Historisch Archief 1877-1940
DB AMSTERDAMMER
Au. 1885,
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
uitgevers: ELLEBMAN, HAEMS A Go.
Kantoor: Singel 211.
Hoofd-Agenten: ie Bitavia, G. LFF & Co,
Zondag d October.
Abonnement per 3/m. ... . . . . f i.?l fr. p. p. / 145.
'Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar a B O.JO.
Advertentiën van 1?5 regele f 1.10, elke regej meer . oio.
? tusscnen den tekst per regel ..... K 0.40
HO V Os
..,..,,_ >,Ï.,J. . yi-rTrr.-">??.?Warme Kadetjes, Een
Zaterdasavondpwatjé, XOV1, do» Aqu&rfus. ik'hevHaagje, I/, door PSsquinë. Kunst:
Min» Joft&nl» Effetno-^rtoftfi, door iov» DeHn. Neve. Hettooneel te Amsterdam,
<Joe»r A,H>--'TÖ'-*?$?»* toaneol'te JSpttordanr, door 51. H. uit r.irijs, XXXVIII, door
A. B. letterkunde: Gevierde Auteurs, door'F. v. d. G. Zoven rióiréllon,
door ScaramóocW XXXII. t&o*ladténst Btttfsu het Onderwijs, dtjor Henrietta van
d^"-M*y,''?Sterreu,*dóór fo\ de Moot.?Wer eine Frou kanot, keunt alje", door
yVtiblein". Leuzen of Spreuken van bekende personen, dotor E. Laurillard.
'l»e tljtgavöB. Inhoud Vnii Tgaschriften. Militaire Zake-n: Voor
lid bibija on Weii bij hot leger,-door J, Feuilleton: Hollende Dick,
I, uit h»t Engolach van E. Lynn Linton. Schaakspel. Uit Ouïda's jong.
eten bundel. Gustaf Berndal. Brievenbus. NIEUWS VAN -DB WEEK.
Faillissementen. Overzicht van de Kffectenmarkt,-door 8.r?'Veilingen van Vaste
Gcodoreu. Te huur. Advertentiën. , ;
t IJ I T E
».
Het politiek manifest van den heer Gladstone gaf ook in de
afgoloopön week wederom aanleiding tot meer pi' minder uitvoe
rige' Besprekingen» Vrij algemeen is men het daarover eens, dat
deze poging jpan den gropten leider, om de talrijke schakceringen
van de liberale partij onder n vaandel te vereenigen, niet zon
der uitwerking zal blijven, en bij de aanstaande verkiezingen de
liberale zaak ten goede zal komen.
, . Toch valt het niet te miskennen, dat de scheuring in de
liber,ölégpjeaer^n, ' waarop wij reeds meermalen hebben gewezen,
(Jgor, de verzpenen<ie/pogingen van den heer Gladstone
bezwaar? lyk jwl ;kunn«n worden weggenpmen; de klove bv., die Lord
Harliiigton van den heer Chamberlain scheidt, is te breed en te diep,
om een samengaan van dexe beide onder de »old umbrelja",
die door den ex-Preiftièr ioo"berëidvviüig wordt opgestoken, op
den duwr njpgelyk ie- maken. Toen de heer Chamberlain eenige
dagen geleden in Victoria Hall je Londen eene pplilièfce
redevoeriu^ li^id, kwam dit getnis 'aan fpüieid wederom zoo duidelijk
B^o|;et|j|c'aan; Bef licht.v
" 'jfó. qu^ipnlj^ër verklaarde namelijk onomwonden, dat hij niet
in slaat #pu zijn, eene plaats in te nemen in het eerstvolgend
liberaal ministerie, tenzij kostelooze opvoeding, pi-ogressieve
inkomttëhböTasting ^n het toewijzen vau alle te verkoopen gronden aan
' de gemeenten' tegen taxatie, in het programma der liberale leiders
lygnj «ig|npmen. Pfergelijke verklaringen uit den mond van een
taatsmaa, die oog kort geleden het verkiezicgs-document van den
heer .Gladstone in de hartelijkste bewoordingen welkom heette,
geven stof tot nadenken en wettigen de bevyering dat hel met
de egnheid der liberale partij, zij moge in het gunstigste geval
in de'n aanstaanden 'verkiezingsstrijd tijdelijk en gedeeltelijk worden
liersjeld, inettet'daad alles behalve rooskleurig gesteld is.
Pogingen, orn aan de reile van den heer Chamberlain hare
beteeketiis ? vogr de verkiezingen zooveel mogelijk te ontnemen,
vyerden van verschillende zijden in het werk gesteld. Zells het
orgaan3 van den* fieer'"Cliamberlain zelf, "verklaarde ronduit dal
Jiet ^6 pMchj"'X?ri déliberalen zou zijn, zich met Gladsfone's
programma levpeden ie sfeljen, zoplan'g deze er in toestemt de
liberale partij te leiden, en dat het daarom wenschélijk was de
ppgiögeni' ónf aan diens'programma zaken toe te voegen die hij
niet 'goedkeurt of niet dis onmiddellijk te verwezenlijken be
schouw!;, 'niét'te'steunen. Andere bladen, die niet aan Gladstone
door Chamberlain de wet willen laten voorschrijven, zijn van
oordeel dat deze zijn misslag spoedig zal leeren inzien en het
groote driehoofdige ultimatum, waarvan hij zijne medewerking aan
cèn liberaal kabinet afhankelijk gelieft te stellen, zal intrekken.
* De gtstingsconilèr 'de lerSehe bevolking fieemï, 'Volgens de be
richten der laatste weken, weder gaandeweg toe. Alle verschijn
selen duiden op eene herhaling van de misdadige praktijken van
het I%eotón</-stelsel, en de onmiskenbare voorboden van een
'nieuwen' opstand' der pachters tegen hunne grondeigenaren
wordeövbijria dagèj^ks op verschillende plaatsen' waargenomen. Van
dag tot dag wordt de toestand bedenkelijker; de eigenaren en
lersche ambtenaren gevoelen reeds de nadering van den storm,
dfen zij door*het vormen van een verbond vruchteloos zullen
trachten te bezweren.
Het is moeiclijk te zeggen, welke houding het kabinet-Salisbury
tegenover deze beweging zal aannemen. Zal het krachtig en repres
sief optreden tegen de boycotte? en andere bedrijvers van agra
rische misdaden? In dat geval zou men kunnen vragen, waarom
helde uiizonderingswetten niet heeft laten voortbestaan, die, hoe
draconisch overigens, toch in elk geval Lwetten waren en geen
maatregelen van een willekeurig administratief gezag. Bovendien,
zal Lord Salisbury den moed hebben aldus op te treden tegen de
politiek van den heer Parhell, wiens steun de conservatieve rég
ering aan het roer bracht, en die ook in de naaste toekomst een
factor zal blijven, waarmede elke regeering rekening zal hebben
te houden ?
De heer Parnell is overtuigd, dat al zijne eandidater^bij de
aanstaande verkiezingen zullen zegevieren. Om hem deze taak npg
gemakkelijker te rnaken, en hem zelfs in slaat te stellen zijne
candidaten te zoeken onder de verarmde lersche pachters, hebben
ParnelPs vrienden in Amerika aangeboden een som van l raill.
francs bijeen te brengen om de onkosten van het parlementair
mandaat, voor eiken Parnelïistischen candidaat die gekozen wordt,
te bestrijden. Wat er van dit aanbod der Amerikaansche broeders
zal terecht komen, blijve voor het oogenblik daargelaten; een feit
is het echter, dat de parlij der lersche inlransigenten zich tegen
woordig sterker gevoelt dan ooit te voren, en dat er voor Lord
Salisbury veel moed toe zal behooren, om den handschoen toe Je
werpen aan hem, die nog gisteren zijn bondgenoot was en reeds
morgen zijn meest geduchte tegenstander kan zijn.
De toestand op het Balkan-cshiereiland blijft, ondanks de vre
delievende verzekeringen vaa verschillende oiücieuse organen,
voortdurend van hoogst ernstigen aard. De vermetele daad van
de Bulgaren, de openlijke schending van de bepalingen van het
tractaat van,Berlijn, heeft schier alle Balkan-staten in eene
oprberige, oorlogzuchtige en begeerige stemming gebracht. Servië,
Griekenland en Montenegro zijn van oordeel, dat het
Balkan-evenwicht door den coup d'état van Vorst Alexander vaa Bulgarije blijft
verbroken, indien ook zij niet eenige compensatie erlangen- Wel
is waar zat de. bijeenkomst van de gezanten der groote mogend
heden te Gonstantinopel, vrij zeker leiden tot eene Europeesche
conferentie, die waarschijnlijk het gebeurde in Óost-Rumeliëniet
ongedaan zal maken en de vereeniging van deze provincie met
Bulgarije als een voldongen feit zal beschouwen; doch het werk
der diplomatie vordert tijd, en het is dévraag of de vrijheidslie
vende beweging, die zich van Philippopel zoo snel heeft uitge
breid, zich tot eene enkele provincie "zal beperken.
De positie van de Porte is voorzeker niet benijdenswaardig.
Een oprukken toch van de Turksche troepen tegen Bulgarije, zou
ongetwijfeld door de openbare meening in Rusland met groote
ergernis en verontwaardiging worden gezien en Turkije aan
het gevaar van een oorlog met Rusland blootstellen. Aan den
anderen kant is het niet onwaarschijnlijk dat, wanneer de Porte
den toestand, door den coup ffétat van vorst Alexander in het
geroepen, erkent, de regeeringen van andere Balkanlanden aange
moedigd zullen worden, om zich rechts en links van het aangren
zende Turksche grondgebied meester te maken, in de hoop dat
ook tegen deze voldongen feiten later niet zal wórden geprotes
teerd. Doch zelfs al wilde de Porte den eerstgenoemden weg, nl.
dien vau een gewapend optreden, inslaan, dan zouden hiertegen
nog bijna onoverkomelijke bezwaren bestaan. Het Turksche leger
toch bevindt zich in een erbarmelijken toestand. Sedert 1878
heeft geene aanvulling of herstelling van het materiaal plaats gehad;
alles is op schromelijke wijze verwaarloosd. De paarden van do
cavalerie en de artillerie zijn in den ellendigsten toestand, wan
neer zij niet geheel ontbreken. Wat het personeel betreft, behoeft
men er slechts op te wijzen dat sedert zeven jaren geen enkele
regelmatige recruteering heeft plaats gevonden.
Men begrijpt, dat de Porte onder zulke omstandigheden, wel;