10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. !No. 376 f 2.50 2.50 2.50 0.60 Nieuwe Uitgaven in Nederland. Antiek en Modern. Oorspronkelijke novelle door den schrijver van Vrouw Lijsbeth's pleegkind" Arnoldus Junior, De Flibustier, oorspronkelijke roman uit den tijd van het Spaansch Koloniaal Bestuur in Mexico , J. de Gruyter, In memoriam. Novellen en schetsen van een Delftsch student, thans O.-I. ambtenaar W. Heimburg, M\jn nichtje Ursula. Novelle, naar het Hoogduitsch. Ten voordeele van een liefdadig doel . . . M. B. C. Hoogerwaard, De oeververdediging in Zeelaad sedert 1860. 2e stuk (De Noordkust van Noord-Bevenland) . Niet in den handel.. De Generaal J. H. B. Kohier. Eene nalezing van feiten tijdens de eerste expeditie tegen het Hij ie van Atjeh. Naar aanlei ding van het werk: Beschrijving van den Atjeh-Oorlog", door E. B. Kielstra. Door een Oud-Hoofdofficier ? Xavier de Montépin, Djella, de gemaskerde prinses. 4 dln. . n Wflly, Eeno verloving. Vriendschap. Twee verhalen . . » H. van Druten, Hoe Dr. H. F. Kohlbrugge predikant werd . » 0.75 9.60 1.90 1.20 Nieuwe uitgaven in Engeland. A. Lang, Princess Nobodyatale of fairy Land by D. Thomson, sh. 5. J. S. Mill, System of Logic. . . ... . . . 5. Sir K. Owen, Antiquity of Man ...1.14» 5. P. Fitzgerald, Lady of' Brantorao .....>?2. J. A. Scofield, Here Below a novel ....... 2. MILITAIRE ZAKEN. DE LAND-TORPEDO:3. In No. 298 van het WecHlad, van 11 Maart 1883, maakten wij korteHjks gewag van do destijds nieuw uitgevonden land-torpcilo van den Hongaarschen Luitenant von Zubowitz, welke, na daarmede gehouden proeven, bij eeno den 12 Oct. 1882 met den uitvinder geslotene over eenkomst, door den Minister van Oorlog van Oostemijk-Hongarije bij het materieel van het leger werd ingevoerd. >Bij deze overeenkomst werd bepaald, dat de Heer von Zubowitz het geheim zijner uitvinding in Europa slechts aan mogendheden van den tweeden rang zoude mogen verkoopen, hetgeen dan ook heeft plaats gehad aan Turkije, Zweden en Zwitserland, en welk geheim hij nu, naar wij verne men, aan een» groote iudustrieele maatschappij te New-York heeft afgestaau. Het kan niet anders dan bevreemding wekken en verwondering baren, dat men tot nog toa hier te lande van deze gelegenheid geen gebruik heeft gemaakt, om zich dit nieuwe oorlogswerktuig aan te schaffen met het oog op de belangrijke diensten, welke dit bij de verdediging van den vaderlandschen bodem zoude kunnen bewijzen. Van meer belang nog zoude het kunnen zijn in onze Koloniën, en meer bepaald nii reeds in Atjeh, tegen een inlandschen vijand, die onbekend met de ninuwe vindin gen van de moderne krijgvoerinjren, ongetwijfeld verbijsterd en van schrik bevangen zoude worden bij de vreeselijke en onverwachte uitwerking der geheimzinnige uitbarstingen dezer torpedo's. Bij de aanschaffing van dit wapen is het toch iets geheel anders, dan b. y. bij het doen eener keuae en het aannemen van eeu nieuw stelsel van geweren of kanonnen, waarmede een kleine natie zeker omzichtig wezen moet alvorens een besluit te nemen, ten einde niet te veel van de financieele draagkracht der natie te vergen. Hier geldt het een ho,:-gst eenvoudig, maar daarom niet minder afdoend middel, waarvan men zich het gebruik voor een bepaalde som gelds in eens kan verzekeren, en waar van de latere aanwending slechts geringe kosten medebrengt. Wij zijn op dit oogenblik nog niet in staat om de juiste grooHe dier som op te geven, maar kunnen wel met grond aannemen, dat die niet zeer groot zal zijn, wanneer wij zien dat landen als Zweden en Zwitserland, waar toch zeker bij de uitgaven voor militaire doeleinden de grootste zuinig heid wordt betracht, zich deze weelde durven veroorloven. Ons doel met, het, schrijven dezer regelen is om, bij liet groote belang dat wij aan deze zaak hechten, en nu daarover eenig meer licht is opge