Historisch Archief 1877-1940
r'
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 485.
zijdelings opgeruid tot een strafbaar feit ?
Of zou men weigeren te erkennen, dat er
een voorwaardelijk opruien te constateeren
is, als een volkstribuun zijn publiek toe
roept: wiens glazen gij ook zoudt willen
inwerpen, onthoudt u van die daad bij Z. Ex.
Heemskerk, zoolang hij bezig is zijn eigen
glazen in te gooien.
Waarlijk in de bepaling waarbij dit alles
strafbaar wordt gesteld is voor veel gezorgd.
Het zal nu alleen de vraag nog zijn of we
wel politie genoeg bezitten om al die
zijdelingsche, voorwaardelijk en onbestemde
opruierij te constateeren.
Bekend is het, hoe nog zeer onlangs de
hoofdcommissaris van politie te 's
Gravenhage een naakt vrouwenbeeld heeft doen
verwijderen, omdat een vroom man en eene
gevoelige vrouw er een zijdelingsche verlok
king tot ongebondenheid in meenden te zien.
Nu der politie zal worden opgedragen alle
nuancen van den opruienden stijl te
bestudeeren en te onderscheiden, rekent de Minis
ter blijkbaar op een intelligent politiecorps.
Uit dit oogpunt beschouwd is het wetsont
werp een verblijdend verschijnsel. Immers
juist over de onbegrijpelijkheid van het tegen
woordig politiecorps, dat in het vervolg bijna
alle vergaderingen zal beheerschen, werd nu
en dan wel eens geklaagd.
Het zal niet noodig zijn het wetsontwerp
van den Heer Heemskerk in details na te
gaan. Reeds hebben eenige bladen van ver
schillende kleur er den staf over gebroken.
Voor het aannemen van de beide meest
beteekenende bepalingen, die, welke wij hier
boven noemden en de andere, volgens welke
de Minister van Binnenlandschc Zaken in
buitengewone omstandigheden het recht zou
hebben alle openbare vergaderingen en op
tochten in de open lucht voor drie maanden
tegelijk te verbieden, bestaat niet het minst
gevaar.
Het ontwerp is een doodgeboren kindeke.
Men zou het onverschillig voorbij kunnen
gaan, moest men het niet betreuren, dat het
kisten en begraven zulk een schat van tijd
aan de volksvertegenwoordiging zal kosten.
Verwonderen zal niemand zich, dat de
heer Heemskerk met zoo iets oninogclijks
voor den dag is gekomen. Men weet nu
eenmaal dat het er zeer vreemd in dit mi
regels aan mijnheer Huber. dat wij hem de
zen avond wegens ernstige zaken wenschen
te spreken. Dora kan dan meteen den brief'
boven brengen."
Zoo geschiedde het.
De heer Huber bracht den avond bij de
'dames door. Er werd nog over liet proces
f sproken en over honderd andere dingen ;
ietje en Matje waren verukkelijker dan ooit,
en wanneer mevrouw de geheimraadsweduwe
niet bij al hare vriendelijkheid zoo voornaam
en ongenaakbaar geweest was, zou het niet
onnatuurlijk geschenen hebben, dat de jonge
man haar met een kn ieval verklaard had:
»Ik bemin uwe dochter \"
Ofschoon hij nog geen woord met Elconore
over liefde en hetgeen daarop betrekking
had gewisseld had, wist hij toch, dat hij haar
niet onverschillig was. Dat had hem de
teedere hand vertrouwd, die toch slechts een
oogenblik in de zijne gerust had.
De liefde heeft haar eigen telegraphie en
heeft daartoe geen zeer gecompliceerde toe
stellen noodig. Jammer genoeg echter, had
de gehcimraadsweduwc het wisselen van
depêches niet gemerkt, en de heer Huber
moest afscheid nemen, zonder zijn
hartsbelangen ter sprake gebracht te hebben.
oeii hij zich weer in zijn eenzame kamer
bevond, was hij zoo vroolijk als nooit te
voren. Weliswaar verborg hij het zichzclven
niet, dat het nog inocielijker zou gaan, de
moeder te winnen, dan het nog niet eens
begonnen kattenproces, maar dat hinderde
hem weinig.
