No. 532 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. i v ? 4;en. Voor de voorstellingen van Wagner'a Valkyrie is het orkest een halven meter diep beneden de vroegere plaats gebracht, maar deze plaats is voor .het effect der gewone opera's nadeelig. Men zal nu den vloer van het orkest beweegbaar maken, zoodat men hem door hydraulische kracht binnen weinige oogenblikken 3öcentimeter hooger of lager kan brengen. Wanneer er nu van Wagner wordt gespeeld, of andere op moderne wyze georchestreerde opera's,zal de vloer nedergelaten worden, om het evenwicht tusschen instrumenten en stemmen te herstellen; voor de worken van het oude repertoire zal het niveau hot vroegere zijn. Wij vestigen de aandacht onzer lezers op de advertentie, voorkomende in dit nummer, waarin ?de opening der bijzondere Handelsschool onder de ?directie van den heer J. A. Dirk", leeraar bij het Middelbaar Onderwijs, wordt aangekondigd. Het programma is zoodanig ingericht dat vooral op de practische voorbereiding voor den Handel klem wordt gelegd. Aan het onderwijs in de talen worden niet minder dan zestien wekelijksche les uren besteed, terwijl voor handelsrekenen, boek houden en schoonschrijven geven uren 's weeks ?beschikbaar zijn. De omschrijving van het onderwijs in de vreemde talen toont aan, dat aan de spreekoefeningen veel beteekenis werdt gegeven en dat de leerlingen op de hoogte worden gesteld van de handelstermino logie en bij hun schriftelyken. arbeid vertalingen, opstellen, brieven enz. alle over handelsonderwerpen hebben te bewerken. De opening der bigondere Handelschool op ló Sept. a.s., door velen met belangstelling vernomen, legt een gunstig getuigenis af van den practischen blik van den stichter en zal. we willen het gaarne hopen, eene uitnemende Voorbereidingsschool blijken van hen, die zich op den handel gaan toeleggen. Een der beroemdste orgelcomponisten, prof. D. H Volckmar, is de vorige week overleden. Hij ?was in 1812 te Gersfeld geboren, werd reeds in 1846 wegens zijn onderzoekingen op het gebied der kerkelijke muziek door de philosophische fa culteit te Marburg tot doctor honoris causa be noemd, en weldra in de geheele muzikale wereld gewaardeerd. De Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Toonkunst, benoemde hem tot lid van ver dienste". In 1868 werd hij muziekdirecteur en hoogleeraar in aan de koninklijke Academia di St. Cecilia te Rome. later kwam hij weder naar Duitschland. Zijne compositiën voor orgel zijn ruim zeshonderd in getal; Volckmar's werken onderscheiden zich door volkomen beheersching van de muzikale vormen, rijkdom van melodie en meesterlijke behandeling der motieven. DE ARMENISCHE KERK EN GEMEENTE. (Ingezonden.) Geachte Redacteur! Nadat ik het artikel gewijd aan de Arme nische Kerk en Gemeente, voorkomende in uw geëerd weekblad gelezen had, begaf ik mij terstond naar de buurt waar het gebouw van de Armenisclie Kerk (thans school-locaal van de R.C. vereeniging tot weldadigheid) zich hemelwaarts verheft. Het volgende is een let terlijke vertaling van het opschrift van den steen beneden het gebeeldhouwd Lam Gods aangebracht: «Herbouwd in 't Armenische jaar 1198, deze voorpport plus de opgang en de drie onder en drie boven-lichten, op kosten van den die naar dezer kerk van den Heiligen Geest, Johannes Vardapet 1) zoon van Minas van Amazia, in het löe jaar van zijn bediening ter gedachtenisse van hemzelveii en zijne overle dene oude_rs". De bruine deur in het voorportaal draagt het volgende opschrift: » Deze deur is verbouwd A.D.1749, met ver hooging- en verbreeding van het voorhuis, beleggen van wanden en vloer met marmeren platen en prachtig pleisteren van het gewelf met bloemwerk, op kosten van den Djoelfaiet, 2) Arakiel, zoon van Paulo van Arakelentz, ter gedachtenis van hemzelven, zijn overledene vader Paulo en zijne levende moeder Valida." De/e twee opschriften, eenigste overblijfse len die ik vinden kon van de toemnaals bloeiende Armenische gemeente van Amster dam, zijn nog in zeer gaven toestand. Den geachten schrijver van bovenvermeld artikel dank zeggende voor den belangwekkender! ar beid, vereenigen wij ons van harte met de slotregelen van zijn artikel van 23 Augustus, en roepen met hem : »Mogen zij ten eeuwigen dage op hunne plaats blijven staan ter her innering aan eene Oostersche Christen-ge meente, die, door den handel hier geboren, met Amsterdam de nog niet teruggekeerde gulden dagen van bloei van scheepvaart en handel, heeft doorleefd." Ik neem tevens deze gelegenheid waar, mijn opregten dank aan de Vrome Zusters van de R. C. Vereeniging tot weldadigheid, eerbiedig aan te bieden, voor de welwillendheid en be reidwilligheid waarmede ze mijne nieuwsgie righeid trachtten te bevredigen. EEN ARMÊXIER. 1) Vardapet = monnik. 2) Djoelfa ~ Armenischo wijkinIspahan,Porzië. REISBRIEVEN. Berlijn, Aug. 1887. I. Waarde Redacteur, Ik zou u uit do Keizersstad schrijven (ik be doel niet, als van ouds Weenen, maar Herlijn, dat tienmaal meer Keizersch is dan eenige stad ter wereld) en ik heb eenige dagen gewacht om den eersten indruk te laten uitwerken en met vele Berlijners te spreken en mij geheel op de hoogte te stellen van de weinige zaken, waarover ik u schrijven zal. Dat Berlijn een groote stad is, dat er gegeten en gedronken wordt en dergelijke belangrijke zaken, die de meeste schrijvers van reizen" op geven, om daarbij hunne dierbare persoonlijk heden een mooi figuur te laten maken, meld ik u verder niet. 't Is inderdaad niet dom van mij geweest, Hol land uit te zoeken, om er geboren te worden, och mijne landgenooten zijn over 't algemeen zoo kwaad niet en als ik in een achterafhoek van Frankrijk, stel Quimper Corentin geboren was, zou wellicht niemand mij de eer hebben aange daan nota van mijn existentie te nemen. In allen gevalle stond ik dan deze week niet gedrukt in de Amsterdammer fin naast het Lidmaatschap van de 2de Kamer of eene erfenis van negen ton, is dat toch de grootste zaligheid, die ik mij kan denken. Van Holland gesproken. Ik zei: Goddank, ein delijk!" toen ik hier aankwam; want ik heb een hotel, dat volkomen hollanderfrei is en dat is geen kleinigheid. Het Berliner Fremdenblatt, dat ik eiken morgen op mijn ontbijttafel vind, be drukt met den naam van het hotel en het bijdruksel Eigenthum des Gastes" heeft voor de eeuwigheid opgeteekend, dat ik op dit oogenblik Berlijn (waar letterlijk niemand meer is, noch Berlijner noch vreemdeling) met mijne tegen woordigheid opluister en tevens, dat in 't hotel naast mij drie Hollandsche families logeeren, waarvan eene mij welkom kon zijn: ik heb ze hooren praten, maar wachtte niet. De Hollander is op reis erg vervelend, hij maakt aanmerking op alles wat hij in 't hotel vindt, zijn laatste hotel is altijd tienmaal beter dan 't tegenwoor dige, hij vertelt u zijn geschiedenis, klaagt over afzetterij en giert tegen ieder, dien hij zijn reis plan afperst mooie reis". In Duitschland wordt men bovendien vervolgd met hun afschuwelijk Duitsch, dat maakt 't ondoenlijk om den Rijn langs tegaan, want daar meent ieder Duitsch te kennen, omdat elke kellner er Hollandsch ver staat. Enfin hollanderfrei is 't hotel, dat met de beste en grootste Engelsche kan wedijveren. Ik verklap niet waar 't ligt, elk jaar zal ik onder belofte van geheimhouding aan n mijner vrien den, die naar Berlijn gaat en niet op de kleintjes behoeft te passen", vertellen, waar hij hier veilig is van landgenooten. Het laatste spoor van Holland zag ik te Hannover, waar in 't Hotel Royal het N. v. d. D. in de leeszaal lag, trouwens 't was zilverschoon en blijkbaar niet gelezen (de Hollander leest niet op reis, hij weet nauwelijks dat er een leeszaal be staat,) hier waren minstens een dozijn Hol landers. De heer Tctterode zal met mij betreuren, dat we de bordjes missen, die hier overal prijken Verein gegen Hausl/ettelei, waarmede men de bedelaars van de deur houdt en waarvoor men de kas ondersteunt van de vereeniging, die inderdaad de armen helpt (zooals Liefdadigheid naar Ver mogen" bij ons. Er wordt in Pruisen in de steden weinig of niet gebedeld; maar het verbod staat dan ook boven een ontelbaar aantal deuren, even als dat tegen venten (?haussieren") met allerlei goed, waarmede men ons vervolgt (lucifers, zeep, band, postpapier). Maar het is waar, ik zou over Berlijn schrijven! Helmers en zijn tijdgenooten spraken van den trotschen Brit" en den wuften Gal", ze ver warden Petersburg met Kamschatka en bewon derden alleen zichzelf. We zijn nog niet veel wijzer geworden.De goode smaak komt uit Parijs en alles wat groot is uit Engeland en Amerika en ... Amsterdam is een wereldstad! Ziedaar de drie groote dwalingen mijner zeer geachte landgenooten. Breng de wereldstaters" uit Amsterdam even naar Unter den Linden" en zeg ziedaar een wereldstad" en ze zullen moeten erkennen, dat Amsterdam er geen is Daar staat in geestcnschrift op elk dor reuzenwoningen geschreven: Wij doen niets in't klein!" Het kleinste der groote gebouwen is veel te groot voor eenige stad van Nederland, zelfs voor. . . Amsterdam. Do Kriegsacadomie met prachtigen gevel en hot Physiologisch Instituut er vlak tegenover, staan bij dergelijke inrichtingen in de meeste landen alleen! De Militaire Academie te Breda zou zelve met groot verlof gaan, als ze dit gebouw zien kon. De reusachtige straten, de eindelooze afwisse ling van trammen en omnibussen (die niet ophou den dan aan de halten) dat geeft een denkbeeld van Londen, maar liet karakter van Berlijn is.... dat het geen karakter hoeft. Hier lijkt 't op Parijs, daar op Brussel, daar op Londen, nooit vertoont het iets eigens, iets zeltstandigs. De Königliche Markt" met de andere overdekte markten doen voor geen MarchéCouvert" te Brussel en met don onderbouw voor geen Halles Centrales" te Parijs onder, zoomin als do Stadtbahn, de Metropolitan of do Underground te Londen. Gij ziet, ik ben een Hollander, die lui kunnen nu eenmaal niet laten, hun bereisdheid te luchten. Maar wat geen van die steden op de markt heeft, dat is de militaire orde en discipline, die alle geschreeuw belet, alle voorwerpen op hun plaats laat blijven en onverbiddelijk regelt, waar men uit of ingaat. Do appelen en de komkommers, de geplukte kippen en de stukken ossevleesch ze staan of liggen alle in 't gelid, met den standaard van 't regiment in den vorm van een naambordje van den verkooper boven zich: als de keizer hier verscheen, zouden ze zich in postuur stellen en aanslaan. Er is hier in stoffelijkcn zin eeno eindelooze afwisseling, maar overigens is er maar nne geestesuiting verschriftsmassig"- Ik heb hier bijna geen honden gezien en dat komt alleen, omdat er nog geen reglement bestaat, dat bepaalt hoe en wan neer ze blaften zullen. Heel Berlijn is eene groote kaserno, of beter nog eene internationale tentoonstelling van reus achtige kaserncs, want bijna elk huis is een doolhof van gangen en portalen on hier in het hotel staan bordjes langs do gangen, gelijk daar buiten langs de straten, opdat men niet vcrdwale. Maar er staan ook bordjes met bevelschriften van allerlei aard 1. door welke deur men het hotel moet in en uitgaan; 2 waar en wanneer men eiken dag moet afrekenen; 3. dat men niet luid mag spreken of met deuren slaan, enz. en dat voor 9 Mark, zegge, met een miniminaal koersverschil f ó.40 voor n kamer (met inbegrip alleen van licht en bediening^ op de tweede verdieping. Wat hier gereglementeerd is en hoe dat alles werkt, vertel ik u later. Schaakspel. No. 88. Van G. L. DE BOER te Heerenveen. ZWAKT. INGEZONDEN OPLOSSINGEN. Juist opgelost door C. T. v. H. no. 86' met bis, ter, quater en eindspel, alsmede no. 87 met A, B C en D met alle varianten' Door C. C. W. M. no. 86 met bis, ter, quater en eindspel, alsmede no. 87 met bis, ter, quater en quinter; beiden te Amsterdam. W. v. H. te Delft no. 86 met bis, ter, quater en eindspel oud-redacteur van Sissa. C. C. W. M. te A. wordt beleefd verzocht zijn adres te willen opgeven? Nog juiste oplossingen ontvangen van H. J. d. H. te Amsterdam no. 87 met bis, ter, quater en quinter; van F. A. .s te Rotterdam no. 86 met bis en quater alsmede 87 A, B en C W. v. H. te Delft no. 87 met A, B, C. BRIEFWISSELING. F. A. Ts. te Rotterdam. Woensdags is de uiterste termijn. N.B. Herziening der verbetering van no. 81. In plaats van witten pion h6 waardoor C. C. W. M. een andere oplossing gegeven heeft, moet die pion op h4 en een zwarten pion op b5 geplaatst worden. abcdefg h WIT. Wit speelt voor en geeft in vier zetten mat. (Wit 4 en Zwart 3 stukken met K. e5). OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 86 Zelfmat van H. W. Cornelis te Breda. l c3 dl, hó h4; 2 c2 el, d2 X el Pd. 1) 3 D. f3 f, Pd. X f3 mat. 2 Als boven, d2 X el R. ; 3 el X f2 t mat. Neemt zwart bij den tweeden zet D. of T. dan zet hij wit dadelijk mat. No. 86 bis van Nemo te Breda l K. d3!, K. c5 1) 2 d2 - e4 f mat. 3) l Als voren, anders; 2 f8 X e7 f mat. l , K. e5; 2) 2 d2 c4 f 2 , K. c7;3) 2 f8 d8 f No 86 ter van L. N. de Jong te Utrecht l c7 d7, e8 X <17; 2 b5 dB f; 2 K. onv. 3 c5 X d7 of a3 b2 f mat. N o. 8öquater van II. J. den Hertog te Amsterdam l f 7 fB ; 2 d7 d4 f, K. onv. 3 d4 g7 of hó X g4 t mat. l f7 f8 ; 2 có 06 f, onversch. 3 d7 X eó of e7 f mat. l anders; 2 b8 d6 f, K. 3 D. of R. f mat. l bl e4! do X o4 f; 2 f3 e3, K. d5; a7 d7 f mat. Eindspel van den oud-red, van Sissa l f4 _ fö, e3 gl; a) 2 g5 - g2, R. e3; b) 3 f3 _ fl f, R. gl; 4 g2 X h2 f mat. a) , e3 12; 2 g5 g2 f2 gl; 3 f3 g3 ! R. speelt; 4 g2 X h2 t b) , 2 als boven, gl f2 ; 3 g2 X f2, No. 88 bis van Dr. C. J. Cornelis te Rotterdam Wit K. g6, D. d3, T. dl en el, Pd. e5, pion c6. (6 s t. Zwart K. 08, T. cS en pions c7, e6 en g7. (8 met K. e8. Wit geeft in drie zetten mat. No. 88 ter van A. G. Olland te Utrecht: Wit K. f l, D. gl, T. d3, Pd. a4 en c4, R. f7, pions c3 en g4. (8. Zwart K. e4, T. a6, 11. a7, pions a5, f4, h3 en g6 (7 met K. e4. Wit geeft in twee zetten mat. No. 88 quater van D. N. do Jong te Utrecht. (U. D. Wit K. c2, D. el, R. a6 en f8, Pd. c8, pion d3 (6. Zwart K. d4, Pd. a4 en h3, R. hl, piou f7 (5 met K. d4. Wit geeft in drie zetten mat. No. 88 quinqs. van Kapitein Campbell te Lucknow, Eng. Indië. Wit K. aö, Pd. cöen d4, R. g5 en e8, D. h8, T. dl en fl, pion b3 (9. Zwart K. d6, T. d7 en f6, R. d8, pions c7, c6, e6 (7 met K. d6. Wit geeft in twee zetten mat. In aiie deze problemen heeft wit de voorzet. K. gl ; 4 f2 f l t Pd. b6, R. d8, Een fraaie partij beiderzijds met veel beleid en scherpzinnigheid gespeeld in het Volkeren Tornooi te Frankfurt a/M., l Augs. 1887. Niet aangenomen Konings Gambiet. A. Fritze (wit.) J. H. Blackburne (zwart.) C2 e4 l c7 e">. al - el 17 g8 h8(l f2 f4 2 f8?có. el e3(2 18 g7 go. o-l f3 3 d7 d6. f3 hö19 a5 bö(3 f l c4 4 g8 f6. f4 X g-"' (4 20 f6 X g'r>\,l C3 5 b8 c6. e3 - f 3 21 f8 X f 3. d2 d3 6 c8 g4. f l X f3 22 d7 e5. c4 bö7 f6 d7. f3 fó 23 eó g6. b5 X cö8 b7 X «-'6. hó h6(5 24 d8 e7(6 h2 h,'ï9 g4 X f;i- S3 h5 a5 c(> C-X7 dl X f3 10 a8 b8- f5 f6 '2(i c5 X d4. c3 e2 11 e5 X f4. f6 e6(8 27 d4 X c3f. d3 d4 12 có l>6. gl h2(9 28g6 Ii4(10 cl X f4 13 1)6?afr'r. h6 f of! 29 h8 g8(ll C2 c3 14 b8Xl>2. e6Xe7(1230b2X g2fo _ o 15 o o. h2 hl 31 g2 gif. e2 g3 16 f7 f6. hl h2 32 gl g2f. Remise door voortd. j. (1) Zwart, de bedoeling van Wit radende, be reidt zich voor op het vangen van den Raadsheer. (2) Of het prijsgeven van een stuk hier ge rechtvaardigd is, betwijfelen wij. (3) Waarom zwart den R. niet neemt, is ons niet duidelijk; de zijne liep groot gevaar daar hij na 19.. g.r>Xf4, P nieuw twee stukken be dreigde. (4) Nu is do opoffering voor wit gunstiger, daar hij een mooie open lijn voor zijn T. verkrijgt. (ó) Do schijnbaar beslissende combinatie: 24 f5 f7, d8 gH'tb., 2ó f7 (17, gevolgd door h5 h6 en g.'S hó of f 5, zou wit in het nadeel gebracht hebben door 2ó .... c2 X g2f en 26 .... g2 X g;'. of "(> f 4 t k en d! als wit den T neemt. (6) Xn moest fó f7 voorkomen worden. (7) Deze zet getuigt van diep inzicht in de positie; liet is de eenige die zwart kan redden. (8) Ook wit geeft blijk dat hij allesbehalve opper vlakkig te werk gaat. Menigeen zou hot Pd. met den T. genomen, maar . . . verloren hebben, b.v. ! 27. f G X g6, (U X c3f. 28. gl f2 't b, bö(14, 29. g(; 06, e7 f7,30. hó f6,1>2 b8en wint. (9) Op 28 . . gl hl, wint o,3 c2; op 28 . . gl?fl, 1>2 f2f, 29 f l el, c3?c2. (10) Zeer mooi! Als wit de D neemt, wordt hij in 3 zetten mat; 29.. e6 X e7, b2Xg2f> 30. h2 hl, g2 elf, 31. hl b.2, h4 f3f mat. (11) Zwart mocht de D niet nemen, wegens 30. eöe8f en volg, zet mat. Leer om leer! (12) Wit heeft niet beter. Op 30 f 6 X c3 zou kunnen volgen b2 X g2f, 31, h2 hl, g2 gif, 32 hl - b.2, h4 f3f, 33. c3 X f3, e7 X e6 en moet winnen. Raadsheer spel gespoeld door corresponden tie tusschen E. Douwes Dekker (Multatuli) en Dr. H. C. Muller, in 1886. Wit (E. I). D.) Zwart (H. C. M.) 02 e4. l e7 eó. f3 c4. 2 g8 f6. d2 (13. 3 d7 do. e4 X dn. .4 f6 X do. gl 13. ó b8 c6. h2 h3. 6 f8 có. e4 X do. 7 d8 X do. c2 c4. 8 do d6. bl c3. c3 bó. a2 a3. bó X c7f. b2 b4. al a2. a2 d2. cl b2. o o fl cl. b2 X d4. f3 X <14. K. gl fl. K. f l c2. K. e2 - i'3. g2 - g3. f3 e3. e;5 X d3. (13 c3. (14 f3. 9 K) 11 12 13 14 ló 10 17 18 19 20 21 22 23 24 20 26 27 28 c8 fó. d6 d7. a7 aö. d7 X c7 có a7. a8 d8 o o cöd4 a7 b8 eó e4 (18 X d4 c7 h2 t h2 hl f e4 X d3 f hl h2 fó X Ii3 h2 g2 f8 (18 b7 bó opgegeven (* *) De diepe denker geeft blijk, dat hij in het denkspel bij uitnemendheid zich niet genoeg ge oefend had om ook daarin uit te munten. Er is van weerszijde zwak gespeeld, de laatste zet van wit is zeer goed. VOOR HONDERD JAAR (September 1787), door F. A. Buis. I. De eerste dagen van grasmaand 1747 werden te Amsterdam gekenmerkt door ecne bijzondere levendigheid; vooral 's avonds was hot druk on woelig op do straten en niet het minst op den Dam vóór het raadhuis, waar ecu dichte volksmenigte stond opeen gebakt. Niemand behoefde zich in de oorzaak van die samenscholing te vergissen. Luide werd overal de verheffing van Willem Karel Hendrik (den zoon van Jan Willem Friso, die aan den Moer dijk verdronk) tot Stadhouder en Kapitein Ge neraal en admiraal van de Unie besproken. Den 2ó April had Vore don eersten stoot gegeven tot de volksbeweging, die ten doel had om weer een prins van Oranje aan het hoofd der Republiek te stellen, de overige steden van Zeeland waren al dadelijk gevolgd hier en daar niet zonder heftige tooneelen tus schen de staatsgezinden en de Oranjemannen; den