Historisch Archief 1877-1940
JKJS^DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
JTO?»». ontving hem in de raadzaal, met
streneön blik en gefronste wenkbrauwen. Een echt
kunstenaar", zeide het raadslid, behoorde nooit
?weder tegen wet en orde in verzet te komen".
Hebt u nuj anders niets te zeggen, dan heb
ik de eer..." zeide Lortzing gekrenkt. Niet
zoo voorbarig, jongmensch, ik heb ook namens
de «weering nog eenige woorden tot n te richten."
^En die zy'n?" Gy' hebt "vier en twintig
uur arrest; dat zal uwe beschouwingen een weinig
^verzachten."
Twee dagen later werd Der retsende Student
weef opgevoerd. Lortzing bed zy'ne straf onder
gaan; een overvolle zaal wachtte in spanning het
oogenblik af, om te zien of Lortzing de verboden
coupletten zou herhalen. Het oogenblik kwam,
het orkest speelde de inleiding; Lortzing geeft
dóór mimiek te kennen, dat hy niet zingen mag
«n verlaat het tooneel. Het publiek roept en stampt,
om hem weer te doen verschynen; de studenten
in het parterre maken een helsch geweld. Dee
moed en bescheidenheid," zeide Lortzing toen
met een blik op de bestuursloge, verbieden ray,
n te danken, zooals ik wel zou wenschen." Hy
werd er niet minder om toegejuicht.
Hét Museum te Antwerpen heeft onlangs voor
hoogén prijs vier schilderyen van den eersten
rang gekocht, van Rembrandt, Van Dy'ck, Jordaans
«n Frans Hals en vroeger reeds twee landschap
pen -van Jacob Ruysdael en een Hobbema. Nu
heeft in de Brusselsche Nation een man van hét
vak trachten te bewijzen, dat alle zeven onecht
.ajjn. Men is zeer nieuwsgierig er naar, hoe de
? commissie zich zal verdedigen.
Reeds in Shakespeares tyd bestond de
tooneel' censuur. Delius geeft in zijn Shakespeare-studiën
daaromtrent eenige bewyzen. De koninkly'ke
.?meester van vermakelijkheden" zag de stukken
na en wees aan wat geschrapt moest worden.
.Zoo is in Bichard II de scène van het afzetten
voor het parlement niet mogen gespeeld worded.
Het afzetten van een koning door een parlement
was een gevaarlijke zaak om te vertoonen. In
Hamlet werd de toespeling op het onmatig drin
ken der Denen geschrapt, toen de koning van
Denemarken te Londen was, want deze koning
was een bekend drinker en men kon de plaats als
eene toespeling beschouwen. In den Koopman van
Venetiëmoest Portia, in plaats van zich vroolyk
te maken over den Schotschen heer", over den
.?anderen heer" spreken, sedert er met Jacobus
een Schot op den troon zat. Maar over het ge
heel was de censuur zeer vry'gevig; het kwam
niet bij haar op, te verbieden dat de tragicus de
ondeugden of misdaden van 'skonings voorvade
ren ten tooneele bracht.
Van Pailleron's comédie La Sowis is een uit
gaaf verschenen; de schrijver heeft ze doen
voorafgaan van eene allerliefste opdracht aan
Mademoiselle X. Zij luidt:
,De cette snnple et tendve et chaste comédie
Voos tea l'héroïne, et je vous la dédie.
C'est un roman d'amour qui se passéentre nous,
Un rêve plein de vous, mais ignoréde vous,
Car j'sA si bien cachéce que j'ai voulu taire,
fut mon oeuvre au grand jour gardera son m
t, même en la voyant, vous ne saurez jamais
Que c'est vous dont je parle, et que je vous aimaia."
De violist Joachim heeft de waarheid onder
vonden van von TScheffels woorden: das ist im
Leben hasslich eingerichtet, dass bei den Rosen
gleich die Domen steh'n!" Op zijn laatste
kunstreis, die van het meer van Genève tot de
kust der Noordzee reikt, overtrof zijn succes . l
bet overige en verraste hem zelf.
Ryk aan eer en goud keerde hij naar Berlijn
terug; maar de doorn was een verlamde vinger.
