DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Tio. 43 wodat hu gedwongen was nog geruimen tyd aan eon kleiner tooneel te spelen en zich in de gunstig bekende liefhebberjj-tooneeivereemgiBg Ura'riia te oefenen. Voldoende voorbereid nam hij een engagement te Köntefsbergen aan en weinige jaren later werd hy aan den Koninklij ken schouwburg te BerUjn geroepen, dien bj) op grond van een zeer gunstig levenslang contract tot aan z^n einde trouw bleef. Grooten invloed op z\jn spel oefende naast Devrient <ie geniale HendrichB uit en 'belde kunstenaars waren ook persoonlek door nauwe vriendschaps banden met elkander verbonden. ? De nijd had op hen geene macht. Berndal muntte uit door kracht en schoonheid der rede, door een streng logisch wedergeven der gedachte en door edele waarheid. In de samensmelting van inhoud en vorm, in noblesse en dramatische levendigheid werd h\j in Noord-Duitschland door geen ander kunstenaar overtroffen. Zijne karakterteekening getuigde van historische studio, van eene sterke individualiteit en van eene ge zonde phantasie; hij meed elke overdrijving, elk onwaar effect en elke neiging tot sentimentaliteit. Zijne opvatting was ideaal-schoon, grondig bewerkt en door-en door karakteristiek; zijn orgaan was buigzaam, metaalrjjk, krachtig en voor ailen verstaanbaar; zijn gelaat wae vol uitdrukking on voor elke verandering geschikt; z^jne houding elegant, mannelijk-schoon en echt aristocratisch; in kostuum en masker ontwik kelde hij evenveel kennis als smaak: intellectueel eij physiek in kóoge mate. begaafd, paarde hij daaraan vlijt en volharding, zoodat hij de hem toevertrouwde rollen in- en uitwendig boheorschte; zpi repertoire was zeer omvangrijk. ' ??- .'"??Zijn meesterschap trad op schitterende wijze te voorschijn in: prins van Oranje (Egmont), Gianettino Doria Karl Moor (die Eaüber), Prasident (Kabalt und Liebe), (Fiesco), Bohemund (Braut wnMessina), Buttler (Wallenstcintiilogte), "Wilhelm Teil (Teil), Faust (Faust), Gotz von Bsrlichingen (öó'te), Appiani (Emilia, Galottï), Nathan tier Weise (Nathan), Burleigh (Maria Stuarl), Kent (Heinricli II), Antonio, (Kaufmann von Venedig), Don Juah (Viel L&rm um'Kiclits), Porcy (Richard 11}, de -?ilva (Uriél Acosta), Choiseul {Narciss), Magister Lambert (die Hochzcitsreise), school meester (Kansau), G neison au (Colberg), enz. Berndal beheerschtéhet heidon- en salonvak, hot klassiek en bur gerlijk drama en het fijne gezelschapsstuk. Hij miste het daemonische en do eigenlijke komiek, koesterde voorliefde voor het lyrische en waa voor de moderne pikante muze niet geschikt, omdat zij niet genoeg tot geestdrift aanleiding geeft. Berndal was van top tot teen kunstenaar; de .kunst gold hom als eene heilige zaak, die hooge eischen stelten den geheelcn mensen in beslag neemt. Omdat zij in onzen t|jd meer uit liefde voor den Mammon, uit oor- en praalzucht beoefend wordt, omdat zij tegenwoordig meer de zinnen kit tolt dan het gemoed veredelt, sprak hij van de ruïne der Duitsche toonoolkunst" on hield hu zijn eenigen zoon zoover mogelijk van hot toonool verwijderd. De jonge talenten kwamen tot hom om los, om raad, om leiding en hij wees ze niot terug,maar zjj ontnamen hom zijn illusies en vervulden hem mot zorg voor de toekomst. Zyn geloof in do roeping dor kunst bleof ongeschokt, maar »ün vertrouwen in hot tegenwoordig geslacht was gering en zijne hoop op de daden van do aankomende jongeren zonk van dag tot dag. De minister van onderwijs droeg hom op een plan t,o ontwerpen voor eene staatstooneelschool overeenkomstig de eischon der kunst en Borndal diondo eon uitvoerig gemotiveerd ontwerp in, maar de hervorming bleef rusten, Berndal zag de betoekenis van don hofachouwburg dalen; hij wist, dat" onder den intendant von Hülson aan geen beterschap te don ken viel, maar hU bleef als eon soldaat staan op zijn post on was steeds bereid de kleinste rol to spelen, indien daardoor het geheel gebaat word. Berndal was steeds bedacht op do vorhoiTing van zijn stand en nam levendig deel aan de stichting van een tooneelspelcrsbond met zieken-, wodmven-, invaliden- en pensioenkassen. Zijne plaats is niot to bezet ten; de 65-jarige kunstenaar heeft rust gevonden; Lij Iaat echter een ledigon stoel achter, waarop niemand het zóó licht zal wagen zich te 'plaatsen. ? In 1871 genoot ik het voorrecht hom voorgesteld te worden en sedert stond zijn huis voor mij open. .Wanneer do beroepsbezigheden hem tijd lieten en zijno keslkwaal hem hot spreken in de vrije uren niet verbood, dan werden letterkundige en aesthetische vragen behandeld, dan trad de man Van studie en rjjpe ondervinding op den voorgrond om voor de eischen van hot idoalisme op te komen en debeteekenisvanhettoonoel voor e.kunst en de beschaving aan te toonen. En in dezen kleinen kring boeide hij door rijkdom van gedachte, door eenvoud van ziel en door warmte en bezieling. Dan bostond er gelegenheid om in het wezen eer klassieke rollon door te dringen. Toen de ure van afscheid gekomen was, zond hij mij zijne photographie met bijgevoegde levensspreuk, en deze luidde: Wer die Kunst will wahrhaft pflegen, Stuss dorch bittre Standen geh'n. Wer da weiss den Schmerz zu hegen, Etnn die Frend» recht verstoh'n." BRIEVENBUS. Mijnheer de Redacteur! Qertiimen tijd geletien heb ik in do brievenbus van dit blad gezegd dat ik niet meer over mijne verhouding met den heer J. H. Leliman zoude spreken, maar ik ben gedwongen mün woord te breken, aangezien eene handeling van den grooten moester mij daartoe dwingt. In zake eene te Rotterdam gehouden" Vergadering heeft hij het over decritiek gehad n toen onder andoren gezegd, dat ik een broodschrijver ben, dat ik in oppervlak kigheid uitmunt, iemand zonder onderzoek uitkleed, niet voor don dag durt komen, informatiën aan valsrha adressen neem, en nuj brutaalweg humanist en zelfs beza digd professor <n de kiinst-critiek noem. Na weet ik bij ervaring dat er vele monsohon zijn die da kunst om goed to lezen niet verstaan en dus wellicht kunnen gaan vermoeden dat de heer Leliman boos op mg ie, en daarom wensch ik eene kleine opheldering te geren. Mgn edele meester heeft natuurlijk met voldoening gezien dat, sedert hij mg professor maakte, mijne populariteit steeds toenam, en aangezien hjj schik in ggn werk heeft en zijn dankbaren discipel, nog meer wil doen uitkomen, heeft hu .te Botterdam, op zeer eigenaardige- wijze reclame voor mg gemaakt. Waarlijk de heer Leliman zonde, wanneer hij geen brood-architect waa, waard zijn broodschrijver ta wezen, want hij begrijpt op geniale wijze dat reclame. tegenwoordig een voornaam iets is. Dat men de zaak zou moet opvatten, blijkt o. a. uit bet quasi-verwijt dat ik iemand uitkleed. Ik kleed iemand integendeel aan en de heer Leliman weet dat heel goed, want toen ik nit pure dankbaarheid de meesterwerken opsomde die hij gewrocht heeft, stond de wereld verstomd en algemeen heette het: Was Nederland zulk een man rijk? Dat