Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMM/ER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Nó.
En trots het ruw geweld, is 'tof een ijzren keten
Hun beiden houdt omkneld! Maar kunnen zij zich meten
Met dien verwoeden hoop ? Reeds mindert beider kracht!
Reeds grijnst hun de afgrond aan! Het meisje fluistert zacht
Den ouden man in 't oor: Mijn vader, kon 'k mij dooden!"
Nadat die wanhoopskreet haar lippen was ontvloden,
Smeekt de oude stamelend: Gij allen, gunt me n heet
Verlaat ons slechts een wijl. en voert mijn kind dan mee!
Laat mij een oogenblik met haar alleen! Ontvluchten
Vermogen wij u niet; gij hebt dua niets te duchten.
'k Wil met haar bidden, 'k wil haar zeegnen, en ik zweer
Bij wat mij dierbaar is, mijn zaligheid, mijn eer,
Dan bied 'k geen tegenstand, dan zal 'k u niet weerstreven. . . .
'k Zweer bij den ngen God! DAn zal 'k haar overgeven!"
Gij hoort het, mannen? Komt, wij houden ginds de wacht!
Gewis vlecht haar die Jood een bruidskrans voor deez' nacht.
Uw wensch geschiede, Jood! Maar 'k raad u niet te talmen!
Bid met versnelden pas; wij schenken u de csalmen!"
Een luid gelach beloont den krijgsman 't spottend woord,
En 't ruw gespuis verlaat het somber toevluchtsoord.
Nauw zijn zij weer alleen, of 't meisje richt hare oogen
In wanhoop naar omhoog.
Hoe nu, heb 'k mij bedrogen?"
Dus vraagt de grijsaard, spreek, mijn kind, vreest gij <ïeu dood'r'
Hem vreezen? . . . Ach! Dat mij de Heer een wapen .bood,
,,'k Benam mij 't leven . . . neen, de dood doet mij niet vreezen!" ?
Mijn dierbaar kind! de naam des Heeren zij geprezen!
Ik zegen u voor 't laatst! . . . Hier, neem deez' dolk, en'ga
Tot moeder mij thans voor ... uw vader volgt u dra! ...
De grijsaard bidt en wacht. Een'eed bindt hem aan 't leven;
'? Hij woer bij frrels God. ... hij zal zijn dochter geven.
Ginds is men 't wachten moe. Met luid getier betreedt.
Het volk de plek thans weer.
Zijt ge eindelijk gereed
Met uw gebeden?" klinkt de stem des onverlaten.
De grijsaard antwoordt niet; kalm biedt hij den gehaten,
Den ben), zijn zielloos kind.
Een kreet ontsnapt hnn mond!
Uit aller oog straalt woede en toorn! ,
t Gevloekte hond!"
Zoo brullen ze is 't uw werk? Zoo sterf dan duizend dooden,
. En voer uw dochter mede in 't vagevuur der Joden!" .......
Des grijsaards oog verglaast; zijn adem vliedt reeds heen
Nog lispt'hij: Isrel hoort! De Heer, uw God, is n!'!
A. B. Jr.
DE KRANEN.
Daar zeilt gij dus, m lange, blanke reien,
«ij trouwe kranen, naar het Zuiden weder.
Hoog uit de ruimte daalt uw droevig schreien;
met bloedig goud siert de avondzon uw' veder.
t
't Is, of ge al 't heil des Zomers op uw' veder
daar henen voerde! Uw melancholisch schreien,
een' roepstem is 't: Nu keert de boettijd weder!
Logt af het kleed der vreugd, o maagdenreien!
Geen bloempracht meer, die huppelende reien
ter aerde strooien! Slenst zij eens--niot weder
herbloeit de roos!??Hoort, raven krassen, schreien!
De nare nacht rolt aan op zwarte veder!..."
O schenkt mij, kranen, leent me uw' snelle veder!
Ik wil, op aerd, mijn' laatste tranen schreien!
Naar hooger wil ik, naar mijn' Oorsprong weder,
waar 't Wezten heerscht op duizend geestenreien !
, . , . Pol de Mont.
DE NEDERLANDSCHE BOEKENMARKT.
Het Vlaamsehe weekblad Flandria, waarvan de tot heden uitgekomen elf nummers
de bewijzen dragen van eene zorgvolle, ijverige redactie, die met juist inzicht hare
stof kieat en over goede relatiën beschikt, bevat deze week eene statistiek van de
Nederlandsche boekenmarkt in vergelijking met die van Frankrijk, Engeland,
Duitschland en België, welke onze lezers met belangstelling zullen.doorloopen.
