Historisch Archief 1877-1940
4
Ieder nommer bevat een Plaat.
DE AMSTEEDAMft
A'. 1S87
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr.
Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124.)
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam,
Keizersgracht 436.
Zondag 3 April.
Abonnement per 3 maanden f 1.?. fr. p. p. ? 1.15.
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.10.
Advertentiën van 1?5 regels f 1.10, elke regel meer . . . 0.20.
Reclames per regel , 0.40.
I N d O O D:
DE EERSTE KAMER. VAN OVER DE
?GRENZEN, door E. D. P\jzel. FEUILLE
TON : De Zevende, een Limburgsch
Herbergsvertelselke, {Slot), door Emile Seipgens. UIT
PARIJS, door A. B. KUNST EN LETTEREN:
Het Tooneel te Amsterdam, door Alb. Th.
Muziektaal Overzicht, door V. Berlioz' Requiem.
Proserpine. Madame Thénard in Félix
Meritis, door J. A. Bwks. Oud-Vaderlandsche
Kunst. Nos Poma Natamus", door Dr. Jan
ten Brink» Victor Hugo, Leconte de Lisle en
Dumas, door Scaramouche. Engelsche en
Fransche onsterfeajken, (Slot). VARIA. MILI
TAIRE ZAKEN: Voorziening in de behoefte aan
fourages TOOT het leger. SCHAAKSPEL.
Cet age est sans pitié, schets uit onzen tijd, door
P. J. B, ALLERLEI. RECLAMES.
HANDEL. BEÜRS-OVERZICHT. TE HUUR.
ADVERTENTIËN.
De Eerste Kamer.
De beïfenkelijke loop, dien de behandeling
?der (grondwetsherziening in de afgeloopen
week genomen heeft, waarbij de liberale
partij en de minister beiden om 't zeerst ge
toond hebben «Ikander niet te kunnen mis
sen, is oorzaak van veel gepraats en veel
geschrijfs .geweest.
'?", SK net bijzonder is men te weten gekomen
koe weinig hervormende kracht, zoowel bij
de Kamer als bij den minister ondersteld
mag worden.
Eene Grondwetsherziening toch, die de Eer
ste Kamer in overeenstemming behoorde te
brengen met een Tweede Kamer, wier samen
stelling eeli steeds duidelijker democratisch
karakter zal moeten vertoonen, zou in meer
dan n opzicht het heerschend stelsel hebben
moeten afbreken.
De Kamerleden zelven gevoelden dat. Zij
namen een amendement de Beaufort aan,
hetwelk de strekking had het plutocratisch
karakter der Eerste Kamer uit te wisschen.
De leden zouden niet langer gekozen worden
uit de hoogst aangeslagenen. Op dit nega
tief amendement zou een positief volgen,
dat Je verkiesbaarheid voor leden der Eerste
en vo«r die der TwjgdeKamer aan dezelfde
voorwaarden bond. o^clfmen weet het,hoe
zeer overtuigd van het wenschelijke van zulk
eene regeling, op Heemskerk's commando
haalde de Kamer, in casu de liberale partij,
bakzeil.Hervormende kracht is afwezig.Scheen
zij een oogenblik te bestaan, n slootje was
voldoende om den sterk gewaande in zijn
zwakheid ten toon te stellen.
Toch was het punt, waarover de strijd liep,
niet zonder beteekenis.
Kan men iets onredelijkers denken, dan
«en vermoeden van zeer gefortuneerd te zijn
Feuilleton.
De Zevende.
Een lAmburgsch Herbergsvertelselke
DOOK
(Slot).
Jean had onmiddellijk lont geroken en be
greep nu het zijne ervan. Hij zette het leukst
gezicht van de wereld, maar moest toch een
paar keer op de lippen bijten om niet te lachen.
»Dat is ook waar/' zei hij toen, »over vier
weken is het Vastenavond. En ik, die me al
dagen lang het hoofd heb gebroken, om iets
uit te prakkedenken voor 't Bal masqué!
Daar hebben we het! Jasses-Maroute wat
vind ik dat een aardig idee! De duivel
in persoon tusschen al de gemaskerden!
Dat is superbe, dat is subliem, This! Er
kan niets beters gevonden worden En
hoe hoog komt zoo'n costuum wel te staan.
This?....
"_»'tZal niet veel wezen, Heer! Het
stof is goedkoop, werk is er niet veel aan en
later kan u er nog een borstrok en een on
derbroek van dragen daar hebben de ande
ren 't ook voor bestemd "
«Precies, uitstekend, This! Zou je
zoo'n zevende pak vóór Vastenavond nog
kunnen klaar spelen?"
»Dat kan u aanstaanden Maandagavond
al van me hebben," antwoordde This opge
togen.
»Accoord," zei Jean, »de maat heb je,
zorg maar dat het goed past.... Maar
als grondslag aan te nemen voor de benoem
baarheid tot lid der Volksvertegenwoordiging?
Kan men van eene onzinniger bekrompen
heid blijk geven, dan gelegen is in het feit,
dat men zelfs de Provinciale Staten, «Is on
beteugeld kiescollege, niet rijp acht voor het
doen eener geschikte keuze? Is de lijst der
hoogstaangeslagenen als band voor de .Pro
vinciale Staten, niet tegelijker tijd het krach
tigst bewijs, dat onze minister
Grondwetherziener, slechts door den nood gedrongen het
kiesrecht ietwat zal uitbreiden? Een minis
ter die zelfs de Provinciale Staten niet ver
trouwt !
Toch zijn onze Kamerleden bereid, den
man »zijn zin" te geven. Als gij het zoo
wilt, seggen ze, nu dan zullen wij ook maar
doen als ware uw zin geen onzin. «Hoogst
aangeslagen, liefst dan met enkele katego
riën", 't is ons wel.
Dat men personen, die het algemeen be
lang moeten behartigen alleen uit bepaalde
klassen en kategoriën mag benoemen, kan
niet anders dan in strijd zijn met de demo
cratische beginselen, en moet ten gevolge
hebben, dat het algemeen belang in hoogste
instantie eenzijdig beoordeeld en behartigd
wordt.
De onbillijkheid er van springt in het oog.
Immers deze zelfde standen, klassen en kate
goriën, aan wie men de eindbeslissing over
de wetgeving en het bestuur des lands wil
toevertrouwen, hebben reeds ruimschoots hun
deel aan de samenstelling der Tweede Kamer.
En als nu onze liberalen, met Heemskerk,
standen tegenover standen gaan stellen en den
Minister toestaan de gefortuneerclen en
hooggeplaatsten als de eenig gerechtigden te blij
ven beschouwen om, ten slotte over alles
wat 's volks welzijn betreft uitspraak te doen*
dan blijft er van het liberalisme toch waar
lijk niet veel meer dan de naam over!
Doch er bestaat een punt van nog meer
gewicht. Men zou gemeend hebben dat
de Kamer die hervormen wilde, allereerst de
Prov. Staten als kieskollegie zou trachten
te onttroonen. Al ware het slechts omdat die
Staten, wier arbeid een zuiver administratieve
is, daardoor ook al weder veranderen in po
litieke colleges.
En deze politieke colleges zullen weldra tot
den bittersteu strijd aanleiding geven.
Een volksvertegenwoordiging moet zooveel
mogelijk de verschillende politieke partijen,
naar evenredigheid harer getalsterkte, in
zich opnemen.
Door de verkiezing voor de Tweede Ka
mer in enkelvoudige districten te doen plaats
hebben, tracht men dat doel te bereiken. Men
mond houden, kerel!.... zwijgen als een graf
anders zal de duivel, ik meen anders zal ik
je zelf halen! Want je begrijpt, als ik
als de satan zelf op 't Bal kom...."
Thiske gaf een teeken, dat hij begreep en
legde de vuist op den mond, om te toonen
dat hij zwijgen zou.
Eenige dagen later was het dorp vol van
allerlei spookgeschiedenissen en geestverschij
ningen, Cies van Camielietenhof had onder
de korte kar op de binnenplaats een weer
wolf zien zitten, die hem met gloeiende oogen
aankeek, doch toen hij zijn vader ging halen
en met dezen terugkeerde, was het monster
verdwenen.Willem van den smid was 's avonds
laat uit de stad teruggekeerd en had drie
duivels op den weg zien ronddansen, zoodat
hij 't op een loopen had gezet en geheel
buiten adem in de Pauw aangekomen.
Op Dennenhof was een doodsbeen uit den
schoorsteen gevallen en Frans van den kos
ter had 's avonds een vuurman met een paal
steen zien dragen. En zoo ging het voort,
toujours aan. Iedereen was er vol van, eenigen
lachten er om, maar de Burgemeester en de
koster geloofden het en de meesten met hen.
Jean kon geen avond meer in de Pauw ko
men, of er waren weer nieuwe geesten gezien.
In 'teerst haalde hij er de schouders over
op, maar later was 't, of ook hem de schrik
om 't hart was geslagen.
»'t Is gelukkig, Jean" zei Cies, »dat gij
niet aan heksen en- spoken gelooft, anders
zou je 's avonds wel bang worden op je een
zamen weg naar de stad ?...''
»Men zou er op 't eind wel aan gelooven
moeten" antwoordde Jean, »maar voor ik
alèvel zelf iets gezien heb "
»Wacht maar, jong!" kwam Dorus er
tusschen »as je den duivel ziet, is 't gewoon
lijk te laat..."
»Zoo bang zijn we ook niet!" riep de
suikerbakker. »En in geval van nood kan
mag vermoeden dat de meerderheid der hui
dige Kamer daarvoor gestemd is. Maar
welk beeld van de politieke overtuigingen der
nati£ zal de Eerste Kamer geven ?
Zkud-Holland b.v.,in enkelvoudige districten
vereêeld, zal misschien bijna evenveel liberale
als anti-liberale afgevaardigden naar de Tweede
Kamer zenden. Welnu voor de Eerste Ka
mer zal die provincie 10 leden afvaardigen,
allen liberaal; of allen anti-liberaal.
Zo» kan men een Tweede Kamer verkrij
gen, waarin de partijen in groote verschei
denheid, naar evenredigheid van het cijfer
h«nner kiezers, te zaraen zijn gebracht, ter
wijl een Eerste Kamer naast deze komt
te staan, waarin enkele partijen in het ge
heel niet vertegenwoordigd worden en zij, die
een minderheid in het land is, als meerder
heid zetelt.
sJs dit geen euvel, zeer nadeelig voor de
waardeering en de goede werking van het
parlementaire stelsel?
Niemand kan het ontkennen. En toch,
onze Kamerleden en onze ministers herzien
de Grondwet, hervormen naar het heet, zou
der op een zóó in 't oog vallend gebrek te
letten. Men moet schier denken dat men er
met opzet de oogen voor sluit. Zij, die
zwak genoeg zijn om toe te geven aan
Heemskerk's eisch] (dat de leden der Eerste
Kamer gekozen moeten worden uit de lijst
der hoogstaangeslagenen, met of zonder eenige
kategoriën van bevoorrechten, al te gader ver
trouwbare candidaten) hebben nog niet
eens den moed daartegenover tot voorwaarde
te stellen: maar dan moeten uit die lijsten,
niet de Provinciale Staten, doch de gewone
kiezers zelf een keus doen. Dit toch, meenen
w|j, zou rationeel zijn, en, wat niet weinig
e*£t; ten gevolge hebben, dat de beide Ka
mers onmogelijk als verschillende politieke
partijen tegenover elkander zullen komen
te staan.
