De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1888 19 februari pagina 5

19 februari 1888 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

No. 556 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. <van steden, burchten, kerken, huizen enz. in Romaanschen en Gotischen styl, uit den tijd der Re naissance- en van het rococo, te veel om op te noemen. De voorraad meubelen en huisraad uit alle perioden is onuitputtelijk. De schilder heeft bij het vervaardigen van al dit decoratief de kunst verstaan om een artistiek ?effect te bereiken,zonder meer kosten of omhaal, dan vroeger noodig was om,veel ruwer decoratief samen te stellen. Aan het kolossale hoofdscherm ??eindelyk heeft hy dezer dagen de laatste hand gelegd; en het is zeker dat een en ander de be langstelling van het publiek in de hoogste mate verdient. De genotzieke en vroolijke Duitsche ParijzenaarSj die men Weeners noemt, zullen het zeer betreuren dat het nieuwe theater, ofschoon zoo goed als voltooid, niet eerder kan worden geopend tengevolge der vele moeielijkheden, die het aanbrengen van voldoend electrisch licht in dit groote gebouw veroorzaakt. Bizet's Carmen, door geheel Europa ten noorden der Pyreneën met zooveel ingenomenheid ontvan gen, heeft te Madrid, in het vaderland der Carmen's, fiasco gemaakt. Men zag in personen en toestanden enkel caricaturen, en vond de imitatie van Spaansche muziek een parodie. Te Bozen wil men een monument oprichten voor Walther von der Yogelweide. Reeds zijn 26,000 gulden bijeen gebracht; om het bekroonde ontwerp van Natter uittevoeren -za) men nog 10,000 gulden noodig hebben. Eene ?oproeping, ook door Paul Heyse, Anzengruber, Kamerling, Karl Blind, Felix Dahn, Defregger en anderen onderteekend, doet uitkomen, dat het monument, daar op dégrenzen van Walschland", geen plaatselijk karakter moet dragen, maar ge heel Duitachland vertegenwoordigen. Te Sakburg is overleden Dr. Marzroth, eigenlyk Moritz Barach, bekend als schrijver van humoristische feuilletons en redacteur van de hu moristische bladen Der Kornet en Die Komische Welt. Hy deed ongeveer twee honderd humoris tische novellen verschijnen, en schreef voor het tooneel Bittschriften, He Frau Professorin, JSine unruhige Nacht, Géheimnisse eines Jagdgewehrs, Zivtr Statistik der Frauen en andere blijspelen. Aïbert Lindner. Over het levenslot vanden begaafden dichter, van wiens dood wij reeds mel ding maakten, schrijft de Berliner Börsengeituug het volgende: »Lindner, die op slechts 57-jarigen leeftijd gestorven is, werd 24 April 1831 te Suiza, Bachsen-Weimar, geboren. Hy' studeerde te Jena «n te Berlyn in de philologie en nam na voltooide studie eene betrekking als leeraar aan het gym nasium te Rudolstadt aan. Daar leidde hij het onbezorgde leven van een Duitsch professor en bracht zijn vrijen tijd door met dichten, zooals idealistisch gestemde leeraren gewoon zijn te doen. Toen werd in het jaar 1867 een drama van zyn hand, Brutus en Collatinus", met den Schillerprijs bekroond. De onverwachte glans van eer en goud ver blindde hem, en het dwaallicht van den roem lokte hem mee uit zijn gezellig tehuis en ver zekerd bestaan naar de hoofdstad en naar de onzekere loopbaan van een dichter. Brutus en Oollatinus" beleefde in het koninklijke theater te Berlijn verscheidene glansrijke opvoeringen. De dichter en zijn werk werden met eerbewijzen overladen, en zijne verdere drama's Shakespeare", Stauf und Welf", en Katharina II" be vestigden zijn naam. Vooral die-Bluthochzeit", iet treurspel, dat het meest getuigde van Lindner's groot dramatisch talent, vond, door de Meioingers overal met veel succes vertolkt, eene tot bewondering opgevoerde waardeering. Ook in Marino Faliefo", Don Juan d'Austria" «n in den Reformator" zien wij overal de groote dramatische kracht, aan Lindner's werken eigen, het opbruischen der hartstochten, dat alleen in het drama van groote en machtige werking is.. Maar het tantième, dat Lindner voor zijn werk ontving, was niet voldoende, om in de behoeften van zijn gezin te voorzien. Wel was de kring van hen, die met Lindner door nauwe vriendschaps banden verbonden waren, steeds bezig, voor hem te zorgen en werd hem ook spoedig eene gemak kelijke betrekking aangeoodon aan het litterarisch bureau van het ministerie van binnenlandsche zaken. De dichter bezat echter niet de gemakkelijkheid in den omgang, die in dergelijke betrekkingen zoo gewenscht is, en de stijf hoofdige en onhan dige man verstond het niet, zich in allerlei om standigheden te schikken. Hij begon nu, novellen «n essays te schrijven, zonder op dit gebied uit te munten; ook bezat hij niet het talent, zijn werk productief te maken. Hij gunde zich niet meer de noodige rust en werkte steeds meer onafge broken om zoo het noodige voor zich en de zijnen te verdienen. De nood steeg evenwel steeds hooger «n nauwelijks kon de gevierde dichter zich een schamel stuk brood verschaffen, terwijl zijn on bekendheid met de praktische zijde van het leven hem altijd meer in moeilijkheden bracht. In eene armoedige woning leefde hij kommer vol met de zijnen en was op het punt te bezwij ken, toen de eerste straal van hoop op een betere toekomst tot hem doordrong. Teruggekeerd van een audiëntie bij den hertog van Heiningen, die beloofd had voor den dichter te zorgen, overviel hem evenwel een vlaag van waanzin. Hij had de kracht niet meer, een straal van geluk te ver dragen. Meer dan twee jaren overleefde zijn lichaam zynen geest, wij hebben nu zijn omhulsel ten grave gebracht, nadat wij reeds in het laatst van 1885 in hem den dichter en den mensch be treurden. Dikwijls heeft men gespot met het gezegde van Freiligrath, dat de stempel der kunst een Kainsteeken" zoude zijn, boven het leven «n sterven van Lindner kan men met recht deze uitspraak als motto neerschrijven." Mahdi-munten. Een Grieksch koopman van het «iland Cyprus is over Soeakim naar Barbarije ge reisd om daar voor Europeesche liefhebbers en voor de musea goud- en zilvermunten in te koopen, ?die de overleden Mahdi Moehammed Achmed heeft laten slaan en waarvan in Europa slechts weinig exemplaren te vinden zijn. Een nieuwe Kaspar Hawser. Onder dezen sen satie makenden titel berichten ons de Mündiener Neueste Nachrichten het volgende: Iemand, op wiens goede trouw wij staat kunnen maken, stelt ons eenen brief ter beschikking, die uit Pola ge dateerd is en eene uiterst geheimzinnige en inte ressante geschiedenis bevat. De schrijfster van den brief is eene dame, die te Pola als bewaarschoolhouderes woont; zy vertelt als volgt: Verleden jaar, in het begin van October, vond men eens 's morgens vroeg, dicht bij de stad, een bewusteloozen jongen man, die als eenige kleedingstukken een hemd en een glacéhandschoen droeg; naast hem lag een brief. Nadat de jonge man bijgekomen was, vertelde hij, dat hij 's nachts om 12 uur met zijn oom per spoor aangekomen was. Beide hadden te voet het station verlaten, totdat Willy (zoo heet de jonge man) van ver moeidheid niet verder gaan kon en zich neer ge zet had eenige oogenblikken later was hij reeds ingeslapen. Later vertelde hij nog, dat hij sedert zyn geboorte door zijn oom is opgesloten gehou den; hij weet volstrekt niet, waar hij gewoond heeft, slechts was hem bekend, dat hij zich sedert Zondagavond op reis bevond Vrijdags morgens werd hij gevonden. Hij kwam over Stuttgart, Ulm, Angsburg, Miinchen, Salzburg, Weenen, Griitz en Agram naar Pola, zelfs weet hij niet, hoe zijn oom heet. In den brief stond, dat dit kind, onmiddelijk na de geboorte, aan den schrijver de zes" die bij een graaf in dienst was, is overge geven, met het bevel, het te doen verdwijnen. Een en twintig jaren lang had hij Willy, die nog niet gedoopt was, verborgen gehouden, doch nu kon hij zy'ne beden om vryheid niet langer weerstand bieden. Hy had hem daarom naar de stad gebracht, waar zijne moeder, die eene tooneelspeelster was. vroeger en thans nog woonde Hij had hem zyne kleederen weggenomen, opdat deze niet zouden leiden tot ontdekking der stad waar Willy vroe ger geleefd had, enz. enz. Willy verhaalde nog, dat hij het alty'd zeer goed gehad had, dat hij goed eten en drinken kreeg en behoorlijk gekleed werd. Vooreerst heeft hij in het stads-ziekenhuis een onderkomen gevonden. Hij verlangde zeer met een geestelijke te spreken; de predikant bezocht hem en riep den volgenden Zondag de hulp zijner gemeenteleden voor hem in. Willy spreekt zeer vloeiend Duitsch,kan zich goed verstaanbaar maken, ook leest, schrijft en rekent hij. In zijn voorkomen is hij zeer bescheiden en ietwat linksch in zijne bewegingen. Nog vertelt hij, dat zijn oom eenige malen ver geten heeft, geschreven brieven direct op de post te doen; de adressen heeft hij gelezen en ont houden, zy waren aan D. P. in Miinchen en aan drie verschillende personen in Augsburg gericht. Op het oogenblik is Willy in Gallnenkirchen, maai bij kan daar niet blijven. Hij wil zeer gaarne leeren, om zich eene positie te verwerven." Zoover de brief. Herinneren wij het ons goed, dan deed het verhaal van dezen nieuweu Kasper Hauser verleden najaar reeds de ronde door alle, voornamelijk door de Oostenrijksche bladen, zon der dat de duistere zaak opgehelderd werd.Misschien gelukt het nu, iets naders omtrent de familiebe trekkingen van den armen vondeling te ontdekken. Niederlandisehe Grammatik. mit Ber cksichtigung des gesellschaftlichen und geschaftlichen Verkehrs, von Georg Trant und J. van der Jagt. Leipzig. G. A. Gloeckner. Prijs 5 Mk. 50. De schrijver dezer grammatica, de heer Trant uit Frankfort, hoeft het voltooien van zijn werk niet beleefd; alleen in de voorrede heeft hij daar over wat uitvoeriger kunnen schrijven. Zijn mede werker, die leeraar aan de Handelschool te Ham burg is, heeft dus voor de geheele revisie moeten zorgen. Wat de uitvoering dezer grammatica be treft, zij is vervaardigd volgens het systeem der Spaansche grammatica van Schilling en tracht de praktijk met de theorie te vereenigen. De heer Traut is nog een stap verder gegaan, hij tracht steeds de opmerkzaamheid te vestigen op den samenhang van het Hollandsch met het Dnitsch en heeft dus een soort van vergelijkende spraakkunst samengesteld. Verder wordt over do Nederlandsthc letterkunde, de spreekwoorden, het volksleven enz., een en ander medegedeeld. De schrijver, en in navol ging van hem buitenlandsche bladen, wijzen er terecht op dat nien doze spraakkunst dubbel welkom moet heeten omdat do Nederlandsche taal voortdurend op grootere belangstelling in den vreemde aanspraak kan maken, zoowel door de Vlaamsche beweging die zich nu ook de orthographie aan Koord-Nederland moer dan vroeger gaat aansluiten als in 't algemeen wegens de krachtige beweging, die zich in Holland en Bel giëopenbaart tot beoefening, zuivering en uit breiding van de taal, de literatuur en de dia lecten. Wel overdrijft de schrijver, waar hij zegt dat de Nederlandsche taal reeds door meer clan 20 millioen menschen gesproken wordt (of zou hij onze koloniën meerekenen '?) en dat men ern stig het plan overweegt om de zoo gescheiden Vlaamsche en Ilollandschc broeders te liereenden, maar tegenover de onkunde en grcnzelooze min achting, die ons volk en onze taal meestal in den vreemde, ook in Duitschland ondervinden, is dit toch een merkwaardig verschijnsel. In elk geval kunnen wij onzen lezers aanbevelen met dit werk van een Duitschor over onze moedertaal naucr kennis te maken. Het tooneel te Londen. Het volgend bericht over het tooneel te Londen doet in buitenland.sche bladen de ronde. Het is een bewijs van den. vol gens velen verderfclijkcn, invloed dien hotl'Yanschc tooneol óók o[. den smaak van bet Engclschc pu bliek uitoefent. Vóór eenige dagen werd in de Opéra Comiquo'' te Londen bot eerst een stuk Ariane" opgevoerd, getrokken uit den roman .?Huwelijksbanden" van Mevr. Campbsll l'rcad. In dezen roman komen zeer dubbelzinnige tooncclen voor, maar deze tooneelen zijn in het stuk zoo zeer tot hun recht gekomen, dat men zich als het ?ware verplaatst vindt in een zaal van liet paleis van justitie, bij de behandeling van een scandaleus proces over echtbreuk. Dit is dan ook de draad van het verhaal. Aviane, de zedige dochter van een gewetenloos avonturier, is gehuwd met een dronkaard, en heeft een ry'ken aanbidder, die afspreekt met haren vader om haren echtgenoot zóó te compromitteeren dat het huwelyk door de rechtbank kan ontbonden worden. Een veile deern wordt omgekocht, en het paar in een logement op het land betrapt. Ariane huwt met haren minnaar; op den dag van het huwelijk echter verschijnt haar vroegere echtgenoot, Harvey, op het tooneel, ontdekt het bedrog, waarvan hij het slachtoffer was, lost een pistoolschot op den bruidegom, maar treft zijne vrouw en doodt zich zelf. Mrs. Bernard Beere in de titelrol verdiende volkomen den bijval, die haar geschonken werd; maar in het belang der kunst achten velen het te betreuren dat zij en de voortreffelijke krachten, die haar ter zijde staan, hunne talenten wijden aan de voorstelling van een tooneelstuk, dat in elk opzicht walgingwekkend is. Telegrammen over de redevoering van den Kanselier. Sedert de dagen van het Berlijnsche congres, heeft de Berlijnsche telegraaf nog niet zulk een menigte berichten naar de provinciën en het buitenland te verzenden gehad, als den 6n Februari van 's middags 4 uur tot laat in den nacht. We spreken hier niet van de telegrafische mededeelingen aan Pruisische en Duitsehe Waden, die van uur tot uur over een gehnurden draad te beschikken hebben. Oostenrijksche en Hongaarsche bladen ontvingen, zoo vertelt de Horsen-Courier, berichten van 2000 tot 4000 woorden. Wat de Neue Freie Presse betreft, is dit te laag geschat: de depêche, die de redevoering van den Kanselier aan hare lezers meedeelde, bevatte ongeveer 5600 woorden. Engelsche bladen kregen behalve uitvoerige ontledingen van Bismarck's redevoering telegram men tot 5000 woorden bevattende, en de kabel zond depêches van gelijken omvang naar NewYork. De Fransche pers stelde zich tevreden met depècher van 2000 woerden: Italiëwerd even uitvoerig op de hoogte gebracht. Naar Rusland gingen slechts kort gestelde berichten van den indruk dien de redevoering gemaakt had, evenzoo naar Koppenhagen, Stockholm, Brusselen Madrid. Door de talrijke draden die Berlijn met alle hoofdplaatsen van het vaste land verbinden was het mogelijk, dat het verzenden voor de per» niet leed onder den kolossalen toevoer van da reusachtig groote telegrammen, die door alle legaties aan hunne regeeringen werden gezonden. Op deze officieele berichten van de zitting volg den buitengewoon omvangrijke telegrammen met oordeelvellingen en mededeelingen omtrent den gemaakten indruk. Morse en Hughes werkten zóó buitengewoon^ snel en zeker dat slechts een betrekkelijk kleine» versterking van het personeel noodig was. Afzen ders van reusachtig groote telegrammen kregen answoord dat elke zin en elk woord onverminkt waren overgekomen. Kortom, men was vol lof over de buitengewone prestatie in de Rijks-tclcgraaf. Interessant is een vergelijking der tegen woordige verzending van telegrammen met die tijdens het Berlijnssbe Congres in 1878. Toen was het courantcnlezende publiek op verre na^ nog niet zoo verwend als nu, de telegrammen zijn sedert in omvang viermaal toegenomen en de snelheid der verzending is ruim tweemaal ver dubbeld, eenvoudig omdat het getal der draden werkelijk vermeerderd is. Wanneer in 3 uur van onafgebroken arbeid ongeveer 4000 woorden ge telegrafeerd worden, dan is dat een zeer prijzens waardig resultaat. De bladen in New-York kregen wegens het tijdverschil van 6 uren de groote rede voering van Bismarck vroeg in den avond, zoodat dus in Amerika de eerste helft van het betoog dat 2 uur duurde reeds tusschen 7 en 8 uur 's avonds kon worden gelezen. Na het intusschen ver schenen stenografiesch bericht over de redevoering van den rijkskanselier werd Dinsdag in den loop van den dag nog een massa aanvullingstelegram men verzonden. Het onverwacht overlijden van de schilder Anton Mauve heeft de uitgevers van de Portefeuille doen besluiten, het artikel, weinige weken geleden aan den kunstenaar gewijd, als prachtuitgave in Memoriam" te doen overdrukken. Deze uitgave zal bevatten: In Memoriam door Rittner Bos, A. Mauve als kunstenaar met tekst en illustratiën door H. A. C. Dekker, als: Portret, het atelier, de villa te Laren, xen twee autotypieön naar schil derijen, benevens eene Ets naar eene aquarel van. den meester, door Wilm Steelink. Schaakspel. No. 112. Van L. N. DE JONG te Utrecht. ZWART. INGEZONDEN OPLOSSINGEN. Juist opgelost no. 110 en 111 Berger, door Mei" volledig, alsmede zelfmat; idem C. C. W. M. en Henri, de laatste ook no. 111 F. Herben, allen te Amsterdam. Voorts D. D. te Rotterdam en J. A. W. te Gouda no. 110 en 111. W. B. te W. no. 110. Door II. J. den II. te Amsterdam juist opgelost No. 111 Fr. Herben, met 110 Berger en 111 bis. (Dank voor het gezondene). BRIEFWISSELING. A. R. F. te T. Wij deelen uwe opinie niet. Immers het nemen van een pion treft men bij de beste auteurs aan. Veel meer is af te keuren het f geven bij den eersten zet, want dat is in de meeste gevallen een dwang die op 't spel van zwart wordt uitgeoefend en de oplossing eigenlijk een zet verkort. Exaequo bij een probleem beteekent met gelijk recht; alzoo dat de inzenders ieder van een Wit speelt voor en geeft in drie zetten mat. probleem voor denzelfden prijs gelijk staan en (Wit 7 en Zwart 11 stukken met K. d6). bekroond worden. OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 110ter. van Professor JOH. BERGER te Griiz. l f7 _ a7, c4 X d5; 2 bl el f. d5 X el; 3 a7 dt f, et f5; 4 dl g4 f mat. Bij 2 do c4, volgt a7 a4 f, 3 K. onv ; 4 a4 bl t mat. Op d5 elders a7 e7 f mat. l f7 a7, cl b5: 2 a7 b6 f, b5 cl! 3 d5 c3 f, cl c,3; 4 1>6 bl f mat. l als boven, h2 gl: 2 a7 a3, cl X d5; 3 bl el f! K. onv; 4 bl a2, ofa5- b4 f mat. l c4 1)5; 2 c6 e7 onv., b5 c4! 3 d5 e3 f. cl c3; 4 bO 1)4 f mat. cl c3; 2 a7 a2 f mat. h2 gl ; 2 a7 a:1,, cl X do; 3 bl cl f! K. onv. 4 a3 f3 of bl f mat. " 2 op gl bG, volgt do e7; 3 onv. en bl (13 f mat. " l 2 op gl c5 a3 dl f mat. Op 2 gl \ h2' bl a2 f enz. l 2 op g7 eG, a3 bl f, 3 et X d5, bl el f mat. ', 2 ,, g7 08, cl! e7; 3 onv. a3?1)4, c3?bl, c3 of dl of bl?d3 j mat 2 h2 do, d5 e3 f; 3 c4 1)5. bl c2! onv. c2 a4 -j- mat. 2 cl c.'!, a7 a5 j, 3 onv., a5 X l»4 of c6 dl f mat. " 2 c4 1)3, bl c2t; 3 l>3 c3, a7 dl -j- mat. 2 b2 e5, a7 a3; 3 e5 c.'! a) (15 X (';'i onv. a3 bl f mat. 2 g7 cG, a7 a5; 3 h2 gl. a5 bl f; cl do; bl el mat. " ., 2 g7 08, idem; 3 idem d5 f4; onv. bl a2 of a5 bl f mat. 2 g'7 ??f5, a7 aó; 3 idem d5 X ('^i nv- a"' 1'4 f mat. ander tegenspel; zie de verdediging 2 . . h2 g l l dl al! g2 h'!: 2 D. tl -j- on f:; X f l t a) Bij .... Zelfmat no. 100 bis van H. J. den Hertog. mat. N.B. de pions cfc> en c.'i weg te nemen. Vervolg en slot toelichting fraaie schaakpartij. G) Op 23 . . g7 f hG zou mat in 2 zotten gevolgd zijn. 7) Een buitengewoon mooie nntzet, die de kroon zot op de schitterende combinatie, bij den loden zet begonnen. 8) Zwart heeft geen enkelen goeden zet meer; hij moet de D. verliezen, of wordt mat. Op 26 . . (17 e6 volgt 27 f8 - ,u« t, c6 e7 'of d7, 28 g8 f7 f, K- d8, 29 f'7 t'8 -j- en 30 el c5 f mat. Op 20 . . c7 a5 of bij volgt 27 I'S d6 f en 28 cl f(j f mat. Op 26 . . c7 bövolgt 27 el c:5 t, d7 c,7. 28 f'H e7 f, c8 d7 (als 28 . c7 bti: ai; e7 d8 -j-, bS c7,'ju) at a."> v en wint de D.), 21) c5 06 f K. onv. 30 Wit geoft in 2 zetten mat. Op 26 . . c6 c."> of b7 b6, 27 f'8 g7 t, d7 (18 28 h6 f7 f K. onv. 2:1 f7 dli t, K (18, 30 g7 f8 f, d8 d7, 31 f'8 e8 j mat. ' Probleem no. 112 bis van P."IC. Bakker (e Wervcrshoef. l.'it de Tijd. Wit speelt voor. Wit K. b.".. D. hl. II. j;.'! Pd. g5 pion c.'l (5. Zwart K. (15, R. o5 pions dl en f3 (l met K. d5. Wit geeft in twee zetten mat. MANNEKE EX MENNEKK. Naar hot Duitsch van E. UriiDu. Ze waren samen ongeveer twee jaar oml. beiden rond, beiden dik. en beiden had'len ze den gang van viervoeters, maar slechts ivn omilat bet zoo hoorde, wiiut Manneke wa-s oen klein mcnschje on Menncke een klein hondje. Zij boorden aan mijn buurman, den professor, en uit bet raam van mijn studeerkamer, dat op professors tuin nitza» had ik hem voor het eerst zien verschijnen en hem zien opgroeien. Eerst verscheen Manneke als een wit pakje op do armen van een vrouw of als een slapend klompje vlecsch achter de blauwe gordijnen van zijn wagentje; ingeveereen jaar later kwam Menneke er bij, als een geelach tig kluwen wol, dat op zijn vier stompjes van pooten onbeholpen en genoegelijk rondscharrelde. Professor moedigde hun samenzijn op allerlei ma nieren aan; bij sprak altijd over bon als onze kleintjes"; do jonge mama was er in het begin. niet weinig over geërgerd, dat baar goudblond.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl