No. 436 BE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. van een Barnmn, die er den dwerg Torn Pouce vertoont tegen een entree van vijf francs, welke de Parijzenaar gaarne betaalt, ofschoon hij op iedere kermis voor twee sous een dergelijk wangedrocht zou kannen bekijken. N» de monsters komen de koopwaren, uitgestald in de hoog-opgebemelde magazijnen van fes Villes de France, die een tijdlang letterlijk het pointde-mire onzer goede stad uitmaakten en voor het nee plus ultra van grootsche en weelderige inrichting werden gehouden. Tegenwoordig zou men die Villes de France wel een aardig stadswinkultjo noemen. Dan wordt Frascati weder een danszaal onder directie van Arban. De danskunst wordt straks verwisseld voor andere vrije kunsten, waar onder, volgens het gerucht, voornamelijk het spel moet verstaan worden. Het duurde ten minste niet lang, of die Cercle les Arts libéraux werd gesloten en Frascati stond weder leeg. Nog heeft men er allerlei dingen beproefd, inzonderheid zwemmende dames en schilderyen-tentoonstellingen. Maar die dingen bleven kwijnen. Eindelijk en ten laatste weder voor hoe lang ? zal Terpsichore er weder een altaar vinden, met Métra tot opperpriester. Men spreekt gaarne van teekenen des tijds. Welnu, zie hier een teeken, dat al heel gekke dingen van onzen tijd weet te zeggen. Een achtenswaardig koffiehuishouder krijgt me daar een echt vader landslievende ingeving. Hij laat op de marmeren tafeltjes, die zijn caf versieren, den naam van beroemde bezoekers'beitelen, ie onder het genot van een glaasje van dit of dat, in zijne inrichting hunne gloria heb ben gesavoureerd. Die marmeren gedenkteekens volgen wel elkander maar gelijken niet op elkander. ?Eértjjds werden in de wanden van een Pantheon de inscripties uitgafaouwen, die bestemd waren om de gedachtenis van nationale beroemd heden te vereeuwigen. Tbaris wordt dat in de kroeg gedaan. En de kofüehnisknecht 'zal eiken dag met een dood gewoon servet de na men dier notabiliteiten reinigen van de daarop gemorste koffie- en borreivlekken! Zoo leert men zijn geschiedenis onder een glas bier! De poging is zonderling en hoogst stichtelijk tevens. \Vij worden toch naturalisten in alles en overal. De Parijschc Guides der toekomst zullen zeker verrassende mededeelingen bevatten. Men za\ er b. v. in kunnen lezen Vooral tiet te vergeten een bezoek te brengen aan de Brasserie des Odalisques. De vierde tafel links van de deur is gewijd aan de nagedach tenis van onzen vooitreffelijken romanschrijver' ? ". die daar iederen avond zijn twaalf pijpjes onder het genot vau twintig glazen Beiersch kwam rooken. Van daar begeeft men zich naar de kroeg Van Belleville met het uithangbord Alt mastroqiiet réformateur. De kastelein heeft daar opzijn toonbank laten graveeren het sprekend gelijkend portret van den be roemden X.... door zijn politieke avonturen hoogst, populair geworden, en vertegenwoordiger in de Kamer van de Démolitionisten,-Ao nieuwe school, waarvan tegenwoordig ieder den mond vol heeft." En zoo verder. Met de reden verandert ook de vorm van beroemdheid. Dat is volkomen in' den haak! A. B. LETTERKUNDE. PAUL MARGUERITTE. E e n e proeve van naturalistische kritiek. ; door FRANS NETSCHER. III. Ofschoon Paul Margiteriite nog jong is en weinig geschreven heeft, zijn drie werken voldoende om zijn temperament te leeren kennen. Dit tem perament is zóó sterk ontwikkeld en zóó sprekend, dat het zich met kracht aan onzen geest opdringt en den indruk, welke wij van de lezing zijner boeken medenemen, niet meer uit onze herinnering kan gewischt worden. De geheele Margueritte-boekërjj bestaat uit: Pierrot assassin de sa- femme, eene pantomime, Man Per e, délevensbeschrijving van zijn va der en een pbysiologische roman: Tous Qaatre. Paul Marguëritte heeft niet alleen een sterk sprekend temperament, maar hij ia bovendien een oorspronkelijk artist. Ziehier het bewijs voor beiden. Op nauwelijks twintigjarigen leeftijd schreef hij de genoemde pantomime, niet met het alledaagsere doel'om het publiek over de kluch tige avonturen van Pierrot en Colombine te doen schaterlachen, maar met het ernstige en vreemdsoortige voornemen, zooals alleen in het hoofd van een oorspronkelijk kunstenaar kan opkomen, om eene tragedie te maken van het leven der twee pantomime-belden. De inhoud kan samen gevat worden in de beide .volgende versregels van Gautier. VHistoire dn Pierrot qui cUatonüla sa femme, Et lui fit de la sorte, en riant, rendre l'ame". De pantomime wordt alleen door Pierrot gespeeld. Hij komt te huis van de begrafenis zijner vrouw, bleek, vermagerd, met holle kaken, als een spook, zooals men nog nooit een Pierrot op de planken heeft gezien. Het tooneel stelt de sterf kamer van Colombine voor, met een bed op den achtergrond, in het half duister, waar de schimachtige gestalte van Pier rot zich akelig wit in beweegt. En bg het bed zijner vrouw gekomen, worden opnieuw de herinneringen aan het gebeurde bij hem wakker, en overweldigd door zijne aandoeningen, onder den drang eener onweerstaan bare behoefte om mede te deelen wat hem overkomen is, begint hij in gebaren het voorgevallene te verhalen. Colombine was hem ontrouw ge worden. Pierrot wilde haar straffen en verzon een duivelsche, helsche pijniging. Hij bond haar op het bed en begon haar aan de voetzolen te kittelen, zoolang en zoo hevig, dat zij bewusteloos werd en onder de marteling stierf. Vervolgd door de herinneringen, die zich meer en meer verlevendigen, spookachtig in zijn witheid, speelt hij het publiek het doodstooneel zijner Colombine voor, werpt zich op het bed, trekt met zij»., ledematen alsof hij gekitteld wordt, schreeuwt en gilt in een denkbeeldigen doodstrijd, vliegt overeind, ten prooi aan een razernij, drinkt uit een flesch, die zich op het tooneel bevindt, put zich uit, vermoeid, half krank zinnig, drinkt nog eens en nog eens en slaat eindelijk achterover, ster vend op de planken. En het scherm valt. ? Het is onmogelijk den indruk te beschrijven, welke deze pantomime 2elfa bij lezing maakt. Men kan haar niet verhalen; men moet het stuk lezen '? of zien. Het is een verschrikkelijke tragedie. Paul Ulargueritte heeft deze pantomime altijd zelf gespeeld, en bij gebrek aan een schouwburg om haar op te voeren, vertoonde hij haar in zijn ' woonplaats, op een ouden hooizolder, voor boeren, koetsiers en vrouwen uit het volk, een publiek van de straat, dat ernstig toekeek en niet begreep. Uit dit feit leeren wij den schrijver kennen. Ten eerste bezit hij een oorspronkel ijken geest de keuze van zijn stof bewijst het;-^-ten tweede heeft hij een dramatisch talent van hooge waarde, want er worden meer dan gewone bekwaamheden vereischt om een dergelijk onderwerp zoo meesterlijk te behandelen als hij het deed; en ten'derde is bij artiest in merg en bloed. Hij leeft voor zijn kunstwerk, gaat er in op, bezielt het, genietenJ ?voor zich zelven; het is hem niet om eenig succes te doen; om de bijvals- botuigingen van het publiek bekommert bij zich niet, maar h\j toeeft hét- ? kunstwerk lief om zijns zelfs wille. Hij heeft een tooneel noödig, n m * de onmogelijkheid er zich een te verschaffen, stelt bg zich met eenouden'''1 hooizolder tevreden; om publiek te krijgen, zet hij de straatdeuren open; en zelf maakt hij zijne koelissen. Maar dit alles telt voor h'em niet; fajj-"denkt niet om zijn publiek, noch om zijne gebrekkige koelissén, want hy ' leeft in zijn rol, als een tweede leven, en als het scherm is neergelaten, komt hij eerst tot het bewustzijn zijner werkelijke omgeving terug. Men . ziet het; Marguëritte is een kunstenaar van het zuiverste water, 'iemand ? die voor de kunst leeft, een fanatist van het schoone. ''-..? Hij behoort tot het geslacht der Gautkr's en der de Goncourfs, wier devies luidt ,,1'art pour l'art"; het zijn de fijnproevers der kunst, die het ongeluk mee ter waereld brengen, slechts door weinigen begrepen te worden en bij hun dood eenige onschatbare kunstwerken achterlaten, welke Van het nageslacht de lauweren ontvangen, hun door hunne tijdgenooten onthouden. Deze kunstenaars met een uiterst fijnbewerktuigd zenuwstelsel leven, en zijn artiest, door hunne zenuwen. Als regel kan men aannemen, dat het dunbloedige menschen zijn, die juiat door deze fysologische eigen schap hunne bijzondere bekwaamheden als kunstenaar verkrijgen. Een feit is het, dat bij dunbloedige menschen de zenuwtrillingen veel- sterker dau bij dikbloedigen worden overgebracht, en daar de artiest grootendeels ee^ gevoels-leven leidt, is het duidelijk, dat tengevolge zijner dunbloedigheid dit gevoels-leven veel intenser dan bij andere menschen is. De gewaar wordingen en aandoeningen planten zich bij hem veel sterker dan bij niet-artiesten voort, de zenuwtrillingen zijn heviger dan in normaal ge bouwde organismen, en zijn zenuwstelsel is voortdurend in een gespannen toestand. Voeg hierbij, dat de natuurlijke aanleg menigmaal door veelvuldige oefeningen nog verscherpt is geworden, zoodat de gevoeligheid zijner zenuwen tot de uiterste grens van mogelijkheid gebracht is. Hierdoor wordt een artist als Marguerilte spoedig en hevig door de in drukken der natuur getroffen, en natuurtafareelen of toestanden, welke een ander zonder aandoening zou voorbijgaan, bewegen hem en leveren hem stof voor zijne kunstwerken. Hij geniet van de bijna onnaspeurlijke fijnlieden der natuur en blijft in bewondering voor iets staan, als ande ren doorloopen, zonder zijn genot te kunnen begrijpen. Het gevolg hier van is, dat het groote publiek de verfijningen en de groote, innerlijke waarde van dergelijke kunstwerken niet vat, ze niet leest, en daardoor den artiest een kleinen kring van lezers bezorgt meestal alleen- uit kunstenaars bestaande bij wie hij hoog staat aangeschreven, terwijl bij bij het publiek onbekend blijft. Het zijn echter niet alleen de schoone z\jden der natuur of de aange name kanten van het leven, die zich in den geest van zulke artiesten met bijsondere kracht weerkaatsen; ook de keerzijde van ons bestaan gevoelen zij met groote intensiteit. Het materieele van het leven is menigmaal reden, dat de fijngevoelige kunstenaar er zich van afzondert, achtervolgd door het schrikbeeld der werkelijkheid. En eindelijk zijn ontevreden en onge lukkige stemming niet meer kunnende verbergen, rust hij niet voor hij er zich van ontlast heeft. Een kunstwerk wordt geboren, waarin de artiest zich van zijne opgekropte grieven tegen de maatschappij be vrijdt. Dan eerst voelt hij zich verlicht, en kan hij met helderen geest met de vorming van nieuwe kunstplannen voortgaan. Van dit verklaar bare verschijnsel eens artiesten-temperamenten, zijn meerdere, voor beelden aan te voeren: Gustave Flaubert, de gebroeders Se Gort' court, en Huysmans kunnen dit getuigen. Zij allen verachten de maat schappij met have domheden, aanmatiging, geest van navolging en onbekwaamheid, het ware talent op zijn juisten prijs te stellen. Gewoonlijk zijn zij de verschoppelingen van tijd, waarop zij minachtend neerzien, maar tcih kunnen zij niet tot rust komen, aleer zij hun gal hebben uitgespuwd. (Slot wlgi). PAEFS NIEUWSTE ROMAN. Gelimer, Historischer Roman aus der Völkenwanderung (a, 534 n. Chr.) von Felix Dahn. Leipzig, 1885. Gelimer, de laatste koning der Vandalen is de hoofdpersoon van den nieuwen roman van Felix Dahn. Dit boek is het derde van de serie kleine romans, welke Dahn aan den tijd der volksverhuizing ontleent. Felicitas en Bissala gingen vooraf, 't Vorig jaar liet de schrijver deze serie tij delijk rusten om in Die Kreuzfahrer zijne lezers in den tijd van keizer Frederik II te verplaatsen. Wellicht dat de gevierde romanschrijver begreep, dat eenige afwisseling niet kon schaden, 't Aantrekkelijke in Dahn's roman heeft zijn schaduwzijde.Weinigen zullen met hetzelfde talent