Historisch Archief 1877-1940
D-E AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Ho. 387
De bezitters zijn in al hun doen verachtelijk; de rijken dragen de
schuld van den deerniswaardigen toestand der werkende klasse, die slechts
stof tot lof en sympathie geeft. Wie zich onder haar schuldig maken
aan drankmisbruik, zijn slechts arme slachtoffers der hemeltergende
maatschappelijke toestanden, ea te verwonderen is het, dat er niet veel
meer afdalen tot het peil van 't redelooze dier".
De dienstboden worden afgejakkerd". Dat zeer vele huisvrouwen zich
aftloven om er te komen zonder dienstboden, aangezien het bruikbare
soort meer en meer verdwijnt, verzwijgt Domela Nieuwenhuys zorgvuldig,
als in strijd met zijn tactiek. De werkende klasse moet in het harnas ge
jaagd worden tegen de hoogere standen; ziedaar het eenig doel. Voor
waar op die wijze wordt het vrye woord" een ernstige bedreiging voor
de algerneene belangen, das ook voor de belangen der werklieden, die
niet door geweld tot wezenlijke ea blijvende lotsverbetering kunnen geraken.
Bedroevend is 't een man van fatsoenlijke geboorte op die wijze te
zien ageeren. Toen na hem eenige lieden optraden om op hun manier
hun hoofdman te steunen, rees by mij onwillekeurig de vraag, hoe Do
mela Nieuwenhuijs zoo diep kon zinken dat hij zich niet schaamt over
medestanders, die in hun ongemanierd misbruik van het vrije woord"
slechts doen uitkomen, dat het volk" minstens evenveel behoefte heeft
aan veredeling als aan stoffelijke lotsverbetering. Ook het vermakelijke
element ontbrak niet. Eeu kleermaker schetste zijn eigen bekwaam
heid ala voorzitter van groote vergaderingen (de man is president
der Amatcrdamsche Afdeeling van Algemeen Stemrecht"), een ge
dekt verwijt aan het bestuur van Het Vrije Woord", dat de orde
niet naar zijn zin wist te handhaven, zoodat hij zich begaf naar het
punt waar zij het meest dreigde verstoord te worden". Als een staaltje
van zijn kennis, waarop hij tamelijk trotsch was, noemde hy Jan de Vries
als schrijver van De Roos van Dekama", en voorts verklaarde hij in
gezwollen bewoordingen, dat hij sedert zijn dertigste jaar zich had toe
gelegd op het verwerven van kennis, tengevolge waarvan hij mensen"
was geworden en óók weelde eischte, evenals de mannen aan de groene
tafel. Een onvermijdelijk gevolg van goed onderwijs ia zucht naar weelde,"
verklaarde hij. Voorwaar, onder zulk gesehetter heeft Domela
Nieuwenhuijs een bijzondere opvatting noodig om zijne begrippen als ontwikkeld
man ter zijde te kunnen stellen en rustig in zulk gezelschap te blijven.
Toch had iemand den moed om de tolk te zyn vao misschien de
overgroote meerderheid der duizenden, die de zaal tot stikken» toe vulden.
Deze spreker stelde op den voorgrond, dat ook hij verbetering wenschto
van maatschappelijke toestanden; daarom betreurde hij het, dat bekwame
mannen, beter dan hij in staat om het goede en het verkeerde van de
inzichten des heeren D. N. in het licht te stellen, hem den rug toedraaien,
inplaats van den werkman te waarschuwen tegen zijn ondoelmatige en
heiliooze raadgevingen". In het begin van zijn rede had de heer D. N,
verklaard, dat hij do qualificatie van oproerkraaier" aanvaardde. In ver
band daarmede durfde Willems (zoo noemde zich de bestrijder, evenals
een vorige keer in een vergadering van Algemeen Stemrecht") verklaren,
dat de rede van Domela Nieuwenhuijs hem werkelijk geen auderen indruk
had gegeven, dan dat hij was een oproerkraaier, zonder meer".
Tot eer van den heer Domela Nieuwenhuys kan ik constateeren dat
zijn antwoord aan dozen spreker den welopgevoeden man deed uitkomen.
