De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1885 25 januari pagina 10

25 januari 1885 – pagina 10

Dit is een ingescande tekst.

AMSTERDAMMER, -ir* No, 3D6* r v 1 , III. Week-en dagbladen. 'Het--Weekblad, dat per jaar de «rootste hoeveelheid oorspronkelijke novellen en romans geeft ia Eigen Haard. Do heei-en de Veer eu Kalolï', voorts enkele reeds genoemde dames, bieden den abonné's vaak onder* > tandende lectuur aan. Daar Eigen Haard niet weinig lezers heelt, fflag bei misschien een advies aan samensteller eu uitgever boeten, waar toe geen, reden bestaat, in 't vervolg vooral meer beknopte bijdragen op te nemen. Dan zou het blad misschien nog beter gaan. Eeuwige ver- , fatestakkeo maken meestal een vervelenden indruk. ?* Wanneer men een weekblad van zgn omslag ontdoet, is 't aangenaam Of de eerste bladzijden steeds nieuwe en i'rische titels te ontmoeten. Sommige weekbladen die de pretensie hebben van heel en al aan de belletrie gewijd te zijn geven heel weinig van vaderlandschen bodem eu dan nog meestal van bet middelmatige. Ds JTamiliebode, onder redactie van Melatj, die er eenig bod naar deed een zich slechts met oorspron» keUjke literatuur afgevend orgaan te wezen, bestaat niet meer. Wij hebben alleen De Huisvriend, die met bijdragen van nog al bekende hoiiaudache auteurs verschijnt. Overigens niets. JLfe Opmerber had een verdienstelijke novelle, waarin de droom van een jong dramatisch auteur verhaald werd, door Theodoor Schürmann. l)och vooral de dagbladen zondigen allen door de vertaling in hunne onderste verdieping alleeuheerseheresse te laten zijn, bijna voortdurend. Een aardig Amsterdamse!! schetsje als van Jack ia het Handelsblad komt schier nooit voor. Ons JDaguiad geeft; novellen van Van Mam-ik, mev. Bakker-Korff, den heer Buije; overigens ook vertalïhgen. Leest het publiek liever vertalingen? men zou het gaan meenen; maar neen, dat kan toch niet! Dan ligt liet zeker hierin, dat er te weinig goede hollandsche schrijvers zijn. Helaas, een overzicht van de feuilleton-rubriek der nog niet vermelde dagbladen zou slechts een uiteenzetten der klacht over gomis aan eigen letterkundige voortbrengselen kunnen bevatten! En het wordt tijd dat wjj eindigen. Want 1885 geraakt reeds weder ia vollen gang. Hopen wy, dat het verbetering brengen zal. Wilde Halmen, een bundel vaarzen door H. Cosman, , Uitgave van A. Rüssiog te 's-Gravenhage. In 1837 schreef Saiate-Beuve: II esiste, ca un mot, cliez la pluparfc dea hommes, un poète mort jeune, a cmi l homme survit", en Ahred de Musset 'antwoordde liem ia bezielde verzen, dat vaak de dichter ia den nensch slechts ingeslapen ia, maar jong en Iriaeh blijft voortleven. tijd, moeizaam voortstrevend op de doornigo paaea tier wetenschap, of geketend aan den lessenaar vol dorre cijfers, een stiijd gevoerd hebbtui geheel gelijk aan den zgnen, worstelend tusaclicn de dichterlijke behoefte tm te ireloovön, t,e bewonderen, te scheppen, ei: deu twijfel, die zich uit studie of levenservaring van alle kanton tot Lsu opdrong. Tv.