Historisch Archief 1877-1940
r»
No. 396
DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD ,VOOR NEDERLAND.
werd dit stuk reeds door de Rotterd. afdeeh'ng van het Nederl. Tonncel
ten tooneele gebracht; den 7den December van het vorige jiiar werd
Moser's Salontyroler in het Wallner-Theater te Berlijn voor de eerste
maal vertoond en den ISden Januari speelde men het hierin deu Nieuwen
Schouwburg; den tijd, noodig voor vertaling, instudeeriiig en nieuwe
costumeering in aaumerkiag genomen, kan het wel niet spoediger.
Moser heelt, men moge uit aesthetisch oogpnnt over hem deuken zooals
men wil, bij htt groote publiek burgerrecht verkregen eu ik geloof, dat
ook dit blijspel (het verdient eerder den naam van blijspel dan zijue
andere werken, die hij blijspel noemt) wel zijn wejr in ons land vinden zal.
De Sdlontyroler is eea adellijke fot, die verliefd is op de dochter van
een rijk koopman. Deze dame dweept verschrikkelijk met de natuur en
vooral met Tyrol en de Tyrolers. Op raad vau haar oude tante gaat
onze jonker ook naar Tyrol, wanneer hij hoort, dat zijne charme er heen
wil, kleedt zich daar in een soort van Tyrol. r kleeding, doet zich tegen
over eene andere fierJijnscha familie als gids voor en laat zich in dio
qualiteit met honderden pakjes beladen. Dat hij door dio dwaasheden het
hart der Berlijnsehe schooue, die wel wat overdreven, maar toch zeer
verstandig is, niet wint, spreekt van zelf; dit hart zal tuebebooren aan
3en degelijk, wel wat ruw, jongmensoh, dia bij haar vader in de zaak is.
De schrijver heeft tegenover den Satontyioler een werkelijk Tyroltr
geplaatst, die bij een vorig verblijf der jonge koopmansdochter teTyiol,
verliefd is geworden op haar kamenier. Deze dweept echter meer met
Berlijn, laat haren Tyroier overkomen en kleedt hem in bcerenldeeding,
die hem echter even gek staat als den Salontyroler het Tyroier coatuum;
de goede jongen vlucht spoedig naar zijne bergen en krijgt daar zijn
goed humeur weer terug, wanneer zijn kamenieifje hem volgt, zich op
<wjn Tyroolsch kleedt en met hem jodelt.
Enkele ernstige scènes wisselen de comische af; daar die echter nog
al sentimenteel zijn en slecht in het kader passen, zouden ae best kunnen
gemist worden. ?
Zooals ik reeds zride, ban dit stuk den naam van blijspel met mcr-r
recht dragen dan do andere stukken van den schrijver. Immers geeft hij.
hier menigmaal satirieke opmerkingen over onze sociale toestanden ten
beste en steekt den draak met het leven ia de g! oute steden, vooral met
dat der dames.
De vertooning liet niets te wensen on over; hot stuk is dan ook a'u
het ware geknikt voor hi,fc personeel der Nanlxtiluip]./]. .bit gezelschap
heeft ik wees er reeds viocger on ze-r goede tooiicüi-jjoi-lsters, en
de darnea hebben in het stuk groote rollen tüvervullen Al'en v, aren
uitstekend daarvoor geschikt en werkten tot e ui goed geheel mede. CoU
had-ten aij veel werk van kkediut; gemaakt. MÜ:U- ook do he.erun wiuvn
fli.nk op hun post. De heer Mutrers trad voor het f!..rct lij dit gezel
schap op on vervulde de rol van den verliefden Tjrohr zeer ;^,ed. Hij ia
een groote aanwinst. Ook do andere heeroa sjoelden met vee) animo ca
deden hun looat om een goed geheel ta veikrijgeu. Zelfs do heer Vau
lieuwland meende thans eens niet op eigen houtje te nioe'ea comedio
spelen, chargeerde weinig en werkte nvo tot een goed ensemble. "**"?"
21.1. 1885. M. H.
MUZIEK IN DE IIOFSTAÜ.
