Historisch Archief 1877-1940
D E AM S T E R D A M M E ft, W E E KB L A D V O O R N E D E R L A N 0.
No. 383
en dit maakte toen dadelijk op ons den indruk, de arbeid te
zijn van een auteur, die inderdaad aan zijn volk iets te zeggen had. De
intrige is eenvoudig genoeg; Philippe Cayol, een eenvoudige
burgerjongeling, schaakt Blanche de Cazalis. Haar- hoogadellijke oom deputó,
millionnaire, maitre tout puissant dans Marseille" zou natuurlijk nooit
dulden, dat zijne nicht de vrouw werd van een arme, zonder titel en
bovendien republikein.
Geen hulp of raad kan het tweetal redden, de adel brengt alles in
beweging om den smaad een der hunnen aangedaan, te wreken, de gees
telijkheid volgt den adel en helpt ijverig om den misdadiger te grijpen.
Hevig is de strijd. Tal van armen en verdrukten voor zoover ze den
moed daartoe hebben, enkele adellijken en geestelijken zelfs voor zoo
ver ze genoeg menschelijk gevoel bezitten, helpen, steunen of raden de
ongelukkigen. Indien de schrijver echter eerlijk genoeg ook enkele lei!< n
van adel en geestelijkheid laat optreden ter hulue van Philippe, i;ij laat
niet na de schoonste rol toe te deelen aan dat lieve msi.sje uit het volk,
dat zelf smachtend van liefde aan Philippe vooral hare hulp verleent
en zich gelukkig acht, waar ze zelfs voor Blanclie, iets kan do.'n.
Het spreekt van zelf, dat de schrijver den strijd tusse'nen adc-1 en bur
gerstand niet oplost, dat hij de zegepraal niet door Philippe laat behalen,
maar wel laat hij Philippe door oen wrekende kogel getroffen den
laatsten adem uitblazen in hetzelfde hospitaal, waar da Cazalis door du cho
lera overgevallen, een plotselingeu dood vindt; echter niet z;'o p!o!;;ol:;',g
of Blanche, verpleegster ia dat hospitaal, heeft gelegenheid Je hand;;.»
(inbeide doodsvijanden in elkander te legiren, zoodat dexo,':oe,vf;l omvHii;/,
zich vóór hun dood, althans uitei'lijk met elkaar verzoc-i.ev;. Xa dio d»
heeft Blanche hier niets meer te doen en valt eveneens a
fer van de verraderlijke ziekte.
We geven gaarne toe, dat de intrige ons aanhoudend hcriiineit ; nn
den inhoud der meest gevierde draken" die ooit op e nig t'.ionijyl
vettoond werden, maar wat intrige aangaat zal reu n moeten toe^ev-n, <Lii
Therèse Raquin (haast schreven we: Eequin) volstrekt niet hoi'gci'
staat.
In nog een opzicht, toonen deze wevltpn zoo gelijktijdig ontita-vn sro-.T-u
van verwantschap; in beide is het kind des volks ook in ini;ïv.u>l n
overtreding niet zoo geheel te veroordeelon, en het is die geest, die zrlfa
uit alle latere werken spreekt en die de volkshelden ookinhur.n^ walge
lijke afdwalingen meer beklagenswaardig dan mis tadig dout voorirouion.
Het kon niet anders, want 20 vloeiden uit de pca van brui, die van
Philippe Cayol kon getuigen, dat hij hoezeer hij Bl'iiiei'e k- mi-,do
met wellust zag, hoe de teere voetjes van de dochter des adeis met haar
bloed de scherpe skeenen kleurden.
Het kan niet twijfelachtig zijn, of Zola heeft, z'eli in den aanvana; ten
taak gesteld, op te treden als volkstiïbuun, hij heeft willen strijden voor de
rechten van het naar zijn inzien geheel en al onde; drukte, mis
kende, mishandelde deel der natie, dat zonder geld en zonder
aanzienl\jke geboorte, geen deel heeft aan de willekeurige genietingen, die aan
de bevoorrechte standen verleend zijn. Onder den arbeid werd bij zich
van zyn kracht bewust en streefde naar fijner teekenisg en naar nauw
keuriger karakterontwikkeling en beter motiveering. Zóó ontstond gelijk
tijdig met Blanche et Philippe de roman Therèse Kaoirin en ZOD kan
Zola, zonder op te houden volksman" te zijn, tegelijkertijd optreden als
hartstochtelijk bestrijder van adel en geestelijkheid al uiouïfc Leu ook
in een gedrochtelijka intrige zijn; vaak echter door eene meestci-hand
uitgewerkt, en als kunstenaar, die ssich nauwlettend rekenschap vra-gt
van- elke zinswending en van elke handeling zijner personen. Daarom
vloog de pen zoo snel over het papier in de Mysï'Jrcs, daarom ac-o lang
zaam bij Therèse.
Dat niet het openlijk en uitvoerig teekencn van wat men gcv/oonüjli
verzwijgt, maar wel de verwoede strijd hoofdzaak is in de Jlljsttires
bawijst wel, dat in dit boek alles vermeden is, wat aanstoot kan geven bij
die lezers, die soms ook wel eens doen, wat ze liever niet navertellen,
maar een heiligen afkeer toonen van alles, wat naar zoogenaamde onze
delijkheid zweeft.
Van den eersten nacht, dien de vluchtelingen samen doorbrengen, lezen
we alleen (in de 4o Ed.) Et c'est ainsi que devant I)ieu, I'.lancïie devint
l'épouse de Philippe" en geen kostschooljuffertje zou in do andcro blad
zijden iets aanstootelijks vinden.
Maar de tijden zijn veranderd en Zola is niet meer in de eerste plaats
de verdediger der proletariers, hij is rijk en leeft als stil en welgesteld
burger voor zijn roem en zijn werk.
Hoe nu, waar de omstandigheden hem noodzaken te bswijzcu, dat hij
zich niet over zijn eersten arbeid had te schamen V Hij getuigt: La plus
simple facon de détruire la légende est donc de réituprimer ie roman."
De schrijver van de Rougon-Macquart in de noodzakelijkheid een eer
steling van Emile Zola voor zijne verantwoordelijkheid te laten herdrukken.
Het is de kunstenaar, die ook aan zijn vroegeren naam dea
hedendaagschen glans wil verzekeren! Wel is hij van oordeel qu'un crivain
doit se donner tout entier au public, sans choisir lui même paren ses
oeuvres" maar hij gewaagt in de voorrede met geen enkel woord van de
?Wijzigingen, die zijn werk bij een herdruk onderging. Niets van de hartstoch
telijke beschrijving vau de toenadering der twee gelieven, niot gewaagd
van dat huwelijk ,.devant Dieu", immers het moet de kunstenaar zijn,In
zijn jeugd, in den aanvang van zijn scheppingsvuur en niot in zijn
jongelingshartstocht, zoo echt menschelijk en natuurlijk, de pen zoo geheel
aan zich zelven overlatende.
Indien ook al, gelijk Zola doet vermoeden, dat werk is la plus faible
oeuvre", het is zeer zeker la plus documentaire sur son talent," en we
voegen er bij voor zijn aanvankelijk streven." De herdruk met de aan
gebrachte wijzigingen, hoe weinig talrijk ze ook zijn, legt getuigenis ai'vau
het doel, dat hij zich later stelde, toen hij minder den verdrukten held ouder
de verdrukten dan wel den rijkgeworden beschermer zijn-r vroegere
lotgenooten voorstelde.
In allen gevalle, dit boek ia van de hoogste beteökenis voor hen, dia
de ontwikkeling willen kunnen van een geweldig en oorspronkelijk talent
als Zola; als zoodanig verdient het dubbel eene ernstige kennismaking.
Amsterdam, 15 Uct. 13s4. Taco H. de Beer.
LIEF BLONDJEN IS TREURIG.
Lic-f b'.ondjcn, och, kijk niet, zoo droevig mij aan,
Ik hond van uw iacb.jen, uw blozende wangen.
Zeg, Jiefjpn, ik heb u toch wia niets misdaan,
Kom, laat dan zoo treurig uw hoofdje niet hangen
Lief blondje, bedenk toch, de lente duurt kort",
Een bloemeke zijt ge, zoo even ontloken;
U voegt nog geen traantjen, in stilte gestort!
Kom, vroolijk uw kopjen omhoog weer gestoken!
Li<?f blondje maar foei! 'k zie in d'oopjeseen trann;
Je wilt me wat plagen, zeg, is 't niet, stout blondjen?
Kijk spoedig, als al'jjd, weer lachend mij aan,
Of... 'k kus v, tot straf, op uw ecgelenruondje.
V. Oc'obsr 'öi. B-,
BERICHTEN EN MEDE DEELINGEN.
Bij Joh. Ykema te 's Grawühage is eene grammatica verschenen van de
Wereldtaal (Yola];;:kK Hat boekje- is 113 bladz. groot en werd nna'1 den
derden dmk YMI her, oorspvonkeiijke (door J. M. Sihloyer) bewerkt door
S?!1 v"as de LJiv.in. \V;j hopen nader on deze spraakkunst te: ug te komen.
