De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1884 26 oktober pagina 8

26 oktober 1884 – pagina 8

Dit is een ingescande tekst.

D E AM S T E R D A M M E ft, W E E KB L A D V O O R N E D E R L A N 0. No. 383 en dit maakte toen dadelijk op ons den indruk, de arbeid te zijn van een auteur, die inderdaad aan zijn volk iets te zeggen had. De intrige is eenvoudig genoeg; Philippe Cayol, een eenvoudige burgerjongeling, schaakt Blanche de Cazalis. Haar- hoogadellijke oom deputó, millionnaire, maitre tout puissant dans Marseille" zou natuurlijk nooit dulden, dat zijne nicht de vrouw werd van een arme, zonder titel en bovendien republikein. Geen hulp of raad kan het tweetal redden, de adel brengt alles in beweging om den smaad een der hunnen aangedaan, te wreken, de gees telijkheid volgt den adel en helpt ijverig om den misdadiger te grijpen. Hevig is de strijd. Tal van armen en verdrukten voor zoover ze den moed daartoe hebben, enkele adellijken en geestelijken zelfs voor zoo ver ze genoeg menschelijk gevoel bezitten, helpen, steunen of raden de ongelukkigen. Indien de schrijver echter eerlijk genoeg ook enkele lei!< n van adel en geestelijkheid laat optreden ter hulue van Philippe, i;ij laat niet na de schoonste rol toe te deelen aan dat lieve msi.sje uit het volk, dat zelf smachtend van liefde aan Philippe vooral hare hulp verleent en zich gelukkig acht, waar ze zelfs voor Blanclie, iets kan do.'n. Het spreekt van zelf, dat de schrijver den strijd tusse'nen adc-1 en bur gerstand niet oplost, dat hij de zegepraal niet door Philippe laat behalen, maar wel laat hij Philippe door oen wrekende kogel getroffen den laatsten adem uitblazen in hetzelfde hospitaal, waar da Cazalis door du cho lera overgevallen, een plotselingeu dood vindt; echter niet z;'o p!o!;;ol:;',g of Blanche, verpleegster ia dat hospitaal, heeft gelegenheid Je hand;;.» (inbeide doodsvijanden in elkander te legiren, zoodat dexo,':oe,vf;l omvHii;/, zich vóór hun dood, althans uitei'lijk met elkaar verzoc-i.ev;. Xa dio d» heeft Blanche hier niets meer te doen en valt eveneens a fer van de verraderlijke ziekte. We geven gaarne toe, dat de intrige ons aanhoudend hcriiineit ; nn den inhoud der meest gevierde draken" die ooit op e nig t'.ionijyl vettoond werden, maar wat intrige aangaat zal reu n moeten toe^ev-n, <Lii Therèse Raquin (haast schreven we: Eequin) volstrekt niet hoi'gci' staat. In nog een opzicht, toonen deze wevltpn zoo gelijktijdig ontita-vn sro-.T-u van verwantschap; in beide is het kind des volks ook in ini;ïv.u>l n overtreding niet zoo geheel te veroordeelon, en het is die geest, die zrlfa uit alle latere werken spreekt en die de volkshelden ookinhur.n^ walge lijke afdwalingen meer beklagenswaardig dan mis tadig dout voorirouion. Het kon niet anders, want 20 vloeiden uit de pca van brui, die van Philippe Cayol kon getuigen, dat hij hoezeer hij Bl'iiiei'e k- mi-,do met wellust zag, hoe de teere voetjes van de dochter des adeis met haar bloed de scherpe skeenen kleurden. Het kan niet twijfelachtig zijn, of Zola heeft, z'eli in den aanvana; ten taak gesteld, op te treden als volkstiïbuun, hij heeft willen strijden voor de rechten van het naar zijn inzien geheel en al onde; drukte, mis kende, mishandelde deel der natie, dat zonder geld en zonder aanzienl\jke geboorte, geen deel heeft aan de willekeurige genietingen, die aan de bevoorrechte standen verleend zijn. Onder den arbeid werd bij zich van zyn kracht bewust en streefde naar fijner teekenisg en naar nauw keuriger karakterontwikkeling en beter motiveering. Zóó ontstond gelijk tijdig met Blanche et Philippe de roman Therèse Kaoirin en ZOD kan Zola, zonder op te houden volksman" te zijn, tegelijkertijd optreden als hartstochtelijk bestrijder van adel en geestelijkheid al uiouïfc