Historisch Archief 1877-1940
. 347.
AMSTERDAMMER
VOOR NEDE]
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
DAGlLADYEBEËNIGING Hotiz * Co.
Kantoor: Spuistraat 216.
Hoofd-Agenten: te Batavi», G. KOLFF & Co.
Zondag 17 Februari.
Abonnement per 3/m ? 1.?. fr. p. p. ? 1.15.
'Afzonderlijke Nnmrnerg aan de Kiosken verkrijgbaar a. 0.10. *
Advertentiën van 1?6 regeia ? 1.?, elfee regel meer . 0.15.
, tr.ssehen den tekst per regel . . . . . 1. , f
Abonnement op de Maü-Editie por jaar is!?.
Advertentiën in . regel ]; 0.20.
INHOUD:
BUITENLAND. BINNENLAND: Onze- bladen. Warme kadetje», een Zater
dagavond-praatje, XXXIX, door Aquarius. Brieven van Jan van 'b Sticht.
K u na t: Het Toonoel te Amsterdam, door A. Th. Muziek, door Auditor.
Cauaerie over muziek uit België, door Manrice Hageman. TJit Bolgié, door II. A.
Kunstbeschouwing BoyaarJs van dan Ham, in Arti", door Alb. Th. Letter
kunde: Iets over dichters, I, naar aanleiding van Ben dag van Weelde" door Louis
Coupenis, beoordeeld door Homunoulua. Dageraal, naar Longfellow1, door
EJJ88 Knuttel?Fabiua. Bsriohton en Mededeelingen. Inhoud van Tijdschriften.
Nieuwe Uitgaven. Militaire Zaken: Algoinoene dienstplicht, door Y. Z.
Schaakspel. Feuilleton: Ia den Maneschyn II, door Hana Arnold. NIEUWS
VAN DB WEEK. Benoemingen. Onderwijs. Kovlt. Faillissementen.
Overzicht van do Effootenmarlit. Veiling van vaato goodsren. Burgerlijia
Stand. Ta Huur. Advertenün. Schouwburgen, 002 -
BUITEL I, A UT ».
De rampen der Egyptenaren in Soedan zija elkander snel op
gevolgd. Eerst werd het leger van Ilicks-pacha nedergesabeld;
daarop volgde de smadelijke nederlaag van Baker-paclia en nu
eindelijk de slachting van het garnizoen van Sinkat
De stad was dicht ingesloten door de troepen van Usman-Digman,
een der generaals van den Mahdi. liet kleine garnizoen hield de
verdediging vol zoolang de leeftocht strekte; doch toen ,deze
mmderde en de hongerdood hun voor oogen stond, stemden de 600
dapperen toe hun aanvoerder Tewfik-pacha te volgen in een
heldhaftigen uitval. Na alles wat voor den vijand bruikbaar was,
vernield te hebben, de zakken te hebben volgeladen met patronen,
namen zij het geweer op schouder en trokken de poort uit. Spoedig
geraakten zij .slaags met de overmacht der vijanden; zij verkochten
hun leven duur, doch moesten allen zonder uitzondering het laten
op het slagveld.
Dit heldenfeit, onder aanvoering van een Egyptisch bevelhebber
bedreven, maakt een geheel anderen indruk dan de laffe vlucht
der Egyptische troepen onder Baker. Zou wel het Engelsch com
mando, bij de Egyptenaren zeker niet geliefd, het best geschikt
zyn om de hoedanigheden der Egyptische troepen te doen uit
komen? De slechte berichten omtrent die troepen worden ons
steeds van Engelsche zijde gemeld, behalve wanneer reliëf moet
worden gegeven aan eene Engelsche victorie. Toch is het zeker
waar, dat een geheel ontzenuwd leger geen wapenfeiten bedrijft
als de uitval uit Sinkat.
De weifelende houding van hei ministerie Gladstone in deze
Egyptische zaken heeft reeds een deel van haar rechtmatig loon,
ontrangen.
Wij gelooven dat de bejaarde Premier het eerlijk met Egypte
meende. Het land is hem echter weinig dankbaarheid schuldig,
De laatste oorlog werd ondernomen om de binnenlandsche rust
in Egypte te herstellen. Wat was zijn resultaat? Dat het binnenlandsch
gezag geheel werd ondermijnd, en de Khedivale waardigheid slechts
in zooverre meer iets beteekent tegenover het volk, als van achter
den troon de roode rokken der Engelsche soldalen zichtbaar worden.
De logische gevolgtrekking uit zulk een toestand is het protectoraat
of een daaraan nabijkomende toestand. Doch een ministerie
Gladstone zou eene politiek van belangen voeren, zou uit zijn op
verovering.. = Dat denkbeeld was onverdragelijk, en na het formeel
gezag in Egypte aan het wankelen te hebben gebracht, liet men
het land alleen zitten om zich af te maken van een opstand in het
Zuiden, welks ernstig karakter sedert langen tijd voor Engeland
geen geheim meer was.
Thans heet het: Soedan ligt buiten den kring der Engelsche
belangen.
Ook met deze bewering kwam men te laat. Indien het ministerie
Gladstone nog vóór het terugtrekken der garnizoenen uit Soedan eene
onmogelijkheid was geworden, den Khedive van hare waarheid
bad overtuigd, was nog veel gered. Doch men hield te Londen
aan den schiin vast, dat Egypte zich zelve bestuurde, tegen beter
weten in.
3Su trekt Gordon met den goudbuidel naar de bedreigde streken,
. en oorlogschepen en traasportstciQmers volgen hem. met trogpen.
Hewett commandeert in Soeakim en Stephenson trekt er neen met
een leger. Allerlei domheden ontstaan in Engelsch brein. Een in
den regel verstandig geschreven blad, de Pall Mail Gazette oppert
het denkbeeld dat Gordon zich zal gevangen geven aan den Madhi,
als de beste wijze om met dezen in onderhandeling te geraken.
Met de gouden sovereigns zeker, die hij veilig door de woestijn
bracht?
Zoo maakt de verlegenheid bespottelijk, nadat weifelen de rampen
baarde.
De regeering heeft ten deele haar loon ontvangen, zeiden wij,
Het Huis der Lords heeft met eene meerderheid van niet minder
dan 100 stemmen de motie aangenomen, »dat de jongste bekla
genswaardige gebeurtenissen in Soedan in hoogen graad zijn te
wijten aan de besluitelooze en inconsequente politiek der regeering."
Eene dergelijke motie, in het Lagerhuis ingediend, wacht nog
hare beslissing. Het is niet onmogelijk dat zij door onthouding
van een deel der liberale partij de aanneming nabijkomt.
De motie van de Lords is een zware slag voor de regeering.
Niet omdat de conservatieve pairs regeeringspolitiek afkeuren. De
lersche politiek der regeering heeft de bewijzen geleverd dat zij,
waar hare zaak sterk is, die afkeuring niet heeft te duchten. Maar
de motie der Lords is een zware slag, omdat hare hoofdgedachte
waar is. Tegen waarheid baten geene partij-uitvluchten.
Het ministerie schijnt dus veroordeeld te zijn. Of zijne plaats
zal worden ingenomen door eene liberale reconstructie
GhamberlainDilke valt nog moeilijk te beslissen. Kamerontbinding op da
Egyptische quaestie schijnt de meest zuivere oplossing,
* *
»
Een debat van langen adem is afgesloten in den Pruisischen
Landdag. De kerkelijke quaestie is er behandeld met eene uit
voerigheid en eene scherpte die aan de levendigste dagen van
dezen lacgdurigen strijd doet denken. Stap voor stap had de
minister voor eeredienst en onderwijs zijn begrooting te verdedi
gen tegen de aanvallen van den heer Windhorst en zijne getrouwe
garde. Voord op het gebied van het onderwijs, want de heer
Windhorst scheen eer te willen doen aan zijne voorspelling, dat
op het gebied der school de strijd eerst recht zou aanvangen.
De regeering bleef vast staan in hare sterke vesting. Wij onder
handelen niet met u beet de minister den clericalen toe wij
weten niets van concessies of vergelijk met Rome; naar eigen inzicht
zal de Staat doen wat hem in deze zaken zijn plicht voorschrijft.
En de daad bij het woord voegende, laat de minister dadelijk na
de aanneming der begrooting in de bladen eene nieuwe kerkelijke
wet aankondigen, waarschijnlijk de opleiding der geestelijken be
treffende, maar waarvan evenmin de clericalen als eenige andere
partij eenige bijzonderheden af weten.
Een incident in dit langdurig debat was de aanneming eener
motie Stöcker, strekkende om de uren der Zondagmorgen-gods
dienstoefening niet meer te gebruiken voor lesuren aan door den
staat gesubsidieerde scholen voor voortgezet onderwijs aan arbeiders.
De minister verklaarde het in beginsel met de motie eens te
zijn en naar de verwezenlijking van hetzelfde denkbeeld te streven.
Voor enkele scholen kon hij die uren, voor het teekenonderwijs,
echter nog niet missen.
Niettegenstaande deze verzekering stemden conservatieven efl
clericalen eenparig tegen den minister, terwijl deze den steunder
liberalen genoot. De motie werd aangenomen.
Van de conservatieven was dit eene eenigszins onverwachte
stoutigheid; van de clericalen het welberaden opzet om den
minister in alles te grieven. Beiden ondervonden er de gevolgen
van. Prins Bismarck slingert zijn Quos ego... den conservatieven
naar het der tucht ontwende hoofd, en de ultramontaansche partij
in het parlement wordt uit Westfaalsche kiezerskringen, waar de
Katholieken het tegendeel van behoudend zijn, ernstig op de
vingers getikt wegens haar voortdurend heulen met de conser
vatieven.