Historisch Archief 1877-1940
tfo. 96
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND,
?\
heerscbzncht en naijver de redding van Chrysis* eer in de hand. Op
't oogenblik nu, dat Nero Chrysis wedei vindt en moent haar te kunnen
meester worden, verschijnen de genoegde personen om het hem te be
letten, terwijl bovendien de brand van Rome, waartoo Lij bevel heeft
gegeven, de stoornis nog vergroot. Chrysis zoekt zich door middel van
Vindex te redden, doch Ne. o in de brandende straten ontmoetende, ver
klaart zij luide Christin te zijn en wordt, midden tu."schen de blakende
huizen, die gezegd worden door de Christenen te zijn aangestoken, door
't volk vermoord. Nero laat daarop zoowel Poppaea als zijne moeder
Agrippina, om verschillende redenen ombrengen. Zelf verlaten en buiten
Rome voorbij het graf van Augustus dwalende, verschijnen hem zijne
slachtoffers. Zijn vriend Saccus, de dichter, die hem getrouw blijft, vindt
hem in onmacht lisgen; en als nu Vindex, ten vooideele van Galba, eene
samenzwering he;;l't beraamd, die zijn leven bedreigt, doet Nero zich
door Saccns het zwaard in den boezem stooten, terwijl een galiischo
zegezang en een Hosanna-koor dor Christenen het aanbreken van geluk
kiger tjjden aankondigt.
M.I-O ziet, het ontbreekt hier niet aan middelen om indruk te maken.
Noch'ans z$n de gebeurfeni sen te afgebroken, te gei'suleerd, om door
de muziek tot een groolseh kunstgeheel te worden verwerkt.
De compositie beeft ondertusschen verschillende groote en goedo hoe
danigheden. Wel zijn de melodieën der lyrische gedeelten niet van de
grootste oorspronkelijkheid, maar kryj;en toch door de orkestratie meer
belangrijkheid dan dit bij de meeste nieuwere opera's het geval is.
Het orkest ?volgt eenen eigenen, maar zeer belangrijken weg, nevens den
Zang; zijne rol bevat groote moeilijkheden, maar is altoos edel en doel
matig. De waarde daarvan schijnt grooter dan die der gezongen pa: tijen
zelven. Het ontbreekt in den spottenden huweKjkszang van Vindex, in
Nero's lied bij den brand enz. niet ann laven en vuur, doch een B j.rek en
den stempel dragen deze stukken niet op 't voorhoofd. Het schoonst en
meest dramatisch geschreven toonstuk is het begin van bet derde bedrijf,
eene solo van Chrysis, en daarna een trio van Nero met de beide vrou
wen, waaraan eene treff lyke liefdesverklaring van Vindex en Chrysis is
voorafgegaan.
De uitvoering was verdienste^jk. Vooral Nero, de tenoor muntte uit;
hij begreep volkomen de eenigszins ondankbare rol. Viudex (de heer
Couturier) vibreerde zoo ontzeitend, dat die slechte gewoonte en jacht
op effect, hem het effect geheel deden missen.
Der BettC'lstudent. Oberon.
Verleden week de première van Nero te Antwerpen, doze week die van
Bettclstudent en Oberon te Brussel.
Vele lezers zullen zi ker van eerstgenoemde opera reeds lang hebben gehoord.
In het jaar 1882 weid zij te Berlijn meer dan hondeid maal opgevoerd
en verleden jaar, gedurende de najaarsmaanden, herhaaldelijk in Munchen
gfgeven. De duitsche tekst is van den dichler en operetten-compoiiist Gênée
welke dien naar een voorbeeld van Scribe bewerkte. In het fransch werd
de opera tot nu toe niet gegeven. De heei en E. Ilentiequin en A. Valabrègue
schreven eenen nieuwen tekst en onderwierpen dien aan het oordeel van
den heer Maurits Kufferath, welke dien, door vergelijking met het duitich
voor de muziek bewerkte.
De compositie is van Karel Milloecker, kapelmeester aan den schouwburg
dor voorstad Wien, te Weenen. den componist van een twintigtal oi-eretten
en Po'ssen, Sedert de eerste vertooning is een zoo groot aantal arrange
menten der brokstukken?van . Alberti.L. Gobbaerls, Marks, Streabbog,
Herman en van Milloecker zelven de wereld ingetreden, dat, wij bijna met
kunnen veronderstellen hier voor geheel onkundigen te schrijven.
De dichters betitelden hun werk ISElüdi'int pauvre, opéra comiqiieen
3 actes et 4 tableaus;. Het onderwerp komt op 't volgende neder.
Men verplaatst ons naar Krakau in het jaar 1701, h; t laatst der
regeering van den huichelachtigen en wellustigen FreJerik August van
Saksen?Polen die door Karel XII, koning van Zweden, werd onttroond,
en Opgevolgd is door Stanislas Leszinsky. Er wordt verondersteld dat de
Saksers nog meester zijn in de stad, maar de Puien ondertus»chen voor
Stanislas Leszii.sky partij zoeken te werven. Onder dezen bevindt zich
een zekeren hertog Adam Casimir, die in het kleed van eanen armen
student onder den naam van Simon Burbinski, met zijnen vriend
Jan Janicki door 't land trekt. Een Saksische Excellenz, met name
Puffendorff, gouverneur van Krakau, een belachelijk, hoogmoedig personage,
heeft eenen kaakslag ontvangen van eene schoone joukvrouw Laura,
waaraan hij het hof wilde maken, en besluit zich daarover te wreken,
door aan de moeder van het meisje een huwelijk van Laura voor te
slaan met eenen rijken prins. De moeder en hare twee dochters (gravinnen
Nowalska) luisteren naar dit aanbod, dewijl zij in de grootste armoede
verkeeren, en om allen prys hunnen rang willen ophouden. Simon laat
zich bepraten de rol van prins op zich te nemen, hij verlieft zich on
middellijk in Lanra, geelt festonen van Puffendorff's ducaten, en het
huweljjk wordt bepaald.
Ala de trouwplechtigheid nu zal plaats hebben bekent Simon in 't ge
heim aan zyne bruid, dat hij slechts een arme student is maar zij,
vergeelt hem 't bedrog, en wil haren bruidegom getrouw blijven. Van
huweiijkagift en middelen om eene huishouding op te zetten wordt ver
der niet gesproken.
Doch Puffendorff wordt toch verraden en wel door den cipier van het
gevangenhuis, waar Simon en Jan wegens poolscbgezindheid een tijdlang
verbleven. In hoizelide oogenblik heei't de goeverneur ondevtus?chen ont
dekt dat Simon de poolscde hertog Adam Casimir" is, die deo opstand
stookt tegen de sas-ische reaeerïng. Puffendorff veroordeelt hem een
voudig ter dood. Maar tegelijk breekt de opstand uit tegen de Saksische
recceering en de Polen, meester wordende in Krakau,, ovevwiut de liefde
alle verdere moeilijkheden.
Het stuk wemelt vun onwaarschijnlijkheden en fouten t"gen de
geBchiedenis, maar beschouwen wij het van een Offeubach's si and, unt, dan
moeten wjj aan de JBedelstudent zonder voorbehoud de palm reiken.
Een aantal tafreelen zijn, zoowel naar tekst als muziek, met waarheid
van kleur en geestige instrumentatie geschilderd. De wals en andere
dansrhythmussen hebben de overhand; maar het ontbreekt hun niet aan
filmen leven.
De tooneelen van comischen en ernstige aard wisselen elkander op
treffelijke wjj/,e af; de mise-en-scèrte is met zorg behandeld, behalve dat
dikwijls alleen eenig lussen en tressen aan poolsche kost u m en en do
staartpruik aan het jaar 1704 moeten doen denken.
Het eerste bedrijf, in de gevangenis van Krakau, waar een aantal
vrottwen hunne mannan komen zien en met eenisfe lekkernijen willen verrassen,
den cipier Dordonnet streelende en vleiende om tot haar doel te komen,
is een der best geschrevene gedeelten van het werk.
De uivoering van Mad. Marie Julien als Laura (sopraan) Mad. Barnardi,
ala Palma'ica, de moeder (alt), de heer enéBillier als Simgn (tenoor)
enz., waren als zangeressen en zanger toereikend. Guffroy was een
uiter-t coraische, opgeblazen Puffendorff; ook zijn kostuum als Saksisch
gouverneur was goed gekozen. De koren waren zeer wel ingestudeerd.
Eindelijk zij nog ongemerkt, dat zulk zedelijk stuk in den Alcazar steeds
eene uitzondering is. Deze schouwburg heeft desniettemin in de laatste
jaren slecUe zaken gemaakt. De toegangskaarten waren vaak onder da
hand voor ern vierde der waarde verki jjgbaar, en nog had men eene
ledige zaal. Het bestuur is nu veranderd, en schijnt eonen anderen weg
te willen bewandelon. De troep is zoo samengesteld dat zij (b. v. op het
tnoneel van Van Lier) de groote hoofdstad der Nederlanden niet onwaar
dig zou zijn.
Wat het genre opéra-comiqne betreft de wezrnlijke kunstwaarde
daarvan is zeer bestrijdbaar. De afwisseling van gesprek en zang is in
den regel storend voor den hannonischen indruk. Slechts enkele toe
standen leenen zich tot zulke tweeslachtige behandeling; or behoort eene
groote fijnheid van esthetisch gevoel voor, om door de overgangen van
het spreken op het zingen en omgekeerd, den indruk niet te storen.
Het is bek-nd dat de mengeling van zang en gesprek veel ouder ia
dan onze geheel lyrische opera's; dat neemt evenwel niet weg, dat ereend
groote schrede voorwaarts is gedaan van den tijd dat Adam de l» Halle,
de Atrechtenaar zijn Jus du Pélérin of Rolin et Marion schreef, tot op
onze zangspelen met gesprekken, die wij met den a'gemeenen naam Op
ra comigue bestempelen; al heeten zij ook Etoils du Nord of L1 Eclair,
of z"lfs Ob ron.
Oberon! Ik heb het meesterwerk genoemd! Oberon is dewijl het met
gesprekken is vervuld, gelijk de meeste opera's van Weber, Marschner,
Spontini enz. eigenlijk in fangenen zin eene opcra-comiqrie. Maar zie!
Oberon de vorst der Elfen," is bovendien nog eene coniiscüe opera in
duitsc'ien zin, en daarop waa het brusselsche publiek bij de aankondiging
van Weners meesterwerk, niet verwacht.
Brussel 13 Jan. 1885. M. A.
Slot volgt.
LETTERKÜND E
OVERZICHT DER FRAAIE LETTEREN IN NEDERLAND 1884.,
II. Tijdschriften.
De Ghli nam hoe langer hoe mopr een kalm literarisch karakter aan.
1)9 redacteur Hooyor gaf een novelle, getiteld Een ici de votiel, van het
bescheiden en recht Remo.-d-lijk talent dea schrijvers getuigende; de redac
teur Honigh eeno iu verteltrant gestelde beschrijving zijner reis door
Noorwegen, dezelfde reis, dia ook ree la in s jcieteit of vriendenkring tot
liet houden van voordrachten lud geleid; de redacteur Boissevain deelt
cla indrukken mede, oat vangen gedurende een velocipède-rit, op e^ne wijze,
dio van ingen >menueid met de vaderlandscho natuur getuigt. Naar
arnleiding van het feest van Kicolaas Beets weiden orer en aan den jubi
laris bijdragen geplaatst van de redactie en van Bects ze'f, van mevr.
Bosboom-Tous°aint en van den heer .»sebroek. Verder drukte de heer
Wolters van Leiden hier eene novelle af -retiteld Eervol te> ugge.treden,
do heer Carel van Nievelt twee in plechtstatig proza geschreven' Via
rucis en Meinardun. Als poëtische medearbeiders traden toe: Helene
Swarth, Fiore del'a Neve, Soera Kana, Loiii* Counerus. W. osier, Wallis,
elk op de wijze, die wij reeds in ons Boeken"-overzicht met een enkel
adjectief aanduidden.
Het tijdschrift Nederland bleef zich uitsluitend op letterkundig terrein
bewegen. Poëzie werd verschatt door den veteraan onzer letteren H. J.
Schimmel. Hij gaf een stukje: De kostbare va<is; door Pol de Mont,
raet zijne schilderachtige (niet echter in den zin van collectief schoon",
dien Florentiju in zijn Apliorismen aan het woord «childerachtig" geeft)
Herinnering aan 't groene Zeeland; door Fredeiiic van Ecden, met. een
gedicht. De Wonderbloem genaamd, fraai door eenvoud en diep gevoel;
o.oor Fiore, met Sneeuw. Van de novellen, behalve die van v. d. Laan,
Haverkamp, Melati, Luctor, enz. werden zeer opgemerkt die van de hand
der heereu Netscher, II. van den Berg en, Cooplandt, welke van een
buitengewoon talent getuigen. Het tijdschrift Ncderl'in'l heeft aanspraak
op erkentelijkheid van allen wien het voor 't vervoj? ernst ig met onze
proza-kunst, omdat het de^e schrijvers aan het publiek heelt voorgesteld.
Nauwkeurige en heldere opmerkingsgave, een lijn gevoel en gvoote be
drevenheid in het omgaan met en liet se likken van woorden kenmerken
deze kunststukjes vau Nederlan Jsche taal. Dat dc/o schrijvers in Neder
land opgetreden zijn releveert hen en het tijdschrift te gelijker tijd.
Het Nederlandsch Museum e>s.ïniet erg tnooie novellen van Ciaudius,
J. F. van Cuyck, enz., reisbescluljsinijen van Ma:; lïooses, getiteld Uneven
uit het Noorden, lezenswaardig, en van J. Hui' van Pui-en :^dit laatste eene
lierinnering aan des schrijvers reis raar hel', letterkundipr^congres te
de zoo even Benoem ie inheeinsche, oprecht, gesproken van den
twinti?sten ring, wanneer men ze naa-it soede buiteulf.ndsche legt, gaven
enkele niet slechte stukken van den heer Brunings, enz.
De tijdschriften van 1S78, meenen wij, gestrengeliik bespre
kende, uitte Busken Huet de klacht, dat Ne-iednad niet n tgd?clirift
bezit, dar, -triQ als het in bijna alle overige landen het geval is, als een
hechten, volledig-m en juisteu eschavings standaard kan worden beschouwd.
Volraondisf ka;i dit z IfJe oordeel tnet berrekkinsr tot 1884 ook geveld
worden. Het ware te wensc.hen, dat hierin veranderinsr kwanie. Het
blijft eohter aeker, dat Nederland, literair, op 't oogenblik het hoogste
Maat.