Historisch Archief 1877-1940
No. 526
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
In Engeland wordt van teekenboek_en meer werk
gemaakt dan bij ons Onder toezicht van den
historieschilder E. J. Poynter, van de
RoyalAca<iemy wordt een serie van zulke boeken uitgegeven.
In den Cowrier de l'Art van 15 Juli wydt de
leer D. Franken te Parijs een artikel aan het
stedelgk museum te Haarlem.
Een van de beste medewerkers van de Gasette
des Beaux-Arts, RenéMénard, is overleden.
Denzelfden dag stierf Charles Clement die voor
de Journal fles Débats over kunst schreef.
Het auteurshonorarium van eene kroonprinse?.
Voor het groote werk Die
Oesterreichisch-ungarische Monarchie in Wort und Kld." onder hoofd
redactie van den kroonprins Rudolf van Oosten
rijk uitgegeven, zijn eènige kleine bijdragen ge
leverd dó<)r de echtgenoote van den redacteur,
prinses Stéphanie. Volgens het Berl. Tagbl."
wilde de -redactie aan deze ongewone medewerk
ster gaarne het gebruikelijk honorarium zoo als
aan de andere medewerkers uitbetalen. Op welke
wyze kan men dit echter eene kroonprinses doen
-toekomen?? Déedaetie vond een aardigen uit
weg. Op voorstel:van.den'regeeringsiaad v. Wei*
len werd,: haar het honorarium, in den vorm van
-een spaarboekje op den naam van haar dochtertje
de aartshertogin Elisabeth overhandigd. De kroon
prinses spheen hierdoor zeer aangenaam verrast
en beloofde haar eerste eigehverdiende geld zorg
vuldig voor hare dochter te bewaren.
Een hoogst zonderling ziekteverschijnsel werd
Woensdagavond in het Berlünsch geneeskundig
genootschap door professor Mendel, bekend door
.zijn behandeling van zenuwlijders, medegedeeld,
dat bij de aanwezige artsen de levendigste be
langstelling wekte. De pationt, een welgesteld
ambachtsman, verliest 's morgens met klokslag van
9 uur de. spraak en het gehoor en blijft doof-stom
tot den volgenden morgen 6 uur. Van 6?9 uur,
dus gedurende drie uren, hoort en spreekt hij
zooals elk gezond mensen. Deze ziekelijke aan
doening kreeg hij verleden jaar in de
paaschdagen ten gevolge van een aanval van epilepsie.
De eerste maal begon deze tijdelijke doofstom
heid 's avonds om 8 uur, daarna om 5 in den
namiddag, later om 3, toen om l uur en eindelijk
iu Juni 1886 om 9 uur 's morgens. Deze toestand
was echter steeds om 6 uur 's morgens geindigd.
dus langer dan een jaar is deze zieke van 6?9
uur een volkomen gezond mensch geweest die
aijn vijf zinnen geheel tot zijn gebruik had, de
overige 21 uren is hij doofstom.
Zijn geestvermogens hebben tot nogtoe niet ge ?
leden. De oorzaak van dit ziekteverschijnsel moet
volgens prof. Mendel niet gezocht worden in de
hersenen, zelfs niet in die gedeelten welke met
<le spraak en het gehoor in bijzonder verband
staan, maar in een tijdelijke verlamming der ge
leidende zenuwen. Bg dezen reeds zoo zonderlingen
toestand voegt zich nog een ander merkwaardig
verschijnsel. Zoodra men den patiënt op een be
paalde plaats van het-rechterliajiègewricht drukt,
krijgt hij krampachtige aandoeningen; drukt men
dan weder op een bepaalde plaats aan den
rechterbovenarm, 4an houden de krampen onmiddellijk
op. Professor Mendel nam tot verwondering der
aanwezenden en met hetzelfde gevolg hiervan
tweemaal de proef. Een verklaring van dit ver
schijnsel kon hij niet geven. Het geheele ziekte
verschijnsel noemde hjj hystero-epüepsio, wat bij
vrouwen menigmaal, bij mannen zeer zelden voor
komt. Een enkel geval is slechts bekend, dat
eenigszins met het bovengenoemden overeenkomt.
Ofschoon deze ziekte, zooals do meeste
zenuwziekten duister en onverklaarbaar is, hoopt
professor Mendel toch den man te genezen.
Do door den Paus geheiligde gouden roos, die
verleden jaar aan de koningin-regentes van Spanje
werd geschonken, kreeg dimaal mejuffrouw Caldwell
te Waddington in de Vereenigde Staten, die
1.500.000 dollars besteed had voor het oprichten
van een katholieke hoogeschool. Dit is de tweede
maal dat een ongekroond hoofd de gouden roos
ontvangt. De eerste keer werd zij aan de echtge
noote van generaal Sherman geschonken.
De Union Artistique te Parijs. Volgens den
Figaro zal de Club des Mirlitons" van de place
Vendóme, die hoofdzakelijk uit rijke kunstenaars
«n knnstvrienden bestaat, en jaarlijks een ten
toonstelling van de werken zijner leden in zijn
zalen opende, zich vereonigon mot den Csrcle
Imperial" van do rue Boissy d'Anglas, welks tuinen
op de Champs Elysées uitkomen. De vercenigde
clubs zullen den naam van Union artistique"
voeren.
Edouard Pailleron, de geestige schrijver van ,'Le
monde oül'on s'cnmiio", heeft een nieuw blijspel
.geschreven. Het heet Souri" en zal het volgend
speelseizoen in het Théatre Francais voor hot eerst
worden opgevoerd.
De Précm-feur vermeldt het overlijden van den
beroemden schilder Nicaise de Keyser. Hij word
in 1813 geboren en was een der voornaamste
Belgische historieschilders, die in den tijd toen
Antwerpen nog meer dan nu door Duitschc
schilders bezocht werd, veel invloed op de
Duitsche schilderkunst hooft geoefend. Zooals do
nog meer beroemde Gaillait was hij een voor
stander van het modern coloriet, dat behalve
te Parijs ook in Antwerpen werd gehuldigd en
later door de geheele wereld burgerrecht ver
kreeg. Onder de talrijke werken door hem nage
laten, bekleeden de versieringen van de trap
in het Antwerpsche. museum, een schilderij den
slag bij Woelingen voorstellend, alsook do
staalgravures Van Dijck afscheid nemend van Ilubens"
en De school van Raphaël'1 een voorname plaats.
De Keyser schilderde ook veel portretten van
vorstelijke personen en o. a. bezat hij do Pruisi
sche orde pour Ie mérite.
Het oordeel over zijn schilderstukken is tegen
woordig niet onvoorwaarwaardclijk gunstig. Ken
overdreven gebruik van trucs", zonder innerlijke
diepte van gedachten, wordt hem door sommigen
verweten, alsook een schitterend maar te gelikt
coloriet. Ofschoon deze aanmerkingen niet geheel
zonder grond zijn, zullen zij toch den roem van
den meester geen afbreuk doen. Hij was een der
groote voorgangers, die den een na den ander
langzamerhand ten grave zag dalen.
Een nieuw manuscript van Aristoteles is onlangs
ontdekt, volgens eene mededeeling in den
Parnassos" van den directeur van het gymnasium,
Constantinides uit Philippopel. De bezitter is de heer
Siankunes, die het met eènige andere in de nala
tenschap zijns vaders vond, en, ofschoon de waarde
er van hem onbekend was. het zorgvuldig bewaarde.
Het manuscript, op perkament geschreven, is 180
bladen groot en bevat de vier boeken Over den
hemel" de twee~ welke over Ontstaan en vergaan"
handelen en de drie boeken Over de ziel"; alles
geheel volledig. Het manuscript schijnt in do 13e
ol 14e eeuw door een monnik geschreven te zijn,
zooals de vrome opschriften onder de boeken doen
vermoeden; Het behelst vele nieuwe leeswijzen en
opvattingen, die gedeeltelijk goed zijn en de voor
keur boven de oudere verdienen.
Veertien dagen geleden heeft men het kruis
van de Pieterkerk te Weenen afgenomen om i
het opnieuw te vergulden. In den bal onder het f
kruis, die een meter doorsnede heeft, werden ver
scheidene oerkonden gevonden, die van groote
waarde zijn, daar een dezer oorkonden licht ver
spreidt over den architect der kerk. In den bal be
vonden zich twee groote koperen platen met
inschriften, benevens een looden bus een perkament
inhoudend en nog twee koperen bussen. De con
servator professor Alvi Hauser die het gevondene
onderzocht en de twee koperen platen ontcijferde,
waarvan de een betrekking heeft op het leggen
der eerste steen, de andere het eindigen van den
bouw in 1707 vermeldt, deed bij die gelegenheid
een zeer belangrijke ontdekking. Tot nu toe werd
Fischer v. Erlach voor de architect der Pieters
kerk gehouden. Deze naam is echter op de plaat,
welke al de namen van hen, die er aan hebben
medegewerkt, bevat niet te vinden, maar vermeld
dje van drie anderen r Francesco Martinello,
Francesco Janckl en Bernhard Oef tel. De latijnsche in
scriptie op de plaat vormt een chronogram, zoodat
de Latijnsche letters van elke rij het getal
zeventienhonderd zeven aanduiden. Dit chronogram
wordt 33 maal herhaald. Professor Hauser heeft
de inscripties in het Duitsch vertaald en tevens
voor het overdrukken van het origineel zorg ge
dragen.
Schaakspel.
No. 82.
Van G. L. DE BOER te Heerenveeïv*
Oorspronkelijk en zeer mooi!
ZWART.
2-zettigo Problemen.
'
Ka;..82 bis van 'S. te Amsterdam.
,Wit K?:g2. D. g5, T. a4 en 16, Pd c7 en c3,
: VS, P. e^'en f5 (9.
Zwart K. c'5. R. c4, PJ. fl, P. b6, cö(5 met
"No. 82 ter van P. K. Bakker te Wervershoef. (Tijd.
Wit K. d2. D. a5, R. d5 en h2, Pd. f4 (5.
r Zwart K d4, T. e5, P. c4 en c7. (4metK.d4.
No. 82 quater van H. J. den Hertog. Amsterdam.
Wit K. h5. D. g7, P. d3 en f2 (4 zwart K. f5,
P. OJG en hG. (3 met K. f5.
Wit begint in alïe deze problemen.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
Juist is opgelost door W. v. II. te Delft no. 79
met 7!)ter; Jan van F, en Julien R. beiden no. 80;
C. C. W. M, no. 79 met bis en ter en qnater,
idem H. J. d. H. en C. T. v. H. allen te Amster
dam, Flenugafed te Kaatsheuvel no. 80.
C. T. v. H. en Mei" te Amsterdam no. 80 met
bis, ter en quater, alsmede no. 81 met bis, ter
en 81 quater; in no. 81 moet bijgevoegd worden
een witte pion op hG ter vcrijdeling eener neven
oplossing. Voorts het getal stukken van wit in
plaats van 8 op cijfer f) te willen stellen. W. v.
H. te Delft no. 80 niet bis ter en quater.
_ ,
WIT.
Wit speelt voor en geeft in vijf zetten mat.
(Wit 6 en Zwart 4 stukken met K. c!5.)
OPLOSSING VAN SCHAAlCPROBLEEM No. 80
Van Geo J. Sïater te Bolton.
?Wit f7 g8!, f4 eG 1) 2 hG f7 f. mat., ft) i'7 g8, e7 ef>
1) * th vboven, f4 elders; 2 g8 (15 .mat. v.6) Idem. aG a5;
2) ' Idem, f5 eG; 2 g8 bh «at. " 7) klem, gG gS f;
3) Idem, f5 elders: 2 c3 ?- el mat.
4) Idem, e7 eG; 2 g8 f8 mat. ;'.
No. 80 bis van denzelfden. - '
l c3 bo, eG X «M; 5) 2 d4 X c4 f mat. 7) c.'i b3, 1)4 elders; 2 d4 d5 f mat.
5) Als boven, eG f6; G) 2 g5 e3 f mat. 8) Als boven, a5 speelt; 2 dG c4 f mat.
G) Idem, eG e7; 7) 2 g5 )< e 7 f mat. 9) Idem, c8 speelt; 2 dG f7 f mat.
7) Idem, bl cG; 8) 2 1)3 bó-fmat. 10) Idem, d3 d2; 2 b3 e3 f mat.
Bij l b7 hl faalt door eG X dG!
