Historisch Archief 1877-1940
N', 490
DE AMSTERDAMMER
A'. 1886
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTUS VAN MAURIK Jr.
Ieder nommer bevat een Plaat.
Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124.)
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam,
Keizersgracht 43C.
Zondag 14 November.
Abonnement per 3 maanden f 1.?. fr. p. p. f 1.15.
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . n 0.10.
Advertenün van l?5 regels f 1.10, elke regel meer . . . 0.20.
Reclames per regel n 0.40.
I X H O IJ D:
DE DRIJFTOL. Echo's van het Binnenhof.
FEUILLETON: Een miskend genie, (Slot),
naar het Noorseh, door E. T. VAN OVER DE
GRENZEN, door E. D. Pijzel. DE MUNT
EN DE MUNTTOREN, door Mr. N. de Roever.
MUURPOEZIE VAN 1877. UIT HET
HAAGJE, door Pasquino. KUNST EN LET
TEREN:'Het Tooneel te Amsterdam, door A.Th.
Muziek in de Hoofdstad. Muziekaal Over
zicht, door V. Prof. ten Brink, in Arti, door
A. Th. Ernst von Wildenbruch's fürst von
Verona. Overlevering en Kritiek, (ingezonden)
door Dr. J. Woltjer. De distel. VARIA.
SCHAAKSPEL. A B C voor Vrouwen, door
Prof. Celibatarius. ALLERLEI. HANDEL.
BEURSOVERZICHT, door E. B. TE HUUR.
ADVERTENTIEN.
De drijftol.
Wanneer de staatkundige toestand, waarin
ons vaderland verkeert, niet al te droevig
was, zou men zich kunnen vermaken met
het gekibbel tusschen de liberale meerderheid
en minister Heemskerk. Bij de behande
ling van de staatsbegrooting in de
afdeelingen, zag de eerste zeer donker, onheilspel
lend fronste zij het voorhoofd. Wel hield zij
de handen nog in den zak, maar het was aan
alles te bemerken, dat het haar moeite kostte.
Nu geen praatjes meer, scheen zij te mompe
len. Geef ons, en dat dadelijk, wat wij u
vragen, of wij smijten u er uit.
Wat gevraagd werd, is bekend. Een nieuw
grondwetsartikel over het kiesrecht en daar
nevens een voorloopig kie»reglemeut. Een
grondwetsartikel, dat algemeen stemrecht
uitsluit, maar ruimte laat voor cene uitbrei
ding van kiesrecht in overeenstemming met
de politieke ontwikkeling der natie, m. a. w.
geen cirkel en geen vierkant, maar iets dat
zoowel het een als het ander kan heeten.
En dan daar naast een kiesreglement, dat de
deur openzet en haar toch toehoudt.
Toen de Minister Heemskerk, van de
nieuwe Kamer, in welke de liberalen de
meerderheid verkregen hadden, vernam, dat
zij iets dergelijks van hem verlangde, be
greep Z. Exc. terecht, met eene staatkundige
partij te doen te hebben, die niet bijster ge
vaarlijk voor hem kon wezen. De onmoge
lijke eisch was wel het beste bewijs, dat zij
zelve de laatste zou zijn, belust en bekwaam
om te geven wat zij van hem, Minister,
Feuilleton.
Een miskend genie.
Naar het Noorsch.
II.
Toen wilde het toeval dat hij uitgenoodigd
?werd tot bijwoning van een jaarfeest van het
slachtersgild, voor welke gelegenheid hij een
sterk gekruiden berijmden monoloog vervaar
digde, dien hij zelf voordroeg en waarmede
hij een schitterend succes behaalde. Zijn op
getogen toehoorders en toehoorderessen gaven
op alle mogelijke wijzen lucht aan hun geest
drift, men hield toespraken, waarin men hem
tot aan de wolken toe verhief, hij werd op de
handen gedragen en was in een woord de
held van het feest, zoowel voor als gedurende
het bal.
Hij kon er niet van slapen. ledere schakel
van de eindelooze guirlande van toejuichingen
werd nog eens en nog eens genoten; hoe deze
heer bravo geroepen en het uitgeschaterd had
van het lachen; hoe die dame hem op
bedeesden toon haar compliment gemaakt had. hoe
de geheele avond n enkele triomf was ge
weest. Dit was het wat hij zich altijd gedroomd
had, alleen met een geheel verschillend soort
van geestesproduct en voor een ander publiek;
maar daaraan dacht hij op dit oogenblik niet.
