Historisch Archief 1877-1940
No. 484
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
El' i
;i
«B met den steun van de Academia dei
Filodrammatici" zal-thans te Milaan, en tevens voor
de eerste maal in Italië, de Julius Caesar worden
?opgevoerd. Bij de tooneelschikking zal het voor
beeld der Meiningers op den voet worden gevolgd
Te Kassei is Zondag Calderon's drama: De
Dochter der Lucht", opgevoerd, volgens de
Duitsche bewerking van Freiherr Von Vincke. Hoe
voortreffelijk ook deze bewerking was. bij de op
voering bleek, dat het stuk niet meer in den
smaak valt van ons tegenwoordig publiek, zelfs
niet van een beschaafd en ontwikkeld auditorium
Behalve het Stadttheater te Bremen hebbon ook
«en aantal andere grootere en kleinere schouw
burgen het nieuwe salonblijspel van Ilichard
Merckel, rDer Vertheidiger", in studie genomen.
Te Berlijn zal eene tooneelschool worden op
gericht, die den wel wat weidschen titel zal dra
gen von Hochsdhule für Schauspiel und
Vortragskunst. Als leeraren zullen daarbij onder anderen
werkzaam zijn de heeren Kainz en Pohl van h
Deutsches Theater, Hellmuth-Bram van het Ko
ninklijk Tooneel en Reicher van het
ResidentieTheater.
Baron von Hülsen, de intendant-generaal var
de koninklijke schouwburgen te Berlijn, is op 30
September overleden. Ofschoon Hans von Bülow
in eene bekend geworden boutade, over de aan
de zorg van den intendant-generaal toevertrouw
de opera als het Circus von Hülsen" sprak
heeft de overledene in zijne belangrijke betrek
king toch veel goeds tot stand gebracht.
Op 25 November van dit jaar herdenkt de be
tende Duitsche tooneeldichter, Adolph l'Arronge
den dag, waarop voor vijf-en-twintig jaren zijn
eerste tooneelwerk Dag Gespemf' werd opgevoerd
De firma F. Bloch te Berlyn, op welke het auteurs
recht der meeste werken van l'Arronge is over
gegaan, heeft namens don schrijver aan de ver
schillende tooneel-directiën medegedeeld, dat hij
indien op 25 November werken van hem worder
ten gehoore gebracht, van tantièmes en honoraria
afstand wenschte te doen ten bate van een fonds
tot ondersteuning van hulpbehoevende
tooneelspelers.
L'Arronge is dezer dagen benoemd tot ridder
van de Pruisische Kroonorde.
Carl Reinecke's nieuwe opera Auf hohem
Befehl" wordt in het begin van October te Hamburg
voor do eerste maal ten gehoore gebracht. Ook
te Lübeck, te Kassei, te Drcsden, te Nürnborg
en te Schwerin is het werk aangenomen.
In het laatst der vorige week overleed te
Cranbrook, in het Engelsche graafschap Kent, het
oudste lid van de Royal Academy, de in hot jaar
1800 geboren genre-schilder Thomas Webster
Sedert 1825 ontbraken zijne schilderijen op bijna
geen enkele tentoonstelling der Academy, waarvan
hij in het jaar 1840 associate en zes jaren later
lid werd. Onder zijn meest bekende werken noe
men wij Het Buskruitverraad" (182!)), De Lan
taarn" en De Dorpsschool" (1833), Football'
(1839), Punch" (1840), De Glimlach" en Het
gefronsde voorhoofd", naar aanleiding van eenige
dichtregelen uit Goldsmith's Deserted Village.
In 1867 hield Webster op werkend lid der
Royal Academy te zijn, doch twee jaren later
schilderde hij nog zijn eigen portret, dat in Bur
lington House werd tentoongesteld.
De Zweedsche romanschrijver Henrik af Trolle
is te Karlskrona overleden. De meeste zijner wer
ken zijn aan het zeeleven ontleend, dat hij door
talrijke reizen bij ervaring leerde kennen. Van
zijn romans zijn vooral De Zee-officier", Kapi
tein Thomas Darrel" en Jakob Duvall" in
ruimeren kring bekend geworden.
Hendrik af Trolle bereikte den leeftijd van
57 jaren.
