Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Fernand; de rechtschapen, degelijke Thcuvenin; de onbeduidende aardige
Pontferrand; de uiterlijk koude, scherpe, vreemdsoortige, maar diep voe
lende Marthe; de koninklijke, verrukkelijke Denise; de berekenende,
wereldsche mevrouw de Thauzette; de waardige mevr. Brissot; de bemoeial,
mevr. Pontferrand; de beminnelijke Clarisse.
Vooral de derde acte is prachtig. Dumas weet o. a. het gevoel van
kieschheid en tact, dat uit ds daden en woorden van elk inderdaad wel
opgevoed man spreekt, in tal van fijne trekjes te kenschetsen. Een
jonge man, André, wil een meisje, nog wel een onderhoorige, huwen, en
zegt dan bv. tot baar vader: Uwe toestemming, mijn waarde Brissot, ver
bindt mejuffrouw Denise tot niets. Ik zal de hare nog altijd te verwer
ven hebben. Ik vraag u in dit o ogenblik slechts orn het recht haar te
bekennen hetgeen ik denk ea hoop.''
Niet waar, dat is teer eu juist gevoeld, dat hij den vader vraagt ota
het recht" enz.? Een fraai gesegdo wordt ook André, in eea oogenuuk
van wanhoop, in den mond gelegd: Ik heb niemand meer. Ik heb noch
mijn vader noch mijn moeder meer, die mij aanbaden. Sedert tien jaar
zijn zij daar, onbewegelijk en ijskoud onder de aarde. Ik ben zoo onge
lukkig daar, waar zij niet meer zijn, dat ik mij tussehenb6ide afvraag
of ik niet gelukkiger waro daar, waar zij zijn."'
Zulke grepen, waarbij in het edelste goud van liet kunstenaarsh.irt is
getast, komen in enise" voor. De samenspraak, derde bedrijf, tusschen
Andréen Deuise, waar sij zich r.a have bekentenis ia zija armen stort, ia
van het eerste gehate.
S Febïugri. " E. J. W.
UIT BELGIË.
C,LE LAID C'EST LIJ BEAU."
Brussel, 11 Febr. '85.
Lts XX. Mesdag enz.
T.
Het i3 reeds vela iaren geleden! Maar flugo's Noirc dame do Paris
was toch reeds lang verschenen, ui was hot ook «lot met de bekende
illustraties naar Brion. Reeds lang was de waarheid van Göthe's woord
aau 't licht gesteld, dat hes laei.scheliji: loven overal belangrijk is, waar
men het ook aangrijne. De eeuw vau Lodewijk XIV tocli, met hare
Madame Ilermione" en Madame AgrJppine" had bijna doen vergaten
dat niet alleen eouige wetgevers op de Partias en in do raadzalen, maar
ook zij die aan den voet van den xan^berg Etr.an, en voor wie de deuren
der staatkunde gesloten schijnen, oordeel, talent, ja gecie ea kracht vau
individueel initiatief kunnen bezitten.
Chassez la natura cllo revicnt an galop." Die p;alon was do vrecselijke
omwenteling van een Do la Vip.ie. v?.n ITtO. Daaruit kwamen op kunst
gebied een Je la Roche, en zd'3 F'anurip., ia do letteren e:a Victor
Hugo en zelfs Bilderdijk vooit.
Waar eene nieuwe richting op lu:t knn^gclyeJ. (of waar ook) ontstelt,
volgt ras van de ecnc zijdo 'ie cveulrijvluj, door dcnielLkii dram; naar
het nieuwe, die de b^hcheHjlrde nicu.yömode dost. bev:;or.d:-c'en, ca van
den anderen taut do snel-, Intzij dh cl;-r bclioudsuwniien ('t ioai+-rix,
hetzij der oningevvijden, of borrjrlcrs.
Notfc dame was reeds lang ;/o,i;:1u'oven. Quasi,node was iedereen
fcekend en begon reeds een weinig ia het rergeelhoek te raken, toen
mannen der oudere begrippen den held der nieuwera richung op eeuo
caricatuurplaat voorstelden als du va;i-t!v;'.; o i' aanvoerder <3<.;r i^ügere
school, op wiens orifl'imm^ dio h?,ro vou\>va \viid en zijd óver
de jongeren ontplooide, geschreven stond: Lo lai-l c'est lo b?aui''
met het bijschrift: Vietor Ilutjo déployant Ia baimièra do Nofrc dx-ae
do Paris." Hem volgde ia t ene andcro lij £c?il;e, ;:;ozetcu op eene
locomotief, die door zijno collaborateurs word gectookt, ca cmgoven
Tan geldzakken, die tot opschrift hadden:' ..chimÏTe, chimère, cliiffièrc,"
stekelige toespeling op deu toks van Rob: r L Daarover zijn ecu
vijf-ontwintig jaren heengeglcden. Men had veel goud govuadcn in de groeven
door Hugo geopend, al was 't ook alles gcan goud wat er in blonk en al
waren de gravers, die hem van buiten- en binnenland t-a- zijde stonden,
'en lange messen" droegen ook allen geen kofo"'.
Men vergunne ons hier hot woord aan te halen: Er zijn vele geroepen,
aaaar weinig uitverkoren!" Wolke Wagneriaan in vleesch en bloed meent
niet bekwaam te zijn den grooten meester een weinhj te «e!ij!;en?
Welke Gothiker" van tweeden rang nie-jnt i*ioi; zoo tamelijk wel zi"h
met Erwin voa Steinbach of met moeder Gccrücrfc vau Keulen ta kiia.
nen meten?
Daarvan zoo vele crotïtes op het gebied der muziek zoowel nis op dat
der bouwkunst die men niet verstaat, omdat men ze niat heeft leeren ver
staan; daarvan zoovele croüics in do schilderkunst, dia de impressionistische
manier van Manet nastreven, van hem den bagaaf den kunstenaar, die
ondertusschen meer zoekend dan scheppend werkte en zich in aijrie laatste
dagen er over schaamde dat hij tot misbruik der kunsfc had aanleiding
gegeven.
Velen meenden voortaan zoo niet Le laid c'csfcle beau, dan toch ,La
chiffonné, Ie joli amusement de la vie fi :', c'est !c lieoM ,
De goede vader van Alphen leerde or.s indertijd :
Een vrier,d dis mij mijn feilen toont,
Gestreng bsstrai'c en nooit verschoont,
Hooft op mijn hart een groot vermogen."
Deswege dankt ref. de redactie voor het uiten harer meening over het
verslag betreffende de expositie van Z/'LVsor. Ik 1;aaide een volzin ai a
door den Ganlois in 1831 ter gelegenheid van zijne bcoovdeeling van don
parij'chen salon ironisch (.guitig," zoo;t!s de sclirjjvcr zegt) gebexird.
Met de banu op het hart r t f. staat Lscicn i.irri meer onder don indruk
van dat zes maanden c-ada artikel. Ouciertussohm; ducht ik tocb aa;.i vader
van Alphei), en eenzijdigheid" is lacnschclijl;!... I!; prilste eens den cri
ticus Lagye, daa Siret iu zijn Jourxa!- dei od'/iiï«}.'.?. W^t vr.cd ik V
Kr wordt bij gelegeuiisid vau genoemde tcntooagLellica gcsprukua vaa
infltience du Japonisme, over het koloriet raide et Cassant van Frederiks
Vieille scrvunte, hare handen ni dcssinées m peintes, hare keuken vol
plein air genoemd, hoezeer men van den anderen kant presqu'nn
chef d'oeuvre" zeide. Halkett wordt wegens zijn drieluik des idees fo»r«
lillonnantes d' inspirations ignecs toegeschreven, er wordt van wormste
kige (yermouliïs) gothische teekening" gesproken.
Lagye noemt de Hollanders oorspronkelijk", byzonder de voorstrijders
Israëls, Mauve, Maris, Mesdag, Blommers enz. enz., maar verwijt daaren
tegen aan zijn landgenoot van Rappard gebrek aan adel van gevoel, ea
een overmatig gebruik van kleurstof die de vormen onkennelijk maakt;
aan Maynédat hij den schoonheidszin (Vesthctique) achter de bank heeft
geschoven, en do wetten die op de studie en waarneming berusten omver
werpt ; dat hem nerf eu belangrijkheid ontbreekt, dat van Gelder voor
het doek niet passende, grimassen maakt, en dat zijne observatiegeest niet
verder praat dan de opperhnid (-leur de toile et d' epidemie, alsof de
Gaulois het had geze.o;d.) Een and- -r wordt beschuldigd silhouetten in plaats
vau schildering to leveren, een derde, vuil eu smakeloos te zijn, 022. eiia.
En de heer L.vryo hoeft nog niet uitgesproken.
Wanneer men nu bedenkt hoe Lajarye alle kunstinrichtingen in bescher
ming neemt, wanneer de kunstenaar w e 2 e n l ij k t a l c n t toont (b.v.
J. van Beers); bedenkt dat, zoowel hij als Ad. Sirct, bekend staat als
wezenlijke liberalen op het kunstgebied en in de kunstkritiek, en
dat beiden nimmer do eene school op kosten der andere verheflen, zoo
zal men wellicht eene bevestiging vinden van mijn uitgesproken oordcel,
al kennen wij aan do bijzonder genoemde kunstenaars ook eene groota
mate van talent en zelfs genie toe.
Wij hebben gemeld dat in een der zalen vau het Palnis dsi beax arts
nu ook eene tentoonstelling van de andere «groep der jongeren" (de
oudste namelijk) dio der Vïngtïsfes is geopend.
Dat Ad. Siret hen Les Vingt tristes" noemt mag een onafhankelijk
oordeel ji;es benevelen. Lang kunnen wij er niet bij stilstaan; doch ons
oog wordt, aan den ingang door II. W. Mesdag die hier als invite
verschijnt gotrofi'ün. Een oogenblik stilstand moet er dus gehouden wordra.
jJe i n r i e h t, i n g der zaal is voortreffelijk. Eike schilderij hangt op
de hoogte vaa het mciischelijk cog, geeuo enkele innal twee doeken boven
elkaar.
Hoeft de commissie van 1881 clan ook gezegd: S 'il s ne sout pas
coiiteiils da leur place, qu'üs expossiit chez eux!" . . . Men laat han hisr
allo vcslit wedervaren. Ea. ooi; nit is wweulijk liberaal!
II.
..Wei' immer .strebaii'l .ïioh benuiht, don kunnen wir erlöseH. Zoo laat
Güthe door de '/ovsnaarJjche geanten Fu.ua t toezingen, als hij te vergeefs
in do lieMe, in do uotenE'jliap, in 't vergeten, en deels in 't bekampen
van deu UüXTiSpced z:j« geluk liyel't gcaocht, en het toch nist heeft
^"uvoi;Jcn.
.,Wcr imir.cr ttr^l-cnd E:C!I brmühf," dio verdient eeua palm, alkunncu
v j l:r:-'.i o.ik j'.kt. cp J. (.t kn.jitool dun lauwerkrans orn cle slapen drukken.
i.'Lku ve,'!.3.:jl:3 rogic'.1; in cle kanst n':e'.iwc banen Ie vinden, nieuwe
beddin^-sü*o gnvcu. va-jrïangs hot vol pem oud der Kchepppude dichters
Oi'iiH:u f-ti-joui vau vei vn;:-ond-3 zangen kan doen vloeien, huldigen \vij met
erkï::.telij';i:cil. V.' i j :;ien zoowel iu da muzikale, in de litteraire a!:> ia
do pl,v;tiïo!io kur.st vela jongt! talenten sich ttrebcnj berjühcn" op
iiii'Uive we;.;;:n. \V.ij 2:ju do 1-iatüten om dit ai' ts keurea.
?.Iaar ie';j nn:Icr3 is het 't fct;-eve!ïzelf goed te kt uren, of ds
vruc'iten van hot slrevon, wc;rcMS de nieuwheid hooger te schattcin, dan de
wei-keu dia door do uit-.ioke ndsten onzer en voriger oeuwcn als mt
cstcrwerkon zijn aa'^e.iicu. En hebben wij in da moderne schilderkunst met
vruchten t. u doeu? Zien wij hier geene pogingen, uitsluiten
om nieuws planten to eisten, d [e eenmaal vruchten zullen afwerpen?
ld hier liot woord des dlc'atCiS niet, aanwendbaar: Stinliorum ostünderc
fructus, non stadia" (toont mij do vruchten van uwe inspanning, doch
niet uws inspanning uw Ijc.niulicn zeil)?
Z'jo dachten wij bij het binnentreden der jongst geopende salons van
do Groupcs des j unes,." en voor ecnige dagea bij den blik, op de slurf ia
der Vln-jf. Zij zijn werkelijk twintig iu getal die wakkere, mannen. Zie
hier hunne, naaien: A. Chainaye, F. Charlet, G. Charlier, J. Dalvia.
P. Dubcis, ,T. Easir. \Y. l''i>:ch, Gh. Goethala, F. Khnoyff, I), de negoyus.
V/. Sci-.lobach, V. timons, J. Toori-p, G. Vanaise, Th. vau Ilysselberghi',
G. vaa Strijdoack, la. Vcrh:-y.leu, ii. Verstraeto, G- Vogels, li. Wyt=man.
Il'orl/ij komen de ..iiitizouoouigdo kvinstenaurs," vijf uit België, vijl nit
Frankrijk, twfe uit Engeland, twee uit Itauü, óu uit Zwit-jerland, uit
Denema/kei), uit Amf-rica, en, l<tsi -,iot least. H. Vï, il c s d a g. De meer
sten zouden vier of vijf wer'ion in.
Gelijk wij hierboven zeiden, wordt aan «Ia deur onmiddellijk onze
aandiicht door Mesdaj» getrokken. Liet is n'ei te loochenen dat dezs kun
stenaar den weg der impressionisten heeft ingeslagen. Wij willen aiat
onderzoeken welk tal van redenen hem tot deze nieuwe manier hebben
gebracht, oa vragen alleen of bij ietg werkelijk schoons lieert geleverd V
Voorzeker beaooren de vruchten zijner penseel tot het beste wat hier
te vinden is, en zijne zeestukkea zijn uier bovendien eenig in hare soort,
IJ ij exposeerde.: .,ZVi Zonsondergang," ..Het vertrek der visschersbootou."
,,l)e morgen," Vv'inter op 't atrund," In liet bosch," vooral de twee
eerstgenoemde doeken zija hoogst belangrijk. De tonen van den
zonsondergang herinneren ons aan de hcerlijksto penseelvruchten van Claud»
Lovrain. De t-ivt dor schepou is met diep gevoel weergegeven P'
liet vertrek der visschersbooten" pescliiedt bij regenachtig, koel weder
en verr-jaüt «iot minder ce:j begaafd 003 en open hart voor <2c poëzis
der Kcdcria'-diicho strumle.-'.
j K:t vsvsshil iuft vroegrre werken vau clea messter bestaat daarin dat
<l«:Bii iiist vin ral;ii 'CT:PJKT. word?n CTselu'.t. Een bijziend beschouwer,
;:C!M!: i';. cvl(i.>,t;.fl-j htt l'.-ït do verd/;ri-::e v«n den kunstenaar op eea
aisü'.ud vau drie iüfetci'Bj en dan 't oog gewapend met eene sterke bril.