Joachim is genoodzaakt geweest lessen en con
certen tydelyk te staken, hy komt r u naar Am
sterdam om te trachten zijn vinger door Dr.
Mezger te doen herstellen.
Naar aanleiding van dit bericht in de Duitsche
bladen, heeft Joachim een rectificatie doen ver
schijnen, waarin hij zegt, dat het geen verlam
ming is, maar eene pijnlijke aandoening aan den
vierden vinger van de linkerhand; hij zal op l
Januari nog in het Gewandhaus-concert te Leipzig
optreden, dan eenige weken naar Amsterdam
onder Dehandeling van Dr. Mezger komen, en den
31 Januari te Berlijn zijn werkzaamheden her
vatten.
Te Keulen verschijnen de Erinnerungen aus
langer Künstlerzeit, van Carl Formes, een boek
ryk aan stof voor de geschiedenis van het tooneel
en vol komische voorvallen. Formes heeft de
halve wereld doorreisd, en had overal avonturen;
ook de oude bewonderaars van den beroemden
bassist zullen er met belangstelling kennis" mede
maken.
De beide laatste doelen van A. W. Kinglake's
beroemd werk over den Krim-oorlog, The Invasion
of the Crimea, zijn te Londen bij Blackwood &
Sons verschenen, /ij overtreffen iedoren roman in
levendigheid van voorstelling en bevatten een schat
van spannende en treffende incidenten. De zwak
heid van karakter van Pelissier, de vastberaden
heid van Canrobe'-t. de fijne tact van Lord Raglan
en de kleingeestige bemoeizucht van Napoleon III
worden in dit werk in een helder daglicht gesteld.
De schrijver heeft steeds de voltooiing van dit
werk beschouwd als zijne levenstaak en naar
men beweert met de uitgave van de beide
laatste deelen gedraald, uit bijgeloovige vrees, dat
hy daardoor het einde van zijn leven zou verhaasten.
Den 9den dezer herdacht de Shakespeare-kenner
en econoom dr. Gustav Rümelin, den dag waarop
hij, vijftig jaar geleden, tot doctor in do
philosophie werd gepromoveerd. Eenige regelen ter
kenschetsing van dezen geleerde mogen hier plaats
vinden.
Zijn eerste optreden, waarvan melding verdient
te worden gemaakt, was in de politiek. Hij was
.amelyk in 1848 lid der Nationale Vergadering
Frankfort, waarin hij tot de weinige Schwaben
hoorde, die vóór een erfelijk Duitsch
keizer'p stemden. En deze politieke gezindheid
bleef hem bezielen tot op den huidigen dag;
eene ovatie toch big gelegenheid van bovenge
noemd feest wees hy van de hand op grond van
de ziekte van den kroonprins. In 1856 werd hy
directeur van het ministerie van eeredienst in
Wurtemberg en moest als zoodanig een met
Rome gesloten concordaat voor de Standen"
verdedigen, maar hij zag zich genoodzaakt af te
treden wegens de verwerping van dat staatsstuk.
Later werd door zynen opvolger Golthen de inhoud
daarvan is eene wet overgebracht, waartegen
natuurUjk niet dezelfde bezwaren bestonden. Rüme
lin kwam vervolgens aan het hoofd van het bureau
van statistiek en van dien tijd dagteekent althans
voor het publiek zijne wetenschappelijke werk
zaamheid.
Hy' verrijkte de litteratuur eensdeels met
talryke, zich door eene zekere nuchterheid van geest
kenmerkende geschriften over statistiek en bevol
kingsleer, terwy'l hy' zich anderdeels door letter
kundigen arbeid onderscheidde, waarvan de oor
spronkelijk in het Morgenblatt verschenen
Shakespeare-studien eines Realisten" de meeste bekend
heid erlangden. Met de benaming van Realist
op zich toe te passen, duidde hy' zy'ne reeds door
ons genoemde geestesrichting aan, voorliefde
namely'k voor de studie der werkelijkheid. Maar die '
voorliefde is bij hem op een gelukkige wyze met
wysgeerigen aanleg verbonden, welke combinatie
naar ons oordeel een weldadigen indruk maken
moet op lezers, die gaarne tot denken worden
uitgenoodigd en niet te veel boeken gelezen hebben
om aan die uitnoodiging gevolg te geven. Zijne
Reden und Aufsatze" de eerste academische
feestredenen, de laatste essays zyn dan ook
proeven zoowel van Fransche helderheid als van
Duitsche degely'kheid. Als kanselier der
Tubingsche Hoogeschool is Rümelin óók lid van de kamer
van afgevaardigden. Wy lezen, dat hy daar weinig
spreekt, maar als hy het woord neemt is hetgeen
hy zegt steeds belangrijk, dank zij die zelfstan
digheid en ry'pheid van geest welke ook in deze
betrekking aan zijn oordeel een zekeren adel
verleenen.
Het Kerstnummer van de Portefeuille is ver
schenen. Het is voor deze Nederlandsche uitgave,
die zoo fraai bewerkt is, en zooveel goeds bevat, i
jammer, dat zij zoo laat komt; de exemplaren
van Paris-Noël, Figaro Illustré, en de Kerstnum- !
mers der Engelsche en Duitsche tijdschriften
overstroomen reeds ons land. Het nummer is versierd
met eene goede ets, Schuilhoekje spelen, door
Wilh. Steelink naar Van Neuhuis, en 65
illustratiën, waarvan eenige naar andere binnen- en
buitenlandsche tijdschriften, maar een groot aantal
door Wilh. Steelink, Alfaro, Braakensiek, Wit-,
kamp Jr. en Jan van Essen, voor dit nummer
vervaardigd zy'n. Vele zijn uitmuntend geslaagd,
het minst de zincographische portretten. Aan
muziek bevat het nummer composities van Nicolaï,
J. A. Houck en Hora Adema: aan bellettrie o. a.
bijdragen van Mevr. van Werthreene, Jack. T.'
Grein, Fiore della Neve, Melati van Java, F. S.
Scheurleer, Ed. Johs. Bok, N. van Harpen, Agatha,
Fabi_ës, Jan Holland, Johan Gram, Pol. de Mont,
Virginie Loveling, Smit Kleine, en den redacteur
Taco H. de Beer. De samenstelling van het geheel
maakt het tot een welgevallig Kerstgeschenk^
litteratuur en kunst zijn er beide goed in ver-^
tegenwoordigd en de firma Spin zorgde voor een
nette afwerking.
De baryton Maurel diende dezer tegen dagen de
directeuren van het Scala-theater te Milaan een
eisch tot schadevergoeding a 8550 franks in.
Maurel zou driemaal als lago in Verdi's Otello
hebben moeten optreden; deze opvoeringen hadden
echter geen voortgang door de plotselinge onge
steldheid van den tenor Tamagno, die de titelrol
te vervullen had. De rechtbank te Milaan oor
deelde de directeuren Corti en Piontelli niet aan
sprakelijk en veroordeelde Maurel in de kosten
a 150 francs.
Maar de Gaulois bericht, werkt Alphonse Daudet
aan een nieuwen roman L'immortel, dat de leden
der Fransche academie belachelijk maakt en zeker
in de kringen der onsterfelijken" veel sensatie
zal maken. Daudet moest zeker reeds lang lid
der Académie geweest zijn, maar de opvoering
van zijn Les JRois en Exil heeft hem hij het zeer
reactionnaire, monarchale lichaam in ongenade
doen vallen.
P^en Italiaansch restaurant in London wordt
aldus beschreven. Do bedienende kcllner roept aan
de spreekbuis;
Una voce poco fa Macaroni!"
Een stem antwoordt: Batti, batti, zoo meteen!"
Er verschijnt door de lift een schotol. liet is
echter de bedoelde niet. De kellner roept:
Di taleamorche dirsi macaroni besteld?''
Ik dacht la donna mobile brood niet
Gorgonzola!"
Lascia ch'io piango geen quaestie van!"
Stride la vampa, zet hem er maar weer in!"
Eén oogenblik later:
Di tanti palpiti, komt het haast:"'
Voi che sapete, heb wat geduld !"