Voor Belgiëen Frankrijk ia het gemakkelijk het gio'oaal getal dor bookeu te
kenaen, doch door de omslachtige wijze, fraarop de bookeu in oaderafilee'ingen zijn
gerangschikt; is het bijna onmogelijk een overzicht van en aard te geven. Voor
Duitscbland en Engeland behoefden we slecht» over te schrijven.
Wat Nederland 2elf betreft, het is naar onze meenicg zeer te betreuren, dat de
heer Brinkman in zijne bekende naamlijst van boekwerken, de boeken in de syste
matische verdeeling ;>aar weteaechsppeu niet van een volgnummer hoeft voorzien ;
dan ware het opmaken van eene statistiek, hetgeen toch voor oen byfkhandel ook
sijn belang-heeft, zeer gemakkelijk; misschien dat. indien uit blad heru' onder de
oogen komt, hij on2en wenk ia overweging 211! nemen.
En mi, wat de getallen betreft, men zal zien, en wij .waren over dien uitslag ze.lv»
verbaasd, dat Nederland, voor het aantal boeken, verreweg de eerste plaats bekleedt
onder de meest beschaafdo volken por millioen inwoners gerekend.
Dan verwonderd^ ons hot booge cijfer van Frankrijk. Wat Belgiëbetreft, hier
neemt men in de Bibliograpiiit. de Eelgi^ne (uitgave van Mancéaux, te Brussel), ook
de boeken, die afkomstig zijn van Belgische schrijvers, maar die" in den vreemde
zijn uitgegeven, onder de Belgische boekenlijst op;, men gaat zelfs verder, men
neemt boeken in de Belgische .boekenlijst op, die op Belgiëbetrekking hebben, en
men is op dat punt zoo ver gegaan, dat wij onder die ra.briek. vonden: deFrangche
vertaling van het nieuwe Nederlandsche Wetboek van Strafrecht door den heer
Wiutgens, advocaat en bureeloverste bg het ministerie van oorlog te 's Gravenhage;
die vertaling is te Parijs uitgegeven; de heer Wintgens behoort tot eene oude
Haagsche familie, dus loch de persoon des schrijvers, noch het onderwerp staan io
eenig verband tot België; bestaat voor do opstellers van de Bibliographie de schei
ding tnsscuen Noord en Zuid soms niet, dos te beter.
De bevolkingscijfers namen we uit den Almanach de Gotha voor het jaar 1885.
In Frankrijk en Belgiëvormen de tijdschriften (revues) eene afzonderlijke afdeeling;
in Nederiaud, Duitsehland en Engeland, worden alleen de tijdschriften van algsmeehen
inhoud ondor eene bijzondere rubriek gebracht, zooals b.v. de Gids, de Recue Ars
Deur Moiides, die op een bepaald vak betrekking hebbon, worden in dat vak
medegeteld.
België: Bevolking in 1882: 5,655,197 (Almanack de Gotlii' 1885.)
Aantal boeken in 1S84 . . . . . I4Ö5
Aantal tijdschrifteD in 188i ....
181
. 1C4? , .
overgenomen uit de BlbJiograpJiie ie la Bclgigue (uitgave vau het huïe Manceanx te
Brussel.)
Frankrijk: Bevolking in 18S1: 37,072,048 (AlmiiKach Af'GoHin 1885.J
Aantal boeken in 1S83 ..... 13701
Aantal tijdschriften ...... . 8Ï3 . .
~1452'<T '
overgenomen uit Bilttographie de Ja France, Journal Gf.niral de l'iyiprlmerie et <Z»
la librairie. (1SU3). . .'..'. i
DuitschUnd: Bevolking 4^,234,001 (18SO). U?m««ttc& de, GotJiil 1,885). - .
Aantal boeken 10C07 (1884) ?
overgenomen uit tke Pubüsfiei-s Circular, die het overnam nit das BSysenblatt f*r
de» BiieMiantltl.
Engeland (1SS1). Bevolking 35,241,482. (Almanacft fa GotJia 1885). '
Aantal boeken 0373 (1884) ' " \ '
overgenomen uit the PiMislters Circular 1883.
(Journal of the Stntittical Society 1885. Maart).
Noord-Nederland. Bevolking in 1882: 4,225,065 (Almanarh de Gotha 188*?.
Aantal boeken in 1S84: 2158. . ?
Naar eene statistiek en opgemaakt uit Brinkman's Naamlijst van hoeken.
Ter millioen inwocera heeft België204, Frankrijk 380, Daitachland 333, Engeland
184 en Nederland 514 boeken.
