De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1886 24 oktober pagina 6

24 oktober 1886 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No.4S7 roos in de hand alleen. De kinderen stonden nog altijd "liaar met haar vrijer te plagen. Op eens strekte ze de hand uit naar een blond meisjes kopje, trok dat naar zich toe en vroeg zachtkens: Hoe zag die meneer er wel uit, die me die roos heeft gegeven? Ze riekt zoo heerlijk, 't is alsof ik een heelen tuin ruik." Een deftige meneer was het, een student", kreeg ze tot antwoord. Zoo, een student?" herhaalde ze half luide, bracht de roos naar het gelaat en staarde daarop weer strak voor zich uit Blinde Suze was niet goed bij het hoofd ge worden. Mettertijd beweerde men dat ten minste in het huis. Al jaren wachtte ze nu op haar vrijer, maar hij kwam niet. Geregeld stond zij gedurende de lange zomeravonden op hetzelfde plekje daar beneden op straat, het geruisch van vele mcnschcn ging haar voorbij, zij luisterde naar ieder gerucht, naar iedere stem, ze spalkte de oog-en zoo wijd mogelijk open. alsof ze als andere gelukkige menschenkindercn kon zien, inaar hij, die haar de nieuwe roos had beloofd, kwam nooit om haar van het denkbeeld dat haar gansch en al boheerschte, te verlossen. In het donker strompelde ze tastend de trap op en ging naar bed om dan eiken volgenden langen, langen dag weer bij het geklik der breinaalden haar eindeloozen gedachtendraad te spinnen. Ze is niet recht wijs", zeiden oudere menschen, en de kinderen riepen steeds luidkeels op straat: Die wacht op haar vrijer" en dan wezen ze tegelijk naar het arme meisje daar tégen den muur geleund. Tien lange jaren waren voorbijgegaan, de grooto oorlog tusschen Duitschland en Frankrijk behoorde reeds tot het verleden, vele menschen hadden een geheel ander uiterlijk gekregen en ook de blinde Suze was er anders gaan uitzien. Hare gestalte scheen nu gebogen, hare wangen waren van ont bering ingevallen, haar gelaat dat nooit mooi was geweest, was nog leelijker en rimpeliger gewor den; maar nog altijd stond zij 's avonds voor do deur, nog altijd breide ze overdag voor een paar centen haar wollen kousen, nu niet moor om haar moeder tegemoet te komen, die het tijdelijke voor het .eeuwige had verwisseld, maar om vreemde menschen te betalen, die uit medelijden haar bij zich in huis hadden genomen. Een paar huizen verder, in do voormalige studentenkroeg was er dok veel veranderd. Moeder Duliken was sedert lang gestorven, de berookte muren waren op nieuw behangen en de vreemde bezoeker, die tusschen allerlei burgorlui zat en al een heelen tijd wachtte op het een of ander bekend gezicht, dacht met weemoed aan den tijd, toen hij als vroolijk student in den vriendenkring menig lustig lied deed weer klinken. Van daag was het juist tien jaar geleden dat hij hier voor de laatste maal had gezeten, zonder er aan te denken dat het levenslot hem eerst na zoo langen tijd weer hierheen zou voeren en dat wel juist op het oogenblik, dat hij een aanzienlijke betrekking en een groot vermogen gekregen zou hebbon. Doch hij wist ook dat er eonigcn in den strijd waren gebleven en de anderen naar alle windstreken verstrooid waren. Er kwam niemand, eindelijk ging hij heen. Toen hij op straat was, schitterde de ondergaande zon met even rooden gloed als zoovele jaren geleden. toen de ernst des levens nog niet' als heden op zijn gelaat te lezen was. Blinde Suze wacht nog altijd op haar vrijer !" hoorde hij eenige kinderen