Historisch Archief 1877-1940
NEDERLAND.
D E A M S T E R D A M M E R,
No. 348
energieken leider en een duidelijk geformuleerd programma bij
de oppositie, heeft de regeering nogmaals gezegevierd. Toch neeft
het Kabinet Gladstone eene ernstige waarschuwing ontvangen.
De gebeurtenissen in Soedan leveren de scherpste kritiek op
het krachlelooze regeeringsbeleid, door den heer Gladstone en
lord Derby in de verhouding tot het buitenland toegepast. Men
zou voor Engeland bijna een dubbel Kabinet wenschen : een f
oryministerie voor buitenlandsche aangelegenheden en een liberaal
ministerie voor het inwendig beheer en den wetgevenden arbeid.
Op dit oogeublik neemt men het met het Kabinet-Gladstone voor
Hef, ter wille van het vele, dat het nog zal moeten doen, om het
voor vier jaren afgekondigde programma geheel uit te voeren. Het
dankt zijn behoud meer aan hetgeen het niet deed, dan aan wat
het tot stand bracht.
* *
*
Hoe weinig doordacht de Fransche regeering gehandeld heeft,
door zich te verzetten tegen hel houden eener enquête omtrent den
toestand der Parijsche werklieden en de crisis in de bouwindustrie,
blijkt vooral, nu de enquête, tegen haren zin gehouden,
voorloopig geen enkel resultaat oplevert, waarmede men het Kabinet
dwang zou kunnen aandoen.
De gehoorde werklieden verklaren allen dat er slechts half zoo
veel werk is, als voor hun aantal noodig was. Vraagt men hun
de redenen, dan verneemt men: het buitenland voert bewerkt
hout, bewerkt marmer, meubelen, enz. in, minder fraai, maar
ook veel goedkooper dan wij hel hier maken kunnen; de wonin
gen zijn te Parijs duur; de machines verdringen het handwerk;
de rijken laten niet zooveel bouwen, behangen, vergulden, als wij
zouden wenschen; er komen vele werklieden uit de provinciën,
sommige vakken nemen het werk van andere over. En vraagt
men hun wat zij als middelen daartegen aanraden, dan is het
niet: naar de provincie gaan om goedkooper ie leven, zich aan
te sluiten om goedkooper grondstoffen te koopen en de
ondernemersvvinst te deelen, coöperatie, vlugger werken of minder
weeide. Wat zij vragen is: beschermende rechten op de
arükeien die ingevoerd worden, zoodat dan ten koste van al de
gebruikers in het land, de arbeider hooger loon kan bedingen;
belasting op den onbebouwden grond, om den eigenaar tot bouwen
te dwingen; belasting op de onbewoonde huizen om de huur te
doen verlagen; belasting op de machines, aldus moedwillig de
\oorlbrenging6kracht verlammend; hef kwijtschelden van een termijn
huishuur, een aalmoes dus; het verbieden aan de eene industrie
om ook het vak der andere uit te oefenen, dus terugkeer tot het
AJiddeneeuwsch gildewezen; staatsgebouwen en staatswerkplaatsen,
zoodat op kosten van het land de werkman builen concurrentie
zou kunnen werken; het uitzetten van vreemde werklieden; het
terugzenden van de zwervenden naar hun provinciën, enz.
Het eene middel dat voorgesteld wordt is al meer reactionnair
en meer economische ketterij dan het ander, zoodat de commissie,
naar eenige harer leden onverholen mededeelen, innig ontmoedigd
tn teleurgesteld is. Uit de tallooze gegevens een rapport op te
stellen, zal haar niet moeielijk zijn; wel echter uit dat rapport
eene conclusie te trekken.
Zjj die niet met de enquête ingenomen zijn, beweren dat men
niet de ware werklieden, maar de redenaars der clubs, de mede
werkers en lezers van den Prolétaire voor de commissie ziet
defileeren, en dat wanneer de leden van deze zich de moeite getroostten
naar de werkplaatsen te gaan waar de knappe werklieden, voor
wie er altoos wat te doen is, te vinden zijn, zij ook over den
algemeenen toestand andere gegevens zouden opdoen dan thans. De
bourgeoisie heeft, vooral bij de werklieden, den naam van egoïstisch,
bekrompen, reactionnair, kleingeestig, ouderwetsch de thans ge
hoorde Parijsche werklieden doen hun best haar in deze denkbeelden
te evenaren.