Bij l a7 b8 faalt door e5 X ('4, 2 dG b"> f. 08 X b5 geen mat.
No. 80 ter van H. en E. Bettmann.
l e2 c2, g5 g4 f 8) 2 f3 X f4 t mat; 11) c2 c2, hl f2 12) 2 f3 X f-1 t mat.
8) Als boven, f4 e5; 9) 2 f3 o3 ; 12) Als boven, cGofd7 dG; 2 c8 e7
9) Idem, f4 e3; 10) 2 f3 e2 ; 13) Idem, cGXc5; 2 c3 X c5
10) Idem, hG i'5; 11) 2 f3 g4 .. ; 14) Idem, __ Anders; 2 c.'i d3 .,
l e2 e3 faalt door f4 e5 en l b8 e5 door hG )( g5.
No. 80 quater van T. Taverner. Bij l zw. 1)3 l>2 volgt al v a3 mat.
l gl al, bl c5; 15) 2 hl e7 f mat; 17) gl al, a3 b5; 2 c7 a'>' f mat,
15) Als boven, l>4 a4; 10) 2 i'3 t'4 ; 18) Mem, a3 c4; 2 o5 - (13
19) Als boven, a3 Elders 2 hl?e7 ; 20) Idem, a5 a4; 2 al c3
Stand der Ge partij, gespeeld in bet Amorikaansche Tornooi van 1857. tnsscbcn Louis Paulsen (wit)
en Paul Morphy (zwart), va den 2()sten zet van wit.
Wit K. hl, T. dl on a2, D. aG, U cl, pions bl. <:3, d2, 12, C! en hl'. (11
Zwart K. g8, T. gG en e8, R. b6 en h.'!, pions a7, c7. cG. i'7, g7 en 117. (11
Zwart speelt voor eu geeft j
A.
hl - gl.
cl fl.
; 2 g7 f8 f mat,
'2 c3 bó f mat.
2 hG X f5 t mat^
l ha
2 g2
3 gG
4 g2
5 f 2
6 g2
X
^ t
"" t
g2l
x fa't
fl
K.
«i
mat.
fl
c2.
el.
mat.
Do twee eerste zetten door
1) Andere zetten kannen evenmin in zes zetten mxt
Morpby gedaan, is hem een mat in vier zetten ontsnapt. Het is opmerkelijk dat niemand der vele
beoordeelaars van M's partijen, in den aangegeven stand ontdekt heelt, (bit zwart op tweeerlei wijze
mat kon geven. Het mat a door Zukertort roods in 1,S!_!, bij hft naspelen der partij opgeteekcnd,
liet hij tijdens hot Weener Tornooi in 1882 aan Paulsen zien, die ? er zelf over verwonderd was. en
deelde het nu onlangs mede. naar aanleiding t&r. niode<b:eli:ig van dea Heer Bauar te Wcenen. die
mat B geVondcn heeft. Het, laatste is een zet lifflfer, maar oafcgeazoggoü.jk fraaier.
2) Eènige zet. Ook hier nog beeft Morphy hot mat ia vier zetten niet gezien, daar de drie eerste
zetten wcrkelyk gespeeld zijn.
DE KUS VOOR GEHEEL TYROL.
De Weener Neue Ffc'ic J'rcxx maakt in zijn
feuilleton melding van een voorval, dat tijdens de
laatste sclmttersl'eosten te Frankfort a. M. aldaar
plaats had en hoewel letterlijk waar, den indruk
eener dichterlijke idylle maakt.
Tot de Tyrolers cue aan het feest zouden deel
nemen, bevond zich onder de oud-schutters, dien
de eerste schuttersfeesten te Frankfort in 1862
hadden bijgewoond, een krachtige vijftiger met
snceuwwitton baard, dio vijf-en-twintig jaren ge
leden hun aanvoerder was en den eersten prijs
had gewonnen. Door do feestcommissie werd hem
in een gastvrije familie een verblijf aangewezen.
De persoonlijkheid van de vrouw des 1)ui/es
herinnerde hem elk oogenblik aan zijn eigen
vroeg gestorven echtgenoot en ook zijn jongen,
zijn André, zou juist den leeftijd van den oudsten
zoon hebben bereikt, ware hij zijn moeder niet
sedert lang in het graf gevolgd. Hij achtte liet
bijna onvergefelijk van zithzelven dat hij zijn
beide jongste kinderen onder de hoede eener
gouvernante had achtergelaten, om een feest te
komen bijwonen, waaraan zijn tegenwoordigheid
toch geen luister kon bij/cttea.
Zijn gastheer en gastvrouw vonden het volko
men mitii'irlijk. dat hun logéna den
vennoeienden spoorwegrit rust beóoeiue; zij zagen zelfs van
hun voorgenomen liozoek aan het feestterrein at'
om ziel! na bet souper nog een nar met hom te
kannen bezig houden. Het gesprek liep natuur
lijk over het scualtcrsfcesf van vijfentwintig jaren
geleden on ton slofte kwam ook nog do kus
voor geheel Tyrol" ter sprake, die oen der
feestjonkvrouweu liij het scheiden eon vertrekkenden
Tyroler had medogogevcn. De bewuste jonge dame
bad, volgens de bewering van den heer des hui
zes sedert diea tijd veel trearigs beleefd dat bij
het vroeger beeldschoone meisje zichtbare sporen
bad Rcatergebilea. Zijn vrouw wist zelfs te ver
tellen dat /ij door haar geestdrift voor het land
der Alpen een goede partij was niisgcloopon, het
geen haar man lachende onzin" noemde, daar
een kus, voor een geheele neraameling krijgsvolk
bestemd, waarlijk geen doodzonde was.
De morgen van den feestelijke» optocht was
aangebroken, maar-onze jubileum-schutter welde
zich niet geneigd dien bif te wonen. Ver vaahet
feestgewoel zoekt h\j een zoo eenzaam mogeln'ke
wandelplaats op. Juist had hij pp een bank plaats
genomen, toen hij in de nabijheid de stemmen
van eènige kinderen vernam die onder het scha
duwrijk geboomte aan b«t raketten ware». Plot
seling vloog door een onhandigen slag: een der
raketballen over de struiken en kwam op dan
hoed van den schutter terecht. Een halve minuut
later vertoonde zich een blonde krullebol tusschen
de struiken om den verloren bal te zoeken; niet
weinig verschrikt daar een vreemden man te zien
zitten, wilde hij het gauw op een loopen zetten,
toen deze hem vriendelijk riep en wenkte naderbij
te komen.
En antwoord op de vragen door den vreemden
tot hem gericht, zeide het kind zijn voornamen
en liet zich door hem op zijn - knie tillen, bij
welke gelegenheid hy met verbazing en bewon
dering zijn oogen op de hanenveder en het
Edelweiss vestigde waarmede de sehuttershoed versierd
was. De vreemde heer had daar zooveel plezier
in dat hij een der witte sterren van zijn hoed
losmaakte en die den kleine in de handjes gaf.
Deze echter zou niet veel genoegen van het
gescheak beleven, want nauwelijks was hij blijde
weggehuppeld, of hij keerde weder om met een
bedrukt gezichtje de bloem terug te geven.
De jongen kan de waarde van deze bloem niet
beseffen, hij zou ze slechts vernielen", klonk de
stem eener eenvoudig gekleede dame, vermoedelijk
de gouvernante der kinderen, die het knaapje
gevolgd was. Bedank mijnheer voor zijn goed
heid, Albert, en vraag hem excuus, wij gij hem
gestoord hebt."
Die stoornis was mij zeer welkom, en het
Edelwoiss mag de kleine gerust behouden ; bij ons
is die bloem zoo zeldzaam niet."
In Tyrol?"
Ja, daar behoor ik thuis. Ik heb mij laten
overhalen aan de schuttersfeesten deel te nemen,
doch daar ik geen vriend van drukten en feeste
lijkheden ben, heb ik hier de eenzaamheid gezocht."
Den optocht hadt gij toch moeten bijwonen;
deze zal prachtig zijn, en zoo iets krijgt men
zelden te zien."
Als gij er zoo over denkt, verwondert het mij
u hier aan te treffen."
Daar is een goede reden voor: mijn kleine
neefjes hier zijn pas ziek geweest: al die drukte
zou hen dus te veel opwinden, daarom ben ik
liever met hen hierheen gaan wandelen. De op
offering is ook niet groot, want vijfentwintig jaren
geleden heb ik een dergelijk feest bijgewoond."
De schutter, die opgestaan was en langzaam
naast de dame voortwandeldc, zag haar eenigs
zins verrast aan. Het verbaasde hem, haar zoo
openhartig over haar leeftijd te hooren spreken,
iets wat gewoonlijk niet in den aard van vrou
wen ligt. Zijn gezellin was wel is waar de eerste
jeugd lang voorbij, maar zij had zich toch gorust
voor goed in de twintig kunnen uitgeven. Daar
aan scheen zij echter volstrekt geen gewicht te
hechten.
Mijn broeder," vervolgde zij, beweert altijd
dat de tijd voor schutters- en turnfeesten voorbij
is, daar zij alle politieke beteckenis verloren
hebben. Ik heb niets geen verstand van politiek
en kan dus over die qnaestic niet meepraten,
maar mij dunkt, dat hot toch niet goed is de
herhaling van dergelijke feesten tegen fe gaan.
De zoo vurig gewenschte eenheid van Duitschland
is een voldongen feit, dat is waar. maar overigens
zijn de tijden zoo ernstig, dat men den lieden
wel eens een zoodanig feest mag gunnen. Boven
dien kan het geen kwaad wanneer ook in vredes
tijd het bewustzijn der eenheid van Noord en
Zuid algemeen verstrekt wordt. Ik spreek uit
ondervinding; do geestdrift die mij in het jaar
18G2 bezielde, hield mij later bij het uitbarsten
van don brocdcrkrijg voortdurend staande, want
ik kon nimmer gelooven dat Duitschers elkander
werkelijk zouden kunnen haten."
Ook ik ben in dat voorval, waarvan gij spreekt,
betrokken geweest", merkte de Tyroler aan, en
zijn hoed oplichtende liet hij er op volgen: Mijn
naam is Hocbgruber uit Sonsbrück".
liet gelaat van zijn gezellin werd met een blos
overtogen, doch slechts voor een oogenblik; toen
hief zij lachend het hoofd op. Mijn naam is
Anna Freihotl'; dus zijn wij oude kennissen".
Waart gij dan . . . ."
De destijds zeventienjarigefeestjonkvrouw, die
u den kus voor gehool Tyrol modegaf. HeJon,
nu er vijfentwintig ja-ren vorloopen zijn. kunnen
wij vrij on onbevangen over dit voorval uit onze
jeugd praten".
Deze woorden klonken inderdaad zoo natuurlijk
en eenvoudig, dat Hocbgruber, dio zich na de
mededeeling zijner gastvrouw over bot lot van
bet meisje ernstig bezorgd bad gemaakt, zich
geheel verlicht voelde; bet was alsof' hem een
steen van het hart viel. Hij verhaalde nu boe het
hem sedert dien tijd gegaan was. en luisterde met
belangstelling toen zijn gezellin hem in korte
trekken baar eigen geschiedenis mededeelde, een
dood eenvoudige geschiedenis zooals honderddui
zenden die doorleven. Haar vader was vroeg ge
storven ; bet scboono maar onbemiddelde meisje
bad echter den man harcr keuze niet ge\ ouden
en moest zich das gelukkig rekenen in bet buis
baars broeders een onderkomen te vinden. Wt'l
is waar heerschtc daar geen overvloed, doch haar
werd steeds de gelegenheid geboden zich nuttig
te maken en overigens had zij altijd goeden moed
gebonden.
Intusschen was bet middag geworden, zoodat
bet voor Mejuffrouw Freihotï' tijd werd met de
kinderen naar de stad terug te koeren; ook do
schutter moest na op hot scbiettcrrciu aanwezig
zijn. Nog een ciadweegs gingen zij ie zanieu.
Alvorens afscheid te nemen vroeg hij haar of zij
hem zijn toenmalige vermetelheid, nm <p don
openbaren weg haar om een kus te vragen, ver
geven bad. Zij antwoordde lachend d,it er van
vergeving niet eens sprake kon zijn; waaneer
iemand zich iets te verwijten had, was zij zelve
het: maar zoo vor had z'j nooit gedacht, dai-ir haar
jeugdige geestdrift en do tegenwoordigheid van
haar vader, die er Irj sio:id. a'les verklaarde eu