DE AMSTERDAMMER A°. 1885. WEEKBLAD VOOK NEDEKLAND. Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgeven: ELLERMAN, HABM8 A Oo. Kantoor: Singel 211. Hoofd-Agenten: te Batavi», O. KOLFP & Ho. Zondag 18 October. Abonnement per 8/m. ..?....? 1.?. fr. p. p. f 1.15. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar a » 0.10, Advertentiën van 1?5 regels f 1.10, elke regel meer . . 0.30, n tussohen den tekst per regel . . . , . , o.40 INHOUD: BUITENLAND.?BINNENLAND. uit het Haagje, door Pasqnino. Kunst: Eet tooueol te Amsterdam, door Alb. Tb. Der Truinpeter von Sakkinpon, II, be oordeeld door H. C. P. D. Het tooneel te Itotterdam, door M. H. Silvana van Weber. Uit Parils, XXXX, door A. B. Letterkunde: Kunst en Letteren, li. L. de Bo. Litteraire kritiek, door Honranculue. Godsdienst buiten het Onderwijs (slot), door Henriette van der Mey, door Mej. E. F. en Mevr. M. M. De Bevue Coloniale Internationale. Gevierde Auteurs, door F. v. d. G. Nieuwe Tijdschriften. Cachet van Büderdii'lc, door B. Laurillard. De Vader. Bene sage in Pantoenvorm. Inhoud van Tijdschriften. Nieuwe Uitgaven. Militaire Zaken: Een pleidooi voor verouderde beginselen, door Oambreanx. Overzicht van Militaire artikelen in de dagbladen. Feuilleton: Tusschen de graven, I, naar het Noorgch van L. Dilling. Schaakspel. Uit Ouïd&'s jongeten bundel, H. NIEUWS VAN DE WEEK. Brievenbus. Faillissementen. ? Overzicht van de Effeetenmarltt. Te huur. Advertentiëfl. De rede van Lord Salisbury, den leider der Engelsche conserva tieven, in het midden der vorige weck te Newport gehouden, geelt nog dagelijks aanleiding lot de meest uiteenloopende kritiek. Al gemeen wordt echter erkend, dat de Premier eene behendige poging heeU gedaan, om bij het verloopen van het getij de ba kens te verzetten en aan de liberale partij een groot gedeelte van haar programma te ontfutselen. Het conservatieve programma door hem uilgegeven, stelt eischen die voor weinige jaren door roenigen liberaal geavanceerd zouden zijn genoemd. Wal de buitenlandsche politiek betreft, hebben wij in ons laatste overacht reeds met een enkel woord aangestipt, dat de houding der Tories tegenover de Oostersche quaestie, d. w. z. tegenover het streven naar zelfstandigheid bij de verschillende nationaliteiten op het Balkanschiereiland, eene merkwaardige zwenking vertoont. Kwamen z(j vroeger in de allereerste plaats op voor de handha ving van de Turksche souvereiniteit, thans verklaren Lord Salis bury en zijne geestverwanten alleen dan tot die handhaving te kunnen medewerken, als de heerschappij van den Sultan bestaanbaar is met het welzijn van zijne reeds halverwege van hem onafhankelijke onderdanen. Doch ook in de binnenlandsche aangelegenheden worden de wenschen en beloften der liberale woordvoerders, speciaal van den heer Gladstone, met eene merkwaardige volledigheid door Lord Salis bury overgenomen en tot geloofsartikelen gemaakt. Plaatselijke auto nomie, decentralisatie, billijker verdeeling van lasten, eene zekere mate van zelfstandigheid voor Ierland (natuurlijk met behoud van de eenheid des rijks!), bevordering van den overgang van land bezit, T?alle deze punten van het liberale programma worden met de meeste bereidwilligheid door den leider der Tories onder schreven on hare verwezenlijking zonder aarzelen toegezegd. Alleen ten opzichte van de handhaving der Engelsche staatskerk blijft verschil bestaan. Terwijl de heer Gladslone aarzelend en schoorvoetend toegeeft, dat in eene ver verwijderde toekomst wellicht aan de opheffing van deze instelling kan worden gedacht, verklaart Lord Salisbury in de meest krachtige bewoordingen, dat zijne parlij als n man voor het behoud der staatskerk zal strijden. Ongetwijfeld zal deze redevoering niet nalaten op de kiezers, die zich met de vraag naar de oprechtheid der bekeering en de zuiverheid der motieven bij voorkeur het hoofd niet breken, een gunstigen indruk maken; velen hunner zullen zich door deze sierlijke bloemlezing van zuiver liberale en democratische beginselen aangetrokken gevoelen. Er dreigt dan ook een ernstig gevaar voor de liberalen en het is meer dan tijd om krachtige maatregelen te nemen tot nauwe aaneensluiting. Inderdaad schijnt reeds eene schrede in die richting gedaan te zijn. De heer Chamberlain, de bekende leider der radicalen, is naar Hawarden gereisd, waar de heer