schreeuwen, die voor een huisdeur aan het ravotten waren. Assessor Hugo Wendling stond eensklaps stil en vestigde zijn blik op een schamel gekleede, blinde vrouw die met over elkaar geslagen armen, halt' ineengekrompen daar vóór hem tegen den muur stond geleund, om wat frissche lucht te scheppen. Kon tafereel uit vroeger jaren kwam hem weer voor den geest. Het was hem alsof hij iets had goed te maken. Hij naderde het arme mcisjen en zei : Zijt gij de blinde Suze, die tien jaar geleden hier stond en die ceus een roos van een meneer kreeg ?" De blinde kromp ineen en greep met de hand naar haar borst, haar adem stokte. Toen boog ze het hoofd achterover, sperde haar oogen wijd open en bewoog haar mond als tot een glimlach. Een straal van plotseling geluk gleed over het smalle gelaat on riep voor een oogwenk een blos op hare wangen. Eerst kon zij niets antwoorden, doch daarop klonk een luid : ja." Ten aanschouwe van de menschen in het rond nam de assessor haar bij de hand en bracht haar, gevolgd door een treepje kinderen, zwijgend de smalle trap van hare woning op. ilij deed onder zoek naar de omstandigheden waarin de bekla genswaardige leefde, ging daarna tegenover het blinde meisje zitten en staarde op het gelaat. waaruit hem zijn oude vriendin als het ware scheen te groeten. Suze," zeide hij, hebt ge de roos nog van toen?" De blinde haalde op de kast uit een klein houten doosje een papier te voorschijn, waarin eenige oude, verwelkte blaadjes lagen. Suze," ging hij voort, uw leven zal voortaan gelukkig zijn, ge behoeft niet meer te werken, maar men zal goed voor u zorgen. Gert' mij dan die roos, die een van mijn vrienden eens aan je heeft gegeven." De blinde strekte de hand uit, greep haastig naar het papier en schudde met het hoofd. U was het," meer kon zij niet uitbrengen. Aan zijn stem had zij hem herkend. De assessor was diep ontroerd. Wij zuilen liet dan voor af gesproken houden, je zult het nu voortaan goed hebben. Morgen kom ik weer." zei hij kortaf, maar met een zekere trilling in zijn stem, daarna drukte hij haar de hand en ging heen. Suze vouwde het papier niet de witte roos woei dicht, sloeg hare handen over elkaar op haai schoot, tuurde voor zich uit, en peinsde en dacht aan morgen. En den volgenden dag kwam hij werkelijk Suze," zei hij weer. ik heb me indertijd eens vroolijk over je gemaakt toen ik nog jon;;1 ei overmoedig was en niet wist hoe smartelijk hei is om eenzaam en verlaten onder de mensrliette zijn. ik heb dus heel veel goed te maliën Beneden wacht een rijtuig op ons. Je zult in eei inrichting voor blinden worden opgenomen, waai men je als een dochter zal behandelen je icvei lang, en dat zal nog een heelen tijd duren, nie waar? Wel, bevalt het je?" Hij had zich geheel tot haar voorovergebogen u greep hare hand, ten volle beseffende dat dit .e gelukkigste ure zijns levens was. Een oogenblik had de blinde een gevoel, alsof r iets in haar binnenste zou springen. Een paar minuten bleef ze stil en onbeweeglijk zitten. Hij ing oen paar schreden terug en staarde haar .wijgend aan. En toen ze nu mot een zacht: Ja, k wil," de hand naar hem uitstrekte, glimlachtte ze blijde; het was alsof de eerste lichtstraal in den nacht van haar leven was verschenen, die haar nog een gulden, zonnigen tijd voor den geest toovorde. Met dit gevoel in het hart ging zij, door hem ondersteund, do trap af', en reed naast hem door het gedruisch en gewoel der wereldstad naar wier taal zonder eenig mededoogen