Volgens het aantal boeken ia de rangorde deze : Nederland l, Frapkryk 2,
Duitschland 3, Belgiï4, Engeland 5, zoodat Nederland jneer dan 100 boekeu meer par
millioen inwor.ore telt dan Frankrijk of Duitachland. Een verwijt, den
Noord-Nederlau'Jschcn boekhandel dikwijls naar het hoofd geworpen, dat de in Soord-Soder'.and
uitgekomen boeken meestal uit verfeKOgen bestonden, heeft ons ook dit doen onder
zoekeu.
Onder de 2158 boeken in Nederland uitgekomen, in 1884, waren 108 vertalingen,
namelijk 62 romans, 16 kiiiderboekjes en J 4 tooneslstakliuu, (volgens Brinknmu's
naamlijst, die we boek voor boek hebben nagegaan.j
Verder moet men nog in het oog houden, dat de meeste akademische proefschriften,
vooral degene, die niet in den handel kwamen, niet in Br'mkmans boekenlijst zija
opgenomen, evenmin kleine godsdienstige traciaatjea en kerkelijke geschriften, die
we b.v. in Frankrijk en Belgiëonder de rubriek theologie" wel aantroffen.
En nu ons besluit: Men ziet in de voorafgaande cijfers, dat, op ieder gebitd,
Noord-Nederland de eerste plaats bekleedt, in verhouding van zijne bevolking.
En zoo zien we dan bewaarheid, wat we in ons vorig numjaer reeds opmerkten,
dat, op het gebied van wetenschap en letteren, Nederland zich niot met oaeor op
het oude standpunt heeft gehandhaafd, al ia het niet meer geheel en al het eerste
der boekenlandf-n, zooals op het laatst der zeventiende eeuw."
De redactie van Flandria sluit met de aansporing, tot de Belgen ger.'cht, het
Nederlandsch, dat de heer Eogier een jargtu i'iutile noemde, op de rechte waar je
te schatten, en in de aaneensluiting hunne kracht te zieken.
EEN NEDEULANDSCHE AKADEMIE.
Na de pogingen, door het Belgisoh ministerie in het werk gesteld, om zich met
de Nederlandsche te verstaan omtrent het oprichten eener NeJeriacdsche Akadesia",
niet hebben mogen alagen, neemt het Belgisch genootschap De Distel de zaak ter
hand. Het heeft zich van de medewerking van het Willem-fands eabet Daeitjs-fond*
verzekerd.en den volgende oproep" doen rondgaan: :
Brussel, den 23 October 1885.
Geachte Taallroerlei;
Meer dan eens werd de vraag geopperd, of eone Nederlandsche akademie niet veel
zou bijdragen tot den groei en tten bloei onzer kunst, taal- en letterkunde.
Voor velen luidt het antwoord onvoorwaardelijk: Ja,
Het staatsbestuur knoopte onlangs, op grond van die beweging*, onderhandelingen
aan met de Noord-Nederlandsche regeering. De uitslag beantwoordde echter niet aan
de pogingen; de voorstellen onzer ministers vonden geen ingang bij hunne
Hollandsche kollega'a Wie nu daarvan de schuld te dragen hobbe, blijve onbeslist.
Evenwel zijn de vroegere voorstanders der bedoelde gedachte daarom niet minder
overtuigd van hare degelijkheid; zij meenen dat, al slaagde ook het hoogere bestuur
ntet, het pogen geenszins moet gestaakt worJen. Hetgesn de hoogambtelijko heeren
niet wisten ten goede te brengen, zal mogelijk, door de vereende krachten van 't
Vlaamache volk geloodst, in veilige haven landen.
Immers, zeggen velen: Eenheid van taal, vereenvoudiging dor spelling en bovenal,
nauwer aansluiting op taal-en kunstgebied bij onze broeders uit Noord-Nederland,
liggen al te innig in de wenschen van elk oprechten Vlaming, dan dat allen niet
hand aan hand zouden gaan, om zooveel nuttigs, op 't gebied van den geest, t«
bewerkstelligen. Ook buiten zuiver taal-en letterkundige belangen, kunnen en zullen
alle Vlamingen hst groot gewicht der sticbtii'g eoner akademie beseffen: Immers,
il U korps, samengesteld uit de meest gevierde, de bekwaamste schrijvers, kunstenaars
en stileerden van alle staatkundige partij, zal een plechtige en onverniellsare vertegen
woordiging van onze vaak miskende taalrechten daarstellen; 't zal de eerste
ofncieele en tevens ontzageischende afvaardiging vnn den ganschen Viaümschen lanfla
zijn, die met kracht en klem, namens het verdrukte volk, zal kunnen spreken, zelïs
tot de hoiigstgeplaatate gezagvoerders in den staat.
Hoeat nu het ongeval willen, dat het treffen eener overeenkomst met N