wist ik niet l" Iets begrijp ik niet heel goed. en dat ia dat als de meester de critiek ter sprake brengt, hij er mij altijd met de haren bijsleept; zoover ik mg herinneren kan heb ik op bouwkundig terrein nooit gecritiseerd, om de eenvoudige reden dat ik van bouwkunst geen' sikkepit afweet; den titel professor in de kunstkritiek" nam ik heel eenvoudig aan, omdat mijn beschermheer mij die verleende. Enfin, ik zal over de zaak maar niet tobben, overtuigd dat de groote meester er zjjne mij duia« tere goede en juiste bedoelingen wel mede zal hebben. Tot mijn spijt kan ik mijne dankbaarheid tegenover den heer L. slechts daardoor uiten dat ik hem mijnerzijds" een professoraat aanbied en wel dat in de kunst om zich sierlijk en gepast uit te drukken." Hoogachtend, CEd. Dw. Dienaar, AQÜAKIüS. Professor, UitkJeeder, en Broodschrijver böde gratie Lalimans.'1 NIEUWS VAN DE WEEK» De directie der Nnamlooze Vennootschap het Nederlandsch Handels-Museum, er op bedacht, den strijd tegeu buitenlandsche kunst-industrie, vooral wat het meuuelvak betreft, meer en meer een openbaar karakter ta doen aannemen, en ,de goede resultaten te vermeerderen, die zij reeds van haar streven mocht ondervinden, heeft eone uitstekende gelegenheid geopend, om het publiek te overtuigen, dat bij ooa te lande meubels worden vervaardigd die, bg gelijkheid in prijs, het buitenlandecb fabrikaat overtreffen door deugdelijkheid van bewerking en kunstsmaak. Zij sielt dientengevolge twee prijzen, elk van f250, beschikbaar voor het beat gekeurde Huis- en Slaapkamerameublement. Dergelijke wedstrijden," schrijven zij, bij onze oostelijke naburen als Weihnacht»Ansstellung bekend, leveren zno bevredigende uitkomsten op, d»t zij telken jare in de Duitsche hoofdsteden talrijker worden. Het ia opmerkelijk om te zien, hoezeer de ontwerpers der meubelen zich beijveren om, zonder bewerkelijke en dus kost bare profileering, goede vormen te scheppen. Vandaar de eenvoudige, goedkoops stijlmeubelen die. tengevolge van den grooten aftrek, ook hier te lande als bewijs kuunen dienen dat het publiek niet zoo gehecht is aan de gebruikelijke modellen als men vergeve ons do opmerking de vasthoudendheid onzer fabrikanten zou doen gelooven." Algomoeue voorwaarden van den wedstrijd zijn: Het Huiskamei ameublement, minstens bestaande uit buffet of eenig ander meubel, tafel, bijzettafeltje, zes gewone en twee grootere stoelen of kanipé, moet een ver koopprijs van t'350 hebben; het Slaapkamerameublement, minsten» bestaande uit een tweepersoons ledikant, wasc'htafel, kast, nachtkastje, tafel met vier stoelen, moot een verkoopprijs van f 45'J hebben. De keus van hout en stijl is TIJ. Zoogenaamde buikmeubelen worden niet gewensfht. Voor het Iftiiskamorameublement wordt de aandacht gevestigd op Eiken- en Amerikaansch Notenliout, voor het Slaapkamerameublement op gebijtst Amerikaanscb popel en gevernist Amerikaanscb. grenen. Bij de beoordoeliti;? wordt de prijs van het ameublement bpschouwd in verband met de gebezigde houtsoort, de deugdelijkheid van bewerking, de goede varmen der meubels en do volledigheid van het ameublement. Ook behoort opgegeven to worden: lo. de prijs van elk stuk afzonderlijk; 2o. bij het Slaapkameramen UIement, de prijs zoowel met een tweepersoonsledikant als mei twee ónpersoonsloilikanton (lit-jumeau); het slaat daarbij den mededingers vrij, een tweeperBOOusledikant, n of twee npersoonsledikanten in te zenden." Aan den wedstrijd kunnen deelnemen Nederlandsche fabrikanten, hetzij alleen, ot in vereeniging met anderen, mag»zijnhonders,"»genten, enz. De voorwerpen moeten echter in Nederland vervaardigd zijn, enkele onderdeelen als gchroeven, stoelveeren, scharnieren, sloten, bebangersspijkers enz. uitgezonderd. De innen'era verbinden zich de ingezonden meubelen tegen deopgegevenprijzcn ai te staan en nabesieiliuscu tegen denzelfden prijs en geheel overeenkomstig het tentoongestelde uit te voeren. De deelnemers verbinden zich om hunne inzendingen vrachtvrij in ons gebouw ie leveren en op te stellen en, bij niet verkoop, op huiiao kosten daaruit te verwijde ren ; voorts om de meubelen tenminste vier weken ten toon te stellen, en bij ver koop 5 pCt. over den aangebechten prijs aan ons af te staan, ook over de oumiddelijk of later nabestelde meubelen." De geschiktste tijd voor dergelijke tentoonstelling is het vroege voorjaar, omdat alsdan de meeste huwelijken worden gesloten, en de groote verhuisdag (l Mei) ook belangrijke kans op ruimen verkoop aanbiedt. De keuze van dat tijdstip geeft daarenboven gelegenheid gedurende de winter maanden meer volk in dienst te houden. Bij genoegzame deelneming stelt de Di rectie zich voor, de tentoonstelling met l Maart 1886 te openen. De beoordeeliug zal geschieden door drie deskundigen, waarvan twee door de in zenders en n door de Direötie van het Handelsmuseum aan te wijzen.'Elke prijs bestaat nit f250 en een getuigschrift, uit te reiken bij sluitipg der tentoocstelling.. De Directie £al vóór l November mededeeling doen, of de deelneming voldoende ia om den wedstrijd te doen plaats hebben. BH. MM. de Koning en de Koningin feebberi Donderdagochtend te 9 unr 15 min. de hofstad verlaten, ten einde tot het laatst van dit jaar op het buitenverblijf tiet Loo te vertoeven. Het adres van antwoord op de Troonrede van de Tweede Kamer is na een drie daags debat, en na intrekking van een amendement van den heer Keuchenius, aangenomen en Woensdagavond aan den Koning aangeboden. De door de Tweede Kamer opgemaakte nominatie voor eene vacature in den Hoogen Kaacl bevat de namen van: lo mr. Ph. van Blom, president van de. arr.rechtbank te Heerenveen; 2o. mr. E. H. Karaten, raadsheer in het gerechtshof te Arnhem; 3o. mr. P. J. van Swinderen, kantonvechter te Groningen; 4o. mr. A, J. vau Einden, oud-president van het hof van Justitie in Suriname; en 5o. mr. L. H. d Sitter, rechter in de arrondissementsrechtbank te Arnhem. Waarschijnlijk zal Dinsdag e. k. de Kamer bijeenkomen, o. a. ter behandeling van de wijzigingen in het wetboek von strafvordering. Tot rapporteurs over de Indische Begrootiog voor, 1886 zijn benoemd de bh. Cvemer, Van der Lneff, Van Delden, Oorver Hooft en Van Gennep. , Maandag begint het afiieelings-onderzock over de Staatsbegrooting. Ingevolge de wet tot fixatie der uitkeering van het personeel aan de verschillende gemeenten zal ten goerte komen, aan: Delft f 01,877.61, Dordrecht f 100,229.17l/s, 's-Gravenhage f644,865.91 i/s, I'.otterdam 1496,097.05, Schiedam f43,342.61 ea Leiden f 6,677.941/2-' Door de Eegeering wordt voorbereid de vereenigirg van de gemeenten Botterdam en Delfahaven. Eenige ingezetenen van den Haas, . een 2G tal, hebben een adres opgesteld aan den Koning, om bet nut en de nood zakelijkheid van den aanleg eener haven te Scueveningen te bepleiten. Zij handelen naar aanleiding van het antwoord, d*t de heer Uwa Siccama van <ï« nuuiaters van Oorlog en van Marine ontving.