~~"~ B I TS Bf E SML A W ».
De heer Cremers is tot President gekozen.
De courtoisie vorderde het.
Maar er was een andere reden daarneven.
Tak c. s. wilden Gleiehman niet als President.
Om den hamer niet in handen van een lid der rechterzijde te «pelen,
gaven de liberalen aan de Kappeyne-fractie toe en namen Cremers in
plaats van Gleiehman.
Maar ook dat was den Kappyniauen niet voldoende. Zij eischten, behalve
het loslaten van Gleiehman, ook nog, dat Tak derde candidaat zou worden.
En ook dat gaf de liberale meerderheid toe.
Heeft de heer Van Houten dan wel zooveel reden om tegen de aan
eensluiting van alle mannen van goeden wil" op te komen ?
Do eerste vrucht van de aaneensluiting korut immers reeds zijn vriend
Tak ten goede!
Bij de Presidentskeuze hebben de anti-revolutionairen en ultra-montaneii.
slag geleverd.
De meeste anti-revolutionairen schaarden zich tegen de keuze van Bor«
ret tot tweeden candidaat; de katholieken gaven aan den gematigd-libe
ralen Roëll of aan Borret, de voorkeur boven den candidaat der anti-re
volutionairen voor de eerste candidatuur.
Al was de eervolle rol, die de Kooinschen jhr. Roëll lieten vervullen niet
benijdenswaard, het feit, dat men van die zijde liever liberaal dan anti*
revolutionair stemde, is niet zonder beteekenis.
ONZE BLADEN.
De Tweede Kamer is deze week bijeengekomen en de voordracht voor
een president iii de plaats van den heer Van Rees is opgemaakt. De
beschouwingen van de bladen over den vermoedelijken loop der keuze hebben
door den uitslag veel van haar waarde verloren en die uitslag zelt wijkt
sterk af van hetgeen men had verwacht of wel gevreesd. De heer Cremers
is tot eersten candidaat gekozen, de heer Borret tot 2en, de heer Tak tot 3en.
De meeste liberale bladen verheugen er zich over dat de liberale kamer
leden althans tot nheid zijn gekomen in de keuze, en hopen er het beste
van voor de toekomst. Ook het Haagsche Dagblad is tevreden daar het
den heer Cremers als een bezadigd man kent. De Tyd hoopt dat de heer
Cremers slechts tijdelijk den zetel zal bezettenjdaar hij de eenige geboren
katholiek is in de Kamer die het blad steeds onder zijn bestrijders zag.
Een niet te miskennen ontevredenheid spreekt uit de woorden van de
Stand, Zij toch moet constateeren dat de anti-revolutionaire club niet tot
eenheid is geraakt en troost zich nu met een hateljjkheid op de bezadigd
heid" vau den verkozene.
Een art'kel in het laatstgenoemde blad over de gedragslijn van de
antirevolutionairen in de Kamer bij de nu geopende zitting, heeft tot een
korte polemiek met 't Vad. geleid, hetwelk de eerlijkheid van het advies
in twijfel trok. Een andere polemiek is ontlokt door een artikel van het
Hand. getiteld: Grondwettige partijen, waarin het recht van bestaan der
kerkelijke partijen onder de tegenwoordige grondwet w.ordt ontkend. Dat
Tycl en Stand, daartegen opponeeren spreekt van zelf.
Een zesde brief van Mr. Van Houten over den politieken toestand va/
het oogenblik leidde slechts tot enkele opmerkingen in de pers. De heer
v. H. keurt de gedragslijn van de Kamer en de Regeering bij de jongste
Staatsbagrooting af, betwijfelt of Van Rees den toestand in Indiëzal ver
beteren en komt ten slotte neer op de door hem waargenomen
toenadering tus?chen de liberalen en Mr. Heemskerk.
De conservatieve staatsleer, zooals zij onvervalscht wordt verkondigd in
de brochure van een oud lid der Staten-Generaal", bood het Vad. stof
voor een hoofdartikel, terwijl het Haagsche Dgbl. haar artikelen over da In
komstenbelasting met een vijfde stuk ten einde bracht. Gunstig is het
oordeel van het blad, gelijk men verwachten kon, niet. En mocht er een
maal toe worden besloten, dan hoopt het blad, dat het zal zijn cp vaste
grordslagen. Het Hand. betoogt daarentegen in een tweede stuk over
het Tekort en de Inkomstenbelasting-", dat een inkomstenbelasting niet
als impót unique maar als deel van het belastingstelsel hoogst wenschelijk
is te achten, juist omdat zij iedereen dwingt zija deel in de staathuishou
ding bij te dragen.
De N. JR. Ct. vond in het debat onlangs in de Eerste Kamer over het
Trijhandelstelsel gevoerd, gelegenheid haar denkbeelden op dit terrein te
ontwikkelen en de justheid er van te betoogen, terwijl de Tijd in eer
paar artikelen met het opschrift Cijfers1' de vraag behandelde of de opga
ven die voor het vrijhandelstelsel moeten pleiten en gestadig door de voor
standers worden aangewend, wel relatief juist en afdoende zijn. Ook het
Zuiden behandelt: Vrijhandel of Protectionisme.
De financieéle quaestie bleef goeddeels rusten. Wel behandelde de Arnh.
Ct. het financieel debat in de Eerste Kamer, maar zij kwam nog niet tot
een resultaat. Het Haagsche Dagbl. besprak de nadere voorziening van
het muntwezen. De Alkm. Ct. liet een opwekkend woordje hooren over
de belastingen en wees op de vermindering van druk die in de laatste tien
tallen jaren is te constateeren.
De schoolwet gaf de Prof. Noordbrabander en de Nieuwe Noordli., de
Goitdsche Ct. en de Veend. Ct. nogmaals stof. De conclusie van de ge
noemde bladen stond wat de beide laatsteu betreft lijnrecht tegenover de
eerstgenoernden. De Tijd behandelde weder het Kweekelingstolsel en
pleitte voor den ouden vierden rang.
De Munsterkerkhof-quaestie heeft voorloopig haar beslag. Het besluit
van den minister van justitie om in appèl te komen wordt zeer op prijs
gesteld. Ook het Wcckbl. van het Rcgt verklaart aich er mede ingenomen.
NOE? enkele bladen hielden over de zaak zelf nabetrachting, maar na s\
hetgeen er over gezogd is, bepalen wij ons tot deze korte herinnering.
Nog werd behandeld door het Haagsche Dagblad: Java en de Javanen;
door het Vad.: den waterweg Amsterdam?Rotterdam en de provincie
Zuid-Holland; door het Rott. Nbl.: Wetten en Weten (een wensch om de
wetten meer onder het volk te brengen); door het Haagsche Dagblad
(naar aanleiding der vroeger vermelde polemiek tusschen de hh. Spruyt
en Schaepman). Over het ijken van geleerdheid door den Staat; door het
V. D.: over de ontginning onzer heidevelden; door de Midd. Ct.: over
de 7e reis van de Wülein Barents (een warme aansporing); door de
Purm. Ct.: over Zaken van Oorlog en Vree; door de N. B. Ct.: over
de Kinderziekte van den tegenwoordigen tijd, (de mazelen). De Stand.
eindelijk schre-f een negende stuk aan 't adres van den heer Betz, onder
het motto: Ik geloof in God den Vader, de Almachtigen."
IN DEN RAAD.
't Was een verrassing. Iedereen wist, dat we een nieuw tapijt zouden
krijgen, maai' niemand wist, dat het zóó mooi zou wezen. Regelrecht uit
Smyrna, via Deventer en Peck, voor f2500. Haren van wel een palm
leegte, eea prachtig roset in het midden ea een rand van?groen, en geel..