N°. 491 DE AMSTERDAMMEE A°. 1886 WEEKBLAD VOOK NEDEKLAND. Ieder nornmer bevat een Flaat. Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTUS VAN MAURIK Jr, Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124.) Verschijnt eiken Zaterdagavond. uitgever: Tj. VAN H O L K E M A, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 21 November. Abonnement per 3 maanden f 1.?. fr. p. p. f 1.15. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.10. Advertenlicn van l?5 regels f 1.10, elke regel meer . . . 0.20. Reclames per regel 0.40. I K B O V U: DE BEGROOTIKG VAN SURINAME VOOR 1887. FEUILLETON: Elsa's Ideaal. Poli tieke Echo's. VAN OVER DE GRENZEN, door E. D. Pijzel. ADOLPH L'ARRONGE, door J. H. Rössing. KUNST EN LETTEREN: Het Tooneel te Amsterdam, door A. Th. Les femmes Collantes. Muziek in do Hoofdstad, door H. C. P. D. Muziekaal Overzicht, door V. Kunstveiling R, W. P. de Vries, door Alb. Th. Dr. A. G. van Hamel over Conrad Busken Huet, door Dr. Jan ton Brink. Levensstrijd, door Mario, beoordeeld door K. VARIA. Het Dubbellandsehap, Amerikaansdie humoreske naar Frank R. Stockton. MILITAIRE ZAKEN: Onze mobilisatie en de Duitsche cavalerie, door A. SCHAAKSPEL. ALLERLEI. HAN DEL. BEURSOVERZICHT, door E. B. TE HUUR. ADVERTENTIEN. De begrooting van Suriname voor 1887. De nieuwe Surinaamsche Gouverneur, onze bekende Oud-Minister Mr. H. J. Smidt, is op weg een populair man in de door hem bestuurde kolonie te worden. Het afzichtelijk spook, om met de Surinaamsche Commissie van rapporteurs voor de begrooting der kolonie te spreken dat de kolonie bij eiken stap toegrijnsde: siibsidi-everminderiny hoe dan ook, laat zich sedert de optreding van den. nieuwen landvoogd niet meer zien of hooren. De landvoogd zelf verklaart, dat, nu moet worden ingehaald wat vroeger ver zuimd werd, hij zich den schijn van een kost baar bestuur liever getroosten zal dan de verantwoordelijkheid voor een schijnbaar zuinig beheer. De bijdrage, uit 's Bijks schatkist die voor 1887 wordt gevraagd, is dan ook aanzienlijk hooger dan die, welke op de begroeting van 1886 voorkwam ; zij bedraagt f 307,088.05, d. i. f 115,010.43 meer dan voor 1886. Tot de bij de vaststelling der begrooting voor 1887 aangenomen voorstellen, behoort o. a. de samensmelting van eenige bijzondere scholen tot eene openbare gouveruementsschool, welke hervorming behalve voor een gebouw, geen geld zal kosten; de telegraphische verbinding van de kolonie met het Feuilleton. Elsa's Ideaal. »Zeer vriendelijk van u, mijnheer Gürtler, hartelijk dank," sprak mama. Elsa bekeek met kinderlijke vreugde de twee roode, gedrukte papiertjes, kaartjes voor de operavoorstelling van dien avond, waar mede mijnheer Gürtler, een goede bekende van de familie, de dames verrast had. Moeder en dochter waren voor eenige dagen uit hare woonplaats in de provincie naar de residentie gekomen, om daar eenigen tijd te vertoeven. Elsa was pas 17 jaar geworden en hare ouders hadden haar dit uitstapje, al jaren geleden, beloofd tot voltooiing harcr opvoeding'. Het trof nu ook zoo goed, dat mijnheer _ Gürtler, die zijne ambtelijke loop baan onder Elsa's vader was begonnen, de dames tot geleider kon strekken. Hij was reeds sedert eenigen tijd in de residentie en kon de dames met zijne ondervinding ter zijde staan. De moeder was voor een tien tal jaren reeds in de residentie geweest, maar de dochter kende al de heerlijkheden van de hoofdstad slechts uit de kranten. Mama, nog eene knappe, levenslustige vrouw, verheugde zich trouwens evenzeer als de dochter op de genoegens, die men zou smaken. Elsa was een weinig sentimenteel en gevoelde iets, dat naar eene huivering geleek, bij de gedachte aan de groote gebeurtenis, die zij als een keerpunt m haar leven beschouwde. Haar leven was tot nu toe zeer eenvoudig en eentonig geweest. Mijnheer Gürtler, haar oude bekende, was bij deze eerste ontmoeting verbaasd, ja, zelfs een weinig verlegen ge worden, toen hij Elsa, die hij als een klein meisje had verlaten, uu als eene groote dame wereldtelegraafnet, die gedurende 25 jaren f24,000 'sjaars zal kosten ; de aankoop en in richting van nieuwe lokalen voor de werkzaam heden der Koloniale Staten, het postkantoor.het ijkkantoor en verschillende bureelen en archie ven, waarvoor /'30,000 over 2 jaren verdeeld zal worden uitgegeven ; de stichting van een nieuwen vleugel aan het militair hospitaal, waarvoor in 2 jaar /' 44,000 moet worden besteed; de aanleg van een telephoonverbinding, op ?4500 geraamd; de verbetering van den aanvang van den weg van Paramaribo naar zee, voor ?1700, maar die in het geheel op ?45,000 geraamd wordt; een onderzoek naar de mogelijkheid van het maken eener com municatie tnsschen Coronie en andere ge deelten der kolonie, dat ?2500 zal kosten; de aanschaffing van een rivierstoomboot van f 50,000 en 3 stoombarkassen gezamenlijk van ? 20,000, welke uitgaven over 2 jaren zullen verdeeld worden. Men ziet het op allerlei gebied komt leven en beweging, nu de nieuwe Gouverneur, na zich in korten tijd op de hoogte van de za ken gesteld te hebben, de hand aan den ploeg slaat. De meeste dezer voorstellen verdienen toe juiching. De samensmelting der kleine bij zondere scholen iii een groote openbare gouvernementsschool, zal ongetwijfeld strekken tot verbetering van het onderwijs. Aan deze kleine scholen waar ook meer uitgebreid lager onderwijs wordt gegeven, gaat veel onderwijs kracht verloren. De hoofden der scho'o" moeten in de hoogere klassen nagenoeg alle vakken zelven onderwijzen, wegens gebrek aan betrouwbare hulp; zij geven voorname lijk les in de hoogere klassen, waar het kleinst aantal leerlingen zijn, maar moeten buiten dien ook aan de overige klassen hunne zorgen wijden. Aan de openbare school, waarin deze kleinere bijzondere scholen zullen worden saamgcsmolten, zal deze versnippering van krachten ophouden, terwijl de onderwijzers ook niet, zooals thans, afhankelijk zullen zijn van de ouders der schoolgaande kinderen, wier wenschen niet altijd met de belangen van liet onderwijs stroken. Toejuiching verdient eveneens de post van /' 24,000 's j aars, voor 25 achtereenvolgende terugzag. Hij kwam echfer spoedig tot do ontdekking, dat in die groote dame nog altijd de kleine Elsa van vroeger verborgen was. Zij was vrij lang geworden, maar haar ge zichtje was kinderlijk on rond gebleven on zij had nog dezelfde blauwe oogcn, hetzelfde lichtblonde haar, dezelfde schroomvallige hou ding als hot meisje van twaalf jaren. Ook mijnheer Gürtler zelf w'as eenigszins veran derd en volgons mama, in zijn voordcol. Hij had de manieren aangenomen van eeno groote stad en iets doftigs gekregen in zijne houding zooals mama beweerde. Elsa echter, die voel romans had gelezin, vond hem erg gewoon. '?Elsa heeft eigenlijk nog nooit eene opera gezien", ging mama, zich tot den heer Gürt ler wendende, voort. -Wol is waar geeft men bij ons ook opera's maar hoe? De Linda van Chamouuix, de Zampa, la Dame blanche on dergelijke. En dan de primitieve dccoratiën van een tooneel in de provincie! O, het zal een overweldigenden indruk op haar maken!" »Ik verheug er mij vreeselijk op!" riep nu ook Elsa met schitterende oogeu. Mijnheer Gürtler zag haar met welgevallen aan. »De rollen zijn zeer goed bezet," antwoordde hij. >Becker treedt op als Eohengrin." ?Werkelijk?" riep Elsa uit. De beroemde Becker?" >'Xu, ik hoor liever Eckemami," meende Gürtler, »maar die is op reis." Elsa was verrukt. Hoeveel had zij niet reeds in do kranten over dien Beeker, dien gevierdon zanger, gelezen. Hij was een van de beroemdste tenoren van zijnen tijd. Maar Eckemann nu ja, dien naam had zij wel eens gehoord Mijnheer Gürtler beloofde nog do dames tijdig af te zullen halen en naar het theater te geleiden. Mama was verrukt over zijne beleefdheid en ook Elsa prees hem. maar eenigszins verstrooid hare gedachten waren reeds bij -Lohengrin." Toen zij dien avond in een hunrrijtiiig met mijnheer Gürtler naar jaren ten behoeve van de verbinding van de kolonie met het wereldtelegraafnet. Ook de aankoop van nieuwe lokalen voor den publieken dienst schijnt gewenscht, wijl daardoor jaarlijks ? 3850 aan huur voor gebouwen zal worden bespaard. Het stichten van een nieuwen vleugel aan het militair hospitaal schijnt door den ver vallen toestand der bijgebouwen, waarvoor die vleugel in de plaats zal komen, niet te kunnen worden uitgesteld. Met den aanleg der telephoonverbinding mag men hopen, dat beter succes zal worden behaald dan het vorig jaar, toen dezelfde som, die nu weer aangevraagd wordt, ver loren ging, wijl de in de rivier Suriname gezonken draad niet bestand was tegen den daarin aanwezigen feilen stroom. De aanschaffing van de aangevraagde vaartuigen wordt in de aan de Koloniale Staten van Suriname ingediende Memorie van Toelichting overtuigend verdedigd op grond van de hooge kosten, die uit de huur van transportvaartuigen voortvloeien. Zoo werd in 'lYi jaar niet minder dan ? 27,082.66 aan huur betaald voor het stoombootje Hcur/i. Daarentegen schijnen de posten, uitgetrok ken voor de verbetering van den aanvang van den weg van Pariinaribo naar zee c-n voor een onderzoek naar de mogelijkheid van het maken eener communicatie tusseheii Coronie en andere gedeelten dor kolonie, stof tot bedenking met hot oog op de tock^pis' te geven. Wat, den wpg van Paramaribo naar zee betreft, bekend onder don naam van weg van Charlesberg, de aanleg van dozen in zijn geheel wordt geraamd op ? -15,000. Maar b'j de behandeling der begrooting in de Kolo niale Staten van Suriname gaf de voor dien weg uitgetrokken post tot lange discussen aanleiding. Vooral de hoer (.'arcau van Roscnvelt kwam tegen don post op. Hij noemde de uitvoering van het aan de Staten over gelegd plan horsenschimmig en practisch onuitvoerbaar. De kosten zouden veel moor zijn dan het Bestuur zich voorstelt ; zij /.ou den volgons hem wel ongeveer ,'- millioen bedragen. Met ;s tegen 4 stemmen werd do post door de Koloniale Siaien aangenomen. de opera roden, was het haar zonderling te moede. Door oen dor groole glazen (leuren betraden zij de marmeren vestibule, tiic met fresco's van do beroemdste schilders was ver sierd. Eindelijk hadden zij hunne 'plaatsen ingenomen. Mijnheer Gürtler was onvermoeid in het geven van ophelderingen over de fresco's en de bustes op het, groole scherm en langs do logos en vestigde de aandacht van de dames op enkele bekende personen, die de voorstelling met hunne icgenwoordigheid ver eerden. Mama was gelioei oor, maar Eisa zal drooniorig te luisteren. Haar hartje, klopte hoorbaar, toen onder de verrukkelijke ionen van de ouverture het scherm opging. Zij had een gevoel, alsof or iets bijzonders niet haar moest gebeuren. Met hartstochtelijke belang stelling zag zij do beide eerste scones afspe len, waarin het leven wordt bezongen van hare naamgcnoote. Zij beefde voor Elsa, toen de heraut met stontorsiem ten strijde opriep voor de aangeklaagde Elsa van Brabau!; over wier schuld of onschuld een gods oordeel zou beslissen. Reeds twee malen had de noodlottige roep (e vergeefs weerklonken; thans klonk hij voor de derde on 'aal-te maal. Daar komt bewoging onder hot volk en alles haast zich naar den oever van de zoo; langzaam nadert daar eene rousachtiirc zwaan. In de boot, die door hel dier wordt | voortgetrokken, staat een gewapende on ge harnaste ridder. Zijn harnas glinstert a's zilver, zijne golvende baron en baard zijn blond, zijne houding is tier on vol waardig heid, maar zijn oogopslag verraadt, een zacht gemoed. Met vasten tred stapt hij aan land en met, een vriendelijk handgebaar zendt hij de zwaan terug zacht, als bomelsclie mu ziek, klinkt zijne stom: ? Xun soi bedankt, niein lieber Schwnn '." De zwaan verdwijnt. Het volk is achleruitgestoven als zag hot eene boveiiaardsche verschijning. Elsa is op eene knie ' De ? 2500 bestemd voor een onderzoek naar de mogelijkheid van het maken eener communicatie tusschen Coronie en andere gedeelten der kolonie, zullen evenzeer, als het onderzoek resultaten oplevert, een staartje hebben. Natuurlijk zal deze uitgaaf dan gevolgd worden door een veel grootere, voor het maken van de communicatie zelve. In hot voorstel van don Gouverneur zelven wordt vermeld, dat de kosten voor het eigen lijke werk op de begroetingen van 1888 en volgende jaren zullen worden voorgedragen. Do voorgestelde post mag dus niet worden aangenomen dan onder uitd 'ukl voor waarde, dat men daardoor zich >v> \oor de toekomst verbindt ten aanzien v;. >.t makón dor communicatie zelve. Grootere plannen houden den Gouverneur voor de toekomst bozig. Hij ziet in het ver schiet den tijd, dat aan alle uitvoerrechten in de kolonie voor goed een eind zal komen, zoodat binnen een /oker tijdperk gcon sprake meer zijn zal van eenig, op een cultuurpro duct dor kolonie drukkend, uitgaand recht. vDic zijn arbeid, zijne energie, zijne kennis, zijn kapitaal voor eene onderneming in Suriname veil heeft," zegt de Gouverneur, «moet weten en verzekerd zijn, dat hij zonder andere kosten dan de onvermijdelijke', die uit nul uur! ijkn oorzaken voortkomen, het product zijnor onderneming op elke markt, ook op de wereldmarkt, zal kunnen brongen." Herziening van het samenstel dor belas tingen behoort eveneens tot hot programma va:i den Gouverneur. Dat op dit gebied nog wel iets kan tot siaml gebracht worden bliikt uit de nieuwe regeling <icr persoiieelc behir-ting, waarvan oen hoogere opbrengst van ? 3-5,000 wordt verwacht. In bet ver schiet worden nu gesteld eene nieuwe rege ling van den accijns op het binnenlandse1.! gedistilleerd en eene herziening van de regeling dor zegelbelasting. DL. toestand dor kolonie, is evenmin als dio in andere landen rooskleurig. De suiker o. a. hot voornaamste de-r Cultuur-producteu, dreiirt haar te ontvallen. Bekend is, dat hot uitvoerrecht op suiker en do nevenproducten suikerindustrie in Suriname ge-chorst is u redden! Terwijl zijn /.il voren rusting auwachtigcn glans verspreidt, staat iiij too verbleekt bij verschijning niet verblee d t, heven oofd nndden 011 het pracht van het keizerlijk hoi' den nimbus, die deze heerlijk omslraalt. Mocsr ;Ian Elsa < ken ''. Zelfs dor kleine in bet parket, staat een nu-t toonoel ; do eneden t op liet Elsa. daar ! angstzwe voorhoofd. ^. u hoeft El. -a hot vernomen: ,\Nio solist du mioli befragen. Noch \Vissei:s Sorge tragen \Vdicr ic!i kam dei- Faiirl !'" En in deemoedige houding doet zij de be lofte nimmer te zullen vragen van waar de ridder komt. En Elsa, die daar beneden tusschen hi-t. pubiiek zit, heeft geheel en al vergoten, dat zij zich in hot, theater bevindt. Haar geheele hart loeft snede. Zij twijfelt ook volstrekt niet meer, dat Elsa van Bra bant gered zal worden, want do zwancnridder zal voorzeker Telriünund met doen Mag in liet stof schiedde het ook. Telramund wa man, mot donk nen zwaardijten. En zoo ge H zij anders kunnen do De fiere ridder is immers gekomen om haar schoon , , ilikkcronde oogi-n 011 oen prachtige stem. maar de verrader", de met smaad bodokie tegenstander van don zwanenridder kan baar geen belang meer inboezemen, liet scherm was gevallen. Mijnheer Gürtler begon weder mei /ij n e uit leggingen, vertelde wie de schrijver was van de mixr en urine uit. noemde personen, die in de horloge ie verhalen had hij hot zoo , dal hij zich hot zweet van Let voor hoofd wischto. Mijn God ! Hoe is hot moge lijk !'' dacht Elsa, om bij zulk oer.e v<>oi;-telling ook nog te transpireeren !" Zij bedankte zelfs voor bet gebak, dat mijnheer Gnrtli-v haar liet aanbieden, hoe veel zij anders ook van eene zoetigheid hield. Haar hart was te vol. Zij vroeg en kroeg een glas water. Het scherm ging weer op. Elsa en de zwa nenridder waren verloofd. Hoe ontzacblijk gelukkig moest de vrouw zijn! Zou Elsa naar de opera, logd de verschillend zaten en bij al warm, dal hij