Te Luc-sur-Mer is in den ouderdom van 70
jaren de schrijver Hippolyte Castille overleden,
wiens politieke feuilletons in de laatste dagen
van het keizerrijk zeer de aandacht trokken. Hij
had vroeger eene gansche reeks romans en novel
len geschreven, met Molinari on Bastiat bladen
opgericht en zich in de Revue de Paris bekend
gemaakt door zijn Les Hommes et les Choses sous
Ie règne de Loiüs-Philippe". Zijn hoofdwerk vormen
?echter do Lettres d'Alceste", die eerst in den
Universel, later in den Voltaire verschenen, en
waarin op menschen en toestanden de roede ecner
?even onbarmhartige als scherpzinnige critick werd
toegepast.
Van de nieuwe reeks der Mannen Kan
Setecl-enis, uitgave van H. D. Tjeenk Willink te Haar
lem, onder redactie van Dr. E. D. Pijzel, is de
tweede jaargang thans compleet geworden. Hot is
de zeventiende jaargang sedert het begin dezer
onderneming, die zoozeer in een behoefte blijkt
te voorzien; hij bevat studiën over Victor Huc/o
door Fiore della Neve, Prof. Ilettner, door W.'J.
Manssen, John Staart Mul, door Prof. Jhr. van
der Wijck, Sardou, door J. II. Rössing, Verhulst,
door Jhr. Mr. J. C. M. van Riemsdijk, Mevr.
Bosboom-1 omsaint, door Jo. do Vries, De
Freycinet door Dr. E. D. Pijzel, Henry Faiccett
door- Prof. Mr. A. Beaujeon, Harting, door Dr.
H. F. Jonkman, en Parnell, door Dr. E. D.
Pijzel. De portretten zijn mecrcndeels keurig
uitgevoerd; voor hot aantrekkelijke der levens
beschrijvingen en studiën getuigen do namen der
bewerkers.
_Aan het nationaal gevoel is door do verhou
ding van drie op de tien, ditmaal meer toege
geven dan vorige jaren, maar do namen van het
drietal hebben genoeg beteekenis" om de kous
te wettigen. i
In de eerstvolgende afleveringen zullen, naar
-wij vernemen, worden opgenomen Cd. Buslcen Huet
door Prof. A. G. van Hamel, Franz Liszt, door
D. F. _Scheurleer, Björnstjerne Björnson, door
C. Honigh, Henrik Ibsen, door J. H. Rössing en
-Bismarek, door Dr. E. D. Pijzel.
Militaire Zaken.
DE VOORZIENING IN DE BEHOEFTE AAN
VERDUURZAAMDE LEVENSMIDDELEN
VOOR HET LEGER.
I.
Zeker in de overtuiging dat de verpleging van
ons leger in oorlogstijd zonder grondige voor
bereiding niet behoorlijk verzekerd kan zijn,
benoemde het vorig hoofd van het departement
van oorlog, de generaal-majoor Reuther, eene
commissie, die belast zoude zijn met het nemen
van proeven met verduurzaamde levensmiddelen,
ten behoeve van het leger en het doen van voor
stellen betreffende de aanschaffing, het opleggen
enz. dezer levensmiddelen (1).
In de vorige maand is het, onder dagteekening
van 24 Mei 1886, door die commissie, aan den
minister van oorlog uitgebrachte rapport, gepu
bliceerd.
De inhoud van dat rapport komt ons belangrijk
genoeg voor. om den lezers van ons blad een kort
overzicht daarvan te geven.
De commissie stelde zich, in verband met het
doel en den aard der haar verstrekte opdracht,
voor oogen, dat de geschiedenis der oorlogen van
den jongsten tijd op overtuigende wijze heeft
aangetoond, dat aan de geregelde en doelmatige
verpleging van een leger in tijd van oorlog bui
tengewone moeielijkheden verbonden zijn
moeielykheden, die onvermijdelijk moeten voortspruiten
uit den uiterst korten duur van het tijdperk
van voorbereiding tot den oorlog, uit de groote
snelheid der concentratie en der operatiën, en uit
de groote getalsterkte van de tegenwoordige
legers en waarin alleen dan afdoende kan
worden voorzien, wanneer ten behoeve dier ver
pleging, voor zooveel noodig, over verduurzaamde
levensmiddelen kan worden beschikt.
