,-No. 354 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NED ERL AND. . York-Cjty Hall by E. 8. Wilde;:- Dr. Sevier by <?, W.Calle;~ Thy kingdom come" by A, B. Sreet; Among the Magdalen Islands by W. Benjamin; The Master by W. Breston Johnston; Progress in Fish Culture by Fred Mather; Written in Emerson's poems For a Child by S. Undencood Johnson; The destiny of the universe by S. Willard\ The soul's reflection by T. Duke; New Zealand in blooming Dec. by C. Gordon Gumming; Arnold on Emerson and Carlyle by J". Borroughs; ??Marse Chan by N. Page. Nieuwste uitgaven in Nederland: Lonjse Cuno, Conrad van Marburg. Een ketterjager^en geloofajrerbreider * H. Daebert. Sénèque et la mort d'Agrippine. Etude historique. G. 3. van der Hoeve, De fout van Ferdinand Reineck . . Dr. A. Kuijper, Plancius-Rede. ..... j ? Ludwig Nonne, Georg Dipold. ,;».«». Ouïda, Wanda ..... J i . J i » J. P. Hasebroek, Gedachtenis. . . . . . « . J. F. Tenthoff, Socialistische nevelen weggevaagd ? 'f . f 1.50 Nieuwste uitgaven in Engeland. A. Bain, Practical essays ", } ; J C. F, Brodie, The hidden picture 2 vol . . . E. Buchanan, The new Abelard a romance . ? B. M. Croker, Pretty Miss Neville . . . . English Catalogue of books for 1883 . From over the water by author of Cborister Brotliers H. C. Garland, Almost too late ..... J. Hawthorne, Fortune's Fooi . . £ » \ la. Beata, New edition . ..;:;! L. Mc Clintocks, New edition . , « . "W. H. Mallock, Property and progress ', . ? J. F, Mayo, Her object in life . - l . Mrs. M. E. Smith, The pity of it ; . l l Thomaa, A. fight.for life . . I i l A. Forbes, Chinese Gordon : ; J P. Elliot, Diary of an idlëwoman in Spain . « , 0.30 , 3.30 r 8:50 > 1.75 . 0.20 Bh. 4.6 21 31.6 5 5 6 o Ai 3.6 2 31 .G O' 2.6 Sl.G 2 3.6 18 Nieuwste uitgaven in Frankrijk, Henri Chatavoine, Ad Memoriam . '. " : ; J i A. de Puymaigre, L'empire et la Restauration * " ; S. Blandy, Les preuves de Norbert . ' J. de St. Amand 'La femme du premier consul . ? i Jules Barbier, La gerbe. . .<?«». "Y. Eabre, Jeane d' Are j . J ; , M. Gochard, Lettres de Plülippe II . J . , i . E. Beaussire, La libertéd'enseignement . . . » t Marie Jenna, Mes amls et mes iivres ', . i » L'abbéGeslin, Les oenvreg catholiqnef * . . ? A. Erhard, La princesse casse coa ? » S * Lueien Biart, Le pensativo j 'i 1 ', i G. Avene!, Richelieu et la monarchie.' 't ? J ' Desire Corbier, Les rimes terrestres . . » . ??;, ? Sylvanecte, Souvenirs contemporains . . r » ? A. de Ponmartin, Souvenirs d'un vieu critique . < ? J. Claretie, La vie a Paris en 1883 . , . i l 1 fr 9) 9) n n j; n 9) jj n 55 B n 3) j) n n n 2 3.50 3.50 3.50 4 o 7.50 3.50 3.50 3 3 3.50 7.50 3.50 3 10 3 3.50 3 3.50 3.50 80 O O 3.50 3.50 3.50 3.50 3 BENIGE OUDE NEDEBLANDSCHE SCHRIJVERS OVER HET ITALIAANSGH BOEKHOUDEN. In de Universiteits-Bibliotheek alhier trof ik bij het zoeken naar ouda Werken over het boekhouden slechts een drietal aan. Is de oogst dus schraal want alleen in Amsterdam moeten meer schrijvers en goede schrijvers daarover zijn geweest dan dit paar ik wil toch de aandacht van belangstellenden op deze werken vestigen; niet alleen om den wille der curiositeit, maar ook omdat zij, althans twee er van, een blik geven op den stand der denkbeelden in dien tijd. In Duitschland heeft dr Jager, pi ivaatdocent aan het Polytechnicum te Stuttgart, door het opsporen en uitgeven van oude schrijvers over dit vak zich een welverdienden naam verschaft bij de beoefenaars. In zijn Lucas Paccioli und Simo-n Stevin" gaf hij onzen Stevin, van wiens werk ik in de eerste plaats wilde spreken, eene plaats naast den oudsten Italiaanschen schrijver over boekhouden, wél «en bewijs van waardeering. Als ik zeg onzen Simon Stevin" toedenk ik dat anno 1605 en 1608, toen hij zijn werk uitgaf, Noord- en Zuid-Nederland hij werd te Brugge geboren nog niet waren wat eij thans zijn en dat Stevi» door zyne betrekking tot Prins Maurits en door Bijne in 't Nederlandsen geschreven werken geheel tot de onzen behoort. De twee folianten dragen tot titel: Wisconsttge ghedachtenissen, inhoudende 't gliene daer hem in gJieoefent faeft den Doorluchlichsten HoocJigheloren Vorst ende Heere Maurits, frince van Oraengien, (volgen eenige regels met titels). Beschreven deur Simon Stevin van SruggJte. Tot Leyden, By Jan Jlonwenss. tcoonende op de oogelandtsche Etyckgraft, In het tweede deel vindt men: Van de vorstelicke bouckhouding op de Italiaensche wijse". Het was namelijk te doen om de boekhouding der domeine en finance extraordinaire" volgens de dubbele methode in te richten. Om daartoe te komen gaf hij den prins eerst een cursus in de coopmans bouckhouding op de Italiaensche v/ijse". Hij behandelt eerst de manier van 't stellen der partien in 'öJornael", 't welk aldus begint: Ghenomen dat ymant met naem Pieter, mij schuldig wesende, doet daer op betaling van 100 L: En ick 't ghelt in een casse legghende, al of ickt heur te bewaren gave, segh dat die Casse mij 't selve ghelt schuldich is, waer deur ick haer al oft een mensch waer, Debiteur make. en Pieter Crediteur; omdat hij zijn schuit vermindert» stellende in 't Jornael 't begin der partie aldus: Casse debet $er Pieter". Later: "imant mocht nu denoken en aegghen, dat eleke ghehandelde partie twee Debiteurs, en twee Crediteurs heeft, en daerom beswaerliek te sijn hier uit altijt de twee rechte te verkiesen: Als bij voorbeelt, Pieter mij betalende 100 L, ick ben sijn Debiteur (*) en Casse de mijne: Hij ia mijn Crediteur en Casse de sijne (nl. ej/n 'Casse); vraghe welke uit dese vier de twee sijn die ik verkiesen moet? Antwoort die welke Debiteur en Crediteur an mij sijn." Daarna wordt behandeld: Bde Manier van het overselten uyt het Jor« nael in 't Schultbouck." Dan volgt: Voorbeelt van Jornael en Schultbouck." Ten 4e: Verclaring der eyghenschappen des Memoriaels, CassetoucX en Oncostboucx." En ten 5ej de hoofdschotel wat de explicatie der zaken aangaat, Een tsaemspraeck inhoudende bouckhoudersche questien." Om den lezer niet op te houden deel ik alleen mede, dat naar mijn oordeel in deze samenspraak tusschen Prins Maurits en zijn leermeester helderder begrippen over het Italiaansch boekhouden te vinden zijn dan in menig hedendaagsch werk. Wie het leest zal met mij verbaasd staan over de duidelijkheid der opmerkingen en het helder inzicht in de zaak, waarvan zij vaak blijk geven, vooral als men dit geschrift vergelijkt met die der hem voorgaande buitenlandsche [schrijvers en als men bedenkt dat het dagteekent van 1G05. Ook het 9e hooftstuck. Tan de staetmaking of balance" is voor dien tijd