zij op die lange zomeravonden zoo dikwerf had geluisterd. Schaakspel. No. 43. EEN SCHITTEREND FRAAI EINDSPEL, AANGEVALLEN EN VERDEDIGD. In hot eindspel-tornooi der Croijdon Gardian van 884, werd de rste prijs toegekend aan deze telling: ZWART. rijk versterken door 4 ... D. b8 f en 5 ... b5 d(5, winnende nog den pion en het spel; derhalve zijn die voortzettingen van wit zwak en mogen niet eens in aanmerking komen. Alleen goed is (c) maar wit kan beter vervolgen, als we ons niet bedriegen, bijvoorbeeld: wm^ e/ t&WM^ f^m f ^iif^ï" ba a2! cl hl! hl nt a2 a2 e2! e2 nt b5 1)5?-eH f 08 eG: eei f5 f nt a2 f<i ., g'") cl bl! h7 liO. Is er beter ? hl! c4 't beste. h8 h7 c4 d'2 Is er beter? h7 h8 4 5 G 7 8 !l f5 nt d5 en moot, dunkt ons, winnen, door met den K. naar g(> op te rukken. Vergissen wij ons daarin niet, dan zouden wij daardoor de oplossing des auteurs gered en het eindspel in zijn eer hersteld hebben! SICIEL-VERDEDIGING ;espoeld 2!) September '8(i in het Leeskabinet te V. W. (wit) Rotterdam I). Zwart. a b c d o f g h WIT. Wit aan don zet, wint. (Wit 7 en Zwart 10 stukken met K. h8). De fijne, geestige oplossing van den auteur, den heer A. F. MACKENZIE te Kingston (Jamaica) is aldus: l b2 a2! al! nt a2 2 cl?bl! a2 b l .'! bfi b? g7 gii 4 i,7_ii,sD.f. hH?- g7 5 b8 1)7 f K* hl! (> gfi el! en wint. In de Schachmatny "Westnik van 1885, bl. l!)f') beweert echter de heer Tschigoriu, dat die oplos sing geen steek houdt, als zwart, bij den 2den zet' met pion f<! het paard g5 neemt, in plaats van de Dame en toont, dat door de volgende voorbeelden aan: d. 2.... f(> nt g.~>; .'! bl?f."> (b), a2 a8; b<>?b7. aS g8; 5 f';~> c8. h7 h'!; <> c8 n t g8 t, h8 nt g8"; 7 b7 b8 Dame t, g8 h7 : 8 b8 nt b;"), c-1 o5; 1. ;>, b<> l>7 (c), a2 a7; 4. bl?f5, Iu h(j; 5 f5 c8 f, hS h7, (i I>7 1)8 Dame, :-.~ nt b8; 7 c8 nt b8. 1)5 i-:!; c. :> b l nt a2, c4 nt b;'»; -l a2 al i, 1)5 cri: 5 at') nt b"), h7 hl i; met kans op winnen voor zwart. Op onze beurt mcencn wij aan de juistheid dier voorbeelden te mogen twijfelen. Zwart kan de verdediging in (a^ en (b) belange2 - e4 gl-fiJ bl c3 d'2 d4 f:-5 nt dl cl?e; J f l d.'! Rokkeert d-i nt cG c4 e5 dl g l g4 nt g7 i 2 S 4 7 8 10 U 12 c7 e7 eG b8 c6 c5 nt d4 a7 a(> g8 i'U 18 e7 d7 d5 b7 nt c(5 f(i d7 d7 nt e5 e7 K e5 nt d.'i d5 dl d4 nt e:! f G e 7 h8 f 8 c8 b7 dH d.') cf> al fl 21LangKokk. f l f2 22 f2 d2 215 d2 c2! 24 e4 - de! f25 h7 nt c2 -;? 21! c2 c2 27 i'4 c4 28 g2 g:! 2!) c4 nt cl! f vil) c2 ., al! f ?">! at! a4 :!2 g-i f l .",:; a-t?cl t ;>1 d c;; :);"> tl ei ;;<; h2?h4(.'!!>7 i'G gf» ' :;'.> c."> nt dl d5 cG cG nt c2 d8 ,, dl i dl) cG d! nt c.". i'8 g« gS gf) b7 ntcG cl! 1)7 g5 15 d5 (12 c8 (18 b7 aUf ali d.'!! c7 dG d8 e8 c2 nt d.'! 11 c.'S el l") i'2 nt e:i Ui g.'> g7 17 g7 iit'lüIS d:! dl l!» f l i'4 20 co c-r> Zwart geeft in 7 zetten mat. No. -i:i hls van SI. MKNDKS DA COSTA (Morpby). Wit K hf>, 1) c<S, Pd cl en dl i (-1 st.) Zwart K (14. Wit geeft in vier zetten mat. (1) Na :J7, c:! dl t. d.s?c* ; ;!H dl (12 e2t; ">'?> e.'! nt c2 : d;! nt o2 : -10 el e7 du, wint zwart ook. Ingezonden oplossingen. Juist is opgelost volledig no. -!2 met door C. laatste 'dan W. v. 11. te A. v. II. Allerlei. Welk kind houdt niet van Audersen ? Te Leipzii'; zal een boek uitkomen, dat den Dcenschen sprookjesverteller iu een alleraardigst licht ver toont, liet bevat zijn onuitgegeven correspondentie, en onder anderen eenige brieven, gewisseld met een kleine bewonderaarster iu Schotland, een dochtertje van Livingstone. Do eerste brief van het meisje is niet lang: Waarde, Hans Andorson. ik vind uwe vertellingen zoo mooi, dat ik u gaarne eens zou komen bezoeken, maar dat kan niet, daarom heb ik gedacht, ik wil u maar eens schrijven. Als papa uit Afrika terug komt, zal ik vragen, of hij mij meeneemt naar u. liet mooist vind ik de overschoenen van het geluk'", de sneeuw koningin" en verscheidene anderen. Mijn papa heet Dr. Livingstone. Ik zend u hiernevens mijn portret en papa's hamlteekening. Ik zeg u nu vaarwel en vvenseh u een gelukkig nieuwe jaar. Ik hen uw toegenegen vriendinnetje Anna Maria Livingstone. l'.S. Zend mij als n blieft spoedig een brief; mijn adres staat op de eerste bladzijde. En zend mij dan ook uw portret." Anderseu schreef en vergat ook niet bet portret te zenden. In haar antwoord schrijf t het meisje: Wij hebben tweemaal berichten omtrent papa gekregen, maar beide koeren waren ze onjuist. Vrijdag nu kwam de stationschef, die ons kent. met een courant met nieuws, en goed nieuws. w;;t waren wij blij!" Amlersen hield hing correspondentie met haar: in den bundel komen o"k brieven van meisjes uit Amerika voor. Te \Yoonon is ren operette van ISrandt iu voor bereiding. Mr lij-i' Aiti/Kxlu:. tekst van Ilugo Klein. De 'n<'M er van is de populaire \\eenervoücs/anger Aiigustin, die menig merkwaardig avontuur uithaalde, en zich, toen Wecnon door de Turken belegerd werd. dapper gedroeg. Het bekende refrein: ..(). du lieber Augustin!" is van hem afkomstig. EEN LKTTEÜKTNitliM-; DIEHlvNKIP TM i'.UÜ.I:-.. Onder ile nvigivieel versierde bierh;illon te Parijs, men vindt er waar de koüners als ec''''-V)/^cR'/'>-', ais galeiboeven, al- edeiknapon. als cror/uriiivrtx gocostnmoerd zijn, is de mee-t artistieke de Ciihnrcl dn ('hui mtir. gehouden door Salis. heer van Chatnoirïiiie-eii-Ve'un, zooals hij zich noemt, Delft 110. -12 met einds_ Erierë-isseMrif?;. T. 11. te Haarlem. Min/aam dank. Schriftelijk' antwoord volgt spoed!;;. FniDiiii WKM.. Amsterdam. In alt Amsterdams Gcsollschaft oder nou Amsterdams Geseilschaft. President Iferr Si hotel. langs den onderkant van den heuvel defileeren. Het effect is, met zoo weinig middelen, verras send; alles dient echter alleen als voorwendsel voor een tekst vol fantastische uitleggingen en toespelingen. De grooto trom bootst het kanon gebulder na: Boem! Do hemel wordt rood gekleurd. Vice Teinpereur.'" roept de impresario eu alle toeschouwers herhalen in koor: Vive l'empercur .'" Den eersten dag meenden de voorbijgangers, die het luid geroep hoorden, dat er do vergaderingen van een bonapartistische club gehouden werden. Men beweert natuurlijk, dat de policie ook onder zoek is komen doen en zich heeft laten voor den gek houden. Eens was een braaf burger, bij toeval in den Chat noir terechtgekomen, ook in de boven zaal verschenen en gaf er zijn verontwaardiging te kennen, door op ieder: l'irc /'ciiipcrcui'.' te ant woorden met: V i re In HcinMiijiic' Men had moeite hem te beduiden, dat er geen politiek mee bedoeld was. en het in het stuk zoo voorkwam." Een volgend tafereel is na den veldslag". De grond is bedekt met dooden eu stervenden; de gewonden worden op brancards weggedragen: een ongelukkig paard loopt hinkend zoeken, dan komt een belachelijk déiilévan gevangen generaals, en daarna dat van de overwinnende troepen, gre nadiers, voltigeurs, Poolsche lanciers , huzaren, jagers, allen een weinig gechargeerd, maar zeer duidelijk. Zij voeren allerlei manoeuvres