Historisch Archief 1877-1940
No. 556
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
<van steden, burchten, kerken, huizen enz. in
Romaanschen en Gotischen styl, uit den tijd der Re
naissance- en van het rococo, te veel om op te
noemen. De voorraad meubelen en huisraad uit
alle perioden is onuitputtelijk.
De schilder heeft bij het vervaardigen van al
dit decoratief de kunst verstaan om een artistiek
?effect te bereiken,zonder meer kosten of omhaal,
dan vroeger noodig was om,veel ruwer decoratief
samen te stellen. Aan het kolossale hoofdscherm
??eindelyk heeft hy dezer dagen de laatste hand
gelegd; en het is zeker dat een en ander de be
langstelling van het publiek in de hoogste mate
verdient. De genotzieke en vroolijke Duitsche
ParijzenaarSj die men Weeners noemt, zullen het
zeer betreuren dat het nieuwe theater, ofschoon
zoo goed als voltooid, niet eerder kan worden
geopend tengevolge der vele moeielijkheden, die
het aanbrengen van voldoend electrisch licht in
dit groote gebouw veroorzaakt.
Bizet's Carmen, door geheel Europa ten noorden
der Pyreneën met zooveel ingenomenheid ontvan
gen, heeft te Madrid, in het vaderland der
Carmen's, fiasco gemaakt. Men zag in personen en
toestanden enkel caricaturen, en vond de imitatie
van Spaansche muziek een parodie.
Te Bozen wil men een monument oprichten voor
Walther von der Yogelweide.
Reeds zijn 26,000 gulden bijeen gebracht; om
het bekroonde ontwerp van Natter uittevoeren
-za) men nog 10,000 gulden noodig hebben. Eene
?oproeping, ook door Paul Heyse, Anzengruber,
Kamerling, Karl Blind, Felix Dahn, Defregger
en anderen onderteekend, doet uitkomen, dat het
monument, daar op dégrenzen van Walschland",
geen plaatselijk karakter moet dragen, maar ge
heel Duitachland vertegenwoordigen.
Te Sakburg is overleden Dr. Marzroth,
eigenlyk Moritz Barach, bekend als schrijver van
humoristische feuilletons en redacteur van de hu
moristische bladen Der Kornet en Die Komische
Welt. Hy deed ongeveer twee honderd humoris
tische novellen verschijnen, en schreef voor het
tooneel Bittschriften, He Frau Professorin, JSine
unruhige Nacht, Géheimnisse eines Jagdgewehrs,
Zivtr Statistik der Frauen en andere blijspelen.
Aïbert Lindner. Over het levenslot vanden
begaafden dichter, van wiens dood wij reeds mel
ding maakten, schrijft de Berliner Börsengeituug
het volgende: »Lindner, die op slechts 57-jarigen
leeftijd gestorven is, werd 24 April 1831 te Suiza,
Bachsen-Weimar, geboren. Hy' studeerde te Jena
«n te Berlyn in de philologie en nam na voltooide
studie eene betrekking als leeraar aan het gym
nasium te Rudolstadt aan. Daar leidde hij het
onbezorgde leven van een Duitsch professor en
bracht zijn vrijen tijd door met dichten, zooals
idealistisch gestemde leeraren gewoon zijn te doen.
Toen werd in het jaar 1867 een drama van zyn
hand, Brutus en Collatinus", met den
Schillerprijs bekroond.
De onverwachte glans van eer en goud ver
blindde hem, en het dwaallicht van den roem
lokte hem mee uit zijn gezellig tehuis en ver
zekerd bestaan naar de hoofdstad en naar de
onzekere loopbaan van een dichter. Brutus en
Oollatinus" beleefde in het koninklijke theater te
Berlijn verscheidene glansrijke opvoeringen. De
dichter en zijn werk werden met eerbewijzen
overladen, en zijne verdere drama's
Shakespeare", Stauf und Welf", en Katharina II" be
vestigden zijn naam. Vooral die-Bluthochzeit",
iet treurspel, dat het meest getuigde van
Lindner's groot dramatisch talent, vond, door de
Meioingers overal met veel succes vertolkt, eene
tot bewondering opgevoerde waardeering.
Ook in Marino Faliefo", Don Juan d'Austria"
«n in den Reformator" zien wij overal de groote
dramatische kracht, aan Lindner's werken eigen,
het opbruischen der hartstochten, dat alleen in
het drama van groote en machtige werking is..
Maar het tantième, dat Lindner voor zijn werk
ontving, was niet voldoende, om in de behoeften
van zijn gezin te voorzien. Wel was de kring van
hen, die met Lindner door nauwe vriendschaps
banden verbonden waren, steeds bezig, voor hem
te zorgen en werd hem ook spoedig eene gemak
kelijke betrekking aangeoodon aan het litterarisch
bureau van het ministerie van binnenlandsche zaken.
De dichter bezat echter niet de gemakkelijkheid
in den omgang, die in dergelijke betrekkingen
zoo gewenscht is, en de stijf hoofdige en onhan
dige man verstond het niet, zich in allerlei om
standigheden te schikken. Hij begon nu, novellen
«n essays te schrijven, zonder op dit gebied uit
te munten; ook bezat hij niet het talent, zijn werk
productief te maken. Hij gunde zich niet meer
de noodige rust en werkte steeds meer onafge
broken om zoo het noodige voor zich en de zijnen
te verdienen. De nood steeg evenwel steeds hooger
«n nauwelijks kon de gevierde dichter zich een
schamel stuk brood verschaffen, terwijl zijn on
bekendheid met de praktische zijde van het leven
hem altijd meer in moeilijkheden bracht.
In eene armoedige woning leefde hij kommer
vol met de zijnen en was op het punt te bezwij
ken, toen de eerste straal van hoop op een betere
toekomst tot hem doordrong. Teruggekeerd van
een audiëntie bij den hertog van Heiningen, die
beloofd had voor den dichter te zorgen, overviel
hem evenwel een vlaag van waanzin. Hij had de
kracht niet meer, een straal van geluk te ver
dragen. Meer dan twee jaren overleefde zijn lichaam
zynen geest, wij hebben nu zijn omhulsel ten
grave gebracht, nadat wij reeds in het laatst van
1885 in hem den dichter en den mensch be
treurden. Dikwijls heeft men gespot met het
gezegde van Freiligrath, dat de stempel der kunst
een Kainsteeken" zoude zijn, boven het leven
«n sterven van Lindner kan men met recht deze
uitspraak als motto neerschrijven."
Mahdi-munten. Een Grieksch koopman van het
«iland Cyprus is over Soeakim naar Barbarije ge
reisd om daar voor Europeesche liefhebbers en
voor de musea goud- en zilvermunten in te koopen,
?die de overleden Mahdi Moehammed Achmed heeft
laten slaan en waarvan in Europa slechts weinig
exemplaren te vinden zijn.
Een nieuwe Kaspar Hawser. Onder dezen sen
satie makenden titel berichten ons de Mündiener
Neueste Nachrichten het volgende: Iemand, op
wiens goede trouw wij staat kunnen maken, stelt
ons eenen brief ter beschikking, die uit Pola ge
dateerd is en eene uiterst geheimzinnige en inte
ressante geschiedenis bevat. De schrijfster van den
brief is eene dame, die te Pola als
bewaarschoolhouderes woont; zy vertelt als volgt:
Verleden jaar, in het begin van October, vond
men eens 's morgens vroeg, dicht bij de stad, een
bewusteloozen jongen man, die als eenige
kleedingstukken een hemd en een glacéhandschoen
droeg; naast hem lag een brief. Nadat de jonge
man bijgekomen was, vertelde hij, dat hij 's nachts
om 12 uur met zijn oom per spoor aangekomen
was. Beide hadden te voet het station verlaten,
totdat Willy (zoo heet de jonge man) van ver
moeidheid niet verder gaan kon en zich neer ge
zet had eenige oogenblikken later was hij reeds
ingeslapen. Later vertelde hij nog, dat hij sedert
zyn geboorte door zijn oom is opgesloten gehou
den; hij weet volstrekt niet, waar hij gewoond
heeft, slechts was hem bekend, dat hij zich sedert
Zondagavond op reis bevond Vrijdags morgens
werd hij gevonden. Hij kwam over Stuttgart, Ulm,
Angsburg, Miinchen, Salzburg, Weenen, Griitz
en Agram naar Pola, zelfs weet hij niet, hoe zijn
oom heet. In den brief stond, dat dit kind,
onmiddelijk na de geboorte, aan den schrijver de
zes" die bij een graaf in dienst was, is overge
geven, met het bevel, het te doen verdwijnen. Een
en twintig jaren lang had hij Willy, die nog niet
gedoopt was, verborgen gehouden, doch nu kon hij
zy'ne beden om vryheid niet langer weerstand
bieden.