Aiiriüi zij r!urg?mc-M, dat de voordeelen der Voinctlnniat of Wereld-spraak
kunst er *ve: op cer.e ietwat Ilopbittcr-achtige wijze in worden aangekon
digd. Hut, is of do vcrviianligai' zelf tclkjns in de uiterste verbazing
geraakt over dio voordeelen". ilc.i enkel prowi'.je:
.-,'KB. Hor. groot, om maar iets (e noemen, is in alle lerende en doode
Men der ac'rdc l:ct aantal o K r egel m at i ge wsrfasoorclen! \Velim,
T\V<n; :"'?'? het f f. iiict n onrcrtflmatiy ice-rltn-oord! Om die reden
ai!<:c;t -verdient onze wereldtaal algemeen beoefend en ingevoerd te icorden."
In eene vcrtaaloefening getuigt do schrijver:
,.7?(;rc onze ir e, r tl d t a a l sul- aïen mensc'tcn groot nut aanlrcrtfiKn,
Tt'-c li'.i.fir 'fit Kt acht, l;cnt liet doel er van niet. Zulke menschen utlbsn
ecit le^ïiYittMn hart."
B:j deMfilfjen uitgever verscheen ook de fierste aflevering van bei
woordenboek der "Wereldtaal. (Compleet in aiiev. Prijs eoinpl. f 2.25).
John S. M-.j'.'.it, voor eenigen tijd uit Zuid-Afrika in Engeland
weei-gekearJ, si-i'.vmr, een ..meaioii-" van zlja vader, den bekenden zendeling
Dr. ii.o;;',\t, soIiooTiVader v,tn Livingstorie. Daarin zullen brieven voorko
men door Dr. Tilcifi'at en zijtin vronw gesiraroven tijaens de komst van
de eersle Dccrt-n in dat gedeelte van Zu.'d-Afrika, dat thans de
ZuidAfrikaaa :c.!!3 republiek heet. Deze brieven, Kegt een Engelsch blad, zijn
als hui w ara een profetie van de tegenwoordige verhouding der Boeren
tot de inboorlingen, inzonderheid tot de stam der Bechuanas. liet
v.vik verschijnt eerai; met lu-.t voorjaar.
DczDr dagon vers::uijat to Londen een nieuw socialistisch weekblad
onder redactie van Miohael Davitt, IJenry George en Helen Taylor.
Te Dossau zijn bij hst afbreken nunev oucls school racscaeidene archie
ven gcvondon, v,-aaron'L'r blieven door Bascdcnv, den hervormer vau bet
onderwijs der burgerklasse in Uuiischland, aan Kant en andere groots
gesitcn uit het laatst der vorige eeuw geschreven.
Dezer dagen verschijnt een nieuwe roman van Hector Mallot.
..luicheline" genaamd en is verschenen ,.Le l'rince Zilah" roman paüsien van
Jules Clarétie. Deae laatste komt in 40 ail. van 25 centimes uit.
V. Jlh. Jerscn hacfc een nieuwen roman Togebuch aus Grönland"
gereeil, die te Berlijn bij Ofcto Janko wordt i'.itgegeven. Julius Grosse
hceit. een zeer merkwaardig on !-elioon drama, geschreven: Din Ilerzogin
von Ferrar.r' gc-naamd, v,raarin hij T.ucretia Borgia nis een edel karakter
vor,i-.~.U;lt pi\ haar naar de ceuhoid van Itali'i laat streven. Hij meent
liieitoe- rcr'ht te h-.bbcn op grond van historische gegevens. Fr.
Spie!hagen's Gorettel." is ia boelcforinaat verschenen.
Ter iaiuvernood was het beeld van Corneille te Rouen onthuld, of er
wenl r,ir naam van ccnigo letterkundigen aan het gemeentebestuur
dierzelfde stud een politie aangeboden om uu ook een standbeeld voor
Ou il ave Flanbt.i-t op te richten. Naar alla waarschijnlijkheid zal <ie
getiiaen'niaail antvtconlen, dat eerst de schulden van het Corneillefeest
moeten zijn afgedaan.
Te Parijs maakt grooten opgang het werk van een nieuw en jong
auteur, Ado!;.iie Adersr. 't Is Le mariage du Lkuteuant" een rottiauf
waarin alieiïei bekende fran;che typen voorkomen.
Franeois Cojipce Echrijft een nieuw drama, dat in de Schotsclie
Hooglaridcu spe-,''.; ca t-cii p.i>iüuilöuit het leven van den Pretendent bthaiideit.
licv, ;;,il ., .[.R.? Jacobitcs" heeten.
Moii mag eea nieaw werk van Cartnen Sylva te gernoet zien, ^lein
Tthuiii'1 f,;-. ;;:nr. i. I Ie; t zijn gedichten door E. Doepler geïllustreerd
INHOUD VAN TIJDSCIIRIFIFN.
Bei,enten en msdedeelingcn ; Gies Reevers, door 'Ij. van Ildlewf!;
De boekdrukker D. van Pietersz en de graveur Jacob Cornelisz, door