De goedige bezoekers vinden dan aan hun
schotel een Italiaanschen geur.
Het verhaal doet denken aan een ander omtrent
een muziekverslaggever, die over een Zwcedsch
concert zou schrijven.
Maar ik ben er niet geweest!"
Och, dat doet er niet toe, je schrijft maar!"
Heb je een progromraa voor me V"
Neen, maar het waren toch enkel
Zwecdsche namen, die geen mcnsch verstaat."'
Nu dan maar."
En de verslaggever schreef, dat alles uitmuntend
was geweest; vooral het duet Utan svafvfil och
fosfor" had hem bijzonder voldaan. Een Trio van
Jonköping was minder zuiver uitgevoerd; maar
de heerlijke serenade Tiinda endast mot ladans
plan" zou in ieders herinnering blijven. Eenige
vlekjes in de voordracht van paraflinerade"
moest men over het hoofd zien om den onberis
pelijke vertolking van Tandstickor". Het was
voor iemand die, als verslaggever, de Zweed sche
muziek in haar eigen land bestudeerd had, een
genotvolle avond geweest, en men kon aan den
talentvolle gasten een tot weerziens, utan svafvel!"
toeroepen.
Schaakspel.
Eerste
No. 104.
van James Rijner te Leeds.
- -- te
ZWART.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
Het Schaakraadsel is juist opgelost door W.
H. te Delft, H. J. den H. en C. C. W^M., JT
en C. T. v. H. allen te Amsterdam.
H.- J. den H. heeft ook goed opgelost No.
met bis ter en quater, de Boersprobleem met bls»\
Door Henri No. 102 met bis en A. B. en O
No. 103 de Boer met bis. ter (in Hofmaan out-.
breekt een Witte pion.)
C. C. W. M No. 103 met bis en ter en ff.
Hofmann, allen te Amsterdam.
BRIEFWISSELING.
H. J. d. H en C. C. W. M. te A. In Schouten!
probleem moet de pion op f 5 staan niet op f <4.
Henri uwe opmerking is juist. Een pion is er
uit gevallen.
Schuster wit pion f 5. Het is ons niet mogelijk
op de proef toelichtingen te geven.
W. v. H. te Delft juist opgelost No. 100 quater
en 102 bis. en ter. F. A. T. te Rotterdam No..
93 en No. 103 bis en ter. Mei", te Amsterdam,
No. 102 met bis. ter en A en B en C, alsmede,
No. 103 met bis. en ter.
d
WIT.
Wit speelt voor en geeft in drie zetten mat.
(Wit 7 en Zwart 9 'stukken met K. e6).
OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 102.
van R. Blümel te Schlegel.
l D e3! b6 X e3; 2 d2 X e3 f, K b5; 3 c2 d4 t mat.
l als boven, K b5; 2 e3 e5 f, bö, c6 of 5; 3 d7 b8 of e5 c5 t mat.
l it } _ b6?d4, 2 e3 X d4, onverschillig; 3 D zet mat.
, anders; 2 e3 c5 f, K c5; 3 e5 X c5 X mat. Bij
andertegen. spel eerder mat.
No. 102 bis van J. Berger te Graz. l hl fl! c4 dé; 2f3 d3 f, d4 e5,3f2 £4raat.
l als boven, c4 b4 of 5; 2 fl bl f, K onv.;
3 f3 e4 of a8 t na*.
l , e6 e5, 2 fl bl f, onv.; D zet mat
No. 102 ter Geo Slater Ih 8 - f6! d6 d5; 2 f6 X f2, d4 X d3; 3 f2 c5 f mat.
(f) Bij ander tegenspel volgt 3 e2 c2 f mat. 2. Idem, K X d3; 3 e2 e3 f mat. (t)
of l h8 16, c3 X d3; 2 f6, f3 f, d3 c4; 3 f3 b3 X mat. Bij l h8 f6, c3 c*.
volgt 2 e2 c2 f, c4 d5 en 3 f6 f5 X mat. Oplossing van No. 99 bis:
Mackenzie. l h3 e6, a5 X b4; 2 e6 el f, b4 c4; 3 el e4 f mat.
Dit probleem is in l; als boven, c5 X b4; 2 e6 b6 - -j-, a7 X b6; 3 b8 a8 t mat.
ons Exemplaar goed l , c5 c4; 2 b2 c3, onv.; D of T zet mat. ^
afgedrukt. Bij ander tegenspel volgt in twee zetten mat.
Schaakraadsel van Hartogh Heijs van Zouteveen.
Voor den 40sten zet van wit stond zijn T op c7 en de D van zwart op c4. In dien stand
speelt wit, in plaats van 40 c7 X c4; c7 d7 f mat. Zwart in plaats van 39 d2 c»
d2 cl f mat. '
No. 104 bis. Van Samuel Loyd. Zér mooi! Wit K hl, D c4, Pd f8, pion f7. (4 Zwart
R al, pions g4, g7 en h7 (5 met K h8. Wit begint en geeft in drie zetten mat.
Vergolg toelichting No. 101.
(b) als 2 b5 b4 |, 3 a3 X H a5 a4, 4 d4 d5 f, c6 b5,
c6 d6, 5 b4 bf>! en wint als 2.... a4 a5, 3 c3 b4 en wint.
(c) als 4.... b5 b4, 5 a3 X b4 f, a5 X b4, 6 d3 c2, c5 bö,
8 e5 e6 en wint.
als 4.... a5 a4, 5 d3 - c3, b5 b4 f- 6 a3 X b4 |, c5 b5, 7 e4 e5 en wint.
(d) als 5.... a5 a4, 6 e4 e5 f, d6 d7, 7 d4 c3 en wint.
als 5.. ?. b5 - b4, 6 a3 X H a5 a4, 7 b4 b5! en wint.
(e) als 8.... .,b5 b4 f, 9 a3 X H a5 a4, 10 b4 b5 f en wint.
^ als 8... ?"a5 a4, 9 c3 b4 en wint.
(f) als 10 b5 b4, zie noot e.
a5 a4, 11 d4 c3, b5 b4 f, 12 c3 X b4, b6 b5, 13 b4 a5 en wint.
5 e4 e5; of: 4...
7 e4 eö, b5 55
als 10.
Bij l d2 e3 houdt zwart door l
c5 d4, remise.
Bij l e4 e5, door l c5 d5,
d5 e6, 5 d3 e4, b5 b4, 6 a3 X
b5 b4, 2 a3 X b4, c5 X b4; of 2 a3 a4»
d5, 4 c2 (13,
d3
d3 d4, d5 e6, 3 d2 c2, e6
, a5 a4!
Bij 3 e4 e5 f, door 3 ---- dG d5, en verder als in het laatste voorbeeld.
Bij 8 d4 d3, door 8. ... a5 a4, 9 d3 c3, c6 - d7, 10 c3 b4, d7 c6; of .9
d4, b5 b4, 10 a3 X b4, b6 bol
Allerlei.
Ook in het koninklijk paleis te Madrid maakt
men zich voor het Kerstfeest gereed; er is eene
groote zaal gevuld met vergulde noten en appels,
met warme kleedingstukken en speelgoed. De
Koning heeft het alles zelf zoo beschikt; zij zal
op Duitsche manier kerstboomen in de werkhuizen
en opvoedingsgestichten laten plaatsen. Voor
iederen boom worden de giften in een afzonder
lijke mand gelegd, met een opschrift voorzien en
eerst den 25sten naar de plaats hunner bestem
ming gebracht.
De kleine prinses van Asturic heeft zich zeer
veel moeite gegeven voor deze geschenken; de
infantes hebben uit eigen beweging een groot deel
van haar speelgoed gebracht; zij zeiden: We
zijn er heel netjes op geweest, men kan er nog
zeer goed mee spelen en geven wij het gaarne aan
do kinderen."
De Keizerin van Oostenrijk hoeft den
St-Nicolaasavond laten vieren in het gezin van den Kroon
prins. Een St. Nicolaas met bisschopsmijtcr, tab
baard en langen mantel kwam binnen, vruog naar
het prinsesje on onderzocht of zij wel goed haar
gebedjes opüeiile on goed Hongaarsch leerde: hot
prinsesje antwoordde met bevende stem en
belootdo alles nog beter te zullen doen dan voorheen,
en werd toon met cadeautjes beloond. Du gewezen
min had voor Santa Claus" gespoeld.
Te St. Potersburg is do tourmire verboden, niet
echter vanwege de politie, maar door een fabrikant
dio opmerkte dat de arbeidsters daarin allerlei
voorwerpen binnen- en buiten- smokkelden. De
Nou-osti gebruikt dit verbod als tekst om een
algomeenc belasting op de tournure aan te radon.
Aan het ambt van feitelijk president van den
Amerikaanschen Senaat, hetzij dit door den pre
sident, don vice-presiclent of oen tijdelijk voorzitter
bekleed wordt wolk laatste vaak gebeurd
is liet gebnuk van een eigen kamer in het
Kapitool te Washington verbonden. Deze kamer boet
de vice-prosidentskamer en hot is gewoonte, dat
de vertrekkende vice-prcsident, uit do uiterst
elegant ingerichte kamer, hot kostbare
schoorsteongarnituur, den haard met al zijn toebchooren,
mag meeeemen. Ook de voorgaande vice-prosident,
Sherman, deed dit en weder is er een buitenge
woon fraaie en kostbare verwarmingsinrichting
aangebracht,welke de nieuwe vice-president,
ngalls, reeds met begeerigen blik beschouwt en die
j hij met zorg laat probeeren.
Bij den stam der Senecka-Indianen heerscht
een zeer poëtisch gebruik. Wanneer een meisje
sterft, vangen zij een jongen vogel en houden hen»
zoolang opgesloten, tot hij begint te zingen. Dan
plaatsen zij de kooi op het graf der doode, be
lasten den vogel met kussen, groeten en teedere
woordjes aan het adres der doode, en openen dan
de deur van zijne gevangenis om hem vry te
laten. Wanneer nu de vogel hoog in de lucht"
verdwijnt, meenen zij, dat hij de vleugels niet
eer laat rusten, de oogen niet eer sluit, dan na
in het land der geesten aangekomen te zijn, en
er al de grooton, kussen en vriendelijke bood
schappen te hebben gebracht, die men hem heeft
opgedragen.
In de buurt van Sassari op het eiland Sardinië,
in de Kerk San Giovanni, werd op 5 Decemker
een eeuwenoude vendetta, een der bekende
familieveeten, afgezworen. Aan de zeer indrukwek
kende plechtigheid namen alle autoriteiten deel,
de prefect, de burgemeester van Sassari, de ge
deputeerden der provincie, de majoor der
karabiniers, de rector der universiteit, de leden van
den gemeenteraad de advokaten, officieren, kun
stenaars, arbeidersgilden met hun banieren, de
bisschop van Nuoro, de carabinieri en amazonen,
en eene groote menigte volks. De optocht was
talrijk en schilderachtig; de krachtige jonge man
non en schoone vrouwen, in het roodo keursje
en den zwarten rok, den berg opstijgend, maakten
een wonderschoon effect.
De optocht hield eenige oogenblikken stil aan
de Cantoniora di San Giovanni, waar hun duizende
bewoners van Bitti en Orono, van Lula en
Benetutti te gemoct kwamen. Van daar sloeg hij den
weg in naar de kerk, waar zich reeds de beide
partijen bevonden, die zich wilden verzoenen. Er
werd intusschen een bivouac opgeslagen, keukens
gereed gemaakt, en voor het verdeelen van spijzen
en wijnen gezorgd. De twee partyen schaarden
zich in de kerk, waar Mgr. Demartis den dienst
verrichtte. Na het einde der mis hield de bis
schop van Nuoro een preek, in het dialect dei
streek, en nam toen aan de betrokkenen den ee
af. Het was een plechtig oogenblik, de aandoe
ning was onbeschrijfelijk. Hoeveel haat werd daar
voor het crucifix afgezworen! hoe vele
beleedigingen vergeven! Eerst zwoeren de hoofden d«
familiën, toen zeshonderdzestig andere personen
Toen de ceremonie ten einde was, was d.e kerk