Hy had hem daarom naar de stad gebracht,
waar zijne moeder, die eene tooneelspeelster was.
vroeger en thans nog woonde Hij had hem zyne
kleederen weggenomen, opdat deze niet zouden
leiden tot ontdekking der stad waar Willy vroe
ger geleefd had, enz. enz. Willy verhaalde nog,
dat hij het alty'd zeer goed gehad had, dat hij
goed eten en drinken kreeg en behoorlijk gekleed
werd. Vooreerst heeft hij in het stads-ziekenhuis
een onderkomen gevonden. Hij verlangde zeer met
een geestelijke te spreken; de predikant bezocht
hem en riep den volgenden Zondag de hulp zijner
gemeenteleden voor hem in. Willy spreekt zeer
vloeiend Duitsch,kan zich goed verstaanbaar maken,
ook leest, schrijft en rekent hij. In zijn voorkomen
is hij zeer bescheiden en ietwat linksch in zijne
bewegingen.
Nog vertelt hij, dat zijn oom eenige malen ver
geten heeft, geschreven brieven direct op de post
te doen; de adressen heeft hij gelezen en ont
houden, zy waren aan D. P. in Miinchen en aan
drie verschillende personen in Augsburg gericht.
Op het oogenblik is Willy in Gallnenkirchen, maai
bij kan daar niet blijven. Hij wil zeer gaarne
leeren, om zich eene positie te verwerven."
Zoover de brief. Herinneren wij het ons goed,
dan deed het verhaal van dezen nieuweu Kasper
Hauser verleden najaar reeds de ronde door alle,
voornamelijk door de Oostenrijksche bladen, zon
der dat de duistere zaak opgehelderd werd.Misschien
gelukt het nu, iets naders omtrent de familiebe
trekkingen van den armen vondeling te ontdekken.
Niederlandisehe Grammatik. mit Ber
cksichtigung des gesellschaftlichen und
geschaftlichen Verkehrs, von Georg Trant
und J. van der Jagt. Leipzig. G. A.
Gloeckner. Prijs 5 Mk. 50.
De schrijver dezer grammatica, de heer Trant
uit Frankfort, hoeft het voltooien van zijn werk
niet beleefd; alleen in de voorrede heeft hij daar
over wat uitvoeriger kunnen schrijven. Zijn mede
werker, die leeraar aan de Handelschool te Ham
burg is, heeft dus voor de geheele revisie moeten
zorgen. Wat de uitvoering dezer grammatica be
treft, zij is vervaardigd volgens het systeem der
Spaansche grammatica van Schilling en tracht de
praktijk met de theorie te vereenigen. De heer
Traut is nog een stap verder gegaan, hij tracht
steeds de opmerkzaamheid te vestigen op den
samenhang van het Hollandsch met het Dnitsch
en heeft dus een soort van vergelijkende spraakkunst
samengesteld.
Verder wordt over do Nederlandsthc letterkunde,
de spreekwoorden, het volksleven enz., een en
ander medegedeeld. De schrijver, en in navol
ging van hem buitenlandsche bladen, wijzen er
terecht op dat nien doze spraakkunst dubbel
welkom moet heeten omdat do Nederlandsche taal
voortdurend op grootere belangstelling in den
vreemde aanspraak kan maken, zoowel door de
Vlaamsche beweging die zich nu ook de
orthographie aan Koord-Nederland moer dan vroeger
gaat aansluiten als in 't algemeen wegens de
krachtige beweging, die zich in Holland en Bel
giëopenbaart tot beoefening, zuivering en uit
breiding van de taal, de literatuur en de dia
lecten. Wel overdrijft de schrijver, waar hij zegt
dat de Nederlandsche taal reeds door meer clan
20 millioen menschen gesproken wordt (of zou
hij onze koloniën meerekenen '?) en dat men ern
stig het plan overweegt om de zoo gescheiden
Vlaamsche en Ilollandschc broeders te liereenden,
maar tegenover de onkunde en grcnzelooze min
achting, die ons volk en onze taal meestal in den
vreemde, ook in Duitschland ondervinden, is dit
toch een merkwaardig verschijnsel. In elk geval
kunnen wij onzen lezers aanbevelen met dit werk
van een Duitschor over onze moedertaal naucr
kennis te maken.
Het tooneel te Londen. Het volgend bericht over
het tooneel te Londen doet in buitenland.sche
bladen de ronde. Het is een bewijs van den. vol
gens velen verderfclijkcn, invloed dien hotl'Yanschc
tooneol óók o[. den smaak van bet Engclschc pu
bliek uitoefent. Vóór eenige dagen werd in de
Opéra Comiquo'' te Londen bot eerst een stuk
Ariane" opgevoerd, getrokken uit den roman
.?Huwelijksbanden" van Mevr. Campbsll l'rcad. In
dezen roman komen zeer dubbelzinnige tooncclen
voor, maar deze tooneelen zijn in het stuk zoo
zeer tot hun recht gekomen, dat men zich als het
?ware verplaatst vindt in een zaal van liet paleis
van justitie, bij de behandeling van een scandaleus
proces over echtbreuk. Dit is dan ook de draad
van het verhaal.
Aviane, de zedige dochter van een gewetenloos
avonturier, is gehuwd met een dronkaard, en
heeft een ry'ken aanbidder, die afspreekt met
haren vader om haren echtgenoot zóó te
compromitteeren dat het huwelyk door de rechtbank
kan ontbonden worden. Een veile deern wordt
omgekocht, en het paar in een logement op het
land betrapt.
Ariane huwt met haren minnaar; op den dag
van het huwelijk echter verschijnt haar vroegere
echtgenoot, Harvey, op het tooneel, ontdekt het
bedrog, waarvan hij het slachtoffer was, lost een
pistoolschot op den bruidegom, maar treft zijne
vrouw en doodt zich zelf. Mrs. Bernard Beere
in de titelrol verdiende volkomen den bijval, die
haar geschonken werd; maar in het belang der
kunst achten velen het te betreuren dat zij en
de voortreffelijke krachten, die haar ter zijde
staan, hunne talenten wijden aan de voorstelling
van een tooneelstuk, dat in elk opzicht
walgingwekkend is.
Telegrammen over de redevoering van den
Kanselier. Sedert de dagen van het Berlijnsche
congres, heeft de Berlijnsche telegraaf nog niet
zulk een menigte berichten naar de provinciën en
het buitenland te verzenden gehad, als den 6n
Februari van 's middags 4 uur tot laat in den
nacht. We spreken hier niet van de telegrafische
mededeelingen aan Pruisische en Duitsehe Waden,
die van uur tot uur over een gehnurden draad te
beschikken hebben. Oostenrijksche en Hongaarsche
bladen ontvingen, zoo vertelt de Horsen-Courier,
berichten van 2000 tot 4000 woorden. Wat de
Neue Freie Presse betreft, is dit te laag geschat:
de depêche, die de redevoering van den Kanselier
aan hare lezers meedeelde, bevatte ongeveer
5600 woorden.
Engelsche bladen kregen behalve uitvoerige
ontledingen van Bismarck's redevoering telegram
men tot 5000 woorden bevattende, en de kabel
zond depêches van gelijken omvang naar
NewYork. De Fransche pers stelde zich tevreden
met depècher van 2000 woerden: Italiëwerd
even uitvoerig op de hoogte gebracht. Naar
Rusland gingen slechts kort gestelde berichten
van den indruk dien de redevoering gemaakt had,
evenzoo naar Koppenhagen, Stockholm, Brusselen
Madrid. Door de talrijke draden die Berlijn met
alle hoofdplaatsen van het vaste land verbinden
was het mogelijk, dat het verzenden voor de per»
niet leed onder den kolossalen toevoer van da
reusachtig groote telegrammen, die door alle
legaties aan hunne regeeringen werden gezonden.
Op deze officieele berichten van de zitting volg
den buitengewoon omvangrijke telegrammen met
oordeelvellingen en mededeelingen omtrent den
gemaakten indruk.
Morse en Hughes werkten zóó buitengewoon^
snel en zeker dat slechts een betrekkelijk kleine»
versterking van het personeel noodig was. Afzen
ders van reusachtig groote telegrammen kregen
answoord dat elke zin en elk woord onverminkt
waren overgekomen. Kortom, men was vol lof
over de buitengewone prestatie in de
Rijks-tclcgraaf. Interessant is een vergelijking der tegen
woordige verzending van telegrammen met die
tijdens het Berlijnssbe Congres in 1878. Toen
was het courantcnlezende publiek op verre na^
nog niet zoo verwend als nu, de telegrammen zijn
sedert in omvang viermaal toegenomen en de
snelheid der verzending is ruim tweemaal ver
dubbeld, eenvoudig omdat het getal der draden
werkelijk vermeerderd is. Wanneer in 3 uur van
onafgebroken arbeid ongeveer 4000 woorden ge
telegrafeerd worden, dan is dat een zeer prijzens
waardig resultaat. De bladen in New-York kregen
wegens het tijdverschil van 6 uren de groote rede
voering van Bismarck vroeg in den avond, zoodat
dus in Amerika de eerste helft van het betoog
dat 2 uur duurde reeds tusschen 7 en 8 uur
's avonds kon worden gelezen. Na het intusschen ver
schenen stenografiesch bericht over de redevoering
van den rijkskanselier werd Dinsdag in den loop
van den dag nog een massa aanvullingstelegram
men verzonden.
Het onverwacht overlijden van de schilder Anton
Mauve heeft de uitgevers van de Portefeuille doen
besluiten, het artikel, weinige weken geleden aan
den kunstenaar gewijd, als prachtuitgave in
Memoriam" te doen overdrukken. Deze uitgave
zal bevatten: In Memoriam door Rittner Bos,
A. Mauve als kunstenaar met tekst en illustratiën
door H. A. C. Dekker, als: Portret, het atelier,
de villa te Laren, xen twee autotypieön naar schil
derijen, benevens eene Ets naar eene aquarel van.
den meester, door Wilm Steelink.
Schaakspel.
No. 112.
Van L. N. DE JONG te Utrecht.
ZWART.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
Juist opgelost no. 110 en 111 Berger, door
Mei" volledig, alsmede zelfmat; idem C. C. W.
M. en Henri, de laatste ook no. 111 F. Herben,
allen te Amsterdam. Voorts D. D. te Rotterdam
en J. A. W. te Gouda no. 110 en 111. W. B. te
W. no. 110.
Door II. J. den II. te Amsterdam juist opgelost
No. 111 Fr. Herben, met 110 Berger en 111 bis.
(Dank voor het gezondene).
BRIEFWISSELING.
A. R. F. te T. Wij deelen uwe opinie niet.
Immers het nemen van een pion treft men bij
de beste auteurs aan. Veel meer is af te keuren
het f geven bij den eersten zet, want dat is in
de meeste gevallen een dwang die op 't spel van
zwart wordt uitgeoefend en de oplossing eigenlijk
een zet verkort.
Exaequo bij een probleem beteekent met gelijk
recht; alzoo dat de inzenders ieder van een
Wit speelt voor en geeft in drie zetten mat. probleem voor denzelfden prijs gelijk staan en
(Wit 7 en Zwart 11 stukken met K. d6). bekroond worden.
OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 110ter.
van Professor JOH. BERGER te Griiz.
l f7 _ a7, c4 X d5; 2 bl el f. d5 X el; 3 a7 dt f, et f5; 4 dl g4 f mat.
Bij 2 do c4, volgt a7 a4 f, 3 K. onv ; 4 a4 bl t mat. Op d5 elders a7 e7 f mat.
l f7 a7, cl b5: 2 a7 b6 f, b5 cl! 3 d5 c3 f, cl c,3; 4 1>6 bl f mat.
l als boven, h2 gl: 2 a7 a3, cl X d5; 3 bl el f! K. onv; 4 bl a2, ofa5- b4 f mat.
l c4 1)5; 2 c6 e7 onv., b5 c4! 3 d5 e3 f. cl c3; 4 bO 1)4 f mat.
cl c3; 2 a7 a2 f mat.
h2 gl ; 2 a7 a:1,, cl X do; 3 bl cl f! K. onv. 4 a3 f3 of bl f mat.
" 2 op gl bG, volgt do e7; 3 onv. en bl (13 f mat.
" l 2 op gl c5 a3 dl f mat. Op 2 gl \ h2' bl a2 f enz.
l 2 op g7 eG, a3 bl f, 3 et X d5, bl el f mat.
', 2 ,, g7 08, cl! e7; 3 onv. a3?1)4, c3?bl, c3 of dl of bl?d3 j mat
2 h2 do, d5 e3 f; 3 c4 1)5. bl c2! onv. c2 a4 -j- mat.
2 cl c.'!, a7 a5 j, 3 onv., a5 X l»4 of c6 dl f mat.
" 2 c4 1)3, bl c2t; 3 l>3 c3, a7 dl -j- mat.
2 b2 e5, a7 a3; 3 e5 c.'! a) (15 X (';'i onv. a3 bl f mat.
2 g7 cG, a7 a5; 3 h2 gl. a5 bl f; cl do; bl el mat.
" ., 2 g7 08, idem; 3 idem d5 f4; onv. bl a2 of a5 bl f mat.
2 g'7 ??f5, a7 aó; 3 idem d5 X ('^i nv- a"' 1'4 f mat.
ander tegenspel; zie de verdediging 2 . . h2 g l
l dl al! g2 h'!: 2 D. tl -j- on f:; X f l t
a) Bij ....
Zelfmat no. 100 bis van H. J. den Hertog.
mat. N.B. de pions cfc> en c.'i weg te nemen.
Vervolg en slot toelichting fraaie schaakpartij.
G) Op 23 . . g7 f hG zou mat in 2 zotten gevolgd zijn.
7) Een buitengewoon mooie nntzet, die de kroon zot op de schitterende combinatie, bij den
loden zet begonnen.
8) Zwart heeft geen enkelen goeden zet meer; hij moet de D. verliezen, of wordt mat. Op
26 . . (17 e6 volgt 27 f8 - ,u« t, c6 e7 'of d7, 28 g8 f7 f, K- d8, 29 f'7
t'8 -j- en 30 el c5 f mat. Op 20 . . c7 a5 of bij volgt 27 I'S d6 f en 28 cl f(j f mat.
Op 26 . . c7 bövolgt 27 el c:5 t, d7 c,7. 28 f'H e7 f, c8 d7 (als 28 . c7 bti:
ai; e7 d8 -j-, bS c7,'ju) at a."> v en wint de D.), 21) c5 06 f K. onv. 30 Wit geoft
in 2 zetten mat. Op 26 . . c6 c."> of b7 b6, 27 f'8 g7 t, d7 (18 28 h6 f7 f K.
onv. 2:1 f7 dli t, K (18, 30 g7 f8 f, d8 d7, 31 f'8 e8 j mat.
' Probleem no. 112 bis van P."IC. Bakker (e Wervcrshoef. l.'it de Tijd. Wit speelt voor. Wit K.
b.".. D. hl. II. j;.'! Pd. g5 pion c.'l (5. Zwart K. (15, R. o5 pions dl en f3 (l met K. d5. Wit geeft
in twee zetten mat.
MANNEKE EX MENNEKK.
Naar hot Duitsch van E. UriiDu.
Ze waren samen ongeveer twee jaar oml. beiden
rond, beiden dik. en beiden had'len ze den gang
van viervoeters, maar slechts ivn omilat bet zoo
hoorde, wiiut Manneke wa-s oen klein mcnschje
on Menncke een klein hondje. Zij boorden aan
mijn buurman, den professor, en uit bet raam
van mijn studeerkamer, dat op professors tuin
nitza» had ik hem voor het eerst zien verschijnen
en hem zien opgroeien. Eerst verscheen Manneke
als een wit pakje op do armen van een vrouw
of als een slapend klompje vlecsch achter de
blauwe gordijnen van zijn wagentje; ingeveereen
jaar later kwam Menneke er bij, als een geelach
tig kluwen wol, dat op zijn vier stompjes van
pooten onbeholpen en genoegelijk rondscharrelde.
Professor moedigde hun samenzijn op allerlei ma
nieren aan; bij sprak altijd over bon als onze
kleintjes"; do jonge mama was er in het begin.
niet weinig over geërgerd, dat baar goudblond.