Wel werd het woord oproerkraaier" vergolden met de benaming
dmsterling" (met het oog op de m. i. verklaarbare naamsverzwijging),
docji overigens verkreeg ik den indruk, dat het inderdaad gewenscht zou
zijn, len heer D. N. en zijn volgelingen niet allén aan het woord te
laten. Er zijn te Amsterdam waarlijk genoeg welsprekende, gemoedelijke
mannen, die op parlementairen toon den heer Domela Nieuwenhuijs zijn
populariteit zoudenAunnen ontnemen, om zich hoogst verdienstelijk te
maken tegenover de maatschappij in het algemeen en den werkmansstand
in het bijzonder. D. N. strijdt weliswaar met ongelijke wapens: hij zocht
en heeft den steun van de numerieke overmacht", zoodat zij, die hem
in het openbaar durven weerleggen, niet zonder lijfsgevaar zijn; maar de
zedelijke overmacht van enkele weigezinden, die evenals Willems" eenig
gevaar durven trotseeren, zou den; luchthartigen volksmenner vermoe
delijk onschadelijk kunnen maken, en de noodlottige gevolgen van diens
toeleg kunnen voorkomen.
De heer Domela Nieuwenbuys meent het goed; maar weet hij evengoed,
op welke wijze de maatschappij naar eisch te hervormen zou zijn ? Zoo
ja, laat mj dan propaganda mak«n bij zijns gelijken: bij de beschaafde,
ontwikkelde, bezittende klassen, die bereid zullen zijn, hem te steunen;
die gaarne het mogelijke zullen geven, vóór de tegenpartij het onmogelijke
komt eischen, en zoo zegt D. N. zelf lood voor brood zouden
krijgen."
Die rol zou den heer F. Domela Nieuwenhuys verheffen tot een edelen
sociaal-democraat, die zijn volgelingen zou vinden in standen, wier mede»
werking noodzakelijk ia om langs vredelievenden weg tot BBïere
maatschappelijke toestanden te geraken. Ernst,
NIEUWS VAN DE WEEK.
Maandag zijn de Staten-Generaal op de gebruikelijke wijze door 2. M.
den Koning geopend.
Tot voorzitter der Eerste Kamer ia benoemd mr. I. J. J. van Eyflïnga,
tot voorzitter der Tweede Kamer, mr. A. E. baron Maekay.
De Indische begroeting voor 1885 thans andermaal ingediend is
eenigszins gewijzigd. Voor aaabonw van schepen (een zeestoomer voor de
Gouvernemeats-marine, eenige kleine gewestelijke vaartuigen en een nieuw
scliroefstoomschip 4e klasse) is /' 881,000 uitgetrokken; voer uitgaven in
verband niet het ovenismen van belastingen ter Oostkust van Sumatra
en ten gevolge van eeae overeenkomst met den Sultan en de rijksgrooten
van Biak over eenige belastingen in eigenlijk Siak en hunne rechten op
de onderhoorigheden f 115.370; voor reorganisatie van het bestuur in
het regentschap Madoera f 84,000 en ? 150,000 meer voor
bevloeiingswerken. De middelen zijn f 7til,479 hooger geraamd. Het tekort ia
September op f 1.257,101 geraamd, wordt nu begroot op f 1.459,228.
Daar de heer mr. A. H, M. van Berckel de benoeming voor hflt hoofd
kiesdistrict Delft heeft aangenomen, heeft de Min. van Binnenlandxehe
Zaken bepaald dat eene verkiezing voor een lid der Tweede Kamer van
de Staten-Generaal in het kiesdistrict Almeloo zal plaats hebben op Vrij
dag 23 November e. k.
In eene door de kiesvereenigingBwgrerpZicTtó alhier gehouden vergadering
is met 39 tegen 21 stemmen ontkennend geantwoord op de vraag, of het
niet wenschelijk zou zijn aan te dringen op vermeerdering van het getal
leden der Tweede Kamer voor Amsterdam, daar volgens art. 77 dar
Grondwet op elke 45,000 zielen een lid moet worden afgevaardigd, en
daarmede in verband staat art. 99 der kiewet (herziening om de 5 jaar).
De heer M. P. Pels alhier, beeft aijn ontslag genomen als lid der Pro
vinciale Staten.
De Gemeenteraad van Amsterdam heeft een zijner leden mr. P. W. U»
van Sousbeeck, door den dood verloren.
De K. v, K. en P. te Groningen heeft besloten, do tnsschenkomst van
den Commissaris des Konings in de provincie in te roeuen, opdat vau
regesringswege moge bepaald worden, dat postpaketten met bestemming
voor het buitenland ook tot een gewicht van 5 KG. worden toegelaten,
in plaats van tot slechts 3 KG., zooals tegenwoordig.
Door den Gemeenteraad van Leeuwarden is de gemeanfeliflCfivioMn»
voor 1885 vastgesteld, in ontvangst op f836.174.39, in uitgaaf op f Hv; (>H. -lb.
De hoofdelijke omslag werd vastgesteld op f 151,939.61 (3.52 pUt. vaa
het inkomen.)
De gemeente Opsterland heeft van den heer Van Lijnden te
zwaag de Btiurstervaart overgenomen, hst vaarwater, tUt
verbindt met de Opsterlaudsche Compagnonsvaart.
Het geneeskundig staatstoezicht in Limburg past met alle gestrengheid
de maatregelen toe, tot wering der besmettelijke ziekten in ons land Ta
E\jsden en Maastricht zijn reed,1? inrichtingen klaar voor eventueel aan
te voeren lijders aan epidemische ziekten, terwijl men te Simpel veld
met alle kracht werkt om eene dusdanige klaar te krijgen.
Vermoedelijk zal Venendaal over Amerongen aan den
Oosterstoomtramweg worden verbonden. Op verzoek van de directie dier maatschappij
hebben de heeren H. G. vaa der Poel, lid van de Prov. Staten van Utrecht,
P. de Wijs, burgemeester, S. van Schappers en H. van der Schans, wet
houders van Venendaal, zich tot eene commissie vereeuigd, om pogingen
aan te wenden ter verkrijging van de bedoelde verbinding.
De commissie voor de tentoonstelling van voorwerpen door den werk»
men in vrijen tijd vervaardigd, te Groningen te houders, heeft reeds zoo
vele giften ontvangen, dat zij de werklieden, do materialen voor hunne
inzendingen benoodigd, op aanvrage wenscht te vergoeden. Tevens zal
door werklieden, die zonder werk zijn, een salon-meubelstuk vervaardigd
worden, dat naderhand ten voordeele van de tentoonstelling zal veiiout
worden.
Te Stiens zijn de mazelen uitgebroken; o. a. woeden zij in hot Armen
huis, waarin een aantal jeugdige kinderen worden verpleegd.
In de gemeente Zieriksee zijn verscheidene gevallen van roodvonk
voorgekomen, waarvan enkele met doodelijken afloop.
De slaapwaggon, dis dagelijks tusschen Parijs en Amsterdam loopt^
mag op last van den Minister van Waterstaat, met 't oog op 't heersnhen
der cholera te Parijs, of niet meer op dit traject gebruikt worden, óf
moet bij aankomst te Roozedaal onmiddellijk gesloten en per keoicudtia
trein naar Parijs teruggezonden worden.
Eene belangrijke gebeurtenis iii de handels- en flnaneiscle wercM vond
deze week plaats, waarvan wij niet willen nalaten hier molding te maken.
Nadat het feit algemeeue bekendheid erlangd had, dat zoowel de Kolo
niale als de Nederlandsch-Indischo Handelsbank zich in financieele
morilij'rheid bevonden, ten gevolge van de uitgebreide, vooral aan de Ned.-Indischa
suikerindustrie verleende kredieten en de scherpe daling van de prijzen
der producten, vooral die der suiker, en nadat hiervan duidelijk gebleken
was uit de door de Koloniale Bank bij de Rechtbank gedane en van deza
verkregen voorloopige surséance van betaling1, geschiedde evenzeer
blootlegging van zaken van de zijde der Ned.-Ind. Handelsbank. De toestand
was deze, dat laatstgenoemde bank een kapitaal van negen millioen be
hoefde om het haar opgezegd wisselkrediet tot ongeveer gelijk bedrag t0
vervangen, wilde zij haar zaken kunnen voortzetten en den Nederlandsen»
Indi'-chen planters do voorschotten blijven vcrleenen, die zij voor hunna
cultuur behoefden. De vorm waarin dit zon kunnen geschieden, zonder
van de bestaande obligatiehoudn-s der Uimk al te groote opofferingen
te eischen, ol' wel ai' te stuiten op belemmeringen der wet, eii die tevens1
het welslagen der '/Ank voldoende waarschijnlijk mankte, was niet gemak»
kclijk gevonden. Aan de hoeren J. T. Cremer, P. W. Janssen, W. II. van
Leeuwen, C. F. Quiiu, A. (J. \Verthciui 011 J. Boissevain komt de eer toe,
mot alken dien vonu gevonden ta hebben in de onrichitng eeaer Ked.-In