Niemand zal kunnen beweren, dat er in Pen iJan:j niet jrcnoc? gele
genheid is om muziek, en zelfs goede muziek te hooren. i]a evenmin
dat van dio gelegenheid niet gretig gebruik worut frouvankt. In 'hoever
de .mode daaibij iühet epel komt, en hoevelen b.jv. van de
toesehouwcrs op de Beethoven-avonden van deri hcc-r S. van Groningen weike'ijk
genieten, is moeilijk te bepalen. Maar in dit geval KOU het ondankbar
zijn, tegen do mode te velde te trekken ca zoo er zijn, die zich met
Beethoven vervelen, wat doet het er toa. Zij zouden zich ook thuis heb
ben verveeld, of hun avond misschien met de lectuur van een of ander
prul hehlien gedood.
De heer Van Groningen heeft nu remis de helft van zijn taak achter
den Vu?, o. a. do geweldige nKntaaiorclavier"-Sonate. Welk een geheu
gen.! Het ia jammer dat de tempo's veelal te snel worden genomen;
het karakter van Beethoven's composities wordt daardoor veranderd, mi
niet alles komt tot zijn recht. Er ia soms iets nonchalants iu het sj el
van onzen pianist, misschien wel het gevolg van zeuuwachtiglieid;
beBchrooiHtiheid hult zich wel eens ia den dekmaatcl van overmatige vrij
moedigheid. In elk geval is de beer Van Groiii.igeu een piainst van
bcteekenis. Alleen, dezulken moesten thans in het op.inhaai- optreden, iru
m«n letterlijk overstroomd wordt door klavier', irtuuzcn van b ido sexseii.
Wat bijv. verliest de wereld er bij, indien i.'j kennis rmwkt met eea
clavieispeler als de heer Wouter Uutgcheiu'i:vicr van Ilof.terJara. I)o;;a
jeugdige avtist defd aich hiei: hoeren o>> eea uitvo«riiv» v;ui da Nede
landsche Toonkuustenaurs-Vereeni^iug. Zooals hij vindt uien er twaalf iu
het dozijn.
Do wereld kan slechts gediend zijn met. het Tjniton.^v.'Oïie'" streef'
Goethe eens naar aanleiding van de overproductie in de LJvat.-.e'ïo
dichierwereld; vervang wereld" door kuust" en zijn uitspraak ;-bldt ook nu
nog. En vooral is dia op het gebied van do piano van toepassing. Da
heer Hufcohenrayter kan misschien ecu pianist van raam worden, maar
hij heeft thans noch da techniek, noch do voordracht die eeu opticien
in het publiek wettigen kan. Zelfs niot iri ten hieineroa kring als de
Nederlandsche Toonkunstenaars-Vereouiginsr, waar do landgenoot zic'i
bijna en familie" vindt en waar da dankbaarheid van de toehoorders
wel eens niet evenredig ia met den aurd vau het g'jnutciie. Met g>'oot
genoegen hoorde men op een reeds genoumda uitvoering do 'iü-
vereeuiging Molosopliia" en eenige cutrüuers a- capolhi" »^n met besrtileiding.
Hat meeste su -<:es bad bot eonvouiugate mik van bot i'etioe: program
een koor van Wrluilst o» Ileye's Uiu op d« heiue". Dit :; u u u.
viii'.;erwij'dng dunkt ons, zoowel vooi1 hen die het programma same-iisteUen, ttis
voor hen, die koorwei ken schrijven.
Al die pronkstukken, mat ten henels'ijgondo passages voor tenoren
(desnoods met falset) of met plotselinge overgangen van ff tot pp, met
moeilijke modulaties, doen niet half zooveel genoegen als een eenvou
dige melodie die een tekst goad weergeeft. Richard ol is een van hen
die zich die opwekking ter harte kunn<n neraan. Wat. hij bijv. onlangs
do T Cecilia" liet zingen Die Flüchtlinge" is eea staal i je van de mo
dern;! schrijfwijze voor mannenkoor. Mach ad.) aboat iiothing" kan
mon daarvan zeggen. Een eenvoudig li«dje van Meudelssohn is om dui
zendmaal liever. Och dat men tot den eenvoud vna vroeger teruukecrdo
ca alleen componeerde als men werkelijk wat te zeggen heeft.
Op het concert van Cecilia" werd behalve de daukbara nocturne uit
Ho 's nieuwe eyavhome ten gehoore gebracht het seldzaam gahoorda
Kec[iiit;m voor maüueukoor van Ciierubini. Een hedr'ijk werk, even schoon
als de ..je' ij k, evenzeer uiiinunleud door factuur als door gedachte. De
zangers kweten zich zeer verdienstelijk, do bassen vooral, die een vollen
klank ontwikkelden. En ons orkest f/egeleidde zeer natjos. Het is hioc
de vraa^ of het gemengd publiek dat de concerten ouaor
zaagvereauigingen bijwoont, genoeg 'aam onivvikkeld is om du schoonheden van een
werk als dit te bewumieren. In elk geval verdie en Ceuilia" en Hol
dank voor do uitvoering, en hulda aan den voorzitter, graaf Van
Stiram.
Met veol succes trad op het vorige Diligentia-concort uw voormalige
utadgenoot W. Kos op. Hij is een artist van groot talout en gave ea Ware do
toon even goecl ontwikkeld als de techniek, hij aou een plaats onder de etyttou
waardig zijn. Als componiit kan men niet hetzelfde van hem zeggen, ten
minste niet als mea zijn Cliaracterietischo Tanzweiscu" hoort. Kes hooit
ook een vioolconcert geschreven, waarvan inrn vee! goeds zegt. Hij speelde
op Diligent ia" dat vaa Max Bruch, dat ten spijt vaa Ciahms e.a. noc;
alijd na de concerten van Beethoven en Mtmdeli-sohn de eerste jluats
blijft iunemDn.
DJ Ouitsche Opora gaf geen nieuws in dsa laatsteu tijd. Zij bnrc-idt
zich voor op da nieuwe gutu Imildn", tekst en muziek bei lo
vauEoUer(I;inim:r3. Do naam Su;alt, heeft in du kunaUveield ecu gocJon klank
ca de heer Vicchen hoeft als co.uponiit rcods naam gemaakt. Hij schreef
daa O'.'ii operöia l act. Eea Johaouoslcier au t' Amrom, waarin hij van
l.Vris!;)! t;:h'iit b!ij!i gaf. Mügo in Imilda" ook dramatische kiauht schuilen;
d r. t- KOU ook de bedicigde Duitschs O^iera ten goede koruea.
De Fi\u.::e":0 GIJCVJ. Jiecft ons op eene zeer gelukkige reprise
vauChavlos VI vfigfijt. i.urits do Viia-j overtrof zich zelf in d-j zeer moö^ijko
tirelvo!.. RU ware htt alleoa cm h 1111, eea gaug naar de ojicra zou
rc'nvSc' cn.id g.;roc!itvaar.'.i,gd zijn. JLuir er is nog meer dat hut pub.'iek loivt,
n'tt h.-1: miii.ïtf'lo scliittarunde miso- ea- scène, een tabl^jiu vivauttna. Di
li.v.ü' vau Uiuniae is outcgen^e^Mjk ei u knap man ia zija vak. Zateicag
aai l'Kt.j'l'j du Xord na negen jaren weer \vordan pgiUMörd. Slea l;au
weer eea kunttituk vun mouteeriug verwachten. Ia de eerste akte aalïa
drie or';ejton meewerken en -10 d:ia eressen ia soldatenpakjüs militaire
uuijiooiivrcs uitvoeren! Als dat niet voiJoenda is om meiisuhen te lokken,
Ja d.- n nioit mea aan het puliüok wanhopen. Du uitvoeiing zelf btlooi't
tcct het oog op do moc'iüjkhcdcn der hooft Ipartjjen en de daarvoor
bec'iik'.'are krach! en rank te zullen zijn. De opera Kelt is h o;st
inter':ssanfc eu v.its iii-ler ijl zeer bij uils-ek populair. Maar iu negen javos
ia do sniia'c vscl venu. lerd.