Vooral in de laatste jaren werden dan ook in
onderscheidene legers maatregelen genomen, om
zich, des vereischt, het gebruik van die soort levens
middelen te verzekeren. Daartoe werden uitge
breide proeven genomen, zoowol ter booordeeling
van de betrekkelijke waarde, welke de naar de
verschillende methoden bereide verduurzaamde
levensmiddelen voor de legerverpleging bezitten,
als tot het verkrijgen van bepaalde gegevens om
trent de soorten en de hoeveelheden der levens
middelen, waaruit het ration van den soldaat
eventueel behoort te zijn samengesteld. In verband
met deze proeven werd voorts ook, in het bij
zonder, de aandacht gevestigd op do maatregelen
van verschillendon aard, welke reeds in vredestijd
behooren te worden genomen, om verzekerd te
zijn, dat in de behoeften aan conserven in tijd
van oorlog zoo goed mogelijk kan worden voor
zien. Welke voortreffelijke eigenschappen do voor
een leger aangenomen verduurzaamde levensmid
delen toch ook op zich zelf mogen hebben, alleen
dan kunnen zij aan de verpleging ton goede komen,
wanneer daarover te juister tijd en in voldoende
hoeveelheid kan worden beschikt. Dit kan alleen
verkregen worden door:
1. liet vaststellen van oen doelmatig rat-ion,
bestaande uit conserven, welke, behoudens do
overige, ten «pzichte dor verpleging daaraan to
stellen oischen, to allen tijde op eenvoudige en
gemakkelijke wijze kunnen worden verkregen;
2. Door het in vredestijd opleggen en op be
paalde tijden vernieuwen van eon voorraad, welke
bestemd moot zijn om in oorlogstijd in de eerste,
en, zoo noodig, ook in volgende behoeften te
voorzien; en
3. door het nomen van maatregelen, waardoor
de voorziening in latere behoeften zoo goed mo
gelijk verzekerd wordt.
Do commissie stolt do volgende eischen aan
legerconservcn :
a. Goed verteerbaar en niet schadelijk voor de
gezondheid zijn, geen tegenzin verwekken en zoo
veel mogelijk met hot gewone voedsel van den
soldaat overeenkomen.
b. Zooveel mogelijk dezelfde voedingswaarde be
zitten als die, welke de voedingsmiddelen, waar
uit zij zijn vervaardigd, oorspronkelijk cl. i.
vóór de verdunrzaming bezaten.
c. Zonder of slechts door eene eenvoudige en
weinig tijdroovcnde toebcrciding een goed smakend
voedsel opleveren.
d. Een gering gewicht on volume hebben.
e. Togen een langdurig transport, minder goede
verpakking en bewaring, afwisselende temperatuur
en vocht bestand zijn.
f. Uit oen nnauticel oogpunt niet to veroor- ?
deolen zijn
Hierbij wordt nog opgemerkt, dat de conserven i
dienende tot reserve- of' noodration, bij den klein
sten inhoud en het geringste gewicht, do grootst
mogelijke voedingswaarde dienen te bezitten, en
bovendien ook zonder ccnigc bereiding, een goed i
smakend voedsel moeten opleveren en eindelijk ;
Ji zoodanigen vorm verpakt moeten worden, dat
zij gemakkelijk door den toch reeds zoo belasten
soldaat kunnen worden gedragen.
Voor de approviandecring van vestingen en
forten daarentegen zal minder gelet behoeven te
vordeu op het geringe gewicht en volume, dan
wel op den langen duur der conservcering on op ,
Jen oisch, dat zij. zooveel mogelijk, met het
gewone voedsel van den soldaat meet overeenkomen.
Om in de behoefte aan conserven te voorzien
vordt aanbevolen van de particuliere industrie
gebruik to maken on wel door openbare concur
rentie. Intusschen wordt het noodig geacht de
concurrentie in den regel te beperken'" tot die fa- i
jrickon, welke binnen het door do vcrdedigings- \
iniön afgesloten gedeelte des lands gelegen zijn.
)it wordt noodig geacht om do hierbcdoelde
farikanten reeds in tijd van vrede zooveel doenlijk
n do gelegenheid to stollen, zich mot de fabricage
an do legerconservcn vertrouwd to maken, hunne
abriekon naar do daarvoor geldende eischen in
c richten en er die uitbreiding aan to geven,
at zij dos gevorderd in staat zijn om binnen kor
en tijd aanmerkelijke hoeveelheden der bedoelde
oorten van verduurzaamde levensmiddelen af' to
leveren.
De maatregel om, even als in andere landen
o. a. Duitschland, Oostenrijk en Italiëfabrieken
onder militair beheer op te richten, wordt niet
noodig geacht, omdat de conserven-fabricagc bij
ons te lande een vrij belangrijk onderdeel van de
algemeene nijverheid vormt en hierdoor zonder
bezwaar in de behoefte kan worden voorzien. Ook
zoude het oprichten van militaire fabrieken van
conserven belangrijke geldelijke uitgaven vorderen.
Het leveren door de particuliere industrie heeft
ook nog dit voordeel, dat de prijzen der levens
middelen geringer kunnen z\jn, niet alleen door
den invloed der concurrentie, maar ook, omdat de
particuliere fabrieken niet uitsluitend voor het
leger maar ook voor andere afnemers werken, en
dus, vooral in vredestijd, eene ruimere bron voor
een geregeld debiet kunnen hebben. De maanden
October, November en December worden als de
beste tijdstippen aangemerkt, om de legerconscrven
te doen bereiden, omdat de fabrieken alsdan wei
nig of geen werk hebben, het vee en de
gewenschte groentensoorten het goedkoopst en het
best verkregen kunnen worden en de arbeidsloonen
alsdan het laagst zijn.
Tot de maatregelen, welke in vredestijd behoo
ren te worden getroffen, om verzekerd te ajjn,
dat, bij het uitbreken van een oorlog, over eene
voldoende hoeveelheid conserven ten behoeve der
verpleging kan worden beschikt, behoort in de
eerste plaats, het opleggen van een voorraad,
bestemd om. bij mobilisatie, in de eerste en, zoo
noodig, ook in de volgende behoeften te voorzien.
Die maatregel, waartoe nagenoeg alle legers
ook die welke in het bezit zijn van militaire
conservefabrieken reeds zijn overgegaan, is ook
voor ons leger van onbetwistbare noodzakelijkheid.
(Wordt vervolgd).
(1) De commissie bestond uit de HH. Door
man, kolonel-intendant; Van Gendt, majoor-inten
dant; Winckel, kapitein-intendant; Snijders, kapi
tein van den generalen staf; Burgersdijk, apotheker,
en Van der Stok, officier van gezondheid.
Schaakspel.
No. 40.
Van SAMUEL LOYD. (Jersey-City V.-S.)
Prachtig, met uitstekende gedachte, maar ook
moeielijk.
ZWABT.
a b c d e f g h
WIT.
Wit spoelt voor en geett in vier zetten mat.
(Wit 11 en Zwart 8 stukken met K. h.'S).
Oplossing van Schaakprobleem No. 38
S'Hinkman.
l h5 h2! K. f'3 (a 2 d2 d3 mat. (Mooi!
2 g2 e3 mat. (B)
(a) l Als bov. K. d3 (2
l Als bov. K.?da of f5 (b 2 11. c2 mat,
2 Pd. elofh2?mat. (2)
(b) l Als b. cG nt d7 (3
l Als bov. dl d3 (c 2 a(5 nt c5 mat,
2 h2 f4 mat. (3)
(c) l . . . o7 06 (4
l ... K?f5 2 d7 h7 mat.
2 g2 el mat. (Klein (4)
maar rein! l . . . d4 do (5
2 d7 g4 mat.
Van Olland. (5)
l ... Ad libitum.
l d5 e.'!! d4 nt e.'S (B 2 d7 f5 of 2 a(J nt c5mat.
Twcczettig probleem van JOHN BROWN (G. of Ch.
Wit K. bli, I), dl, K. d8, Pd. gf>.
Zwart K. e5, P. f 5. Wit 4. Zw. 2 met K. e5
Wit begint.
Briefwisseling.
