Historisch Archief 1877-1940
No. 388
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
De hr. Jan C. de Vos, de tooneelspeler en schrijver, over wisns
onvoegzame en aanmatigende inleiding tot zijn Ik Jieb een sful: gcscJireren
wij later nog eens zullen spreken, vervult do titelrol op naar algemeen
oordeel zeer weinig verdienstelijke wijze. Hij levert het model van iemand,
die geen verzen kan zeegen. Een stuff, dwars, koppig1, naargeestig
stemorgaan weigert hem elke melodie, elke zoetvloeiendheid, alle trilling.
Deze stem kan noch toornen met metalen klank, noch fluisteren als zacht
citherspel. Daarbij van zeggens-kimst geen spoor. De fraaie vertaling des
heeren Van Hall miste haar bestemming, dus koud en mat uitgesproken.
De hr. De Vos voldoet boter in bedaarde rollen van ealonstukkeu.
Mevr. Beersmans speelde Donna Pia. Het verheugt ons de namen
dor twee eerste vrouwen van ons tooneel hior dus in dit opstel te kunnen
samenbrengen. Toch niet om nuttelooze vergelijkingen te beproeven.
Noch liet talent der beide kunstenaressen, noch de figuren van Alcdea
en Donna Pia lennen zich daartoe. Haar een vraag moet oas van het
hart: waarom zien wij mevr. Becrsmans niet on Biet dikwijls in het treur
spel? Hoort naar dit verhaal:
Neon luister tot liet
7ooiïra Irj 't bad gezegd stond 'k eensklaps overeind,
Ea zag boni in 't goiaat. I!; bci'Me, bleek vaa Yvoode.
O, 't laag en walgelijk verdrag, in koelen bloede
Hij aangoboCnl
Do bijl viel niob meer noerl
Dit is het verhaal harer onteering door den tyran vanPifa, dat Donna
I1 j a haren zoon doet. Verneemt dit, zooals het door mevr. Eeersmans
wordt gezegd, of wel deze ontboezeming, nadat zij haren verleider
doorLeeft en zelf op 't punt ia te sterven:
Ik deed het... Thans br.-ekt Pisa's vrijheid aan;
Mijn zoon hief 't staal omhoog, ik heb 't vóór fcoia gedaan»
De dwingeland ia door eeu vrouwenhand gevallen;
Uw lijden is ten eind, o fel gemarteld hart!
Dit zegt en speelt mevr. Beersmans eenvoudig onverbeterlijk. Wat
fciajht, wat gloed, welk een aandoening! Welk talent van voordvacht!
Van da diepte, waar do verontwaardiging, de haat, zich uitspreekt, om
hoog, stijgen de toonen in de weenendo jammerklachten dezer rampzalige
moeder, als do zware grommelendo actoorden eens orgels, die alleng;.-kens
in het weemoedig gekweel der hoogere toetsen overgaan. Een hulde
aan mevr. fjgersmans.
"Waarlijk, de laatste week was er een gelukkige voor vrienden van het
hollandseh tooneel. Moge zij deza winter van nog vele dergolijken
gavoJgd worden!
W Nov, K. J. w.
MUZIEK IN DE HOFSTAD.
Het liccft een pco^ja stilgestaan in de OjiCra. Eu g?cn vrondcv! De
lezer weat dat. do fort-tenor Maury ziek was geworden, Men hoorde
weiEig van die ziekte, maar op zekeren dag vernam men dat hij naar i'arijs
. vvas vertrokken. Eou andere tenor, do heer Mcrrit zou h. m vcrvargon,
maar wie niet kwam, het was de heer Uerrit. Eindelijk kwam do niaro
dat de heer Merrit wel zou komen; hij had du dircclio in den steek ge
laten, of men had hem beduid dat hij aou blijven waar hij was; daarover
is men het niet eens. Een ander zanger ds lieer Delabranviho waa nn
gecngagcerd en men had hem met veel lof aangekondigd. Do heer
Dolabranche kwam werkelijk, maar inmiddels stond alles stil en h.:t moet
den heer van Hammo niet weinig mocito gekost heLben om het-raderwerk
a;m den gang ie houden en Den Haag en Amsterdam van Gudes te blij
ven voorzien met dea lieer Paulin tot fort-tenor en Sclraek nu cu dun
als uivelstoejag r in dat emplooi.
Daarbij nara do voorbereiding van Lo Trtlïtl de Zamora al den tijd
In beslag. N'i, do directie daarmede gereed is en rncri althans door
Delabrarche tijdelijk geholpen is, komt er mcar leven in do brouwerij.
Deze week niet minder dan drie woderopvücringcn. ^Maandagavond van
JJËPrc-anx-Clcrcs, licdcuavond van l?r a Diavolo, morgenavond vv.n
VAficaine. De eerste liep redelijk van stapel, althans wanneer men niet
te hooge eischen stelt. Het. is jammer dat etc g<abonneerden mail. (> 1:31-11
als chanteiiso légere hebben aangenomen; zij mist voor'dat emplooi do
jeugd en dat kan niet worden goed gemaakt, ook niet door g >eden wil.
la fra Diavolo werken alleen do twee dügasons mede. Ik schrijf u wel
eens later hoe die reprise is afgcloopen. De beer D."labbncha treedt bier
morgenavond voor de tweede keer op als Vasco di Gama. Al spoedig is
hij van het voetstuk, waarop de directie hsm had gesteld, nfgedanld. De
Bi'iichcs vermelden hem niet meer als fort tenor" of célèbro ti-nor des
principaux thénl-res" en geen reclame l:an zijn stem aangenaam doen
klinken ral heeft de zanger veel talent en i:og respectabele rcstcs. \Vaune.;r
men van Dclabranehe in Maury n zanger kon waken, de kracht eu
routine van den eeu met den liefelijken klank en de beschaving van den
tweede vereenigen, ja dan ware de tenorquaestie uit den weg geruimd.
Ku is die nog onopgelost.
Matiry is niet dood en zelfs nooit ernstig ziek geweest, zooals hij aan
llcl Vaderland schreef. Maar waarom komt hij dan niet terug? Op den
tenor na is het gezelschap voltallig; in den jeugdigen tweeden bus Olive
is een verdienstelijk medelid gewonnen. Dat bleek alwper in Martha, dio
wat de heeren betreft goed werd gegeven. Le Tribut de Zamora was
wederom een persoonlijk succes voor den directeur, en eon sr.cces voor
mm. Ferminet en De Vries, De opera zelf is hoogst middelmatig, maar
dank zij den dans vindt het gerecht elk jaar bijval. De Duitschcrs
brachten ons na Lohengrin" Kreuh-cr\s Nnchtlancr in Grenada en daarna
? ....Die Judin. De opera van Kivn'xer is iu hoofdtaak
liedertafelmuziek op een erbarmelijkcn tekst. Wat Die Judin hirr kwara doen
begrijpt niemand. De opera van Vv'a'evy v;rrd. non alle kanten besnocid
en in ruim drie uren afgespeeld, terwijl ze in bet Eransch ruim vier uren
vordert. De opvoering was ia vele opzichten verdienstelijk
maardeEleasar-partij heeft er niet toe bijgedragen Labatt in do schatting te doen
stijgen.
liet jongste Toekomsf-concert verschaft ons de kennismaking met
een oeuvre posthume'1 van Bizet, den genialen componist van Carmen.
Hot is een Suite voor orkest Roma" getiteld, die een schitterend
getuigenis aflegt van Bizet's groot talent ook van instrumenteeren.
Dat zulk een man zoo jong moest sterven! Op hetzelfde concert werd
een ouverture van chackowsky uitgevoerd Romeo et Julieite. Zg viel niet
in den smaak, evenmin als hot trio van Tchackowsky's landsinan
Napraop da eerste quartetoorzee. Toch verwacht ik veel van de Bussen, die
mijns inziens nog niet genoeg bekend zijn. De ouverture van Tschackowsky
is lang, maar bevat, veel echoons. De vorm laat te wenschen over, de
instrumentatie is meesterlijk. Op de tweede quartetoorzee spoelen de
pianist Sikeraoier uit Rotterdam de piano-partij van Gcrnheims nieuwste
quartflt, dat wel niet volkomen aan de verwachtingen beantwoordde ?
in Duitsehland stelde men het op een lijn met werken van Brahms
maar toch w.-iardet-rins; vond. Sikemeier speelde uitmuntend.
De heer S. van Groningen heeft de eersta zijner eethoven-avondon
gegeven en met succes, liet is een gewaagde onderneming, maar Beet
hoven is iedereen niet en Van Groningen is niet de eerste de leste pianist.
Hij deed or wel aan de technologie voor de muziek te laten
loopen.Den Haag, 26 Nov. D,
TENTOONSTELLING IN ARTI.
III.
Eer ik verder ga met de beoordeeling der expozitie, Heb ik vergeving
te vragen voor een dwaling. De dagbladen hadden mij verhaald, dat aan
de Ilecren Van Looy en Dunsulman ieder ?1200 was toegekend om zich
een jaar lang verder in hun kunst te kunnen bekwamen. Ik had den
indruk gekregen, dat er dus gesn sprake meer was van een jaargeld",
waarmede men vier achtereenvolgende jaren" begunstigd" wordt. Maar
niets wettigt deze vrees, want nu is mij, bij hst opslaan der wet (van
20 Mei IrfTO) gebleken, dat de ondersteuning" altoos slechts voor n
jaar pel ij k verleend wordt, eu in een koninklijk besluit (van 9 April 1873)
wordt daarvan het motief vermeld: Twee maanden voor het verstrijken
van .het jaar, wa>rvoor het jaargeld aan een der mededingers in een
wedstrijd is toegekend, zendt deze aan de Akademio zoodanige bewijzen
zijner voortdurende kunststudie, als de commissie iu staat kunnen stellen
om te beslissen of hij opnieuw tot het genot van het jaargeld kan worden
aanbevolen." En nu is er niets gebeurd, wat zulke Kunstige beslissing in
do toekomst voor de Hoeren Van Looy en Dunsolman onmogelijk zou
maken. De vrienden der kunst hebben de Kegccring dus te danken en
te hulden voor do wijze, waarop zij de verdiensten dezer beide jonge
No-lorlamkclie schilders erkent.