-jji'el aan de waarheid van het gezochte en daarenboven teleurstelling 'bij het nausvehjkrf gevondene. Geen vraagstuk scheen hun to hoog voor den menschcHjken geest en voor de oplossing van het naastbij gelegene ontbrak hun aoo vaak de formule of de koelbloedige redeuecriog; geen ideaal schee» hun ta schoon on tet eerst bereikte bleek hun ecuc prozaïsche ontgoocheling te bieden; peen poüzie scheen hun verheven genoeg', -- en voor zoo ver y hunne gewaarwordingen ia woerden wilden brsugcfl/liaftden zij vaak moeit» met maat, rijm en logica. Wegenen onder hen, wiel* omgeving hen vïeacie met lilteratimr en studie, wachtten niet lang om dien wassenden vloed van gewaarwordingen iu gebonden of ongebonden stijl op liet papier te brengen. Menig vel werd volgeschreven iu den nacht, als alles stil was, en do gedachten, opwellend en elkaar verdringend, zich een vorm zochten: pliilosopuie en poüzie, geloof ea ongeloof, pantheïsme en atheïsme dooreen en onder alies het warm, jeugdig, zoskeucl hart, zichzelf niet bewust, zich dronken lezend aan onsterfelijke ycizen, ca trachtend den indruk, uien zij op hem maak ten, in onsterfelijke ver/fn v/eer te geven. Wat van deze proeven lot een betrekkelijk resultaat lesvare, onderging drieürlei lot. Een deol werd reeds spoedig verscheurd rn ten vwro gedoemd; een deel werd bewaard om eerst na jaren weder in 's opstellers handen te kooien en hem dan lang mijmerend to houden, aleer ook hij deze i'.tutasiën verscheurde; eoa laatste deol werd aau do almanak-rsdaciio gezonden, die er hare groote Mripperaand r;ecle vulde en slechts WCJÜJRC blaadjes de eer van de» druk waardig keurde. Deze alir.anak-iitteratuar vertoont, den loop der jaren door, een zelfde tvpe-, esno zeer nainvgeactte en niet-, altoos denkbare studio sou noodig zijn, om uit. hunne producten iu den almanak op te maken, wie der destijds gpestclriftvolle* tnuxenzontii later op Nederlands zangberg zouden triomfeercn. welke andersn daarentegen, de poctcs vnorts jeunes, van hun almanakm'.j hun zv.raneuzaa.cf zonden maken. Van de meeste hunner schijnt de genius, gelijk eon Oosteiacii dichter van den genius der dron kenschap zegt-, met oenen vleugel door de wolken te roeien, terwijl de andere wiek door du poelen en plassen der aards sleept. Of de heer II. Cosman verzen aan den almanak gcao-uuen heeft, heb ik niet kannen naslaan; zooveel ia wel zeker, dat eene almanakredactie de meeste der in l Vilde Halmen opgenomena met genoegen zou geplaatst; habben. Cosman is intuesehcn voortgegaan, ea Iraeft den dichter m zich niet jong laten sterven;- Hij heeft gevoeld, dat bij hem de bruisende op welling door tjohcfrsching en vohw.Kiug tot krachtige poëzie gestempeld kon wordPM. h; j heeft Htrh daartoe moeite gegeven en vaak met succes. Zijn verzen l'ioden do dubbele bekoorlijkheid acn, van dicht bij de frissehe "bton en ree'ls in voldoenden vorm gegoten te ziju. Een beEwaav tegen liet. fooelno is, daV. het, oi'schoon slechts 122bladzijdon van hoogstüns '20 regels groot, nog te groot i«. Uehalve de verzen, d i'J den dichter-Cosman aanwiju'cu, Kija tr ook een aantal 'bij. dia beter bij d" eerste of tweede der boveasfenoemdo categoriën gepast zonden hebben. Dit treft vooral, \vaar ecne gowaanvordijig, in het eène gedicht krachtig «n schoon uitgedrukt, iu hot, aadere gebrekkig in vorm of verzwakt herhaald wordt, iu net gedicht Waarheid" -ioreen, nadat de dichter gezegd heeft: I!; ircfit H u, (laf, c;m slcor liot. dni.-r-:.r h'.rn in Ix-ivn, .iJSt mij ilen htu'iLC-a \vo:,r ii:;ar Wanrhci'1 lieel't vci.v.jevl, Heer kracht. iu-:et- raocd, f-n r.iecr vcrstsnii ooi; zvu Ijohooren, Dr>n ccir.f, Hfcrveiijis S'Cfford ; ferzen voov: r.oo schoon a!s deze: Msar tevens v.-ett il;, tint eon ander ion boRinncn, (.);> 'i jrar.t der v.