Het was hem onmogelijk in slaap te komen;
hij opende het venster en keek naar beneden
in den tuin, waar de lentebloemen, door bet
maanlicht beschenen, in den warmen
voorjaarsnacht geurden. »God, wat is de wereld
schoon!" sprak hij in zichzelf; »waar had ik
toch vroeger mijn vijf zinnen T'
In dezen zelfden beerlijken voorjaarsnacht
i-liep in hetzelfde huis nog een ander persoon.
niet op den gewone rustige wijze en dat was
Zörbig. Hij was gekrenkt, diep in de zjel ge
kwetst door den kapitein, zijn heer, wien hij
met onwankelbare trouw verknocht was. Hij
had den kapitein volgens zijn plicht medege
deeld, dat er eene aanklacht wegens de kat
werd ingediend, waarop de/e niets antwoordde
dan het enkele woord: «onzin". Toen echter
Zörbig plechtig verklaarde, dat reeds de jonge
advokaat van de tweede verdieping de zaak
in handen genomen had, werd de kapitein
driftig en bulderde tegen Zörbig en verweet
hem, dat hij de schuld was van al de twisten.
Hij had met kolen gegooid, hij had den hond
voor de deur gelegd en wat er nog meer voor
onbehoorlijks gedaan was.
»Maar de kapitein kan toch geen kat uit
staan," waagde Zörbig in 't midden te brengen.
»Heb ik je dan last gegeven om het dier
te vervolgen?" >Neen."?>-Dus je hebt ge
heel op eigen gezag gehandeld." »lk meende
nistrieel hoofd uitziet. Drie jaren lang tobt
men onder 's mans leiduig reeds over
grondwetsherzing en nog dezer dagen nam hij de
houding aan, alsof het hem zeer verbaasde
en bedroefde, dat hij gedwongen zou zijn
een nieuwe kieswet-paragraaf te labriceeren.
Doch hij zou dan toch van den nood een
deugd maken en »met bekwamen spoed"
het grootsche werk helpen volvoeren ! En
terwijl dergelijke hervormingsplannen zijn
geest zouden moeten bezig houden, zit Z.
Ex. te peuteren aan een socialisten wetje, ver
schijnt hij met een speelgoeddoosje van Duitsch
fabrikaat, een pakje tinnen diendertjes om
stoute kinderen zoet te maken! Neerlands
Grondwetsherziener, Thorbecke II zet een
Pickelhaube op.
Dit alleen zou ons niet kunnen deren,
indien mr. Heemskerks optreden als politie
man niet onzen politieken toestand teekende.
De liberale partij zal op geenerlei wijs den
moed hebben Z. Ex. te steunen. Zij ver
werpt zijn wet, geheel in strijd, als deze is
met de traditiën der partij. Doch welk
licht werpt het op haar innerlijke zwakte,
dat zij niet iemand, die dergelijke ontwerpen
uitdenkt en aanbiedt, moet voortsukkelen als
Jiare leider bij niets minder of meer dan
Grondwetsherziening ? Welke vernedering
moet zij dulden en dragen! Deze Heems
kerk, men kan het haar steeds voor de voe
ten werpen, wras in een tijdperk van
hcrrorming haar man.
Van een zóó diep gezonken politieke partij
herleving te verwachten, het is bijna het
onmogelijke gevergd. Is zij, zoo wil men vra
gen, niet over het gevoel van schaamte heen?
Helaas, deze geschiedenis is leerrijk. Na de
malaise verloopt men in de gevoelloosheid,
al wat karakter heet verdort en versterft.
Zonder idealen en illusiën blijft niets over
dan de slimme berekening. Wat eens een
partij heette, vermagerde tot een skelet.
Van over de Grenzen.
Generaal Kaulbars, die door den czar ge
zonden is om de Bulgaren te biologeeren,
heeft in hen «Onwillige sujetten" gevonden.
De vaardige teekenpeii van Wilm Steelink
heeft op onze plaat eenige der hoofdmomen
ten en der hoofdpersonen van dezen \\ U.M
??'strijd van het recht tegen de macht
bijeengc
den kapitein genoegen te doen, als ik haar
nazat". 'Zeker wenschle ik geen lust van
de kat te hebben, en meende ik ook dal de
hond haar wel uit, mijn kamer zou houden.