gaan, nogmaals een poging aan te wenden daarop de algemeene aandacht te vestigen. Duidelijkheidshalve en tot beter begrip van het geheel zullen wij hier en daar in korts woorden de hoofdzaken, in bovengemeld artikel vermeld, nog even in herinnering brengen. De land-torpedo zoude men het best een vluchtig aangelegde mijn" kunnen noemeu, welke geladen wordt, mot, 40?100 Kg. (naarmate het beoogde doel) ontploffiugs-gelatine van Frautzel, of wel met dynamiet. Het groote verschil echter dat zij met andere mijnen en ook met de vaste water-torpedo's heelt, is de wijze van ontsteking, welke hier door een zeer eenvoudig samengesteld werktuig plaats heeft; hierbij ia men niet gehouden aan de zoo kostbare, teedere electrische toestellen, waarbij de uitwerking dikwijls nog EOO twijfelachtig is. De springlading en het ontstekings-werktuig maken twee geheel van elkander afgescheiden onderileeleu uit, welke eerst met elkander in ver binding worden gebracht, op het oogenblik dat rr.en van de torpedo wil gebruik maken. Het grooto voordeel hiervan springt als van zelf in bet oog; hst transport levert niet het minst gevaar op ; liet ontitekiugs-toestel is hoogst eenvoudig, licht en van genegen omvang, on werkt steeds op gelijke wijze, welke grondstof en van wolk gewicht de lading ook zijn moge ; de bediening goschiedt zeer snel on kan, zonder voorafgaande op leiding oi' oefening, door een iedur worden uitgevoerd, waardoor het door al'deeliiigen vau alle wapensoorten kan worden aangewend. De bijzondere inrichting vau difc outstekingswerktuig is het geheim van de:i uitvinder. I)e land-torpedo's worden in drie hoofd-soorten verdeeld: lo. De t r a p - en a a n r a k i n g s-t o r p e d o 'a, waarbjj de vjjand zelf onwillekeurig de uitbarsting teweeg brengt. Naarmate den graad van gevoeligheid, welke men bij de opstelling aan het mechanisme eener trap-torpedo geeft, werkt dit bij het passeeren van een enkel man, van een troepen-afdeeling, of van zware voertuigen. De aanrakings-torpedo verschilt weinig van de vorige; hier heeft de ontploffing plaats, wanneer de vijand eenig voorwerp verplaatst, dat op het oog niets verdachts aanbiedt, en waaraan de torpedo met draden verbonden is; nu eens wordt zulk een torpedo in verband gebracht met een langs den weg achtergelaten voertuig, dan eens wordt zij tusschen kisten beschuit of blikken geconserveerde levensmiddelen aangebracht, voorwerpen wel in staat om dikwijls de begeerlijkheid der soldaten op te wekken; soms worden de draden in struiken verborgen, welke wel licht zorgeloos worden doorgetrokken, of worden die verbonden aan een deur, die men noodwendig zal moeten openen; zij kunnen 's nachts ge spannen worden, om een weg af te sluiten, voorposten te dekken, de toogangen tot een kamp of van een veldwerk te beveiligen enz. Weinig soorten van oorlogswapenen kunnen op zoo verschillende wijze en in zoo velerlei omstandigheden zoo nuttig worden aangewend. 2o. De geobserveerde torpedo's, waarbij de ontsteking op het gewilde oogenblik met een trektouw of draad door een waarnemer wordt teweeggebracht hetzij, dat hij zelf kan bepalen of het gunstige oogenbük daartoe is gekomen, hetzij dat hij daarbij handelt op een afgespro ken signaal, gegeven door een tweeden persoon, die beter dan hij geplaatst i? om het juiste tijdstip der uitbarsting te beoordeelen; de waarnemer, dia de torpedo ontsteekt, kan dit tot op een afstand van ruim 3 kilo meter er vtm verrichten. 3o. De automatische torpedo's, waarbij het ontstekings-toestel op eeu vooraf vastgesteld tijdstip werkt door middel van een gewoon horloge-uurwerk, en die veel overeenkomst hebben met de z.g. helsche macliine's, welke in den laatsten tijd zoo herhaaldelijk met misdadige doeleinden werden aangewend. Het moet trouwens erkend worden, dat alle soorten van torpedo's, hoe nuttig ook in den krijg, weinig ridderlijke wapens zijn. ,. Troepenafdeelingen, welke een pas door den vijand verlaten werk of stelling gaan bezetten, zullen dus voortaan met dit nieuwe gevaar rekening dieuen to houden zij zullen daarbij veel meer dan vroeger aan onver wachts ontploffiingen blootstaan welke reeds zoo zeer gevreesd werden, maar niettemin vrij zeldzaam plaats hadden, aangezien de onsteking in de algemeeue verwarring van een overhaasten aftocht of vlucht vaak ach terwege bleef. Een der voornaamste en belangrijkste eigenschappen van al deze soor ten van torpedo's is, dat zij nsar willekeur door dengene, die ze aanwendt, door eene eenvoudige beweging van het ontstekingswerktuig, schadeloos gemaakt, met andere woorden in rust gesteld" kunnen worden, terwijl eea tegenovergestelde bewegiag ze weer tot de ontsteking in staat stelt, ze opnieuw, spant". Het is niet noodig gicli daartoe in de nabijheid van de torpedo te be geven ; ruen kan beide bewegingen met een gewoon trektouw tot op afstanden van 2 a 3 Kilometers verrichten. Door eeri vernuftige combinatie van het systeem der trap- en der a a n r a k i n g s -torpedo's heeft, de uitvinder er nog andere vervaardigd, waarbij b. v. ecu brug of weg, door torpedo's afgesloten, door onze eigene troepen ongehinderd kan worden overgetrokken, waartoe zij eenvoudig tijdelijk in rust gesteld worden; daarna worden zij in enkele oogenblikkeu op nieuw gespannen, en de overtocht is op nieuw aan den vijand ontzegd. Genomen proeven hebben het bovenstaande volledig bevestigd; een geobserveerde torpedo werd in een ingraving van l meter diepte geplaatst, en met een aardlaag van 40 cM. bedekt; men wilde zich over tuigen oi' de torpedo onder die omstandigheden, zonder moeilijkheid naar willekeur gespannen en in rust gesteld kon worden, en of het niarcheevcn van troepen over de plaats, waar ze was opgesteld, het werk tuig niet zoude beschadigen, en verhinderen later de ontploffing teweeg to brengen. Nadat sterke afdeelingen er overheen waren getrokken, het toestel in rust gesteld, werd het, met het trektouw gespannen, en de uitbarsting volgde eenige oogenblikken later, op het gewilde tijd stip. Men overtuigde zich daarna dat niets van het mechanisme bescha digd was. E;; a a a n r a k i n g s torpedo werd in een zeer vochtig terrein beproefd; do binnenste koker, welke de springlading bevatte en zelfs de doos, waarin zich het ontstekingstoestel bevond raakten half vol water, toeh sprong de torpedo, en deed zich geen enkele moeielijkheid voor. Deze torpedo'.i, en voornamelijk het ontstekingstoestel, voldoen aan alle cischen, welke men aan een oorlogswapen kan stellen; het is een voudig, sterk, zeker van zijn werking, en in voldoende mate gevoelig; het, bestaat slechts uit een klein aantal, deels ijzeren, deels stalen deelen, welke gemakkelijk te vervaardigen zijn; geen teedere stukken, geen schu ring; bijgevolg zeer geschikt voor het vervoer ea gebruik te velde. Ook de kokers oi' kisten voor de springlading zijn zeer eenvoudig. Eins in het bezit van het geheim van den uitvinder, zoude het dus niet moeielijk zijn om in da werkplaatsen der pyroteehnische inrichtingen te Delft deze torpedo's snel en goedkoop te doen vervaardigen. In oor logstijd zouden zij dus in groote hoeveelheden gebruikt kunnen worden, zonder dat het noodig zoude zijn ze reeds in haar geheel gereed te ma ken en in magazijnen op te leggen. Het zoude voldoende zijn om in vredestijd een zeker aantal ontstekingstoestellen gereed te maken, daar van do voornaamste vestingen en stellingen te voorzien en een voldoende j vooraad in reserve to hebben; de kokers of kisten voor de springlading zouden, even als de benoodigde ontploffingsstofi'en, bij het uitbreken van j den oorlog, gemakkelijk door de particuliere industrie en handel kunnen j geleverd worden. l Het eigenaardige dezer torpedo's, dat hen vau zooveel hooger waarde