J. W. E. D. to A. Ook na de korroktio is uwe
oplossing no l onuitvoerbaar, omdat Wit's
twee Rh. op a<S en B, de zwarte Monarch van
o5, 4 en 05 verwijderd houden. No. 2 zio l dC
nt <15 mat.
DE PROBLEEM-SCHAAKKUNST. ;
(Problematiek) III, Vervolg en slot van ons vorig
weekblad.
De eisch, zelfs voor het kleinste probleem is,
dat er ook voor zwart verdediging, keus van
zetten aanwezig is, of wel dat zij de verdienste
vnn fijne tempo-berekening bezitten, zooals wij
dat in G. L. do Boer's no. 24, 1886 zagen en in
de volgende twoezet van Brown kunnen zien:
Wit K. d8, T. e3, D. g7, Pd. b3 en c,3, R. is goed b8 en
e2, P. e7. Zwart K. f5, T. e4, Pd. g2, P. d4, d7
en f7. (Wit 8, zwart 6 met K. f 5). In 2 zetten mat.
Do gewone op tcmpo-dwang berustende (platte)
problemen bezitten tegenwoordig geen kunstwaarde
meer. Immers zwart zou niet mat worden, indien
hij niet behoefde te spelen; wit maakt een
sleutelzet en zwart is verplicht tot zelfmoord, Nog
onbehagelijker is: Het heen en weer zetten van
zwart's koning, of dat zwart de witte partij met
heftige aanvallen of mat bedreigd en waardoor
als 't ware de eerste voorzet der oplossing dade
lijk in 't oog moet vallen, terwijl de samenstelling
der kompositie een log (plomp) aanzien heeft.
Zie bijv. in ons weekblad 1885 sub no. 43
Greco's probleem: Wit K. f8, T. dl en fl, Pd. f3,
P. o4 (5), Zwart K. eG, D. a5, T. b7 en g6, Pd.
c6 en li(>, P. aG, 1>G en e5 (zw. 9 met K. e6.
Wit geeft in drie zetten mat.
4. Zuivere (reine) matstellingen. Daardoor ver
staat men, dat elk veld in 't bereik van den mat
gezettcn Koning hem slechts eens benomen is.
Niet minder moeielijk, maar des te sierlijker is
het, wanneer allo stukken tot het mat medewer
ken, zooals wij dit in het probleem R. Willmers
kunnen zien. (No. 10. Weekblad 1886).
Fijne problemen danken hunne bekoorlijkheid
voor con groot deel aan den vrijen zet (coup do
repos) die het mat voorafgaat.
Dit weinige moge volstaan, om to doen zien
wat van eon goed probleem gevorderd wordt. Wij
besluiten dit opstel mot de volgende woorden van
Uoethe: Teugels veracht het genie P' d. i. mi;!,
andere woorden: In 't algemeen verdraagt het
gcnio nergens hot juk van reglementen, want het
openbaart zelf de regelen der schoonheid, en
dient niet do stof, maar behoorscht haar. Daarom
zou eigenlijk ook do problematiek in het eene
voorschrift kunnen worden uitgedrukt: Heb genie!
Ingezonden oplossingen.
Te laat in onze handen gekomen de vorige
week, de volgende juiste oplossingen: No. 37 en
38 met dio van Olland, Lange en Loyd door C.
T. v. II en Henri beiden te Amsterdam. Voorts
No. 38 door Flcniïgafed te Kaatsheuvel en J. G.
S. (onvolledig) en nu van C. T. v. II. No. 39,
letter en alle do textproblemen ; S. No. 38 en 39
met allen de letter en textproblemen beiden to
Amsterdam.
DE ADVERTENTIE.
De barones kan heden niemand ontvangen, zij
is vermoeid. Als men bedenkt, dat zij in de vo
rige weck een bal masqtie', een bal do charité,
een première van do opera, oen matinee, eon
zitting van het gerechtshof on oen corso op het
ijs hoeft moeten mcdemakcn, dan kan men haar
dit onmogelijk kwalijk nemen. Ook de sterkste
zenuwen do barones beweert dat zij zoer zwakke
heeft gevoelen na zooveel inspanning behoefte
aan rust. Zij schelt eu gelast der binnentredende
kamenier d« kranten uit de studeerkamer" van
mijnheer haar gemaal to halen. Vervolgeus gaat
zij in oen fauteuil zitten, plaatst daarnaast een
ebbenhoutcn tafeltje mot ivoor ingelegd en zet de
lamp er op. De barones houdt in het bijzonder
veel van do advertenties, vooral van do kleine op
de laatste bladzijde, voor huwelijksaanvragen, aan
kondigingen van verloving, geheime correspondentie
van verliefden, enz. .Maar wat is dat? In den hoek
roehts van onderen daar ontbreekt oen adver
tentie. Met oen schaar is zij er netjes uitgeknipt
on geen stukje is achtergebleven, waaruit men don
inhoud zou kunnen raden. Het blad beefde in do
handen van de barones on haar snel ademhalen
verraadt do spanning, waarin zij zich bevindt.
Wat staat toch er boven? Duizend groeten aan
mijn lieve engel, allesgaat goed. Karcl de Groote!"
En daaronder? De volmaakte cavalier, of: hoc
men bij dames kan slagen, 47ste uitgave, prijs
een gulden . . . ." eu dan zou men kunnen den
ken .... schandelijk! . . . .
Heb je de kranten uit do kamer van mijn
mau gehaald?"
Ja zeker. Mevrouw."
Jo hebt zo toch niet ingezien er niets mee
uitgevoerd?''
Neen, Mevrouw l"
Een scherpe blik overtuigt haar, dat het meisje
do waarheid spreekt. Jo Jamt weggaan."
^Zij gaat naar het venster en ziet een
oogcnblik naar buiten, naar do dwarrelende sneeuw
vlokkeu. Vervolgens schelt zij weer.
Johan moet dadelijk Mar het bureau gaan en
do courant van vandaag halen."
Pardon, Mevrouw, ze ligt bij de andere cou
ranten."
Doe. wat ik zeg: dadelijk;
Zij valt in een chaise-longue neer en scheurt
de courant in stukken, tot een blik daarin,
haar weer tot bezinning brengt. Daarna springt
zij op, ziet uit het venster en zegt: Ik
zal naar de club rijden. Ik wil me overtuigen...
maar neen, neen, neon. Welk een clat!"... Er
wordt geklopt. Aha, do krant!" De kamenier
treedt met ledige handen binnen. Er is niet n
exemplaar moor to krijgen.
j Hoe dan! waarom drukt men er niet meer?
l Johan moet.. ,. O, daar valt me wat in ! ....
Johan moet naar de club gaan, daar hooft men
allo kranten, mijnheer moot hem het blad
geven. En als hij vraagt waarom ons blad is
j verscheurd geworden."
j Do kamenier knikt en verlaat do kamer. De
barones echter balt do vuistjes on zegt dreigend:
Nu zal ik het wol hoorcn of hij daar is en
niej mand kan er kwaad van denken."
Johan komt terug. De barones snelt hem t
gomoot. Is mijn man in do club?" Ja'" ?
Zij kan weer ademhalen, een zware last is -van,
haar borst genomen. Hier is do krant." Johan
verdwijnt en zij maakt het blad zoo snoi <Jnjen,i&
dat zij twoe stukken in do handen haudfr. anj
wordt het haar duister eu zwart voor de; oogiwu
en zij grijpt naar de portière om zich riaMiaw.
vast te houden. Zij zinkt op eea stoel, aftêr eaj
barst in tranen uit. ., ' fc
Ook in dit exemplaar ontbreekt de actvtetenüny
zij is er oven netjes uitgeknipt als uit het hare.t
Nu behoeft zij niet meer te twijfelen?mi i * '
zeker dat zij bedrogen wordt.
Zij weent en denkt aan de eerste jaren
haar huwelijk. Toen was zij nooit alleen, zo>
thans. En zij waren veel moer tehuis dan nuj
geheel alleen tehuis; zij zat hier in den fauteuil
en hij op een tabourct aan haar vooten. En als
voor een oogenblik het gesprek niet meer vlotte,
dan sloeg hij zijn arm om haar heen en kusto [
haar niet op hot voorhoofd, neon, niet op hett
voorhoofd! Wat. waren dat heerlijke avonden l
v
'
& |
-f
-^
*