Is het den liberalen niet in hoofdzaak te
doen om in schijn met Heemskerk iets te
verrichten wat op Grondwetsherziening ge
lijkt, willen zij inderdaad een beteren grond
slag voor de Eerste Kamer vinden, dan mogen
zij dit punt allerminst over 't hoofd zien.
Van over de Grenzen.
Sedert het begin dezer eeuw heeft de En
gelsche regeering zeven-en-tachtig maal de
gewone wet voor Ierland door eene
uitzonderingswet vervangen, doch nog nooit hebben
deze maatregelen een zoo hatelijk karakter
gedragen, als het thans door het ministerie
Salisbury ingediende ontwerp vertoont.
Zieik immers nog gauw genoeg een kruis slaan."
Intusschen kwam de vrouw van Thiske
Spee den volgenden Maandag naar de stad
om brood te halen en bracht Jeangske zijn
duivelscostuum. Deze tornde de kap er van
af, om ze apart in den zak te kunnen ste
ken, en zorgde voor een sterk hennepzeel
van een paar meter lengte, waarin hij een
flinken knoop of zeven legde. Aldus gewa
pend, met het Satanspakje onder zijn andere
kleeding aan het lijf, trok hij eiken avond
door Wielder naar Margratenhof, legde om
tien uur even in de Pauw aan, en was kwart
over elven, laatstens half twaalf weer thuis.
Nou kennen jelui allemaal den weg van
hier naar Wielder. Je gaat de Grendelpoort
uit, laat den steenoven van Piet Bartels aan
je rechterhand liggen en vervolgt dan maar
altijd den grintweg, langzaam den Kruisberg
op. Als je, zoo wat een half uur van de
stad op een zekere hoogte bent gekomen,
waar de weg weer tamelijk steil naar bene
den gaat, heb je links en rechts niets meer
dan dennenbosschen, tot aan de brug aan
den ingang van het dorp. Maar de weg
loopt nog een tweeden keer op en af, zoodat
je eigenlijk over twee heuvelruggen heen moet,
over den Kruisberg en over den Blauwkop,
met een niet al te breed dal er tusschen.
Maar wat jelui mogelijk niet weten, ten min
ste als je dien weg niet vaak in 't heetst van
den zomer door de brandende zon hebt af
gelegd, is, dat er bijna evenwijdig met den
grintweg, een voetpad door de dennen loopt.
Welnu, vastenavond was al lang achter
den rug, de maand Maart ging al ten einde
en de avonden begonnen al wat minder koud
te worden. In Wielder hadden zich in den
laatsten tijd geen duivels of spoken meer
vertoond en de geestverschijningen waren al
bijna zoo goed als vergeten. In de Pauw
had men zich eiken Zondagavond nog beter
vermaakt dan vroeger, men had geklonken
hier in korte trekken den hoofdinaoud van
het regeeringsvoorstel.
De «politierechters" worden gemachtigd om
getuigen onder eede teverhooren, al is er geen
beschuldiging tegen een bepaald persoon in
gebracht wegens het begaan van een duidelijk
omschreven misdrijf. Deze bepaling kwam,
ook reed» voor in Gladstones Grimes Aal vaa
1882. Nieuw is echter de afschaffing van de
rechtspraak door gezworenen voor een geheele
kategorie van misdrijven, zooals misdadige
samenspanningen, boycotten, oproer, hande
lingen m strijd met de zoogenaamde Wh
boywet, aanvallen op deurwaarders, gewelddadige
toeëigening van vreemde eigendommen en zelfs
aansporing tot een der bovengenoemde mis^
drijven. In dergelijke gevallen kan sommiere
jurisdictie worden uitgeoefend door eene uit twtee
«politierechters" bestaande rechtbank en door
deze kan dwangarbeid voor den tijd van
hoogstens zes maanden worden opgelegd. De
pers zal door geen nieuwe wetsbepalingen
worden getroffen: men meent zich voorloopig
te kunnen redden met de bestaande wetgeving,
die opruiing tot een der bovengenoemde mis
drijven door de drukpers strafbaar stelt.