zeer goed in orde, al wenschte men meer licht omtrent 't waarom der sluitposten. O. a. zag Stevin terecht in, dat bij de balans de werkelyM waarde der aanwezige goederen de grondslag moet zijn, al neemt hg in zijn voorbeeld gemakshalve den inkoopsprijs terwijl dit door vele vroegere schrijvers werd over het hoofd gezien. Echter begaat ook hij de fout de gcwichtshoeveelheden te nemen uit de boeken in plaats van ze te verkrijgen door naweging enz. Hierna volgt nu de Vorstelicke bouckhouding op de Italiaensche wijse", waarin het vorige toepasselijk wordt gemaakt op de bouckhouding ia domeine en iinance extraordinaire". Mag ik thans den lezer in kennis brengen en nu meer als curïosi-: teit met De sleutel des Jtoopmans tot een examinatie der boekhouders enz." door Piter Ripke, Pract. Boekhouder." Tot Amsterdam voor den Authenr, in de Bergstraat." En sfjn te bekomen lij de Wet&teins ert Smith, in de Kalmrstraat, 1730." Het wordt voorafgegaan door eene Voorreeden" aan de Zeer Hooggeagte Leezers" waarin uit het nut des koophandels dat van het boek houden wordt afgeleid en de schrijver zegt: Dus hebbe ik vooreerst aan» gelegt een generaale Redevoering noopende het Koopmans Boekhouden, beneffens een Examinatie over de Boekhouders, van welke ik de stoutheid neeme om te zeggen, dat nooyt iets van die nataure, en nuttigheyd aan e Wereld is voorgedragen." Welk eene bescheidenheid! Verder: Deza behandeling op mijn Collegie gebruykelijk zijnde, heeft mijn Ample gelegentheid gegeven om bekend te zijn bij voorname Kooplieden en Lief hebbers van het Boekhouden, door welke ik ben aangespoort om met de pen in de hand berijt te zijn, om de gronden van deze Heerlijke en nutte konst aan de Waereldt voor te dragen." Even verheven als de schrijver zelve over zijn werk denkt, oordeelea natuurlijk ook de dichters die in hun verzen, naar de gewoonte van dien tijd, vóór in het werk den lof des schrijvers uitbazuinen. De eerete zegt o. ai Gij die dan tot deea Heilkunst zijt gezind, O jonglingscliap van deeze stad der steden l Heer Eipke zal ze u tot den grond ontleden, Om u allengs ten top van 't Koopbewind Te voeren, door zijn schrandere gedachten, Dien hij als in een spiegel heeft ontvouwt, Een glas waarin den leerling klaar beschouwt, Hoe hij hier in zijn pligten moet betrachten, ijn Sleutel is 't die 't sterke slot ontsluit Van deze kunst, om in do zaal te stappen Tan haar beleid en nodige eigenschappen: Verrijk u dan met deezen dierbren buit; Zijt niet beschroomd, 't staat alles voor u op' Dan volgt een gedeelte, waarin men des dichters vaardigheid bewon3ërt in het poëtiseeren van Intrest en Rabat, Remitteeren en Assureeren, wat gelukkig rijmt. De tweede lofdichter blijft meer doorloopend in hoogere sfeeren, Zoekt gij hiertoe den weg? sla doeze wegen ia, Door lüpke voorgesteld in deez' beknopte Blaaden» Doorzoek dit Kabinet, gij zult uw lust verzaaden, In 't geen u nodig is: deez' sleutel u ontdekt, "Wat moet vermeijd, gedaan, opdat gij voordeel trekt; En uwen handel ziet roemruchtig zegepraalen, Van daar de zon verreist, en neerdaalt met haar stralsn, Tree toe, leergierig Brein, met nieuwe lust en vleit, Pluk bloemen uit dees Hof, nooit zult gij uwen tijd Zien vruchteloos besteed." M. a. v. l leer boekhouden bij heer Bipke en 't zal a