en sprongen uit. Jn het laatste tableau ziet men den kleinen korporaal op den top eener pyramide, apotheose. Het curieusstc is dat Salis, bij al dat vernuft en die vroolijkheid zijner gasten, baas blijft; hij werpt niet minder fantastische uitleggingen er tusschen in, dan zijn auteurs: en als de bravo's losbarsten, zegt hij: Niet applaudissccrcn, maar drinken!" Terwijl het tweede stuk wordt voorbereid, ge ven anderen iets ten beste, een nieuw sonnet, een parodie van een beroemd gedicht, een liedje, ! een vroolijke .sc/c. waarin Jotiy en Meusy uitmnn| ten. Het tweede stuk is dikwijls de illustratie van een lied; zoo heeft men bv. de JSuHniic des seiy/c'jifx de rille, waarin deze regels voorkomen: Et potir faire peur anx mentiers lis tapent sur la tête dus routiers. Soms zijn er verscheidene stukken op een avond; de TentnUoi: tlu Sni,/i Aiituiiia is zeer stichtelijk. In plaats van de twee klassieke verleidsters, is het een geheel leger horizontalen van alle landen en t\pen, die den heilige bestormen. Zegevierend over wint hij de veelvoudige bekoring1; maar na deze komt er eene andere gevaarlijker verzoeking: men brengt St. Autonius een eerekruis, een presidentszetei. ... Al deze grappen zouden niet vee! \erdicnstc j hebben, indien niet de uitvoering, de foekoiiing allen een artistieken stempel gaf. .Mies is met kunst gegroepeerd en afgewerkt. Alleen zou men ! hunnen vreezen dat de vele moeite die men ; langzamerhand aan de eenvoudig" Chmeos.che i schimmen is gaan besteden, htm verval moest voorspellen. Eerst was alles carton. loon is meu de poppen in zin!-: gaan snij.!o:i om i!;- omtrokken scherper te hebben, nu kleurt men h. ' zink en Iaat er licht op vullen, znodat gekleurd:- popp"ii Thans wordt er een nieuw stuk gemonfoerd. .Li' !!?«'. van Ilcnrïiüvi<'!ro. Er zuilen drieduizend pers-,,tien in voorkomen, de v.iornaamste U pen van Parijs. Het zal aan boosaardige toespelingen ! niet ontbreken. Deze première belooft in'.eressan! ter en vroolijke.11 te zijn dan de vroegere, men heelt plan er ook i|e grooto bheb-n te inviteeren. zoodtit hel aan verslagen niet ontbreken zal. en die onlangs naar de line de Lava! \erhuisd i is. Salis. zelf artist eu geestig, veTccnigt er dagelijks een aantal vrienden, kunstenaars en let- [ terknndigen die, ofschoon vuak roc;S tot fortuin j en aanzien gekomen, er de overleveringen van de j oude bohï-niïvoortzetten. De Imishcor zelf heelt , voor een deel de muren van bet lokaal ueiüusireenl. daarin geholpen door zijn vrienden iienri Kivière. Willette. Caran d'Ai-he. Somni. 1'zè;.. :->teinlen. ! George Auriol, Sehiis. ('h. Cros. die ook met hem het geïllustreerde humoristische blad L c ('luit noir uitgeven. liet nieuwste wat Saus thans verzonnen heelt, om zijn bezoekers te houden, en te maken (lat zij elkander blijven aimisceron, is een tooneel. een ('hineesche schim, in een bovenzaal op de eerste verdieping, een museum van kunstwerken, schil derijen, teekeningeii. beeldjes, groepen, sommige keurig, andere grappig ui' alleen ..voor heeren", alle artistiek en uniek', is het ihéater opue^higen. Het is niet grooter dan een gewone poppenkast. Er voor staat een piano, waarop een jou;.; com- i jionist en dichter. Alben Tinchanr. toepasselijke muziek maakt: het toepasselijke wordt echter ver hoogd door do vrijwillige eu fantastische bege leiding van een orrhost. dat iederen avond wis selt, naar gelang van het bezoek. Turkscho trom, triangel, pauken, trommels. U'.ng en pook. en an dere klopiiislrnei(-nveii worden er in razernij eu toch in de maat bespeeld door de schrijvers van reeds opgevoerde ol' nog op te voeren (ooueclstukken. In allerlei houding speelt het. bandeloos orchest, staand ol' zittend, eenigen bewegelijk, anderen ernstig en waardig, bijna zalvend tot het i oorverdoovend charivari medewerkeni!. [ De toeschouwers, meest allen kameraden, want hoewel niei met zorg geweerd, wordt toch een on bekende niet terstond door den dikken .'