Van groot belang is de bepaling, volgens
welke, op verlangen van den rijksadvokaat,
een proces, dat voor eene jury wordt gevoerd,
van de oorspronkelijk aangewezen plaats naar
eene andere kan worden overgebracht. Intus
schen kan tegen zulk een besluit deor den
beschuldigde protest worden aangeteekend.
Bijzonder grievend voor de Ieren is de bepa
ling, dat onder zekere omstandigheden de
behandeling van in Ierland gepleegde mis
drijven voor eene Engelsche jury zafkunnen
plaats hebben, al worden daarbij lersche
aclvokaten en getuigen als verdedigers
toege-laten, en de reiskosten van advokaten en
getuigen vergoed. De overbrenging van
het proces naar Engeland kan niet plaats
.hebben, wanneer er sprake is van hoog
verraad, landsverraad, oproer en oprui
ende taal, doch wel in gevallen van moord,
poging tot moord , brandsticht! ngj ern
stige mishandelingen en gewelddadig binnen
dringen van woningen. Het wetsontwerp
zal verder alleen van toepassing zijn op
die districten, welke door den onderko
ning bij proclamatie zullen worden aange
wezen. Mochten de in het ontwerp aan de
regeering verleende bevoegdheden niet vol
doende zijn, om haar in staat te stellen
tegen onwettige vereenigingen handelend
op te treden, dan blijft den onderkoning "
het recht voorbehouden om uit te maken,
dat men zich aan eene overtreding der
uitzonderingswet schuldig maakt, wanneer men
lid is van eene vereeniging, die aan
spoort tot misdrijven en gewelddadigheden,
tot intimidatie, tot verhindering van den be
hoorlijken loop der rechtspleging of tot
bemoeielijking van de handhaving van wet en
orde. Klaarblijkelijk is deze bepaling recht
streeks gericht tegen de nationale liga. Het
eenige tegenwicht tegen de willekeur van den
en gedronken, gezongen en kaart gespeeld
en Jean was met allerlei grappen en aardig
heden niet achter gebleven. Hij zelve dacht
al bijna niet m-ier aan de zonderlinge ge
schiedenis met het duivelscostuum bij Thiske
den kleermaker, ofschoon hij nog steeds uit
voorzorg het Satanspakje onder zijn ander
goed droeg, als hij des avonds naar zijn
mooie Mieke ging. Het zat tevens warm en
men wist nooit, hoe 't soms kon te pas komen.
Maar op een Vrijdagavond dat Jean, aan
niets anders denkend dan aan zijn mooi
meisje, tegen elf uur op de stad aan wan
delt hij was wat laat op Margratenhof ge
bleven en had in de Pauw maar staande
een glas bier gedronken, waar trouwens
geen christen ziel te vinden was daar
ziet hij, toen hij op den Blauwkop komt, iets
bewegen en ronddraaien op den Kruisberg
vlak tegenover hem. Jean blijft staan als een
paal in de schaduw der boomen en geeft zijn
oogen de kost over den langen grintweg, die
helder verlicht werd door den maneschijn en
als 't ware een groot vierkant gat sloeg in
de donkere dennen aan den overkant. Jean
tuurt en kijkt en warempel daar ziet hij
nu in de verte z«s duiveisgestalten door elkan
der dansen en allerlei grimassen maken.
»Wacht een beetje", dénkt onze Jean
»qaar moet ik bij wezen!" en met een wip is
hij in de dennen. Jas, vest en broek uitgooien,
de duivelskap met de roode horens opzetten
en het eindje touw met de zeven knoopen te
voorschijn halen is het werk van een oogen
blik. Als een haas gaat het langs het voetpad,
in weinige minuten bereikt hij den anderen
heuvel, smipt voorzichtig door de dennen den
anderen eenige passen voorbij, komt onge
merkt van achteren bij hen en voegt zich
dansend en springend bij de zes andere
duivels.
Wat de anderen deden deed Jean juist als
zij alles namaken, armen en beenen
be