Maar zonder mijn verlof heb je den hond
voor de deur gelegd, het nachtelijk rumoer
veroorzaakt en mij misschien een proces op
den hals gehaald, dat zeker aan de couranten
stof zal geven tot allerlei aardigheden en
mijn naam overal zal doen noemen, iets waar
van ik, zooals je weet, volstrekt niet houdt.
Wanneer ik niet aannam dat je overdre
ven ijver voor mijn dienst je tot deze on
verstandige dingen gebracht had, dan zou ik
je op staanden voet je ontslag geven. Nu ga
ga je naar beneden, vraagt de belcedigde parlij
om vergiffenis en zorgt dat zoo de geschiede
nis uit de wereld komt."
»Ik verneder me niet voor een kal," zeide
Zörbig.
»Zooals je wilt" antwoordde de kapitein
kort. «Maar bedenk wel: op den dag, dat hier
eene dagvaarding aankomt, pak je je boeltje.
Doe nu, zooals je verkiest."
Zörbig ging heen. Hij was miskend gewor
den, naar hij meende, miskend _door zijn ka
pitein, en dat krenkte hem dic:p._ liet was
waar, hij bad dikwijls den kapitein doen
optreden, om zich zelf meer respect te ver
schaffen ; hij kon niet tegenspreken, dat de
kapitein over de, vele vischgerechten nooit
geklaagd had, dal de, hond alleen op z<jn
voorspraak was aangeschaft geworden, dat
hij er pleizier in geluid had, op kosten van
zijn meester voor tyran te spelen, om Lel
vrouwelijk personeel van den huize (e
iniponeeren. Maar wat slak daar nu voor kwaad
in ? Het vrouwvolk moest immers in toom
gehouden worden ? En nu zou hij om verge
ving gaan vragen? Dat nooit. Zelfs
Philinpine zou met hem spotten en dut met reent.
Eer nog een kogel door den kop. Was het
niet een goed idee geweest, Dora toe te roe
pen : -klaagt gij wegens den hond, wij klagen
wegens de kat?" Had hij niei gehoopt dat
de vrees de vrouwen tot zwijgen zou brengen ?
Ku wachtte hij op den volgenden morgen,
om van Dora te vernemen, hoc de knal ge
werkt had. Hij broedde op allerlei plannen
om de zaak zoo gunstig mogelijk voor zich
zelf tot ecu eind Ie brengen, en trachlto te
vergeefs de bezorgdheid te verjagen, die zich
bij hem had ingekwartierd. Hij schold op den
maneschijn, die in zijn kamer keek en hem
belette inteslapon, hij pruttelde over hef.
monschelijk leven. -Er is niets ellendiger dan het
leven", zeide hij, een wave hel. Waarom beu
ik niet in Frankrijk gevallen '!"
Zoo kwam hel, dat twee mensehen in het
zelfde huis een slapeioo/.en nacht luidden en
'elieel verschillend over denzelfden mane
schijn dacht"!]. Dal kwam nu daarvandaan,
dat'beiden geen wijsgeeren wuren; wier geest
door de philosophie zoo gestaald is, dat noch
vreugd, noch leed beu uit hun evenwicht
bracht. Het Bujgaarsche volk, hier vertegen
woordigd in drie zijner edelste en wakkerste
zonen Stamboeloff, het hoofd van het
regentschap, Radoslavoff, den minister-presi
dent, en Panoff, den held van Slivnitza
wijst met_ verontwaardiging de eischen af,
door Russische aanmatiging gesteld. De ruwe
bedreigingen kunnen evenmin als de pathe
tische vermelding der welwillendheid van den
grooten czar de herinnering uitwisschen van
den vorst, die ten spijt van het machtige
Rusland, de Bulgaren tot zelfstandigheid en
onafhankelijkheid heeft trachten op te voeden.
*
* *
De Russische zaakgelastigde heeft klaar
blijkelijk gemeend, dat de fluweeleii tong van
den diplomaat hem in het volvoeren zijner
zending niet behulpzaam kon wezen. Ruw en
onbeschaamd was zijne houding tegenover hot
regentschap en het ministerie, maar nog veel
ergerlijker zijn openlijk optreden als demagoog
en oproerprediker. Sedert hij acht dagen ge
leden in eene volksvergadering te Sofia on
gevraagde adviezen gaf, en zich persoonlijk
kon overtuigen, dat de bevolking niets van
hem wilde weten, werd het hem in de Bul
gaarsche hoofdstad te warm en zocht hij zijn
heil in de provincie. Ook hier heeft hij tot
nu toe de ondervinding opgedaan, dat de be
richten over de sympathie voor Rusland, welke
de Russische agenten naar St. Petersburg
zonden, volkomen leugenachtig waren. Het
is te hopen, dat het Bulgaarsche volk zich
onder deze ongehoorde provocatie rustig zal
houden, en dat het der regccring zal geluk
ken, bij de verkiezingen voor de groote
Sobranja, die niettegenstaande het verzet
van Rusland op aanstaanden Zondag (10
Ocber) zullen plaats hebben overal de orde te
handhaven.
*
Lord Randolph Churchill heeft bet druk.
Eerst heeft hij te Dartford in Kent eene
groote politieke rede gehouden, die, wat de
biimenlundsche politiek betrof, bijna radicaal
kon worden_ genoemd en de vraag wettigt,
of Lord Salisbury niet door zijn jongen, eer
zucht i gen, zich door geen antecedenten ge
bonden achtendon ambtgenoot zal worden
ovcrgevleugeld. Wat de builenlandscho
sfaatkundo betreft, gaf Lord Randolph zijne bij
zondere ingenomenheid Ie kennen 'met de
verklaringen, door Koloman-Tisza afgelegd.
Oostenrijk had nu, volgens hem, in de
Oostersehe quueslic het initiatief genomen, en
was opgekomen voor de vrijheid on de zelf
standigheid der Balkanslatcn. Engeland zou
in deze zaak aan Oostenrijk niet slechts zijne
i sympathie, maar ook zijn steun schenken,
j en dit zou voldoende zijn om een
Europeeschen oorlog te voorkomen.
Het is de vraag, of do kanselier dor Engel
sche schatkist hier niet wat moor zegt dan
hij verantwoorden kon. De sympathie is een
factor, die in de praktische politiek niet meer
modejelt, en wat den steun betreft waarin
zou die bestaan? De Moni/i/;/ J'on/ heeft er
brengt. In dit opzicht werden zij door Mietje
en Matje overtroffen, want deze beesten slie
pen zacht en zoet, als twee Moorsche engeltjes
zonder vleugels.
1 Den volgenden morgen stond Zörbig lang
1 voor het aanbreken van den da»- overeind.
De lijd kroop langzaam voort, als wilde hij
Veit's boos humeur nog langer het. genot gun
nen, hom Ie pijnigen. Zou er dan niemand
wakker worden? Hij luisterde naar iederen
loon, naar ieder geluid. Waar bleef Dora
toch? Natuurlijk sliep zij nu. nu hij juist
zoo noodig met haar sproken moest, uit loutere
valschheid bovenmenschelijk lang. Dat was
| vroeger heel anders. Juist vroeg in den
ochtend hadden zij altoos gelegenheid tol
'?. pralen gevonden; was bet niet om den kapitein
< geweesl, dien hij niet had willen verlaten,
dan waren zij het reeds lang eens geweest.
Nu had zijn heer hom met zijn congégedreigd.
i Dut was (Ie dunk!
Eindelijk piepte er boneden een deur. Dora,"
riep Zörbig, Dora, bon jij hel?" -- Wat is
er?" klonk hel naar boven. In weinige
oogonblikken was Zörbig bij de verwachte. Dora,
kan je verstandig zijn;'" Dal heeft me
nog nooit iemand gevraagd," antwoordde zij
bils. Doru, je weet toch, dat ik je altoos
graag heb mogen lijden?" Dora wilde een
scherpe opmerking maken, maar zij bedacht
zich. Ik meen het oprecht," ging Zörbig voort.