???.?('«<> naar do bovenzaal gewezen, worden opmerk/aam: de gesprekken benden op. Het doek zal in (h-hoogte gaan, want daar is reeds iie niijiri'airn) die eene toespraak houdt en tot aandacht nitnomligl, de . orde der voorstelling mededeelt en in een be- ; schrijving treedt van de wonderlijke dingen, die : men zien zal. Het is JsDs, een militair stuk van i Caran <PAche, dien men uit den F'uinro kent. ! Een weinig muziek'. De gordijn gaat op. men j ziet een witten transparanten achtergrond, waarop ? zich (.-en legerkamj) ai'teekcnt. .Vlies slaapt. Een : schildwacht wandelt" heen on weer, mot hof geweer in den arm. Weldra verschijnt eeu welbekende : silliouette. het proliel van Napoleon ! Ilij komt het bivonac inspectoeron. Hei tweede bedrijf schililert den veldslag. Napoleon staat te paard op een heuvel, naar het gevecht ziend en zijn orders gevend, en men ziet onophoudelijk bajonetten Ho }T f i o j ei tl U. u J. <???'.'? ,','ic;1 was \oorldurend ilauw zoov.'e! voor geriii;ir.oerd als voor ruw, (och hielden tle prijzen zich redelijk staande, diuu' het aanbod van rtiw nii.'t overvloedig was. ju///,'c i:ein,ot \eei aiieniie. doorilii-ii ui1 nuialsch;ipj)ij-\eiling (de voorlaatste in dit ja"r) plaats vond ,-n algemeen boven taxatie iliep: g-iod ordi nair is op :!' cent.-, aan (i1 ninnen. De \ r.iag naar i'unlasie soorten blijft leveiülig en ?.inden de hluiiv,e Java's steeds veel koojilusi. l'nuuh stil, in afwachting der Stmii'tra-iabak in:chi'i]\ inuen O}) "J i dezer, A'\e;i;e i:;sciii-ij\ mj,en de laitisten in dit jaar zelien zijn. 'i'nt. Na langdurige sfiiLe (rad ein.lelijk eene betere stemming te voorschijn en vonden de om zet! eu tui verlcxigile pnj/.ou iihc.Us. Ki:!i;c,i bleef stil: alleen bestond er eenige vraag, voor loco goed, levering genoot weinig attentie omdat men lagere prijzen verwacht. X/rar/yV//. De afdoeningen van noten en ioelie vonden deze week een minder gunstig onthaal dan voor eenigen tijd, en "liepen d-" prijzen iets onder taxatie. (.ïrni/1-n. Tarwe vast en met weinig aanbod, zoodat vee-r enkele partijen iets hoogere prijzen be dongen worden. Kegge was eerst iet;; va? ter. sluit echter nauw. zoowel voor loco als op levering. 'V'.'c-'i. Itaapoüo was in bet begin dei' week zeer willig en met veel zaken op December- en Mei-levering: de stemming' verflauwde later en sluit bet artikel (raag. Lijnolie v>as eveneens eerst vaster, sluit echter ook trager, ofschoon met goeden handel in di-;ponibel. Petroleum genoot goede vraag \our loco tot bijna onveranderde prijzen. Op levering bestond weinig kooplnst. Beursoverzicht. V-ui 16 tot 22 Oi'tober IttSG. 'feil u'evolge van de disconto-N'eri.oo^ing'en te lierlijn en te Londen werd e markt der Europeuscho staatsi'omlsen niet door het buitenland gesteund, en was zij zooals altoos wanneer zij aan zich zelve is overgelaten?lusteloos gestemd. De prijzen varieerden zeer weinig;: die um de meeste Uüssische. Oostenrijkschc en Hongaiirsclie

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl