlucht nernen tot, allerlei mogelijke en onmogelijke
veron'lerstel'iugen, waardoor de troe's zich dikwijls een geheel verkeerd
beeld der werkeVjkheid vor/ut. Kunnen de/o oefeningen, niettegenstaande
dit bezwaar, nog eeiiigsvns zi!n nvi hebben voor c!e opleiding van den
soldaat, de vorming -ie.r aanvoerders wonir, narmede niet verkregen.
Er moest dus naar een ander mi.ïdel worden omgezien, om ook zonder
troepen, in den kortst mogelijke a t;Id, oi'fïweviin en kader de geschiktheid
te doen v rkajgen om de taak1, ite\\ia xij in verkolrjkheid in oorlogstijd
gullen moeten uitvoeren, saar hehooien te kunnea vervullen.
Hiertoe werd in hc} ja»r 1879 een Ontver^-Voorschrift tot ItctJiMtJcn
Van Kader-manoeuvres uitgegeven.
Vele officieren zien in j'eze Kader-manoeuvre?, deze oefeningen zonder
troepen, niet veel heil, vooral niet in die, velke ('oor elk Bataljon afzon
derlijk in de nabijheid der carni/oe^.pa wovden gehouden.
Het moet trouwens erkend worden, i'!.at van het resulta?.t reznr oefe
ning na vier jaar, dat zij plaats hebben, nog ui;'t voel ;-jem.;rkt word'-,
getuige de .vele, soms grove tactisch ibutei;, die nog steeds bij de groote
najaars-manoevres door aanvoerders van hoogeren en 'ageren r;t7ig ge
maakt worden, en die voor een groot gedeelte bc-.t gevolg zijn van onvol
doende praetische opleiding van Officieren en Kader.
Naar onze .meening, moet dit geringe resultaat voomamelük worden
toegeschreven.aan de wijze waarop veelal de Kader-nianoeuvres gehou
den worden.
Dia der Bataljons afzonderlijk hebben gewoonlijk t.3 ver vnn de
garni«oenen plaats, zoodat daarmede dikwijls t-c.i miüiaire marsch van 3 a 4
uur gemoeid is en er op die wijze betrekkelijk weinig tijd voor de eigen
lijke oefening zelf overblijft. Ter plaatse aangekomen krijgen de offi
cieren enz. een opdracht ter uitvoering van eenig deel der onderstelling,
begeven zich. daartoe naar het hun aangewezen punt en vervaardigen al
daar '(Joch veelal na t'huis komst, op hun knmer) de onvermijdelijke
schets en rapport.
De leiders' dezer oefeningen treden daarbij op liet terrein niet voldoende
Ris leeraren in de krijgskunde voor hunne onderhebbende officieren op.
Toch bieden' die oefeningen daartoe ruimschoots de gelegenheid aan,
om aan te toonën hoe b. v. de waarde te schatten der vuuruitwerking
van al of niet bedekt opgestelde troepen en van het, meerdere of mindere
weerstandsvermogen eener positie, naarmate die al of niet, versterkt ia
geworden; hoedanig eene verkenning moet worden uitgevoerd, om te
kunnen vaststellen op welke wijze een stelling, een dorp enz. in staat van
Verdediging moet worden gebracht. De aard der toegangen, de uit
en inwendige vorm van een terrein-voorwerp dat tot eenige oorlogs
handeling moet dienen, de opstelling der verschillende wapen-soorten en
afdeelingen (versterkingen, reserve's, soutiens) nanr gelang van het
terr^in, en de eigenaardigheden hiervan uit een militair oogpunt beschouwd,
deze en nog Vele ' andere zaken bieden een ruim veld tot onderricht en
bespreking aan.
In de maanden Mei en Juni worden gewoonlijk de z. g. groote
leadermanoeuvres, door officieren van verschillende wapens, divisie's gewijze
gehouden.'
Voor den aanvang heeft gewoonlijk een bijeenkomst plaats, waarbij dik
wijls minder gehandeld wordt over de uit te voeren manoeuvre zelf dan
aver onderscheidene andere neven-zaken, en waarbij het vaststellen der
inrichting'en van den vorm der luter ia te leveren rapporten en
teekeningen veelal een der hoofUpunteu uitmaakt.
Deze. manoeuvres omvatten grootendeels, evenals die der afzonderlijke
Bataljons een te uitgebreid veld. Op die wijze is het vaak onmogelijk het
gebeele' terrein, waarop geageerd wordt te doorloopen. Hierdoor is men
genöod^aa'kt zijn toevlucht te nemen tot veronderstellingen, iets dat tegen
het beginsel dezer manoeuvres strijdt, daar het toch de bedoeling is liet
terrein te nemen gelijk het is, zonder vooraf vastgestelde, onderstelde
wijzigingen. Indien mea een minder groote uitgestrektheid koos, zoude
l'et voor de leiders der monoeavre mogelijk ^ijn het geheele terrein der
handeling te kunnen doorloopen, om, waar noodig, halt te houden ten
einde eenjg punt met meer nauwlettenJheid op te nemen, eenige belang
rijke stelling, een huis of andev teivemvoorwerp, dat, iets bijzonders
aaubiedt voor aanval of nader te beschouwen verdediging na te gaan, hoe
met het oog der onderstelde opstelling van de vijandelijke troepenmacht,
de onze zal behooreu te zijn; de afstanden, hetzij op het oog, hetzij met
behulp der kaart te schatten en de voor- en nadeelen te bespreken van
bestaande of aan te leggen verdediginga-werken.
\'oor dit alles ontbreekt meestal de tgd, omdat men zich het uitvoeren
van ecu krijgs-operatie voorstelt, veel te uitgebreid voor het aantal uren,
dio men daarvoor beschikbaar heeft. Een dergelijke operatie in da
werkelijkheid uitvoeren en zulk een handeling in bijzonderheden verkla
ren en bespreken zijn twee geheel verschillende zaken. De handeling zelve
kan slechts een kwartier vereischeu, terwijl men voor eene grondige be
spreking eenige uren behoeft. Dit wordt bij de keuze der ontwerpen voor
de kader-manoeuvres te veel uit het oog verloren. Dikwijls neemt men
daarbij ten grondslag den tijd, die in werkelijkheid noodig zal zijn om de
uit te veeren operatie op het slagveld te volbrengen. Deze verwarring
geeft tot veelvuldige en belangrijke misrekeningen aanleidiüg.
De leider, de troepenaanvoerders, de chefs van diensten moesten zicli
gewennen en er aan gewend worden om hunne bevelen en orders op de
zelfde wijze te geven en uit te vaardigen ah in den werkelijken oorlog,
ti.it is ? voornamelijk voor de afdeeliugs-commandanten op het terrein
zelf en naar gelang de gebeurtenissen zich ontwikkelen. Bij het uitvoeren
van feu rnarscli moeten do orders gegeven worden gedeeltelijk vóór het
vertrek, gedeeltelijk gedurende den marsch. Moet een kantonnement of
bivak worden betrokken, dan kunnen die orders eerst bij aankomst worden
gegeven, behoudens eenige voorloopige beschikkingen, die reeds van te
voren kunnen worden gemaakt. Betreft het, 't bezetten, aanvallen of ver
dedigen eoner positie, dn.n dient de bevelhebber gedurende of onmiddellijk
na de gedane verkenning zijn orders te geven hetzij aan den chef van
den staf. hetzij aan de commandanten der tactische eenheden en aan de
chefs van diensten.
In si ei! e van op deze wijze, worden de orders veelal op geheel andere
wij::o gegeven. Gewoonlijk gebeurt dit voor den afmarsch, ter plaatse waar
nae.iik'.vartier is gebonden en wel naar andere dingen op de kaart, die
uit dru na: d der zaak nooit yoo juist en duiileiijk kunnen zijn als die op
bet torLo;::. Dio orders aan de commandanten der hoofd-afdeelingen uitge
geven z;j7ide, verceiiigeu deze weder hunne onder-bevelhebbers, aan wie
zi; o;: hunne bsiiit. naar do kaart, hunne bevelen geven. Deze officieren,
dikwijls jüei, in ds gelegenheid om het geheele terrein, waarop zij moeten
agreresi, te d;,o:loopon en op te nemen, komen onderling overeen hoedanig
f.ij 'i'jnne troepen zullen opstellen, bewegen enz., om toch vooral elke
or.waas .«e-hijiilijirheid of vergissing te vermijden. Xa deze bespreking worden
d'; noodigo aanteekcningen gemaakt, om daarnaar later de rapporten op
te maken.
Do-e rapporten dienien beknopt maar duidelijk te zijn, doch er wordt
daarbij m vijdloopige beschouwingen getreden, waaraan men Keker ciet
gedacht, zoudi) hebben, indien zij op het terrein waren vervaardigd, zooals
dit, natuurlijk in oorlogstijd zoude geschieden.
Dikwijls worden die rapporten niet alleen niet op het terrein, maar
zali'j) i:iefc eens tijdens de manoeuvres gemaakt, maar eerst na terugkomst
in de garnizoenen en dan twee, drie dagen daarna, bij den Leider inge
leverd, in plaats dat dit dagelijks geschiedt, en de Leider daardoor de
gek'genheid heeft, de officieren te vereenigen, hen hunne rapporten ta
doen voorlezen, geraan.kte fouten op te merken enz.
Dio rapporten worden vóór de inlevering, met, elkander vergeleken,
gewijzigd en in overeenstemming gebracht. Zijn er in de uitvoering der
maüocuvre bijv. door een Comp. Commandant fouten begaan, dan wordt
dit door den Bat t. Commandant, in plaats van dit eenvoudig in zijn rap
port nan te teekenen, gewijzigd en laat deze het eerste rapport desnoods
overmaken.
Yi elke gelegenheid tot zclf-handelcn, tot het nemen van eenig initiatief
wordt op deze wijze aan do ofiicieren gelaten? Hoe kunnen de
Divisieen Korps-Commandanten, naar zulke rapporten, zelfs bij benadering, da
militaire bekwaamheden hunner ofiicieren beoordeelenV Het beste middel
hiertoe zou zeker zijn, dat zij zelf dikwijls bij die Kader-manoeuvres
tegenwoordig waren, om van hunne belangstelling daarin te doen blijken,
en om daarbij iu de gelegenheid te zijn, zich persoonlijk te kunnen
overtuigen, op welke wijze een ieder de hem opgedragen last volvoert.
Hebben wij boven reeds op de moeilijkheid gewezen voor de officieren,
om Lij de keuze van een te uitgestrekt operatie-veld het geheele door
hen te bezetten terrein te, doorloopen, dan gingen wij daarbij natuurlijk
nog van de veronderstelling uit, dat de officieren bij do groote kader
manoeuvres bereden zijn. Toch is dit niet altijd het, geval. Zoo werden
nog dit jaar o. a bij een gedeelte der Ie Divisie aan de onbereden offi
cieren geen paarden verstrekt. Ouder dergelijke omstandigheden wordt
het voor den leider, hoe kundig en ijverig hij wezen moge, en met hoe
veel tact en overleg bij ook te werk gnat, hoogst bezwaarlijk, zoo niet
onmogelijk om de hun gedane opdracht te volvoeren. Op die wijze wordt
bovirdien van de officieren een groote mate van noodelooze krachtsin
spanning gevergd, hetgeen weinig geschikt is om bij hen een opgewekte
geeifc te onderhouden en ingenomenheid met deze soort van oefeningen
te bevorderen.
Hut zal dus bij het houdon van groote kader-manoeuvres noodzakelijk
wezen, dat de officieren daarbij bereden zijn en een detachement Huzaren
van voldoende sterkte hen vcrgezelle om voor hunne paarden te zorgen
en o i» als ordonnancen dienst te doen.
Verder moet de lengte der marschen en de uitgebreidheid der rapporten
worden bekort; daaraan wordt te veel tijd besteed. De beknoptheid toch
der rapporten sluit hunne nauwkeurigheid niet uit, doch weert daarin.
r.iieen het, overtollige. Yvat de daarbij behoorende terrein-schetsen be
treft, zoo kan men daarvan aangezien deze mede op het, terrein ver
vaardigd dienen te worden alleen vergen, dat zij duidelijk en juist
zijn, en de opstelling der verschillende onder-afdeelingen, de richting der
vuurlijnon, den aard en vorm der werken enz. aangeven. In n woord,
wanneer wat minder a:m den papkr-iliü'ccl geofi'erd en wat meer tijd
besteed wordt aan de manoeuvre zelf, dan zullen deze oefeningen meer
nul. stichten en het; daurmede beoogde doel zeker beter worden bereikt.
Do ofiicieren van verschillenden rang op meer uitgebreide en meer der
gelijke wijze voor hunne taak berekend maken, door heu achtereenvolgens