Vaa .jTii^oïetto'', zal ik maar niets zeggen, want do Amsterdammers
lii'-l-'c'a r.og vcor ons liet voorrech (!) dit tuiibukscl en mllc. Hamakers
c.l-j Gul:1, to hoorcn. M i! o. Hamakers voud het liubüek zo-kor zeer
d.iiikbaar. ,'.' -a >?.;« to Dru^sal minder gemakkelijk voor imar, Ca charmant
pi'.ijüu do Li ilayu"! wat een trui er nist vermag!
Dea Haag iO Jau. J),
WEDSTRIJD WILLINK VAN
Een djr K;jrc''kw-oordulijk vermaarde rijke Amsterdammers descendent
van het .Meüiiointt-cho cu: tU.s i.iut ychopetihare" geslacht der Willingen*),
v.ijlju dr lieer WiUiiik vau Co'.len, hseit /" 30,000 gelegateerd, om uit de
renten prijs, n en jpuijmiön to vii.dea ter uitloving aan (j'.'Dge) schiMera,
die, naar de uitspraak van liet lieslunr der Maatschappij Avti", hiermee
zouden worihin bevoordeeld. Euro den kunstlievenden raan!
Dit j T iv was do (v-gave: eeue liguursehildBrij vau l meter, bij 75 , 65
cm., i.a;u' we'govallcn in do hooi.ta of in de breedte te nemen.
Het JJ o tuin- vau A'ii heeft steeds de bescheidenheid gehad zich met
een of meer schilders vun naam to ver=le.jken, om de juiy uit temaken;
eu zon hcei'c, e'. 'l jaar, wederom n dei' allerbevoegdste, Charles
RoohusEen, daarin ziit.'iig gniüiiien.
Er ::;ja 11 Fcai!jeiijea ingvkomen. Met den prijs van f 700 is bekroond
?! j. YiVHy Tuoe-j, terwijl du prwmie (vau / 100) aan den lieer Carel Dake
ia ten deel f;ev:ii! :u. De btulikeu blijven htt eigcucloia der vervaardigers.
't Is bezu-.-.arlijk aan to nemen, dut icmaut niet in de^e uitspraak
beHet l:i.':nt meer en r.icor iu de smaak niet meer te vragen: wat eeu
£(.bil'!cr levovt" mnar hoe hij z.icL vau zijn taak her ft gekweten".
'Li.; mij wel esns meer overkomen niet in de meerderheid te staan,
ik uu', mij dus veroorloven, in strijd met het gebiTiik, eenige aandacht
voor do onderwerpen over to hcbbon.
i'.le'j. 31.i ea heelt een stuk gemankt, waarin, behalve de verdienste
van irtvoeriag, ook eeuigo hoojere intentid te erkennen valt. Het is inge«
Kouden on.!'.-r liet motto: Ernst iit das Leben, heiter ist dio Kunst." Het
st'.'lt vu -.-r : ten klein kii d, in een tafelstool, waar eenoudste broèrtjen al
s;%,eip,e.d ce:> annel aau voorhoudt. Een zusjon, van biüteisgüwone rank*
j beid, liet t'Ostiekt op een ta.'el, voor het kind, eu wordt, door het kmd
j afgeleid van hot, iiutiyen der spijs, die 2 ij vóór zicli heeft.
De !,or> e.i. profil, v-in dit l'li)iidt: meïxjea is zeer vooi-trolï'e'ijk vaa
uitdn;k'<ii'.;j; tu hiVuutdeUep;. Z'.j fchijnt lio.'.i ornst. des levtn-, isi havo
bchee/li ;e oiüeevin.cr, to gevut-lea, ta d-i wijïe, Wiiaron zij en de goheele
barm'.'Jiio tier schilderij tot Oüxn vvHai-'l"-^invr tri-i:rarlit, «nrut,
Vf-rtegfjuv.ooi-Uict do nlieitcrt;e>.t"t welke alle echte kuustopöabaiüng in oaza ssiel
ontsteek:;.