Leu ook in een gedrochtelijka intrige zijn; vaak echter door eene meestci-hand uitgewerkt, en als kunstenaar, die ssich nauwlettend rekenschap vra-gt van- elke zinswending en van elke handeling zijner personen. Daarom vloog de pen zoo snel over het papier in de Mysï'Jrcs, daarom ac-o lang zaam bij Therèse. Dat niet het openlijk en uitvoerig teekencn van wat men gcv/oonüjli verzwijgt, maar wel de verwoede strijd hoofdzaak is in de Jlljsttires bawijst wel, dat in dit boek alles vermeden is, wat aanstoot kan geven bij die lezers, die soms ook wel eens doen, wat ze liever niet navertellen, maar een heiligen afkeer toonen van alles, wat naar zoogenaamde onze delijkheid zweeft. Van den eersten nacht, dien de vluchtelingen samen doorbrengen, lezen we alleen (in de 4o Ed.) Et c'est ainsi que devant I)ieu, I'.lancïie devint l'épouse de Philippe" en geen kostschooljuffertje zou in do andcro blad zijden iets aanstootelijks vinden. Maar de tijden zijn veranderd en Zola is niet meer in de eerste plaats de verdediger der proletariers, hij is rijk en leeft als stil en welgesteld burger voor zijn roem en zijn werk. Hoe nu, waar de omstandigheden hem noodzaken te bswijzcu, dat hij zich niet over zijn eersten arbeid had te schamen V Hij getuigt: La plus simple facon de détruire la légende est donc de réituprimer ie roman." De schrijver van de Rougon-Macquart in de noodzakelijkheid een eer steling van Emile Zola voor zijne verantwoordelijkheid te laten herdrukken. Het is de kunstenaar, die ook aan zijn vroegeren naam dea hedendaagschen glans wil verzekeren! Wel is hij van oordeel qu'un crivain doit se donner tout entier au public, sans choisir lui même paren ses oeuvres" maar hij gewaagt in de voorrede met geen enkel woord van de ?Wijzigingen, die zijn werk bij een herdruk onderging. Niets van de hartstoch telijke beschrijving vau de toenadering der twee gelieven, niot gewaagd van dat huwelijk ,.devant Dieu", immers het moet de kunstenaar zijn,In zijn jeugd, in den aanvang van zijn scheppingsvuur en niot in zijn jongelingshartstocht, zoo echt menschelijk en natuurlijk, de pen zoo geheel aan zich zelven overlatende. Indien ook al, gelijk Zola doet vermoeden, dat werk is la plus faible oeuvre", het is zeer zeker la plus documentaire sur son talent," en we voegen er bij voor zijn aanvankelijk streven." De herdruk met de aan gebrachte wijzigingen, hoe weinig talrijk ze ook zijn, legt getuigenis ai'vau het doel, dat hij zich later stelde, toen hij minder den verdrukten held ouder de verdrukten dan wel den rijkgeworden beschermer zijn-r vroegere lotgenooten voorstelde. In allen gevalle, dit boek ia van de hoogste beteökenis voor hen, dia de ontwikkeling willen kunnen van een geweldig en oorspronkelijk talent als Zola; als zoodanig verdient het dubbel eene ernstige kennismaking. Amsterdam, 15 Uct. 13s4. Taco H. de Beer. LIEF BLONDJEN IS TREURIG. Lic-f b'.ondjcn, och, kijk niet, zoo droevig mij aan, Ik hond van uw iacb.jen, uw blozende wangen. Zeg, Jiefjpn, ik heb u toch wia niets misdaan, Kom, laat dan zoo treurig uw hoofdje niet hangen Lief blondje, bedenk toch, de lente duurt kort", Een bloemeke zijt ge, zoo even ontloken; U voegt nog geen traantjen, in stilte gestort! Kom, vroolijk uw kopjen omhoog weer gestoken! Li<?f blondje maar foei! 'k zie in d'oopjeseen trann; Je wilt me wat plagen, zeg, is 't niet, stout blondjen? Kijk spoedig, als al'jjd, weer lachend mij aan, Of... 'k kus v, tot straf, op uw ecgelenruondje. V. Oc'obsr 'öi. B-, BERICHTEN EN MEDE DEELINGEN. Bij Joh. Ykema te 's Grawühage is eene grammatica verschenen van de Wereldtaal (Yola];;:kK Hat boekje- is 113 bladz. groot en werd nna'1 den derden dmk YMI her, oorspvonkeiijke (door J. M. Sihloyer) bewerkt door S?!1 v"as de LJiv.in. \V;j hopen nader on deze spraakkunst te: ug te komen. Aiiriüi zij r!urg?mc-M, dat de voordeelen der Voinctlnniat of Wereld-spraak kunst er *ve: op cer.e ietwat Ilopbittcr-achtige wijze in worden aangekon digd. Hut, is of do vcrviianligai' zelf tclkjns in de uiterste verbazing geraakt over dio voordeelen". ilc.i enkel prowi'.je: .-,'KB. Hor. groot, om maar iets (e noemen, is in alle lerende en doode Men der ac'rdc l:ct aantal o K r egel m at i ge wsrfasoorclen! \Velim, T\V<n; :"'?'? het f f. iiict n onrcrtflmatiy ice-rltn-oord! Om die reden ai!<:c;t -verdient onze wereldtaal algemeen beoefend en ingevoerd te icorden." In eene vcrtaaloefening getuigt do schrijver: ,.7?(;rc onze ir e, r tl d t a a l sul- aïen mensc'tcn groot nut aanlrcrtfiKn, Tt'-c li'.i.fir 'fit Kt acht, l;cnt liet doel er van niet. Zulke menschen utlbsn ecit le^ïiYittMn hart." B:j deMfilfjen uitgever verscheen ook de fierste aflevering van bei woordenboek der "Wereldtaal. (Compleet in aiiev. Prijs eoinpl. f 2.25). John S. M-.j'.'.it, voor eenigen tijd uit Zuid-Afrika in Engeland weei-gekearJ, si-i'.vmr, een ..meaioii-" van zlja vader, den bekenden zendeling Dr. ii.o;;',\t, soIiooTiVader v,tn Livingstorie. Daarin zullen brieven voorko men door Dr. Tilcifi'at en zijtin vronw gesiraroven tijaens de komst van de eersle Dccrt-n in dat gedeelte van Zu.'d-Afrika, dat thans de ZuidAfrikaaa :c.!!3 republiek heet. Deze brieven, Kegt een Engelsch blad, zijn als hui w ara een profetie van de tegenwoordige verhouding der Boeren tot de inboorlingen, inzonderheid tot de stam der Bechuanas. liet v.vik verschijnt eerai; met lu-.t voorjaar. DczDr dagon vers::uijat to Londen een nieuw socialistisch weekblad onder redactie van Miohael Davitt, IJenry George en Helen Taylor. Te Dossau zijn bij hst afbreken nunev oucls school racscaeidene archie ven gcvondon, v,-aaron'L'r blieven door Bascdcnv, den hervormer vau bet onderwijs der burgerklasse in Uuiischland, aan Kant en andere groots gesitcn uit het laatst der vorige eeuw geschreven. Dezer dagen verschijnt een nieuwe roman van Hector Mallot. ..luicheline" genaamd en is verschenen ,.Le l'rince Zilah" roman paüsien van Jules Clarétie. Deae laatste komt in 40 ail. van 25 centimes uit. V. Jlh. Jerscn hacfc een nieuwen roman Togebuch aus Grönland" gereeil, die te Berlijn bij Ofcto Janko wordt i'.itgegeven. Julius Grosse hceit. een zeer merkwaardig on !-elioon drama, geschreven: Din Ilerzogin von Ferrar.r' gc-naamd, v,raarin hij T.ucretia Borgia nis een edel karakter vor,i-.~.U;lt pi\ haar naar de ceuhoid van Itali'i laat streven. Hij meent liieitoe- rcr'ht te h-.bbcn op grond van historische gegevens. Fr. Spie!hagen's Gorettel." is ia boelcforinaat verschenen. Ter iaiuvernood was het beeld van Corneille te Rouen onthuld, of er wenl r,ir naam van ccnigo letterkundigen aan het gemeentebestuur dierzelfde stud een politie aangeboden om uu ook een standbeeld voor Ou il ave Flanbt.i-t op te richten. Naar alla waarschijnlijkheid zal <ie getiiaen'niaail antvtconlen, dat eerst de schulden van het Corneillefeest moeten zijn afgedaan. Te Parijs maakt grooten opgang het werk van een nieuw en jong auteur, Ado!;.iie Adersr. 't Is Le mariage du Lkuteuant" een rottiauf waarin alieiïei bekende fran;che typen voorkomen. Franeois Cojipce Echrijft een nieuw drama, dat in de Schotsclie Hooglaridcu spe-,''.; ca t-cii p.i>iüuilöuit het leven van den Pretendent bthaiideit. licv, ;;,il ., .[.R.? Jacobitcs" heeten. Moii mag eea nieaw werk van Cartnen Sylva te gernoet zien, ^lein Tthuiii'1 f,;-. ;;:nr. i. I Ie; t zijn gedichten door E. Doepler geïllustreerd INHOUD VAN TIJDSCIIRIFIFN. Bei,enten en msdedeelingcn ; Gies Reevers, door 'Ij. van Ildlewf!; De boekdrukker D. van Pietersz en de graveur Jacob Cornelisz, door

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl