Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER
A°. 1884.
EEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
uitgevers: DAGBLADVEREENIGING BOLTZ A Co.
Kantoor: Singel 211.
Hoofd-Agenten: te Batavi», G. KOLFF & Oo.
Zondag 16 November.
Abonnement per S/m. ....... f 1.?. fr. p. p. f 1.15.
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar a 0.10.
Advertentiën van 1?6 regels ? 1.?, elke regel maat . . 0.15.
tusachen den tekst per regel ...,,?1.?.
INHOUD:
BUITENLAND. BINNENLAND. Persoverziclit. Warme Kadetjes, een
Z&terdag-avoud Praatje LIX, door Aquarius. Brieven van Jan van 't Sticht.
Uit het Haagje XII, door Pasquino. Kunst: Het Amsterdamsen Tooneel, door
K. J. W. Het Tooneel te Rotterdam,door M.H. Feestrede van Prof. Alberdingk
Thym, bij het Jubileum van Prof. B. Wijnveld, op 9 November 11.
Letterkun d e: De Aesthetiek van Dr. Schaapman, door L. van Deyasel. Eeno
Naliotraehting, door J. M. Hoogvliet. Berichten, en Mededeelingen. Inhoud van
TijdBOhriften. Nieuwe Uitgaven. Militaire Zaken: Grieven onder het korps
Ingenieurs der Kon. Ned, Marine, door X, Overzicht van Militaire artikelen in
de Dagbladen. Schaakspel. Feuilleton: Kracht in Zwakheid, een fantaisie,
door Antoinette, H. Brievenbus. NIEUWS VAN DE WEEK. Faillissementen,
Overzicht van de Effectenmarkt. door S. Burgerlijke Stand. Veilingen. Te
huur. Advertentiën.
BUITENLAND.
De cholera te Parijs neemt toe. Bijna 100 sterfgevallen per
dag kwamen reeds voor; en hoewel dit op 2,300,000 menschen
nog slechts een geringe verhouding is, is men toch in de stad
zeer ongerust, en alle deelen der wereld die met Parijs steeds
in directe verbinding staan, zoeken de besmette stad af te zonde
ren. Frankrijk is met een gordel van quarantainen omgeven.
Intusschen is ook in andere opzichten de toestand ongunstig.
Het Kabinet zit niet meer zoo vast en onwrikbaar als de laatste
maanden. Den nieuwen minister Rouvier trof Donderdag tot
tweemalen het verwerpen van een voorstel dat hij had verdedigd be
treffende de belasting op alcoholen tot wijnvermenging. Dit is
geen aanleiding lot crisis, maar een teeken dat de meerderheid
niet meer blindelings de regeering volgt.
Wat de quaestie met China betrelt, schijnt het dat Frankrijk
met schaamte moet inzien dat het te ver gegaan is. China geeft
niet toe; grootere troepenmassa's en schatten gelds te wagen zou
de verdediging in Europa in gevaar kunnen brengen; het Kabinet
-Ferry zal dus van zijne aanspraken op schadevergoeding voor
6ac-léafzien. Geen 200 millioen, geen Formosa of Ilaï-nan meer;
indien men in Tonkin mag blijven, zal het reeds veel gewonnen
zijn. De Chineesche regeering is ongevoelig voor tuchtigingen,
zoolang zij Pekin niet naderen; zij ziet zeer goed in, dat de aan
vallende houding Frankrijk evenzeer afmat als het Hemelsche rijt.
De Europeesche mogendheden daarenboven, die bij het staken
der vijandelijkheden belang hebben, kunnen in Frankrijk meer
invloed uitoefenen dan in China, en zullen dus Frankrijk lot
toe.geven nopen.
Ook in een zijner leden, den minister Waldeck-Rousseau, heeft
het kabinet deze week een treurig figuur gemaakt. Eene interpel
latie van den intransigent Laguerre, over het zonder reden ontslaan
van den prefect Demangeat, werd door de Kamer met cene een
voudige orde van den dag ter zijde gelegd. De minister had doen
antwoorden door zijn onderstaatssecretaris Laroze; deze liet zich
ontvallen, dat »het vaak voor de betrokkenen beter was, dat de
redenen van hun ontslag niet genoemd werden". De heer Laguerre
had in zijne interpellatie gezegd dat de klerken van het ministerie
de geheime dossiers verklapten. Twee uitdagingen volgden hierop;
de prefect Demangeat daagde den onder-staatssecretaris Laroze
uit; een der klerken zond twee zijner vrienden aan den heer
Laguerre.
Het duel Laroze-Demangeat werd bijgelegd. De heer Laguerre
echter, in plaats van op de uitdaging te antwoorden, zond twee
getuigen naar den minister, om hem te verwijten dat hij zijn
touten liet verdedigen door den heer Laroze en zijne lasterlijke
aantijgingen liet uitvechten door zijne klerken. De minister ant
woordde, dat hij zijne klerken verlof gaf om hunne beleedigde
eer te verdedigen, maar daarmede geen verantwoordelijkheid op
zich nam. Met eenige openbare brieven, waarin dit alles uiteen
gezet werd, zou de zaak geëindigd zijn. Een laatste brief echter,
van den heer Demangeat, zet in bijzonderheden uiteen, dat hij
alleen ai'gezet is, omdat hij de euveldaden van zijn voorganger,
den prefect Andréde Trémontels in Corsica, een ijverig verkie
zingsagent der rcgeering, die in den moord op Saint-Elme betrokken
was, niet wilde geheim houden. De Trémontels had op fictieve manda
ten groote sommen gelds uit de schatkist verkregen. Demangeat had
de vervolging in deze zaak niet willen sussen.
Omtrent deze zaak heeft de minister nog niet geantwoord.
Zij heeft een zeer slechten indruk gemaakt, daar men meent dat
hij zich niet zal kunnen verdedigen. Het is toch bekend dat in
Corsika nog meer dan in eenig ander district op de schandelijkste
wijze onder de verkiezingen geknoeid wordt.
Engeland heeft deze week de aanneming van den bekenden
reformUll in derde lezing door het Lagerhuis beleefd, een feit
dat op zich zelf geen verwondering kan baren, doch dat de groote
quaeslie thans nader brengt tot de eigenlijke crisis, tot de be
handeling in het halsstarrige huis der Lords. Een paar pogingen,
door de conservatieven van het Lagerhuis, voor een gedeelte,
meer om den vorm dan met hoop op goeden uitslag gedaan, om
het tot stand komen der uitbreiding van het kiesrecht te beletten,
leden totaal schipbreuk. Evenals vroeger werd ook nu als amen
dement voorgesteld om de wet niet in werking te doen treden,
vóór het ontwerp, betreffende de indeeling der kiesdistricten, [tot
zou zijn verheven.
Londen vierde den lord-mayor's dag, waarop duizenden naar
den optocht ter eere van den nieuwen lord-mayor Swan Nottage
kwamen kijken, en waarop door lord Granville (bij afwezigheid
van Gladstone) aan het banket in Guildhall een rede werd uitge
sproken, die heel veel van een gezellig aiter-dinner-speech, maar
niets van eene politieke redevoering had. Volgens Granville's
woorden ziet het er in de buitenlandsche politiek van Engeland
wet zeer rooskleurig uit.
Aangaande Gordon werd niets positiefs bekend. Wel kwamen
allerlei berichten, die zijne gevangenneming, ja zelfs zijn dood
meldden, maar die werden heel spoedig weer tegengesproken.
Het rapport van lord Northbrook over den financieelen toestand
van Egypte berust bij het kabinet te Londen, maar schijnt nog
niet voor openbaarmaking gereed te zijn.
Meer dan Egypte wekte de toestand in Zuid-Afrika belangstel
ling. Ten einde de orde in Bechuana-land te herstellen, is daar
heen eene expeditie vertrokken, onder bevel van sir Charles
Warren, niettegenstaande er kans op eene minnelijke schikking
bestaat. Immers de Kaapkolonie heeft haren minister-president
Upinglon naar Bechuana-land gezonden, waar hij een conferentie
met president Kruger zal hebben. De Times maakte zich in deze zaak
lol orgaan der openbare meening in Engeland door het voor te stellen
alsof de Kaap-kclonie de doortastende maatregelen der Engelsche
Regeerino; wcnscht, en alsof de Regeering der Zuid-Afrikaansche
Republiek de taak niet kon of niet wil vervullen, tot welker ver
vulling Engeland zich thans geroepen acht. Zoo wordt Gladstone
door de publieke opinie op sleeptouw genomen.
Duitschland houdt zich thans wel druk bezig met de vraag
welken president en welke vice-presidenten de nieuwe Rijksdag
zal kiezen, die in de volgende week zal bijeenkomen; 'want men
zit toch nog midden in de herstemmingen. Bij deze herstemmingen
moet ons oog vallen op de samenwerking van vrijzinnigen en so
cialisten en op de uitsluiting door dezen van de nationaal-liberalen.
Het orgaan dezer laatsten, do KöniscJie Zeitunc/, heeft zich hier
over dan ook bilter beklaagd. »Zelfs het centrum," zegt genoemd
blad, Bstcmdo wel voor. alle candidaten links en rechts, alleen