Wel is waar bracht de volgende morgen
deze schaduwzijde opnieuw aan het licht en
werd het streelende gevoel van bevrediging
vermengd met een zekere bitterheid, maar OOK
vergde. En met zijn gewone scherpzinnig
heid de partijen wegende en de toestanden
doorziende, zeide Z. Exc. dat hij geen be
zwaar had in die richting eene oplossing der
quaestie te zoeken. Zoo namen beiden wel
gemeend van elkander afscheid voor een wijl.
De liberale partij kon gerust wat vacantie ge
nieten. Hoopvol had zij de grondwetsherziening
gelegd in mr. Heemskerks welwillende han
den. Het groote hoofd zou nu voor haar aan
het denken gaan en zij zelf kon mitsdien
een weiiiigje soezen over hetgeen er nog te
doen mocht overblijven, als eens de grond
wetsherziening aan het vaderland zou ge
schonken zijn.
Welk een welaangenaam leventje hebben
wij nu eenige maanden geleid! Wij mochten
spelevaren, terwijl Heemskerk maar zat te
roeien in ons belang.. .. Die goede premier.
In ons hart beloofden wij hem reeds een
aardig cadeautje als hij over enkele maan
den met zijn artikeltje en zijn wettekcn
kwam. En waarom zou hij er ons niet mede
verrassen? Eene grondwetsherziening is voor
Heemskerk niets moeilijker dan Atjeh en
de suikercrisis voor Sprenger van Eijk of
de financiën voor Bloem zijn. De oude,
trouwe, beproefde vriend had de liberale
partij immers nooit in den steek gelaten,
nooit eenige reden tot twijfel aan zijn
gedienstigheid gegeven. Het faalde hem nimmer
aan voortvarendheid of kracht. Hij leverde
steeds op tijd ouze bestellingen at'!
Doch ziet, het tegennatuurlijke viel nu te
aanschouwen. Heemskerk spoedde zich niet.
Heemskerk liet op zich wachten. Heems
kerk komt te laat.
Dat is onuitstaanbaar.
Het gelijkt sprekend op verraad.
Hadden wij, o Heemskerk! een oogenblik
twijfel kunnen voeden aan de correctheid u
weibelofte, wij zouden, nu wij toch meerderheid
zijn, u niet stillekens hebben laten begaan. Wij
lieten U in Uw zetel, omdat toch iemand daarin
moest zitten, en toch iemand dat werk moest
doen. Hadden wij een flauw vermoeden gehad,
dat het U meer om den zetel dan om het
werk te doen was, wij hadden het dadelijk
zelf ter hand genomen. Immers het was van
onze zijde eene zelfopoffering, ons zelf van de
vervulling van die heilige taak te spenen
deze was niet zonder aangename prikkeling.
Met dit genre van poëzie moest hij dus
kunnen slagen, ja zou hij slagen ook in ande
ren kring.
Maar net wilde niet lukken. De deuren
bleven gesloten en met toenemende verbitte
ring: bied' hij toen den bijval zoeken, ilion bij
nu niet langer ontberen kon, daar waar hij
zeker wist dien te zullen vinden.
Hij werd een vaste ster bij al die
verceuigingen en sociëteiten en pretjes en de
advertentiön vermelden met groote letters de wel
willende medewerking van den heer
Schamfeldt. Hij vond er een prachtig middel van
bestaan in.
Maar toch leed hij. wanneer deze of' gene
meer gelukkige collega door de pers of' op
het tooneel bcwierooki werd. Hot maakte hem
bepaald ziek en vaak gebeurde liet dat hij.
na van iets dergelijks getuige geweest te zijn
en verteerd door afgunst en naijver, des avonds
te huis kwam. naar bed ging. de lamp uit
blies en den geheelen nacht met wijd geopende
oogen in de duisternis bleef' liggen staren.
terwijl zijn verbeelding hem de schitterendste
beelden vertoonde van wat hij zelf' bad kun
nen zijn, indien de wereld niet zoo vreeselijk
onrechtvaardig was in haar oordcel. Daarbij
kwam dat hij. boe toegevend on blind ook
voor eigen gebreken, ten opzichte van h "t
werk van anderen de gave bezat van een zeer
goed oordeel, waarmede hij veelal met tref
fende juistheid de zwakke plekken en tekort
komingen bij de gevierde dichters aanwees.
Telkens na het doorleven van 'zulk een
crisis ging hij met nieuwen moed aan bet
werk en scrhcef hij ook werkelijk zijn gecs- j
tigste. scherpste, meest bijtende coupletten, j
welke bij zijn getrouwen een geestdrift vol an t- i
haal vonden en de maalstroom greep hem hoe ;
langer hoe vaster en sleepte hem al verder j
En wat is nu het loon voor onze edelmoe
digheid? Dat Gij ons hebt bedrogen!
Bedrogen. Gij zijt niet op tijd met Uw werk
gereed. Wij gunden U dat buitenkansje en
gj waardeert het niet. Geen woord meer,
-- daar is geen tijd te verliezen. Vóór de
begrootingsdebatteii een artikel, of wij
werpen u uit!
Zoo roept de liberale partij den Minister
toe, maar deze ziet wel, dat zij de handen
rj >g in don zak houdt, en hij glimlacht fijntjes.
Kon artikel? antwoordt de Minister. ».Na
de wending, die de zaak van het kiesrecht
heeft genomen in de vergaderingen der Ka
mer van 21 tot 23 Juli 11., heeft men
reeb l van de Regeering te verwachten een
gewijzigd voorstel van verandering in art. 70
dnr Grondwet en tf fielijkertijd en in
xfi)i;e.nlirtii'j daarmede een gewijzigd wetsont
werp, houdende adclitioneele artikelen, waarin
bepalingen omtrent kiesrecht voorkomen, die,
aangenomen wordende, onmiddellijk na liet
in werking treden der veranderingen in de
Grondwet kunnen werken zonder nadere
tusschenkomst van deu gewonen wetgever.''
Een (irfiM zou Z. Exc. wel dadelijk
kunnon aanbieden, maar hij doet niets ten halve,
dat is tegen zijn gewoonte. De heer Heems
kerk geeft tegel ijkertijd een gewijzigd
?irc/snniirfrr>. En dut wetsontwerp is voltooid.
vllecu de zaak, welke het betreft, is te
ge.'ichtig, om haar zonder den Raad van State
an te durven.
Tot bet behoorlijk en ernstig voorbereiden
- dit een e;i luider is onderzoek er dus
tijil nooilig geweest; wijders heeft de
Regoering geoordeeld dat op een zoo aanmerkelijk
gewijzigd ontwerp, als dat houdende do
additioneelc artikelen in verband met liet Ille
hoofdstuk, het advies van den Raad van
State niet kon worden gemist, welk advies
dientengevolge wordt ingewacht.''
Zoo ziet men, hoe degelijk hij deze gewich
tige aangelegenheid behandelt. Z. Exc. is
gereed, als de Raad van State geen opont
houd veroorzaakt, of een spaak in het zoo
snel wentelend wiel steekt. »Waarschijnlijk
zal het geduld der leden nog maar korten
tijd op proef' worden gesteld."
Zoo bij den ministerieelon neus langs wordt
dit laatste gezegd en, geheel zonder erg,
louter als een vriendelijk woordje, bij wijze van
een knikje tot afscheid, laat hij er op volgen:
en verder mede. tot hij eindelijk zelf gevoelde
er nooit meer uit te zullen geraken.
Intusschen kwam er een beslissend keer
punt in zijn leven.
In een der vele colleges, welke hij bezocht.
was hij in kennis gekomen met i'le knappe
dochter van den kastelein Hansen. die vroeger
ftai'muziekant bij de schutterij was gewecsf;
zijn hart geraakte in vlam en met het meisje
was hij bot spoedig eens. maar toen bet er
op aan kwam de toestemming van den vader
te verwerven deden zich een aantal zwarig
heden voor. Hansen was een man die er
warmpjes in zat en die dus ook zijn kinderen
niet aan den eersten den besten toevertrouwde,
?Ja, maar. mijn beste Schamieh." zeide bij,
toen deze met zijn aanzoek voor den dag
kwam; -zeg mij nu eerst eens hoe het niet de
verdiensten staat, want van pretjes en uitgaan
kan men moeilijk leven als men getrouwd is;
vindt ge ook niet ?"
Schamfclt was al bang geweest dat men
hem met zulk een vraag zou aankomen en
hoewol bij er zich op voorbereid had en al
zijn toevallige bronnen van inkomsten op
somde, bespeurde hij toch duidelijk genoeg.
dat Hansen alles behalve voldaan was.
Neen. neen, dat is me allemaal niet zeker
genoeg.'' zeide de bezorgde vader, terwijl hij
zich nadenkend achter hei oor krabde en een
paar maal de kamer op en neer liep,?maar
laten we eens ronduit spreken; als ge wilt
help ik u aan een prachtig bestaan, ge zijt
me er juist de man naar. ge past er voor als
de kurk op de ilesch."'
En nu deelde hij mede dat het omschreven
zang-lokaal ter overname werd aangeboden
on dat bij er wel een bod op wilde doen. wan
neer Schamfe.lt. die overal vrienden en con
necties had de zaak zou willen
cxploiteeren. Er was, dit durfde hij gerust verzekeren.
y.De Regoering hoopt dat deze eenvoudige
ophelderingen zullen strekken om uit de be
handeling der Staatsbegrooting voor 1887
datgene te verwijderen, wat daaraan vreemd
kan blijven, namelijk eene ongegronde on
gerustheid omtrent gestadige voortzetting van
den arbeid aan de Grondwet besteed."
Blijf hier nu eens boos bij!
De liberale partij kan het onmogelijk. Met
Flipje uit van Alphen, verzacht ze: »aSTooit
loopt mijn drijftol zonder slagen, Want hou
ik op, dan loopt hij niet." Op zulk een oogen
blik denkt zij er over >>ander speelgoed te
vragen", doch zelfkennis doet haar aan
stonds uitroepen: »Maar is 't ook zoo met
i Flipje niet?1' En haar besluit blijft niet uit:
>;Foei dat ik van een tol moet leeren, Met
i vlijt te werken zonder dwang, 'k AVil tot
j mijn straf, mijn leem lany, Geen ander
speelgoed gaan begeeren ! ! ,
Nu de liberale partij zal haar leven lans, ?
en dat kan wel eens niet bijzonder lang zijn
het oude speelgoed moeilijk kunnen missen.
Tegenover enkele oogunblikken van verveling
staan dagen en weken van genot. Zij
zaler niet van scheiden, tenzij voor korten
tijd. Arm Flipje!
ECHO'S VAX HET BINNENHOF.
Op den elfden dag van do elfde maand, te 11
ure eene beraadslaging te beginnen, is eene
hache; lijke taak. Op dion elfden had dan ook de Indische
i Uegrooting zelfs niet eens een .sMcüi'-üircxtiine.
j Wat de iiooroii van Uednm en van Gennep
vorh'deii jaar met vuur tm klom hadden gezegd,
. droegen /ij uu mot halve Kracht voor. Het was
j hot onderscheid als tussehcn eon versch toebereid
diner en een opgewarmd maal.
l Minister Sprenger van Eyk nam van do groene
laiel een i.Hipje met de wcsturselic wijzen, die hem
zijn srieiVaderlijk beheer over Indiüverweten.
Zouals hij daar iu zeer ongegeneerde houding
met den ironischen blik naar do sprekers gericht.
lag te luisteren, kon men het deze krachtige tiguur
aanzien, dat hij zich Goliath voeldo tegenover het
veel woonlon verkwistend iloornseli Davidje.
De Suiker- on Tjomaszaak werden nog niet te
berde gebracht; doze zullen eerst later op het
appel komen. Xal do Minister oveu als Bacchus
op het wijuvat, op do schatkist blijven zitten,
wier belangen hij boven allos lief hooft V
i
j Minister Heemskerk schijnt do Kamer met een
i kluitje in hot riet te wiik'n sturen, on do Grond
wetsherziening als do druiven voor Tantalns altijd
buiten liet bereik to honden. Men zegt, dat zijne
gelil als water in te verdienen.
Schamfelt was bijna niet in staat zichzelf
rekenschap te geven van hetgeen er op dit
, oogenblik in hem omging. Hij gevoelde zich
j gekrenkt en vernederd door het voorstel, dat
I lieni tocii zoniler eenige kwade bedoeling
goj (laan werd. Zoover was liet. dus niet hem
gei komen, da-t men hem iets dergelijks durfde
j durfde aanbieden!
i Hij was er wol eens hoo'.igogafin om een paar
zijner eigene liederen, die hem trouwens goed
: betaald werden, te hooren voordragen en hij
had zich met voorname onverschilligheid de
complimenten laten welgevallen van dezen of'
genen bekende, dien hij er aantrof, maai' zelf
de ondernemer te zijn, aan zoo iets had hij
nooit in do versie verte gedacht. Zou hel niet
zijn alsof' hij al zijn schepen verbrandde?
Maar van den anderen kant! Kon hij zich
over allerlei vooroordeelcn heenzetten, dan
was luj zeker van oen goed en va<t bestaan,
- dan was zijn fortuin gemaakt. I lij aarzelde
| en wist niet wat te besluiten.
' Toen opende Hansen de deur om zijn doch
ter te roepen, die in angstige spanning den
uitslag van het onderhoud verbeidde. Zij
kwam blozend en glimlachend te voorschijn
en toen men haar op de hoogte gebracht had
van de zaak, was zij er dadelijk geheel mede
ingenomen.
Ja, daar moet aardig wat verdiend worden:
maai' denkt tl dat wij het krijgen zullen,
vader?"
-Wij!'' Zij' sprak reeds van >wij." Hoc ge
voelde hij alles te willen opofferen om haar
de zijne Ie noemen en zoo begon hij zich
langzaam at' te vragen, welk kwaad er ook
eigenlijk in stak, op deze wijze eerlijk zijn
brood te verdienen.
Hij wilde evenwel nog geen beslissing nemen,
zeide zich nog eens te zullen bedenken en