Historisch Archief 1877-1940
No. 35e
deringen hebben de Voltaïsche zuil, de microscoop, de geneeskun
dige onderzoekingen niet teweeggebracht bij het bestudeeren van
het menschelijk beslaan. En hoe veel nut kan het magnetisme
, ons nog doen en zooveel andere natuurkrachten, die ons tot nu
toe neg onbekend zijn, Wie waagt het tot de weienschap te
zeggen: tot hiertoe en niet verder ? -Wie had het ooit kunnen
denken, dat een kleine scherf glas, voldoende zou zLjn om na
, lange jaren tot de ontdekking te leiden, dat er zich verschillende
lichamen in de zon bevinden, die men tot nu toe niet kende en
wier bestaan zelfs niemand vermoedde? Heeft de zon er ons
verder niet toe gebracht om het rubidium, het coesium, het thallium
va het indiura te vinden ? Wij nemen proeven met de zon; wij
exploiteeren haar, als ik het zoo noemen raag. Welnu uit dit alles
blijkt duidelijk dat wij ons slechts voor n zaak behoeven te
.buigen, dat wij slechts haar, de wetenschap, behooren te aanbidden!
Terwijl hij zoo sprak, had het gelaat van Dr. Gulz een plech
tige geheimzinnige uitdrukking aangenomen. Zijn oogen schitter
den, zijn voorhoofd scheen hooger en breeder te.worden. Bij het
noemen der Wetenschap, was hij opgestaan, had zijn hoed
afgeno.. men en den blik ten hemel gericht. In dien man, dacht ik, is een
kanselredenaar verloren gegaan en ik boog vol eerbied het hoofd.
Na een korte pauze vervolgde hij. Ik leef voor de wetenschap.
Ik heb nimmer, nimmer genoten of geleden dan door de wetenschap.
In de uren van zaligheid omhelsde ik haar, in de uren van smart
steunde zij mij; wanneer ik het recht had trotsch te zijn, offerde
ik op haar altaar. De man van studie voelt echter dikwijls dat
zijn handen gebonden zijn. WTij bevinden ons wel is waar niet
meer in den tijd van Vesalio, toen men in het holst van den nacht
de half verteerde lijken op het kerkhof des Innocents moest op
graven, of de door de raven en gieren half verscheurde lijken
van den galg te Montfaucon ging afsnijden. En toch zou men
zonder zulke heldendaden het beroemde geschrift van Notamia
niet bezitten, dat in het jaar «1543 te Basilea werd uitgegeven.
Met teekeningen van Titiaan, meent gij?
Juist. En Vesalio werd door het gerechtshof der Inquisiteurs
naar Jeruzalem gezonden om boete te doen, enkel en alleen omdat
, hij, om zekerheid aangaande eenige stellingen te verkrijgen, het
noodig had geacht eenige ribben te breken van een man wiens
hart nog klopte.
Maar dat is dan ook afschuwelijk.
Afschuwelijk en waarom? Niemand roept ach en wee, wan
neer door de eigenzinnigheid van een vorst of minister, die een
stukje land willen veroveren, dat het eene volk het andere betwist,
duizenden en duizenden onder de vreeselijkste folteringen moeten
Sterven op een slagveld dat fel door de zon wordt beschenen of
in een overvulde zaal van het hospitaal, lieden die allen in de
kracht van hun leven, schoon, braaf en gezond waren. Welk een
voordeel had de menschheid daarvan? Welk een zegen ontstond
daaruit voor de nakomelingschap? Wat al proeven had men op
hen kunnen nemen. Wie was menschlievender, Napoleon de Groote,
, toen hij zijn roemrijke en nuttelooze slachtingen aanrichtte, of
, Tolomeus, toen hij meer dan zeshonderd boosdoeners die reeds
ter dood veroordeeld waren aan dokter Erfilo zond om ie tot
het doel der wetenschap te gebruiken, dier zalige weten
schap, die in den loop der eeuwen millioenen menschen
het leven redde. Cosime de Medici, een beroemd
Florentijn, deed hetzelfde met doktor Falloppio, en was deze die
enkel uit liefde tot de wetenschap proeven nam met levenden,
/misschien een grooter barbaar dan gij, Herzfeld of ik, die zonder
er bij te denken dikwijls iemand door een beleedigend woord
kwetsen? Gij weet het immers vervolgde dr. Gulz, terwijl hij
zich bijna uitsluitend tot mij wendde gij weet immers dat
Parrasio, om zijn Prometheus die door de gieren verslonden werd
te schilderen, een ouden eerwaardigen gevangene kocht, hem
daarop in zijn atelier liet brengen en hem met een scherp mes
den lever liet doorsnijden en terwijl de oude onder de vreeselijkste
smarten stierf, de schilder kalm zijn opmerkingen maakte, studeerde
en schilderde.
. DE PAASCHWEEK IN ATHENE.
Onder de vela eigenaardigheden der Grieksch-orthodoxe Kerk behoort
óók deze, dat de vastentijd niet op Aschdag begint, maar reeds op den
Maandag te voren. Het gevolg hiervan is dat de Grieken en de schoone
danslustige grieksche meisjes juist die beide laatste dagen van den
carnavalstjjd missen, die in andere landen de vroolijkste zijn. Wel is waar
verhindert dat de waarachtig vrome Grieken niet, op den eersten dag
der Vasten Kathari Dephtera een feest te vieren, dat de meeste
jvereenkomst heeft met het vischeten bg ons op Aschdag.
In den vroegen morgen verlaat de Atheenacke, bevolking &» 6ta4 «u.
l
legert zich op de omringende heuvelen in hare onmiddellijke nabijheiden
op de hellingen aan den Akropolis met bijzondere voorliefde voor het
reusachtige plein bij de Jnpiterzuilen en de oude amphitheaters. Bont
dooreengemengd ziet men personen van allerlei leeftijd en beroep in het
jonge groen uitgestrekt; een ieder wil er van genieten, want slechts enkele
weken is dit mogelijk. Spoedig toch zal de zon alles wat op groen
gelijkt, verbrand hebben in deze geheel van water verstoken streek. In
de allerwegen opgerichte koffiehuizen ontbreekt het nooit aan bezoekers,
die of een kop van die heerlijke op oostersi'he wij ze bereide koffie drinken,
of een Lukuni, waarin suiker, honig en meel tot een smakelijk geheel
worden dooreengemengd. Weder anderen voorzien zich van een glaasje
mastixlikeur, terwijl de vrienden reeds bezig zijn den medegebrachten
voorraad onder den blooten hemel uit te spreiden. Iedereen helpt mede:
de deftige vrijwilliger, die, trotsch als een Spanjaard, met zijne slanke
taille in zijne korte witte jas en rijk geborduurd vest koketteert als eene
balletdanseres, de soldaat in zijne smaakvolle maar tevens practische uni
form, de eilandbewoner, reeds van verre kenbaar aan zijn ongeborduurde
vest en wijden zeemlederen broek, zelfs de leerlingen van het Seminarium,
de weinig smaakvol gekleede, eenigszins lomp gebouwde vrouwen, de
kinderen, allen, allen wedijveren om het maal in gereedheid te brengen.
De bestanddeelen zijn zeer eenvoudig, daar alle warme spg's is verboden,
zoodat de hoofdgerechten zijn: Kaviaar doch geen visch alle soorten
van schaaldieren, groenten, vruchten, olijven en vijgen namelyk,schapenkaas,
het zeer smakelijke brood, en de gezonde, maar volstrekt niet lekkere witte
Rezinato-wijn, dien de Grieksche wijnbouwers, aan wie een andere wijze van
behandelen nog onbekend is, duurzaam maken door er een stuk pijnboo
menhars in op te lossen. Vóór en na den maaltijd wordt er gezongen en
gedanst, en eerst wanneer de schaduwen langer worden en de snel inval
lende nacht tot terugkeeren dwingt, zoekt een ieder zijne woning weder op.
De aristocratie en degenen, die daar gaarne toe gerekend worden,
hebben reeds sedert langen tijd met deze eigenaardige volksgewoonte ge
broken. Zij vonden haar niet chic" genoeg en vervangen haar door
een vaart naar de halfverwege Athene en Piraeus gelegen Phaleros, een
zeebocht, de geliefkoosde badplaats der Atheners. De spoorweg Athene
Piraeus, voorshands nog de eenige in Griekenland, leidt in 10 minuten
daarheen en wanneer het zomer-theater, waarin gewoonlijk zeer goede
Italiaansche of Fransche tooneelgezelschappen voorstellingen geven, nog
niet is geopend, de vele landhuizen en het groote hotel nog niet bewoond
zjjn, biedt toch desehoone wandeling langs het zeestrand de gelegenheid
aan, om wat te bekomen van het bal van den vorigen avond en wat
frissche lucht in te ademen zonder zich al te burgerlijk aan te stellen. Tegen
drie uur is dan ook het strand bezaaid met elegant gekleede heeren
en dames, alle mogelijke talen kan men er hooren spreken en, evenals
overal elders, houdt men er zich bezig met het ten toon spreiden van
nieuwe toiletten, elkander het hof te maken, te koketteeren, kwaad te spre
ken en te critiseeren. Tusschen zes en zeven uur 's avonds rijdt men
terug naar de stad en daarmede is er voor de eerste veertig dagen een
einde gemaakt aan alle gezellig verkeer, want ook de aristocratie houdt
zich gedurende dien tijd streng aan het vasten op Woensdag en Vrij
dag, en ontzegt zich op die dagen elk genoegen, terwijl het volk zich
gedurende de geheele veertig dagen aan de regels van het vasten der
orthodoxe kerk houdt.
Eerst op Witten Donderdag komt er meer leven en beweging in deze
eentonigheid. Velen doen reeds op dien dag de Paaschcommunie, waar
door reeds in den vroegen morgen de straten levendig worden: tegen den
middag gaan de armen naar het Koninklijk paleis, waar zij geld en eet
waren krijgen en in het middaguur komen de herders uit de bergen
met hunne kudden lammeren in de stad, waar zij in de eerstvolgende
dagen goede zaken maken; bij den eersten Paaschmaaltijd toch mag
lamsvleesch in geen huis, rijk noch arm, ontbreken. Zij kampeeren buiten de
stad en ook op de openbare pleinen en trekken, nadat zij de dieren
verkocht hebben, eerat als slachters want het gebruik wil, dat de
beesten in huis zelf geslacht worden daarna als opkoopers der
vachten van huis tot huis, terwijl zij op een eigenaardig Hagenden toon
van hunne aanwezigheid kennis geven en eerst Dinsdag na Paschen met
vollen geldbuidel de stad verlaten.
Het gelui der doodsklokken aan de gezamenlijke kerken, datVJi tegen
stelling met het gebruik bij de Katholieken van den morgen tot den avond
onafgebroken klinkt, geeft aan den dag waarop de Heer gekruisigd
werd een ernstig karakter, hetgeen voor het volk nog aanmerkelijk ver
hoogd wordt door de toevallige omstandigheid, dat sedert jaren op
Goeden Vrijdag de hemel zeer bewolkt was. De vrome gemeente gelooft
iu allen eenvoud, dat God uit droefheid over het lot van Zijnen geliefden
Zoon het aangezicht verbergt. In de eerste namiddaguren wordt door
twaalf jonge meisjes het lijk van Christus op de baar gelegd en 's nachts
tusschen elf e» 'twaalf uur volgt de ceremonie van het grafwaarts
dragen." Xen groote Katafalk met ee» kleed overdekt, waarop het
lichaam va? den Heiland geschilderd ot door kunstvaardige
vrouwenhand«n geborduurd is, neemt, omgeven door de prachtigste bloemen en
ontelbare waskaarsen, het geheele middengedeelte van het godshuis in.
De bezoekers verdringen elkander om het aangezicht van den Verlosser
te kussen en gewijde bloemen mee te nemen, die zij aan het heiligen
beeld op hunne slaapkamers of in een zakje om den hals hangen. Tegen
7 uur begint de avonddienst, waarin de voorlezing geschiedt der twaalf
Evangeliën en daarna heeft de processie plaats.
Deze plechtigheid is, evenals die der opstanding in den nacht TM
Zaterdag op Zondag eenig in hare soort en iemand, die haar niet andera
gezien heeft dan in een der orthodoxe kerken buiten Griekenland, kan
zich nauwelijks eene voorstelling maken van den werkelijk schilderachtigen
indruk, dien het geheele tooneel en de gansche handeling maken. Nadat het
lichaam van Christus d. w. z. het doek, waarop het is afgebeeld, van den kat*
falk genomen is, formeert zich in de kerk de processie, die na een langen
tocht door de straten hier weder terugkeert. Vooruit gaat, wanneer de
kerk het maar eenigszina bekostigen kan, dij njuaiek; daarachter doge**