Vï'aiü.rr wij van do schilderijen met dramatische bedoeling overgaan
tot rauloiv ^«ro-stiikken en portretten, bepalen wij onze aandacht
vooreerst bij No. 163 esnmeisjen mot een Italiaauseh profiel voor een Madonna,
onder den r.na'ii s'it'u.2 door Mcj. J. Otto uit Parijs geöxpozeerd. Zou deze
!icr.atv,;!!.r-; gebruikt zij:), om do slecht getcekande hand to
vcrontschuld'-.;i:n? De lieer Ovonnan stolde onder No. 100 een niet ounnrdig ineisjen
ia/t eon ')op cp c':u tuinbaiik ton toon, getiteld Vriendinnen; als mooi
van toon va'.t to roenu-n zijne teekcning Een kind uit het t'0/fc. Daar is
iots loüs'irojuids in deze stukken op te merken. Een echt
aquarelcharakter valt in ecu ander mei.'-jna met een pop te waardeereu: dit is van
Havcrmnu. Deno kunstenaar treedt ai et koenheid aan het licht. liet portret
van Dr. II. . i.lu!!er heeft groote hoedanigheden. Er is een toon en een
manier van do :a in, cou inrestcr waardig, ik heb de eer niet den auteur
der bckor.de kunstenaars-komedies veel te kennen; maar de vluchtige indruk
van hot inod-il eu kontcrfeitsel kwam niet veel ovcr-eea. Een mooi,
gedislir.fjeerd T oi'tn-t leverde du Lieer Haveman vau de verdienstelijke
schildt;res M-'j. Valkenburg. Het gelaat had evenwel ccnegrootschcropvatting
toegelaten. Voor de afhangende hani had Mevr. Daey van Rembrandt
geraa-ipVeg,! kunnen worden. Do vooruitstaauda rechter voet heeft iets
iiildu'Tonls. Do lieer Vi'i'ly LIartius te Parijs is auteur van dat fraai ge«
schildurdu vrcuAeiiproii'.'l op een bruinen grond, waarin mende
moeilijkho;d om In-ruioniöte schennen wol wat veel in monotonie gezocht heeft.
Ook iU-j. M e'a Arou^oa to I.or-'.len stelt twee portretten, onder den titel
van studio" ten toon: zo zijn wat week van behandeling.
De roem van wijlen den goeden Ilcnri Hollander zal door zijn matte
.jhreis'.erlju" niet worden verhoogd.
;Xo. 210 is e-ru portret vr.n onzen beroemden landgenoot Prof. Donders,
wiitirbij men hot uoodig heeft gerekend te vermelden, dat het naar een
f'oto'.'raüc! gedaan is. Mij dunkt, dat zoo iets niet behoort te geschieden.
liet. "komt do -waardigheid en den kunstzin vau het model te na zich aan
pulke banden te loggen. Als icmant bij het spelen van een pianostuk van
llubinslein de helft der noten laat liggen, maar zijne verdediging zoekt
in de meödeoling, dat hij zich de rechter hand op den rug had laten bin
den, is dit een slecht exkuus.
De lieer A. Lecorate te Delft leverde dat stuk met die twee oude
tuinlieden, waartoe con hoog oogpunt en eene hoeveelheid van die
liohtblaauwe tonen gobruikt zijn, die tot sommiger manier besinnen te
behooron; ook vinden wij hier van den zelfde een in warmer tinten geschil
derd een weinig prateusiüus portret: oneindig hooger dan beiden staat,
mijns inziens, do geestige, meesterlijke teekening van dezen schilder, on
der No. 107 in do thands geopende aardewerk-espozitie in de
Panoramazaal (Plantage) to bezichtigen. Men kan naauwelijka begrijpen, dat hier
do zelfde peest do hand heeft bestuurd.
177 is Foftioniiu vin Mej. Wally Moes. Er is maar n stem over
dezo kunstenares: haar zon rijst zichtbaar en weldoend. De drie kinde
ren uit het volksleven" zijn ook inderdaad van het fraaiste wat deze
tcritoou-ïtcliing aanbiedt...
Maar zie dat hoerl-jkc No. 230 van Thérèse Schwartze: dat
brunettenkopjeu, Musa getiteld! Daar zou men een vaers van Vondel op da voor;