Historisch Archief 1877-1940
EDAMMER
A*. 1888
WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Ieder nommer bevat een Plaat.
Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr.
Het auteursrecht voor den inbond van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124.)
Versclujnt eiken Zaterdagavond.
Uitgever: Tj. VAN H O LEE M A, te Amsterdam,
Keizersgracht 436.
Zondag 1 April.
Abonnement per 3 maanden ...... f 1.?. fr p. p. f 1.1&
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . , . 0.10.
Advertentiën van l?5 regels f 1.10, elke regel meer . . 0.20.
Reclames per regel ...?0.40.
I S B O B »s
VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUILLE
TON: Goeden dag, lieve Grobtma, n. KUNST
EN LETTEREN: Het toóneel te Amsterdam,
door Alb. Th. Muziek in de hoofdstad, door
H. C. P. D. Geschiedenis der
Noord-Nederlandsche Letteren ia de XlXe eeuw. Biographiën
en Bibliographiën, 1830?1880, door Dr. Jan ten
Brink, beoordeeld door Alb. Th. Henri Blaze
de Bury, door v. L Uit twee werelden, Roman
door Carmen Syl?a, beoordeeld door W. J. Manssen.
BüMarcella Sembrich, naar Jozef Lewinsky.
De Geschiedenis van de uitspraak der Grieksche
taal in Europa, door A. J. Flament. Een
ge? dicht van Dem. Kydoniotis, door dezelfde.
Frederik I? door «. VARIA. SCHAAKSPEL.
De soldaat van het achtste, door F. J. v. U
Friederichsruhe en het Saksenwoud. Voor
Dames, door E-ë. ALLERLEI. INGEZON
DEN. RECLAME. BEURSOVERZICHT,
door B. ADVERTENTIËN.
Van verre en van naby.
De gebeurtenissen der laatste week werpen
een zeer eigenaardig licht op de toestanden
in het Balkanschiereiland. Van de
Bulgaarache quaestie hoort men niet veel; de regee
ring te 8ofia protesteert tegen de samentrek
king van Turksche troepen aan de
Oost-Roemelische grenzen, maar schijnt intusschen met
de Porte op. den besten voet te staan, en heeft
van ? het feit, dat men te Constantinopel de
onwettigheidsverklaring, die op verzoek van
Rusland werd herhaald, aan den Bulgaarschen
minister-president Stamboeloff heeft toege
zonden, gebruik gemaakt om den
Bulgaarschen zaakgelastigde Vulkowitch, wien tot
nog toe het exequatur was geweigerd, door de
Porte, zij het dan ook op niet formeele wijze,
te doen erkennen. Van dien kant dreigt op
dit oogenblik geen gevaar. Ook in Serviëis
alles rustig gebleven; men wacht er de
verJdarïng af, met welke koning Milan de
Skoeptcina zal openen, en tot zoolang schijnen de
Russische agenten het ministerie Groeïtch
tnet rust te laten. 'Doch in Roemeniëheeft
zich de zoogenoemde conservatieve oppositie
lees: de Russische partij aangesteld
op eene wijze, die den naam van kinderka
mer van Europa" rechtvaardigt, welken men
aan de staten van het Balkanschiereiland
heeft gegeven. Zelfs op een zelfstandigen
staat, zooals Roemeniësedert 10 jaren is, kan
men de westersche begrippen van een parle
mentairen en constitutioneelen regeeringsvorm
niet toepassen. Men dient dit in het oog te
houden, om te begrijpen, dat eene oppositie,
di» zich conservatief noemt, zich met ruw
?geweld tracht te wreken, over een bij de stem
bus geleden nederlaag.
Men zal zich herinneren, dat eenige weken
geleden het ministerie Bratiano is afgetreden.
Meer dan iemand anders had Bratiano gedaan
om de zelfstandigheid van het jonge
konink
Feuilleton.
Goeden dag, lieve Grcotma.
Uit het Italiaansch van G. PALMA.
2)
De eerste gedachte der oude vrouw was
te weigeren, wat zou zij met zulk een jong
kind aanvangen ? Zij was op het punt om
dadelijk en kortaf te bedanken. Een onbe«
sternd gevoel hield haar echter tegen, eens
soort van vreugde, omdat men zich tot haar
gewend had, een soort van trots om zich
edelmoedig te toonen jegens hen, die er nooit
aan gedacht hadden om_ haar _ leed te ver
zachten, eene geheime nieuwsgierigheid om
dat jongske te zien, bloed van haar bloed;
meer dan alles echter de kracht van een naam,
die in den brief stond, Gigi, den naam van
haar kind, waarvan misschien niets meer
onder het gras van den verwijderden heuvel
over was. En in plaats van te weigeren, gaf
zij een toestemmend antwoord. Hoezeer be
rouwde het haar daarna, hoe herinnerde zij
zich de ontroering, den pijnlijken indruk in
haar teweeggebracht, bij de overkomst van
die schoone, deftige dame, gebiedend en af
gemeten als iemand, gewoon om door allen
geëerd te worden, on» in haar huis opper
machtig te heerschen, (die matrone, die hare
kleine Irene geweest was; vreemde spelingen
van den tijd!) Hoe duidelijk stond haar hare
verlegenheid en geringachting voor den geest,
toen zij, na het vertrek van Irene, die slechts
weinige uren gebleven was, alleen tegenover
nieuwe plichten, tegenover dat kleine onbe
kende schepseltje stond. Waarom had zij >ja"
gezegd? Waarom had zij er in toegestemd
om m het leven terug te keeren, nu zij en de
eenzaamheid vriendinnen waren geworden en
alle menschen daarentegen hare vijanden.
Het jongske ternauwernood door haar in de
rijk te verzekeren; maar de zelfstandigheid
van Roemenië, dat een bolwerk vormt tegen
iederen Russischen aanval op het
Balkanschiereiland, wordt natuurlijk te St. Peters
burg hoogst ongaarne gezien. Vandaar dat
de oude Bojarenpartij, die hare eigen
belanfen hoqger stelt dan de nationale
onafhanelijkheid, een gewillig werktuig is gebleven
van Russische intriganten, onder welke de
consul-generaal te Boekarest, de beruchte
Hitrovo, eene eerste plaats inneemt. Het moet
erkend worden, dat het ministerie-Bratiano
op meer dan n punt was te kort geschoten.
De premier is een door en door eerlijk man,
maar bij zijne ambtgenooten heeft hij veel te
veel door de vingers gezien, en vooral de
gewezen minister van oorlog, generaal
Angelescu, schijnt in zijn beheer alles behalve
nauwgezet te zijn geweest. De oppositie maakte
groot misbaar over de omkoopbaarheid van
het gansche ministerie en lokte daardoor eene
crisis uit, aan welke de voorzitter van den
senaat, prins Ghika, een einde trachtte te ma
ken, door ook aan de minderheid enkele
portefeuilles aan te bieden. _ Doch de nieuwe
ministerieele combinatie mislukte en, zqoals
te verwachten was, werd Bratiano opnieuw
met de samenstelling van het ministerie be
last. De verkiezingen voor de Kamer wettigen
de keuze van den koning: tegenover eene
regeeringsmeerderheid van 126 stemmen, kon
de oppositie het slechts tot 57 vertegenwoor
digers brengen. Hierover trachtte zij zich te
wreken. Maandag drong zij door in het pa
leis van den koning, wien zij eene audiëntie
wilde afdwingen. Natuurlijk werd het ver
zoek, onder zulke omstandigheden gedaan,
niet toegestaan. Den volgenden morgen ver
schenen de leden der oppositie, versterkt met
een groot aantal volgelingen uit de lagere
volksklassen, voor de vergaderzaal van de
Kamer. Met revolvers gewapend, drong de
woeste hoop de zaal binnen; er ontstond een
geweldig tumult, waarbij revolverschoten vie
len en een bode werd doodgeschoten. De pre
sident der Kamer, generaal Lecca, requireerde
de militaire macht, en door eenige salvo's met
los kruit werd de bende, ook die, welke zich
op straat had verzameld, spoedig
uiteengedreven. Bratiano, op wiens leven het was
gemunt, _ had zijn behoud te danken aan de
omstandigheid, dat hij juist bij den koning op
audiëntie was. Een aantal leiders der oppo
sitie werden in hechtenis genomen; natuurlijk
kon deze maatregel niet worden toegepast
op den Russischen consul-generaal Hitrovo,
die de ziel van de geheele beweging was. de
noodige gelden voor de onderneming had be
schikbaar gesteld, en op het plein, voor de
vergaderzaal der Kamer, in drukte onderhan
deling met de hoofden der samenzweerders
werd gezien.
Het is duidelijk, dat thans aan een coalitie
ministerie niet meer kan worden gedacht. Het
is niet slechts het recht, maar ook de plicht
der regeering, dergelijke ongeregeldheden met
eerste uren gezien, toen hij in de moederlijke
armen als verborgen lag, deed zijn middag
slaapje.
Langzaam naderde zij het bed en beschouw
de die kleine gedaante, die met kinderlijke
bevalligheid onder de dekens lag, met een
fijn gelaat en het zacht rood van dien
aanvalligen leeftijd op de wangen, het krullend
haar fijn als zijde. Zulk een zwak en teer
jongske, hoe moest zij doen om hem op te
nemen, hem overeind te zetten. Zij beschouwde
hare dorre gerimpelde handen als om te zien,
of ze die diensten wel zouden kunnen bewijzen.
Het scheen haar toe van neen. En wat zou
zij zeggen, als hij wakker werd ? hij zou naar
mama vragen, en in plaats van haar die on
bekende zien, dat oudje, waarvoor hij mis
schien bang zou zijn. Zij was die lieve woord
jes vergeten, die verklein woordjes, die vleierij,
die kinderen zoo graag hooren, die eigenaar
dige taal, die moeders en bonnes er op na
houden, die de denkbeelden verkleint, de
werkelijkheid verzacht en onder het bereik
der kinderlijke verbeelding brengt. Het is de
teederheid, die deze haar ingeeft in hare
altijd nieuwe, altijd afwisselende vormen
en zij bezat geen teederheid meer. Zij voelde
geen opkomende gedachte om zich over die
mollige vormen te buigen, om hare lippen op
die satijnen huid te drukken, die den geur
der jeugd, der menschelijke bloem, verspreidt.
Zij hield niet meer van bloemen geloofde
niet meer aan kinderen.
Zij verzette zich bijna tegen die geheime
stem, die haar uitnoodigde om hem lief te
hebben. Zij zei overluid, den kleine met een
enkel beslist en bitter woord veroordeelende:
>Zal je ook doen zooals de anderen? je bent
een man en dat is genoeg."
Maar hare stem had net knaapje wakker
gemaakt. Hij woelde in zijn bedje en riep
half slapende: »Mama."
Het was geen dwingen, het was een roepen,
niets meer.
alle kracht te onderdrukken. Rusland is ver
der dan ooit van zijn doel verwijderd. Tien
jaren geleden heeft net de hulp van Roeme
nië, waardoor het in staat werd gesteld over
den hardnekkigen tegenstand der Turken te
?zegevieren, vergolden door aan het jonge
koninkrijk een zijner rijkste provinciën te
ontnemen. Gebeurtenissen, als die van de
laatste week, zijn niet geschikt om de herinne
ring van deze ondankbaarheid uit te wisschen.
De Fransche Republiek heeft een ongeluk
kige week gehad. De verkiezingen van 25
Maart hadden ten gevolge, dat een
revolutionair-radicaal; de ex-communeman Felix
Pyat, te Marseille tot lid van de Kamer werd
gekozen, terwijl op een revolutionair militair,
generaal Boulanger, in het departement der
Aisne 45000 stemmen werden uitgebracht.
Den volgenden dag werd generaal Boulanger,
op eenstemmig advies van den raad van on
derzoek, en op grond van ernstige overtredin
gen der discipline, uit den militairen dienst
ontslagen; tegelijkertijd sprak het hof van appèl
den heer Wilson vrij, die door het gerechtshof',
wegens de bekende knoeierijen met ridder
orden, was veroordeeld. Deze vrijspraak is
ongetwijfeld uit een juridisch oogpunt ver
dedigbaar; zij ging daarenboven vergezeld van
zulk eene scherpe afkeuring van Wilson's
houding, dat de schoonzoon van_ den heer
Grévy kan zeggen: »iout sauvéforsl'honneur,"
De uitspraak is echter in strijd met het
rechtsbewustzijn der natie, die niet kan of wil inzien,
dat Wilson zijne vrijheid alleen heeft te dan
ken aan eene betreurenswaardige onvolledig
heid van het wetboek van strafrecht. Dat de
vrijspraak van het kamerlid en de veroordee
ling van den man, die het parlement voor
stelde als de bron van alle ellende, met
elkaar in verband worden gebracht, ligt voor
de hand. De vijanden van het ministerie
Tirard maken uit beide feiten een wapen
tegen het kabinet. De uiterste linkerzijde heeft
eeiie interpellatie en een voorstel tot herzie
ning der grondwet aangekondigd, met het
uitsluitend doel om bij een discussie over de
algemeene politiek, het ministerie te doen
vallen. AYellicht zal de uitslag van deze
poging reeds bekend zijn, als onze lezers deze
regelen onder de oogen krijgen. Het zal
daaruit kunnen blijken, of de
cornbinatieFloquet zich gereed acht om de regeering te
aanvaarden. Het ministerie-Tirard heeft, men
moet het erkennen, zijn best gedaan. Voort
gekomen uit een Kamer, in welke een
betrouwbare parlementaire meerderheid te
vergeefs wordt gezocht, kon het niet anders
of het moest de kenmerken van zijn oorsprong
verraden. Maar het heeft, althans in de zaak
Boulanger, het duidelijke bewijs geleverd, dat
het den moed zijner overtuiging in hooge mate
bezat. Het is te betreuren, dat het ook niet
overtuigd is geweest van de noodzakelijkheid
Zij weifelde, en zweeg.
>Mama," herhaalde nij, en daar er geen
antwoord kwam, richtte hij zich op, de oogjes
wijd open.
Hij zag de vrouw met het geelachtig gelaat
onder de witte haren, en met instinktmatigen
eerbied vroeg hij zacht:
>Waar is mama?"
>Zij komt spoedig terug."
>Waar is zij naar toe?"
>Om papa te halen."
»0 ja! het is waar ook, zal zij lang weg
blijven?"
>Ik geloof het niet."
»En zoo lang zal ik hier blijven, ik weet
het al," hernam hij ernstig.
Hij scheen een weinig ongerust, maar men
zag dat hij gewoon was te gehoorzamen, dat
hij zachtaardig en lief was.
Na een minuut stilzwijgens fronsde hij zijn
voorhoofd onuitsprekelijk grappig, als of hij
zich iets te binnen wilde brengen. Vervolgens
met zijne mooie oogen, waaruit kinderlijke
vroolijkheid straalde, de oude vrouw aanziende,
riep hij hardop:
?Goeden dag, lieve grootma."
Zij uitte een kreet, was sprakeloos, bleek
en beefde. Hoogst waarschijnlijk had Irene,
die mooie dame, zoo recht te huis in alle uiter
lijke wellevendheid, den kleine dien groet
geleerd en op het hart gedrukt als bewijs
van achting aan z'jne grootmoeder verschul
digd.
Maar voor haar, voor het arme schepsel,
over wier hoofd een reeks van dagen was
heengegaan, door geen enkel gunstig
voorteeKen afgewisseld, door geen enkelen
morgengroet verwelkomd, had dit woord on
gekende waarde, het was niet alledaagsch,
niet onverschillig, het was het trillen van
de stem der liefde, nieuw voor haar oor, nieuw
voor hare ziel.
«Goeden dag'" herhaalde het kind, verwon
derd dat zij niet antwoordde, dat zij
onbevan sommige hervormingen, die door de lin
kerzijde reeds sinds langen tijd te vergeefs
zijn geëischt, over welke alle republikeinen
het in beginsel meer of min eens zijn, maar
die door de opportunisten als ontijdig worden
tegengehouden. Of een ministerie-Floquet in
staat zou zijn om deze hervormingen werke
lijk in te voeren, betwijfelen wij zeer. In de
tegenwoordige Kamer zou een radicaal minis
terie slechts over eene kleine meerderheid
kunnen beschikken. Een kamerontbinding
zou, in de gegeven omstandigheden, een
dubbel gevaar opleveren: vooreerst is d
ontevredenheid over den gang van zaken zoa
groot, dat eene versterking der
monarchistische partijen niet tot de onmogelijkheden zou
behooren ; in de tweede plaats zou. eene alge
meene verkiezing aan de voorstanders'van een
plebisciet de gelegenheid geven om eene proef
te nemen met den naam van generaal Bou
langer. Hoe onmogelijk het ons buitenlan
ders «ok moge schijnen, dat een man, die
zich zoo belachelijk heeft gemaakt als de
ex-bevelhebber van het dertiende legercorps,
de held der frase, die den café-concertzanger
Paulus tot Homerus heeft, door de stem de»
volks als de redder der natie zou kunnen
worden aangewezen, in Frankrijk, de onder
vinding heeft het geleerd, behooren zulke
verrassingen niet tot de onmogelijkheden.
AFSCHEID.
Moet ik weg, moet ik weg van het Binnenhof,
van het Binnenhof,
En gij, mijn schat, blijft hier?
Ja ik kies, als ik kom, als ik wederkom,
als ik wederkom,
Toch bij u weer mijn kwartier!
Hoe ge weent, hoe ge weent, dat ik zwerven moet,
Als waar' thans onze liefde voorbij;
Zyn er ginds, zijn er ginds, ook meisjes genoeg,
ook meisjes genoeg,
Er is er maar n voor rnij!
Deze vrije vertaling van het bekende Duitsche
liedje, dat onder de plaat van dit nummer is
afgedrukt, zal menigeen in den zin gekomeu
zijn, als hij dacht aan de droeve noodzake
lijkheid, waarin zich Mr. Heemskerk bevindt,
om weder afscheid te nemen van de liberale
partij op het Binnenhof. Die noodzakelijk
heid bestaat inderdaad. Wel zijn er die den
Minister den treurigen moed zouden durven
toeschrijven, om nu eens met de kerkelijken
te gaan regeeren, gelijk hij het zoo lang met
de liberalen heeft gedaan, maar het over
schrijdt, dunkt ons, de grenzen van het ge
oorloofde, hem daarvan te verdenken. Trou
wens wij gelooven niet, dat de kerkelijken
een voor hen zoo onbetrouwbaar bondgenoot
wegelijk bleef, en zijne armen uitstekende
met die aanbiddelijke beweging van een engel,
die de vleugelen ontplooit, zoo eigen aan.
jonge kinderen.
»Neem mij op," rei hij.
Zij trilde van aandoening. »Wil je bij mij
komen, wil je in mijn armen komen."
Hij knikte glimlachend. Zij keken elkan
der lang aan; de blik van de hemelsblauwe
oogen, die de goede trouw eener jonge ziel
weerkaatsten, smolt te samen met den blik,
dien de tranen hadden uitgedoofd. Vervol
gens mompelde zij met eene onzekere stem,
als iemand, die in een droom spreekt:
>Zul je goed op mij zijn, beste jongen, zul
je goed pp mij zijn ?"
En hij sloeg plotseling, met de opwellende
liefde van een goed hartje, zijne armen om
bare hals en drukte zijn frissche wangen
tegen haar rimpelig gelaat. Zij barstte in
een snik uit, een luiden snik, Bijna kramp
achtig; door al haar spieren ging eene trilling,
brandende als een vlam, die haar verteerde.
In hare verwarring drukte zij dit lichaampje
sterk tegen zich aan, en terwijl de luwte van
het mollige vleesch de koude hand van
het oudje verwarmde, voelde zij een voor haar
nieuwen, zachten, vreeselijken indruk. In een
oogenblik werden dertig jaren van haat,
schaamte, verbanning uit haar geheugen
gewischt: al de ingesluimerde vrouwelijke tee
derheid ontwaakte onstuimig; het trage hart
klopte hevig als een hamer in haar borst, en
uit hare oogen, reeds sedert zoovele jaren het
weenen ontwend, stroomde eene weldadige
tranenvloed.
>O! lief kind, mijn lieve kind, O, Gigi,"
stamelde zij, hem altijd in hare armen geslo
ten houdende, in hem de ontluikende schoon
heid van dien anderen Gigi, nu verloren en
vergeten, terugvindende.
En die gerimpelde mond, die geen kussen
meer gegeven noch ontvangen had, na die
laatste kussen der zonde, drukte de wangen,