Tusschen mij en den kapitein is hel uit. Ik
neem mijn ambacht weer op. waartoe ik na
tuurlijk ecu vrouw noodig heb, voorliet huis
houden namelijk." Dora sloeg de oogen
neder en zweeg. Zeg nu, Dora, wil je?"
Wanneer we maar niet zoo in vijandschap
met elkander waren," bracht zij verlegen in
het midden. - Dat is hè! nu juist !" riep
Zörbig verheugd. Kn vanwaar komt alle
ellende en spektakel? Van die vijfmaal
verwenschle katlenmormcls. Dora, als je me
werkelijk lief hebt, draajeu we de dieren geza
menlijk don nok om." ; Zörbig'J' riep Dora
verschrikt. Ik heb er don ganschen nacht,
over gedacht, weg moeten ze! We kunnen
zeii'ü'en, dat ze oen beroerte gekregen hebben,
daaraan crepeer! zoo menig menseh! Dat
had ik niet van je gedacht," bracht Dora uit.
:Ik bad wel 'zin in je, dal wil ik bekennen,
maar voor een misdaad laat ik me nog in
lang niet vinden." Een puur dukhazen
meer of minder op de wereld, wal doet het
er toe?" Dora peinsde een oogenblik.?liet
helpt (och niets." zeide zij, de aanklacht
wordt (och ingediend. Zij hebben gisteren
.avond reeds alles ufgepraut, met paragrafen
en gevangenis." Dus je wilt niet? Ook
goed. Als jou de katten liever zijn dun ik,
wal. sla ik dan langer te praten? Pnilippine
is ook een knap meisje die neem! me dadelijk! '
Wel gefeliciteerd," lachte Dora spottend,
Philippine is nog wol een maanzieke, zo
slaapwandelt, dat weet de geheele buurt. Veel
in een geïnspireerd artikel al op gewezen,
dat Engeland zijn schepen niet over den
Balkan zenden kan, en de Standard komt er
rond voor uit, dat Engeland's bondgenootschap
door geen enkele mogendheid van het vaste
land wordt begeerd, omdat de Engelsche
regeering geheel afhankelijk is van het par
lement en zich dus tegenover eene vreemde
regeering tot niets verbinden kan.
Hadden de verklaringen door Lord Ran
dolph Churchill te Dartford afgelegd inder
daad het Eurqpcesch zwaartepunt verplaatst,
dan zou hij zich de geheimzinnige reis naar
Berlijn hebben kunnen besparen, die thans
bijna evenveel aanleiding geeft tol gissingen
als de vermoedelijke afloop der Bulgaarsche
verwikkelingen.
Door sommigen wordt deze reis in verband
gebracht met de Oostersclie, door andoren
met de, Egyptische quaestie. De laatste is
zeker voor Engeland de gewichtigste, want
het is bekend, dat sedert de invloed van den
Britschen gezant te, Constantinopel doordien
van zijn Russischen collega wordt overscha
duwd, Frankrijk en Rusland zich de moeite
geven om den Sultan te bewegen, de ontrui
ming van Egypte door de Engelsche troepen
te eischen. Lord Randolph Churchill zal on
getwijfeld beproeven, den Duitschcn
rijkskauselier van de toetreding tot deze coalitie
terug te houden. Maar te Berlijn wordt liefst
het »gelijk oversteken" in toepassing gebracht,
en het is niet duidelijk, wat Engeland aan
Duitschland zou kunnen bieden als loon voor
den grooten dienst, die de goedkeuring der
Britsche staatkunde in Egypte zou zijn.
#
* *
De Fransche minister-president heeft zijne
reis door het zuiden van Frankrijk volbracht,
en zijn thema, de eensgezindheid der republi
keinen, in verschillende toespraken op zijne
bekende sierlijke en correcte wijze als het
ne noodige voorgesteld. Te Bordeaux
rustte hij uit van zijne oratorische cam
pagne, door aan de zijde van den president
der l'ii/nit i/ca flrixcltfft eene opvoering van
don Jlfinili't bij (e wonen. Wat zulle;! de
beide hoeren wel gedacht hebben, toen zij
het Fransche aequivalcnt voor het welbe
kende iroi'ilx, /rui'//.*, /roi'tlx.' te hoorcn kre
gen? De eensgezindheid der republikeinen
en de vereen i ging van de verschillende
fractie'n dor linkerzijde zijn het mér
dan groote woorden? De praktijk zal het
spoedig loeren, als Kamer on Senaat weder
bijeen komen en het oude geharrewar opnieuw
begint. Yoorloopig is de bcgrootingscommissie
reeds druk bozig mot het aanstoken van bet
vuur der tweedracht. Jn don vorm van amen
dementen op de begrooting tracht zij allerlei
nieuwe beginselen binnon te smokkelen, die
hot gansche systeem van den ongelnkkigen
minister van financiën omverwerpen. Dezen
keer beef! zij do kroon op hot werk gezet door
lol dekking van hel deficit de invoering eener
inkomstenbelasting te ei.-.eben, die 51 millioen
moei onbrengon. Als de Kamer zich mei dit
Laai me maar een oogenblik bij de katten,
ze zullen zulk oen zacht uiteinde bobben, dat
zo het nauwelijks merken. Alle getwist is uit,
als do ondioren weg zijn." --- -Ik kan het
niet doen, werkelijk." Neem dan voor mijn
parf een kater (ot man!" riep Zuring verwoed ;
:ik noem Philippine, die kan ook op de daken
rondklaulercn, dan zijn we quitte!" Vol
woede verliet hij Dora, die hem strak nakeek
en ging naar don kapitein.
Toen Zörbig op de gewone wijze de koffie
j had binnen gebracht, nam hij een militaire
houding aan en zeide: - Kapitein, ik verzoek
om mijn onmiddellijk ontslag." Heb je
excuus gevraagd?" Het doet er nicl meer
toe, kapitein. De rocblsvordraaior is gisteren
don boelen avond beneden bij bet vrouwvolk
'; geweest, en, naar Dora zeg!, zijn er zooveel
paragrapheu togen ons, dat gevangenis wel
liet minsle is, wat we krijgen."
i Do kapitein sprong op: .lij zegt. dat Dora
zegt. dat Philippine zegl. dat X V Z zegt,
---Ik wil van bet srezwels niets weten," riep hij
driftig. Dat zijn keukenpraatjes. Hoe slaat
do zaak?"
Er wordt een klacht ingediend !"
ant| woordde Zörbig berustend. ..Dwaasheid!"
Zörhig hield de rechterhand omhoog, als
bc, reid om Ie zweren. ..Daarom verzoek ik om
! mijn onlslug, nog heden," sprak hij plechtig.
1 -Ik hel) het goed bedoeld... maar dat is niet
l erkend. Wat zul ik hier nu nog langer
! uil voeren. Ik zou voor den kapitein door
l een vuur loopen, dat weet de kapitein. Maar
wanneer'' hier verhief hij zijn stem ~ik
i' mij wegens zulk oen verwenschlc kat
moot vernederen, dat doe ik niet, dat doet
de kapitein ook met !"
apitein stapte eenige malen de kamer
e apten
Do kapitei
i op en neer, zonder een woord ie spreken.
i Toen bleef hij voor Zörbig staan, -'t Is goed,
dal je het. me herinnert." zeide hij, ik had
j anders mis>chicn overijld gehandeld, l' w ver
zorging behield mij in het leven, en je wist
niet, dat toen de dood mij welkom was ge
weest."
-- Ik kan het den kapitein (och nooit
naar den zin maken," bromde Zörbig, -en
l daarom is hel maar beter, dat ik heenga."
??- Je blijf!," antwoordde de kapilein barsch.
' Voor ditmaal wil ik je vergeven, en beproe
ven, hij de beleedigde dame ook vergiffenis
voor je te verkrijgen. Maar in 't vervolg laat
je de kat mot vrede."
- - Tol uw orders'', zeitlo Zörbig. maakte
i'eohlsomkoerf on ging heen. Maar zijne vuis
ten werden gebald, alsof hij iemand in ge
dachte wurgde, liet was een geluk dat hem noch
Philippino, noch zoete Pu-sy op dat oogenblik
in den weg kwam, want Zörbig bevond zich
l in een soort van dyiiamietMemming.