Historisch Archief 1877-1940
09 fi&Hwfoawi toont echter era zeer vreemde opvatting van ons ge*
meratawwen t» bezitten. Zoowel wat oorsprong der gemeenten, als hun
tot 'den Staat betreft, worden in dit artikel denkbeelden
ont, (iïe in Btrgd z»jn met de geschiedenis en de tegenwoordige wetgeving.
«r cent gemeenten waren, en uit de steden ea dorpen allengs
gegeworden a§n, waaruit weder het land ontstond, is een bewering
'die wat de eerate alinea betreft geheel onjuist ia.
Voor eenige maanden (1) hebben wy de geschiedenis van Amsterdam
met betrekking tot Nieuwer- Amstel kortehjk in het Dagblad vernield.
Op het gebied van de heeren van Arastel zgn verscheidene dorpen
onttriaan, als Amsterdam, Amstelveen enz. Deze heerlijkheid is gesplitst;
zoo werd Amsterdam een stad, en Amstelveen later, bjj de opheffing
dier' heerlijkheid, : een ambachtsheerbjkheid, die eeuwen aan Amsterdam
behoorde. Het gewestelijk gezag der oude staten is gebazeerd op de
opvolging van dat lichaam in de souvereiniteit der vroegere graven,
her?togen enz. Als zoodanig hebhen zij dan ook evenals alle graven van
Holland steeds aan Amsterdam, bij elke uitbreiding een deel van
NieuwerAmstel toevoegd, 'opdat nimmer om de bebouwde kom een grondgebied
ter breedte van l mijl tot Amsterdam zon behooren.
Een beroep op de geschiedenis is dan ook ten eenemale misplaats. De
geschieden» toch leert dat het gebied van Nieuwer-Amstel zich voor de
Revolutie nooit verder dan tot l mul buiten den kring der gebouwen van
Amrterdw» uitstrekte. ._
Toch schijnt de Standaard zich nog op het standpunt van vóór de
revplutia to plaatsen ; althans het blad gewaagt van dorpsrechten." Deze
^Sc^* M «08e ataatsinsteUing onbekend, sedert het tijdstip dat dorpen
«H «*idea voor -gemeenten plaats maakten; alle gemeenten hebben gelijke
rechten, zoodat de bewering dat N. Amstel zou strijden voor het behoud
Tan iets, dat niet bestaat, zeker, verbazing moet wekken.
j. P** gejneenten zuiver administratieve onderdeelen des rijks zijn, zoo«
a!» b. v. kiesdistricten, zullen wij niet beweren; maar evenmin mag men
.ze alle eea uitsluitend bistorischen oorsprong toekennen. Over het alge
meen kan men die gemeenten, welke vroeger Eteden waren als zuiver
hrrtorisch beschouwen, terwiil de plattelandsgemeenten meer administratief
zjjo samengesteld, waarbij echter de vroegere toestanden niet uit het oog
verloren «ju.
Deze oorsprong staat in nauw verband met het tweeledige doel der
gemeenten; .betordering van gemeeno belangen der ingezetenen en ver
tegenwoordiging van het centraalgezag. Welke zijn nu de voorwaarden
waaraan, een gemeente moet voldoen, wil zij deze dubbele taak kunnen
vervullen? Eenheid in de eerste plaats. Om voor gcmeene belangen
te zorgen moeten er gemeene belangen zijn, en niet verschillende of
tegengestelde belangen in de onderdeelen waaruit de gemeente bestaat.
Te meer is 'dit een eisch, daar onder ons gemeenterecht de gemeente
zoo als een organisch geheel wordt beschouwd, dat de wetgever zelf ver
tegenwoordiging van minderheden in den Kaad, anders dan bij de gratie
dsr meerderheid onmogelijk maakt.
?.nu N. Aïastel een gemeente die esn organisch geheel vormt? Noch
wat bewoners aangaat, noch uit een topographisch oogpunt is die eenheid
te vinden. De Standaard erkent dat een deel der bevolking (d. i. dus
.de .groote meerderheid) niet uit Nieawer-Anistelaars, maar wit Amster
dammers bestaat. De Amsterdammers leven van handel eu industrie,
,<ie- vieuwer-Amstelaars vaa landbouw, veeteelt en veenderij. Is hierdoor
de gemeente reeds in twee cleelen verdeeld, waarvan de eene partij in
het Noorden, de andere in het Zuiden der gemeente woont, elk deacr
deekn is uit. een geographisch oogpunt weder ia tal van deelen verdeeld.
Da stadswijken b. v. zijn niet minder dan zeven in getal, en por as ofte
?; vosjt niat anders dan door andere gemeenten te bereikoc.
Kn de gemeente in de hoedanigheid van vertegenwoordiging van het
Centraal gezag? Ook hier weder is eenheid noodig.
De ? Sfatitlaard spreekt van dorpsrechten die niet bestaan, maar ver
zwijgt de stads" verplichtingen, die wel bestaan; want al hebben alle
gemeenten gelijke rechten, gelijke verplichtingen hebben zij niet ; even
als dit met de burgers in deu Staat het geval is. De Staat draagt een
«fee! der regeeringstaak aan de gemeenteu op, doch kan alle natuurlijk
niet in dezelfde mate belasten.
De staat verdeelt-dus de gemeenten in klassen. De eene klasse is ver
plicht een schutterij te onderhouden, de ander »iet, de eene betaalt een
hoog, de andere een laag patent, de eene heeft voor Hooger en Middelbaar
Onderwas te zorgen, een andere kan met gewoon lager onderwijs volstaan.
n- groote gemeenten vordert men een veel hoogeren census als in kleine
-eöz., terwijl kleine gemeenten alleen iets meer betalen dan groote,
door. dien de maximum huurwaarde di« vrijstelling geeft, daar lager is. Een
tallgke Terdeeling inderdaad^ mits het kohier" der verplichtingen
van dégemeenten van tijd tot tijd herzien wordt, evenals bij de belastin
gen iemand wiens vermogen sterk is toegenomen, hooger dient aangeslagen
als vroeger. Bij een individu dat dus zeker een eenheid is, gaat dat hooger
aanslaan gemakkelijk, niet alzoo bij een tweeslachtige gemeente die in
n klasse aangeslagen moet worden.
Men slaat het eene deel of te boog of te laag aan, welke moeilijkheid,
wen ttit dusverre dan ook maar vermeed door den aanslag van de zoo
vooruitgegane gemeente N.-Amstel niet te veranderen.
Maar de vraag blijft toch altoos :
Is dat vecht?
? En dat mt juist kunnen wff niet insien.
Set is wel eenvoudig, maar een ieder zal xeggen dat is onrecht. ?
De uitvoerende macht staat voor een geval dat de wetgever niet
froorzagj zo kan slechts twee wegen inslaan om recht teschaffen: of door
tónétatie of wel door wijziging van alle wetten, die op een gemeente
als 'Nieuwer- Anwtel niet gerekend hebben.
DéUitvoerende macht moet in staat gesteld worden aan de bewoners
van Nieuwer-Amstel, stad, de verplichtingen op te leggen die zij volgens
den' geest der wet moeten vervullen, zonder daardoor aan de bewoners
der zuidelijke 'dorpen en buurten verplichtingen op te leggen, die zij vol
gens den geest dor wetten niet moeten vervullen.
Dat zon dus administratieve scheiding zijn. Zulk een serie van
wefawijziging is niet te krijgen, want voor buitengewone maatregelen heeft de
Kgeering en de Kamer hoe buitengewoon de omstandigheden ook zgn,
geen ooren. En gesteld dat zij verkregen werd, zou dan niet geannexeerd
behoeven te worden ? Uit een oogpunt van algemeen belang zeker niet, tut een
Amsterdamsen oogpunt, zon de aandrang zeker minder zijn, want zoodra
als de onrechtvaardige bevoordeeling door het rjjk aan die Amsterdammers
die even over de grens gaan wonen geschonken ophoudt, zal de lust tot
verhuizen van zelf verminderen, 'het verschil in gemeentelasten geeft slechts
voor een deel den doorslag. Maar voor de gemeente Nieuwer-Amstel?
De krachtige geest die voor de dorpsrechten" opkomt, zal zich niet
meer openbaren, want die dorpsreeliten" moeten in de gewone taal b
teekenen: vaststellen van 'wettelijke verplichtingen" en deze heeft opgehou
den en daarmede het verzet. Dit tenminste wat het Noorden betreft.
En het Zuiden ?
De plattelandsbevolking is natuurlijk sterk in de minderheid, zal die
minderheid dan genoegen nemen geregeerd te worden door die Amster
dammers, want dat zijn toch de bewoners van het Noorden, en deze
zullen over weinige jaren in den raad meerderheid zijn? Zullen hun be
langen behoorlijk behartigd worden door die stedelingen ? Wij durven
gerust het tegendeel voorspellen. De dorpsbewoners en boeren sullen
vragen, evenals alle andere boeren en dorpelingen een raad te bezitten
door hen gekozen, waarin zg hun medeburgers zien zetelen, die voor
hun belangen waken, omdat zij dezelfde belangen hebben en die kennen.
't Eind zou dus toch zijn verbrokkeling van Nieuwer-Amstel. De
Standaard wil recht, wij ook, maar laat het vlug geschieden, opdat de werke
lijke gezindheid der inwoners van de gemeente N.-Amstel blijke. Wachten
totdat de moeilijkheden die volgens de Standaard bestaan en grooter
worden, zoo ernstig zijn, dat men om ze te ontgaan, onrecht" zou moeten
doen is onnoodig, en niet wenschelijk: Men most nu handelen, vóór de
moeilijkheden, noodlottige gevolgen hebbeo.
1) Zie bet No. van l October 11.
WARME KADETJES.
Een Zaterdag-avond Praat je.
LXXIII:
Ga je mee?" riep Sagittarius, die langs Mesrlust k$afo en tftij Toör
een geopend raam staan zag.
Waarheen?"
Naar het Ceutraalstationt De koning komt in stad en ik ga eens esn
kijkje nemen."
Sakkerlopt, wat graag," riep ik, ik heb onzen geëerbiedigden vorst
in gecu jaren gezien en onze gracieuse koningin zag ik het laatst op d«
tentoonstelling. Gua mij even den tijd om mijn pels aan te trekken."
Laat die lamme pels toch te huis, 't is snikheet en de musschen vallen
haast dood nit de boomen."
Waarachtig "niet, ik wil gemakkelijk herkenbaar zijn voor het geval
dat iemand Zijner Majesteit's aandacht op mij vestigt, want men behoeft
dan slechts te zeggen: ziet u, sire, die heer met dien pels dat is na
de beroemde professor Aquarius L"
Sagittarius mompelde iets tussclien de tanden en toen togen wij op weg.
Nu moeten wij eerst eeus naar het paleis gaan kijken", zeide mijn
vriend, ik hoor, dat het getal snoeperige Echüdwachts-huisjes vermeer
derd is."
Toen wij voor !s werelds achtste wonder stonden heb ik mij over het
feit geërgerd, dat enkel voor d« infanteristen en onze brave en moedige
schutters prachtige witte sehilder-J'-kaaltjes met roode biezen (200 eigen
aardig bij pepermunt-balletjes vergeraken) beschikbaar zijn en de huzaren
wederom gedoemd zyn in de antieke houten bakken verblijf te houden,
die telken jare voor en achter het paleis verrrijzen.
Toch zijn zij ook mooi", meende Sagittarius, en weet je wat ik ook
fraai vind'? Die sierlijke overkappingen die hunne Majesteiten voor val
lende regendruppels moeten beveiligen: jongens wat ranke en teedere
lijnen! Het ensemble is, bij mijn vrome ziel, weergaloos".
Het paleis ziet er enkel wat puisterig door uit", sprak een makelaar
van mijn kennis die, evenals wij stond te bewonderen.
Is dat soms weer niet goed ? antwoorde ik wrevelig, moet enkel juillie
beursgebouw met wratten versierd zijnï" f
Maak je niet boos, mijnheer Aquarius", zeide de makelaar vergoelijkend ;
voor mijn part moogt u Meerlust ook met aanhangsels opknappen,
wanneer ge zoo groot bewonderaar van deze wijze van versieren zijt." "
Bat zal ik doen ook", riep ik zeer boos.
Sagittarius trok mij mede; laat je niet met dien vent in", sprak Lij,
het is een echte Amsterdamscbe mopperaar die met niets vrede heeft;
wanneer men het dat soort menscheu naar den zin wilde maken zou
men dagwerk hebben.'
Al keuvelende bereikten wij het Centraal-Station, waar wij een prachtig
plekje wisten te vinden, waar de arendsblikken van de politiemannen,
die het perron ontruimden, ons niet konden ontwaren.
Zijn dat militaire of civiele autoriteiten?" fluisterde ik, op vierheereD
wijzende, die in de nabijheid van de wachtkamer eerste klasse stonden.
Ben je mal! 't zijn reporters van de bladen."
Dan kon ik mij wel bij hen voegen: goed beschouwd ben ik. toch
ook zoo half en half journalist."
Wees niet zoo onverstandig, Aquarius; moet je er telkens aan herin
nerd worden dat je professor bent geworden en je niet met Jas en alle
man je kunt afgeven:"'
l)at is volkomen waar: zon de koning spoedig komen?"
Wij moeten nog drie kwartier wachten."
Dan behoefde men het publiek toch niet reeds nu van het perron te
sturen."
«Praat over kunst-critiek maar niet over politie-maatregelsn; onze