-r-g.'v. v;aaL' il; ulijn Looi'l t'-r raate In; r.n Jat een JJIOUTV ,'fo.sïcht, door ilockon on beziiiuec, Dei' v.-,-;:iv3ir,:<t nader komt dan wij. T)5.t ilus de wsnvi;eM onns do nesv'icii i-.ol verjagon, Pen nacht hcrsci^ r'pt'ncïir1, ecu zo^onr'juelt u:i^; JJ.it uan eon hpir.cuTJk «In» ',vodev h,er y.ni uageii, -f JU groet u, Cms UPS liclirs! i', scnicf. u, grervelinsöD, l>ie dan op aard zn.t xijal il: groet n, schoon versuliiet! li. fean uw lui?;tei' or-h bcsc-iir^voP, noch besiEgeü, Mijn phrjitasie b*irmkt u nier! 'Poch stunt ,c,v. voiir mijn j»eest in onbevloktcn Ir.isifiïJ (ü.j Kaan tr.B ;r:u'"ï:t ten strijd m«t traipeod tijaeloof, -' S U", u Sï'.'i-ai; in tiiijn y.i'il (.eu eii.m mor ij gtllniste Kn ik LiWci.vooi' is. *tsiii niet (ïvslt^ Eene verwante gedachte wordt behandeld in liet gedicht ,,0, ik weet,1*, waarvan iedere stroptie door grootere of kleinere onvolmaaktheden bs< neden het onderwerp blijft; ik citeer strophe l, 4 en 7: """* O, ik weet, Hoe liet beat Om clou dag en den nacht Op hetzeli'do te denken, ta peinzen, Co to.u leste, wanneer il; me moe neb ged Als een twijlelaar weten ta veinz«B,.* Tfant er ligt Toch een plicht Op den meusch die begrijpt, Om te woek'rea met al 3iin garen. Met bet, denkbeeld, dat stil in zijn hooïd is Ons gehaeJe ges.aclit te beschaven, Op dien vres ftiuat ten lieg 'Waar de twijfel aan gvoeït In (Ion vorm van onseoulaige blosnien; En wis plukt aan die hoj?, voelt het gif, dat er vloeit f.. Uit de doornen, dis woadcud verdoemen. _Dit is veeleer prozn en onbeholpen proza. Het had bij de eerste categorie, dia van het vuur, behoord, tut vooiMeel van den bundel. Men aou er bij kuüuen voegen: Gevallen," O Lieer verlos ons!" en het grootste deel van Poëzie" met cie Krakatau-epiaode, die bewijst, boe allo verschrikkelijke n geraasmakende woorden, welke de taal aanbiedt, kunnen voorbij romjn.'len en donderen <"> klateren en schateren en schallen zonder eenigszins den indruk van h t-i, d. votach natunrtai'oreel weer te geven. 3Iea zou er bij kunnen vocgeu: ftlode" met een couplet als; Soms oen klemtjo, Maar 't gebeurt je, Dat eeu bengel dan op straat Je uitscheldt voor gemeens dii.gon, En men zelfs in goede kri-igea Allerleiijes van jo praat.... Vooits: Dc-r weduwe afseheia", Op Kamers" on Heurèka". Deze allen doen schade aau hetgeen do dichter in andere verzen toont te wijlen en te kunnen. Een der schoonste gedichten is zeker Homo," waarin.de gedachte, welke zoovelo kunstwerken deed scheppen, het sterven va« eten geestdriftvollen Eoeker op het oogenbJik dat hij het ideaal, de ster deihope, meent bereikt te hebben, weder zeer dichterlijk en oorspronkelijk van grootseh-dicaterlijke 1 ?!o<-'.it3 zij, dio altijd voort, a!a goudg<?s<choeido bode, Jtfet tranón in het, oog, *? onttroonde mingodin! Don eins; en nacLt ter komsto op 't beidend aardrijk YetMeekt no» niet voor 't. vnur, den glans «er dagvoretin. Va Morg;mstö:T8 taant nog niet l Ecu kleine jonyen '.1'rocilt niüo zijn moedcïuit (lo hut en in de n-a>; Verstomd iu 'i corst. door 'c snüoon der morgenster gedrongen, lït hij op ee:;s den kreet: ,0<;A moe, gcof mij dio star! Jk K:Üliwr ciraieji, zoo' vervolgt 14i, niet verdoovea ilcor to cndcrzuoktu, hoo ze inwendig ia gemaakt " De ..kleine jongen", die .,in de wav" is, ea aan moe" de morgenster vraagf,' wordt'de jongeling,'die liefde en aardsch geluk veistoot» om het 'ideaal na te streven; het gedicht eindigt met: Omhoog! !iij zit-t slechts lisar, on niet Tvnt vvór Iieia i's. Omhoo;;' Omboog! Thaua knn lii.i do tiis'sand scliatton, Kio hora nog van s;ijn ster vornyj-lert; zo is niet vér: Tlians i.i h:j tig Iiaar, strekt den arm om haar te vatten: Daar wijkt de grond, .... Hij slott ia duistre diepton noêi': 11 LiILIli U JU kVJ-»ui_' »*it«.iiv*i*«[^ i 51-'-"...-..?, -j ._. , ..Idylle", ",St,erretjes". ...Lente", Mijn meisje", f iet barchtslot', zij^ aan gename bijdragon' tot do poëzie van den dag. Mijn eerste'1 en Aloumblad" znllen fillichf; tot csuo mnzikalo vertolking uitlokken. Iets Strijd , Moeders lifcd'1, echooa vol a wakke plaatsen, een deel van Voêzie", Ont waart ge ginds dio roos V" Meer licht!", Pessimisme", Aan nlultatuh , Leven", 2\vanezang", teekenon telkens c^re gedachte, geven een BUK in do phasen van 's dichters innerlijk loven. De slotsom raoefc ongetwijfeld deze zijn, dat onze poëzie in H. Cosman, (intusschen Mr. H. Cosman geworden) eene stellige aanwinst heeft ge daan. Iu plaats van to beginnen met vierdubbele rijmen, alliteratie, r/mes croiscfs, batclccS, is iiij begonnen met te denken on te gevoelen en heeit er niet tegen opgezien, ook deiw geheime, tejjenetrijdige, vaak onverklaarde gedachten en gewaarwordiogon aan het publiek ten prooi te geven. Wat, er ook no£? in den vorm onvoimaakt. onvast moge zijn, waar het fond een innig streven is, als dat van tien dichter der 'U-We Halmen, moet iedere volgende proeve hem Bfüer tot de zeilbeyvuste kracht brengen, die aen «lichter maakt. '" " ' - ? Scaratnoucho (XIv.) BERICHTEN EN MEDEDEELÏNGEN K.iar on» Wilt mocli gedeeld vcrschi.int den 25 Januari het eerste Nb. van een nienir rransoh tijdselirift, do Kcrue Cnmtt,»parahte. In kleur zal het verscliillen Tan om te vcrocnigon do eu do In ci' trjii schriften meueiverken, oen tonnen-, Tan Jules , foiigoren) die r.ich ivcdiétluor i\iev!;«narJ'ge v,-url;sn hciibün doen t i'o cereio uuiBraora zuilen o. a. veMchiinen : Onaitgegevoa brieven do Gi.ncourt", La C'uurse 11 la Mort" van E. llod : La Grise oonomiqno vanJosopU Cüiilly. Jules ferry, dooi- oen afgevanrdiRdo, Etude Critiiino van E. Zola, LeSofuD loo oude ly. ues erry, , de Mr, Ao iiismarc» van F. de Prcssecsó, ee20 uovullo van Alpb. Daudct etc. f»ai)Bf:Tio sclirr]vor » tnr'! Mnttl is 17 Js.iwari .1.1. op G7-jarïgen ooiiijd goiitorron. i'eer t;root is In- 1 aantal v.'rl:?o, ilïo hij gesojireven heeft en udeiT/erpen vit n allerlei 'aard hceït liij op ue hem eisen iövendigo. geestige^ wijze liohandold. Mot .,La (.ïri-oa Conremporaiiie:', het boek, dat lui -5 jaar oud in het lu:ht p-al', waa ^iju naam i^ods gevojiigd eo z?? hij zich door do Kevno des doa\ MortdeV' oen pla'n.t-5 voor :',ijn oeratvolxend geschritt aangeboden. Dit was een rojnr.n, :iak eoii Jievi'^e aanval op do Citramontanen. Kedcrt uien tijd gin;; hij met. staafl;uu<]Uo polcmioJ; voor;, zon'icr d.iarom rnet hot op<lis.schcu vv.n toonoelsiukien eu nunniis on to bonden. Zijn laatste roman, die tot tcgtniianRer van da werken van moest dienen, viel niet in don smaak van bet franscko puliliek onverrOhcideriR redactie vau" dit b.ail, dat liij zieii do laatste jaren zijns levens !iooi'J£i!lielg!i liceic gewijd. _^__ - - ? ""?' ^ ? ' In de Kouvello Rcvne1' van 15 .Tanuari geeft P.IM? Jtmirpft woileïeen van gijn belangrijke psychologische st.U'liön. Ditmaal M het Lrcnnte <te Li^ïe, do uicliter Tan «J» »r.eèfflsiL aatjaues'!» de Vames bjw:!?wt'»''- eu.d

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl