A°. 1884. DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOK NEDEELAM Verschijnt eiken Zaterdagavond. tJitgwrew: DAGBLADYEEEENIGING HOLIZ * Ca Kantoor: Spuistraat 216. te Batavi», G. KOLFJ1 * Oo. Zondag 23 Maart. Abonnement per 3/m ? 1.?. fr. p. p. ? 1.15. Afzonderlijke Nummers asn de Kiosken verkrijgbaar i O 10 Advertentiën vin 1?6 regels f l.?, elke regel mee» . 0.15. tueschen den tekst per regel ...,.?1.?. Abonnement op de Mail-£düie per jaar 18 _. Advortentiën in regel ....».?O 20. I N H O V D 3 BÜJIBNLAND.?BINNENLAND. Herziening der Onderwijswet, IHfST»*;. Onze bladen. Warme kadetjes, een Zaterdagavond-praatje, XLIII, door Aquarius. Kunst: Stadsschouwburg, door Clairmont. Het Tooneel te Rotterdam, door M. H. Kunstbeschouwing Tooneelkostnmen Hilman, door A. Th. Uit België, door SI. A. letterkunde: HolUndache Tooneelstukken, bij A. Kössing, door Alb. Th. De vrtiOgde van te leven, door L. van Deyssel. Berichten en Mededeelingen. Inhoud . TMI Tijdschriften. Nieuwe Uitgaven. Militaire Zaken: Het ontwerp der ge; Wü*igde Grondwet van het koninkrijk der Nederlanden, door Ares. MUitie-offifieren, door IJ. Z. Schaakspel. Feuilleton: In den Maneschijn, door Hans Arnold. (Slot). NIEUWS VAN DE WEEK. Faillissementen. Overzicht van de Effec.tewaarkt. Amerikaanache Sporen, X, door J. v. d. Burg. Burgerlijke Stand. Ve&iag van Taste goederen. Te Huur. Advertentiën. Schouwburgen, enz. BUITENLAND. De Duitsche Rijkskanselier heeft, bij de indiening van het regeeringsontwerp ter verzekering van arbeiders tegen ongelukken eene lange redevoering gehouden ter toelichting van zijn stand punt en ter verdediging van het staatssocialisme, dat men der regeering ten laste legt. Volgens hem heeft de Staat niet het recht om de vervulling van een zedelij ken plicht aan het toeval of foei particulier initiatief over te laten. Het beginsel der Staatszorg wordt ia meerdere of mindere mate overal gehuldigd getuige de wettelijke regeling der armenver pleging; het is slechts de vraag, heever men met de toepassing kan en mag gaan. Wat de Regeering nu voorstelde, was nog slechts eene eerste schrede. ZQ wilde echter gaarne voor de toekomst eene meer volledige wetgeving toezeggen. Jw heer Von Bismarck beweerde verder, dal de Sociaal-democrateo de plannen der Regeering, die slechts het heil van het volk beoogden, tegenwerkten, omdat zij voor hunne agitatie juist een ontevreden velk noodig hadden. Be Rtjksdag kreeg eene vermaning te hooren wegens de on vruchtbaarheid van zijne beraadslagingen. Het telkens weer verwavpen van .voorstellen, door de Regeering met de beste bedoe lingen ingediend, werkte verlammend op den wetgevenden arbeid. Het is zeer gemukkelyk, altijd maar »neen" te zeggen; de Rijks kanselier hoopte echter, dat de vertegenwoordigers eindelijk ook eens van hun recht van initiatief zouden gebruik maken; indien zij op de Regeerings-ontwerpen zoo veel te critiseeren vonden, zouden zij zelf moeten toonen, iets beters te kunnen voortbrengen. Op schamperen toon sprak de heer Von Bismarck over het verwflt, dat zijne uitbreiding der staatsbemoeiing inbreuk maakte op de persoonlijke vrijheid. > Volgens mijne ondervinding verstaat ieder onder «vrijheid" slechts vrijheid voor zich zelf, en niet voor an deren. Vrijheid van spreken beteekent niets anders dan de heer schappij des redenaars; vrijheid van drukpers is de overwegende invloed van redactiön en bladen. Vrijheid der kerk is gelijkluidend m/A priesterheerschappij." Vooral de combinatie van frei en sinnifj wekte steeds in hooge mate de achterdocht van den spreker. Het wetsontwerp werd verzonden naar eene commissie van 28 leden, die tevens een onderzoek zal instellen naar een tweede ontwerp, tot dezelfde categorie behoorende, waarin de wetgeving op de zoogenaamde vrije, ondersteuningskassen geregeld wordt. Hetzelfde lot wacht het ontwerp ter verlenging van den duur der sociaüstenwet. w m i Be ziekte van'den heer Gladstone heeft aanleiding gegeven tot liet gerucht, dat hij weldra als minister zal aftreden. Eigenlijk ?wortelen die geruchten in de steeds sterker wordende overtuiging, dat er tusschen dezen Premier en de meerderheid zijner ambtgenooten een principieel verschil bestaat, omtrent de houding, die Engeland] in de Egyptische quaestie behoort aan te nemen. Eene reconstructie van het ministerie, zoodat de heer Chamberlain en Sir Charles Dilke de hoofdfactoren zouden worden, wordt^door velen niet onwaarschijnlijk geacht, . Sedert twaalf dagen is geen tijding van generaal Gordon uit Kbartoem omvangen.. Vijandige slajnmeü. makea de gemesüschap tusschen deze plaats en Berber onmogelijk, zoodat er reden tot ernstige bezorgdheid beslaat. In Opper-Egypte ontbreken de noodige troepen; het eenige middel om de gemeenschap te herstellen, zou dus een tocht van het Engelsche leger onder generaal Graham van Soeakim naar Berber zijn. Het schijnt echter, dat de Regeering nog voor dezen uitersten maatregel terugdeinst. " ' ' De benden van Osman Digma hebben zich, na de laatste neder laag bij Tamaniëb, verstrooid. De aanvoerder der rebellen heelt zich met eeaige getrouwen in het gebergte teruggetrokken. r r ' - - _.,-r-£ * . Het Belgische ministerie werd deze week aan den rand van zijn val gebracht. Ingevolge de kieswet van 1883, waardoor zjj, die geen bewijs van zesjarig schoolbezoek kunnen leveren, zich aan examen mogen onderwerpen om capaciteits-kiezers te worden, heeft het ministerie van onderwijs een questionnaire opgemaakt, een lijst van 906 vragen, waaruit de examinatoren eene keus zul-, len mogen doen om ze den aspiranten voorteleggen. ' Deze vragenlijst heeft door het geheele land een storm teen opgaan. Dat er onder 906 vragen eenige belachelijke of verkeerd gestelde zijn, als »Waaraan herkent men slechte gezelschappen?"' of: »Toon, door kortelij k twee huishoudens te vergelijken, aan, j dat echtgenooten hun geluk aan den huiselijken haard moeten zoeken," of: »Welke zijn de gevaren en verleidingen, die een kiezer te weerstaan heeft?" of: »Aan welke vernederingen is hij blootgesteld, die schulden heeft?'' is natuurlijk. "* De, uiterste linkerzijde zoowel als de clericalen fewaraen «E tegen op, dat van de examinandi eene fonneele geloofsbe lijdenis gevraagd werd. Vragen als: >0nder wetee attributen doet God zich aan ons voor in zedelijk opzicht?" en »welke is; uit zedelijk oogpunt, de eeredienst, dien de mensch aan God ver schuldigd is?" of »in welken zin zegt men, dat de liefde God» het beginsel is van alle zedelijkheid?" kwetsten de uiterste linker zijde, omdat zij een Staatsgodsdienst onderstellen en de clericala partij, omdat de stellers van God sprekend, hem durven commentarieeren en niet als beginsel van het geheele Staats- en levens verband deden optreden. De eenen zagen er gewetensdwang, de anderen profanatie in. - In eene zeer scherpe rede van den Brusselschen advocaat Paul Janson was de afkeuring der Kamer geformuleerd, en hare mee ning uitgesproken: »dat er aanleiding bestond de vragenlijst te herzien en te vereenvoudigen, en er alle vragen omtrent wijsgeerige of godsdienstige meeningen der candidaten uit wegtelaten. De heer Janson verdedigde zijne motie, nadat de heerHouzeau m eene geestige rede de geheele vragenlijst had belachelijk ge maakt. De minister Frère-Orban antwoordde, en verdubbelde, toen de clericalen, bg monde van den heer Jacobs, hun aansluiting aan de motie bekend maakten, de bitsheid zijner repliek. Men stemde. Met 61 tegen 61 stemmen en 8 onthoudingen werd de motie-Janson verworpen. De heer Houzeau stelde daarna eene zachtere motie voor, die met 104 tegen 23 stemmen verworpen werd; tot eindelijk eene motie van de hh. Jamme, Collier, c. s., »akte nemend van de verklaring der Regeering, dat zij de vragen lijst nogmaals zal onderzoeken",waarmede de Regeering zich vereenigdev met 65 tegen 54 stemmen werd aangenomen, BINNENLAND. Vat ons de verwerping van de motie-De Bruyn-Kops c.s. over de ver*. betering van het kanaal van Amsterdam naar Rotterdam van harte leeft* heeft gedaan, vloeit niet voort uit onze voorliefde voor do prosjuftetf Noord-Holland. T~ De motie zelve had onze sympathie. . "^ Maar gelukkig is de discussie niet doelloos geweest.' De heeren Tak en Rutgers constateerden, als vrucht van 't debat, dat bewezen is dat men van deze Regeering en deze zaak niets heeft tr verwachten. Eu dat .is vaa Ueteeliéis, alarmener. dj vóngerwijzing van den heer