Gladstone sedert eenigen tijd weder verblijf houdt. Volgens de laatste berichten is het den ouden leidsman der liberalen gelukt, den al te voortvarenden radicaal iets kalmer te stemmen, zoodat een gemeenschappelijk optreden bij de aanstaande verkiezigingen mogelijk wordt gemaakt. In Ierland wordt het er nog steeds niet beter op; het schrikbewind der nationale partij doet zich dagelijks sterker gelden, en het B boycotten" wordt toegepast met een eenparigheid, die de slacht offers er van volkomen hulpeloos te midden der maatschappij maakt. Een pachter, die zijn pacht betaalt, soms zelfs met reductie, wordt als een misdadiger beschouwd en feitelijk in den ban ge daan. Inderdaad, het gevaar dat het Vereenigd Koninkrijk van lersche zijde bedreigt, wordt van ernstigen aard, en het zal een der eerste plichten zijn van de aanstaande regeering, om het even of deze liberaal dan wel conservatief zij gekleurd, dit vraagstuk in ernstige overweging te nemen. * i* * De herstemmingen, niet minder dan 270 in aantal, die Zondag 18 October in de meeste departementen van Frankrijk zullen plaats hebben, houden sedert den noodlottigen dag van 4 Octo ber aller gemoederen in spanning. De les, bij de eerste stemming aan de republikeinsche partij toegediend, heeft hare uitwerking niet gemist. In de meeste departementen zijn de verschillende republikeinsche fracliën tot het inzicht gekomen dat nauwe aan eensluiting het eenige middel is om, zoo al niet den verloren in vloed te herwinnen, dan toch het gevaar dat een oogenblik van conservatieve (d. i. anti-republikeinsche) zijde dreigde, af te wenden. Met ingenomenheid wordt dan ook door de toongevende oppor tunistische organen geconstateerd, dat sedert het echec van 4 Oct. een geest van verzoening onder de republikeinen schijnt tot stand gekomen, die den uitslag der aanstaande herstemming met vertrouwen doet afwachten. Er wordt in de meeste departementen slechts ne vraag gesteld: Welke republikeinsche candidaten hebben de meeste stemmen verkregen? Op deze zal men stemmen, om het even of zij intransigenten, radicalen of opportunisten zijn. * * * Ook in Duitschland vormen de aanstaande verkiezingen voor den Pruisischen Landdag het onderwerp van den dag. Over de onder linge verhouding tusschen de nationaal-liberalen, de conservatieven en het centrum deelden wij in een vorig overzicht reeds het een en ander mede. Een gemeenschappelijk optreden van de beide eerstgenoemde partijen tegen het centrum en de Duitsch-vrijzinnigen valt hier en daar reeds waar te nemen, ofschoon een alge meen wachtwoord voor een dusdanige coalitie nog niet is gegeven en wellicht geheel zal uitblijven. De Duitsch-vrijzinnige partij heeft in haar orgaan, de Freisinnïge Zeitung, onlangs door den heer Eugen Richter opgericht, een ma nifest openbaar gemaakt, waarin zij uiteenzet, wat zij wil en wat zij niet wil. Uit dit belangrijk document blijkt o. a. dat de partij eischt: bevestiging der nationale eenheid, handhaving van de rech ten des volks, bevordering der algemeene welvaart, billijke en aan het draagvermogen evenredige belastingen, behoud van de volle militaire kracht der natie. Zij wil echter niet: besnoeiing van de rechten der volksvertegenwoordiging, beperking van het recht van vereeniging en de vrijheid van drukpers, staatssocialisme, belasting wetgeving ten bate van enkelen (bescherming) en onnutte uitga ven op militair gebied, tiet programma, waarvan wij hier slechts de hoofdtrekken hebben vermeld, onderscheidt zich door duide lijkheid en beknoptheid en zal zeker bij de aanstaande verkiezingen goede diensten bewijzen. * * * De stand der Oostersche quaestie wordt dagelijks ernstiger. De oorlogzuchtige stemming, die zich van de bevolking van ver scheidene Balkan-staten heelt meester gemaakt, neemt hand over hand toe, terwijl het oponthoud en de onzekerheid, die het gevolg zijn van den tragen gang der beraadslagingen in Constantinopel, het gevaar, dat vooral van de zijde van Serviëen Griekenland dreigt, voortdurend grcoter maken. In de beide genoemde landen, zijn de volkstiartstochten ontketend en kunnen, zoo de mogend heden niet spoedig en op krachtige wijze hun wil laten hooren» tot onberekenbare gevolgen aanleiding geven. Koning Milan en koning George hebben de handen vol werk, om daden van geweld te voorkomen, maar er is geen sprake van