Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No.ó83
ofood, dan werd naast hem een
nood?.«wgté»teld en die twee leefden nu ieder
ite oelft van hetgeen de zieke eerst alleen
**" B«ten. Maar kwam deze te sterven dan
e expectant hem ook aanstonds in het
, (Of p vriendjes van gelijke geboorte werd
-*??-' op vaderlijke wijze gezorgd. Kinderen
eters en andere regeeringspersonen,
"«Set kapiteinsplaatsen, suppoostschappen,
bten bevoordeeld, en baantjes gecreëerd
en nichtjes een inkomentje te verze
eg Zoo was Jacob Bicker Raye, die
zee(fcUr w*s, tevens afslager vau de vischmarkt,
a aeef van Burgemeester van Beuningon bode
de weeskamer en een dame van zeer
aan?nl$ke familie steeds moeder van de
turfvul«8 en raapsters of schoonmaakster van 't
stad$, betrekkingen die men natuurlijk door
anren. liet waarnemen.
iTftn die begenadigden verwachtte men
dank*rheid en gehoorzaamheid, maar daarentegen
is ffieu niet ongenegen, wanneer eigenbelang
aiet Mjj was uitgesloten, han te gerieven. Zoo
S de Heer Boreel, die een postmeestersambt
filoiteerde, in 1727 te kennen dat hij zijn beide
iaën urel met een of ander baantje wenschte
begunstigd te zien. Hij ruilde de helft van zijn
postmeesterschap met een van de burgemeesters,
die juist de beschikking had over een
vendumeestersplaats. De zoon van den postmeester werd
nu vendumeester en de burgemeester gaf het
halve postmeesterschap aan zijn eigen zoon. Een
half jaar later had iets dergelijks met de tweede
helft plaats, zoodat de postmeester de voldoe
ning had zijn beide zonen bezorgd te zien.
Deugde iemand voor de door hem bekleedde
betrekking niet, dan werd hij soms geschorst of
onder curateele gesteld, doch dikwijls met be
houd van de voordeelen. Men moest slechts van
de vriendjes zijn! En maakte hij het al te bont,
dan werd hij tegen wil en dank naar de koloniën
geëxpedieerd of aanbevolen voor een of andere
openvallende betrekking in Brabant of Limburg.
Er gingen natuurlijk vele stemmen onder de
nietmachthebbenden en nietbegunstigden op tegen
deze gerecipieerde wijze van handelen. Men zag
in, dat hot voordeel dat nu aan enkelen ten goede
kwam het algemeen moest ten goede komen, en
nu verviel men in een ander kwaad: de volks
partij stelde in het midden van de vorige eeuw
voor, de ambten te verkoopen. Eerst de
revolutionnaire partij van het laatst van diezelfde eeuw
bezorgde ons the right man in the right place."
Schaakspel.
No. 139.
A. VAN HEIJCOP TEN HAM te Haarlem.
ZWART.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
No 137 juist opgelost door W. v. H. te Delft,
idem door Henri en Blijkmans te Amsterdam.
Idem door G. A. W. te Gouda en D. D. te
Eotterdam en W. B te W. Termos te Eotterdam.
H. J. den Hertog te Amsterdam no 136 en 130
quater, door W. B. te W. no 137, door Termos
te Rotterdam no 138 ter, alsmede 137 bis, door
mejuffrouw A. V. P. uit Groningen no. 136, dito
door C. T. v. H. 136 met bis en 137, door Mei"
136 en 137 met bis beiden te Amsterdam, door
A. Blijkmans Kzn te Amsterdam 137 motto
Dorothy en no 138 bis Nanninh met 138 quater
Zuurbier.
BRIEFWISSELING.
H. J. den H. te Amsterdam. In dank
ontvanget toegezondene. Onze brieven hebben elkaar
gekruist. Aan uw verlangen wordt voldaan.
g
a b c d e
WIT.
Wit speelt voor en geeft in drie zetten mat. Drukfout. In no 137
(Wit 8 en Zwart 7 stukken met K. d5). c8 maar op ruit c7 staan,
OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 137
vau Mackenzie te Kingston.
bis moet de T niet op
Motto Dorothy.
l g3 bS d8 d4 f
l als boven d8 al
'dito
dito
dito
dito
dito
d8 elders
b.8 e5
h8 elders 2 D X
b5 e8 2 h6 X
böd7
2 e4 e5 f matj
2 höX h8 t mat
2 hG e6 f mat
2 b8 X a7 f mat
t mat
h8 t mat
dito
dito
dito
dito
dito
dito
b5
d3 2 el
elders 2 a:">
c2 speelt
a7 a(5
ai a3
e3 - e2
2 h6
2 h(3
f3 f mat
? c(J -J- mat
e3 f mat
b6 j mat
2 h6 e6 t mat
2 a5 b3 f mat
2 el X c2 j mat zeer mooi
139bis. Driezet probleem van A. H. Robbins Amerika. Iets gewijzigd. Wit K b8 D c6 T e3
ft M en g6 Pd a7 en el pions b3 c5 d2 £2 g3 (12 st. Zwart K d4 D d3 R c4 Pd a4 en gf>, pions
^5 c? g4 en g7 (9 stuks. Wit speelt voor en geeft in drie zetten mat.
, No, 139bis van E. J. Winterwood te Sureij. Zelf mat vaa wit die begint in drie zetten. Wit K
*5 T b4 E b8 T d8 Pd f8 en e5 pions f6 en h7 (9 st. Zwart K cf> D hö. (2 stuks met K có.
VOOR DAMES.
' , Wit en siccvrt. Poney-haar. In
dustrie-tentoonstelling te München.
Het buitenleven.
Eene combinatie die voor dezen winter wordt
aangekondigd, maar zeker alleen door
dezonderlingteid een kortstondig succes zal hebben, is die
van wit met grijs en wit met zwart, zelfs voor
bals. Men zal wit tulle baljaponnen met ruches
van grijze of zwarte tulle garneeren. Wie het
draagt, zal schijnen in den lichten rouw te zijn.
Iets anders is de vereeniging van wit en grijs
voor herfattoiletten en wintercostumes. Witte wol
met grijs fluweel en groote knoopen van grijs
hout kan niet anders dan goed staan. Op dezelfde
?«r\jze garneert men het wit met geelachtig fluweel
en palmhouten knoopen.
Het changeant vindt, nu het in dejaponstoffen
een paar winters gebruikt is, zijn weg naar de
andere toiletartikelen. Stofmaritels van
changeanttaf, kousen met weerschijn, surah-onderrokken
met vele strookjes in wisselende kleuren, voering
in mantelmouwen en mantelkappen, zullen het
verdwijnen der mode voorbereiden.
Het is tot nog toe voor velen een axioma ge
weest, dat waar een kleed uit twee stoften be
stond, een -van de twee eft'en moest zijn, uni en
gebrocheerd, wii en gestreept, uni en geruit. Dit
wordt niet meer als een wet van Perzen en
Meden beschouwd; men zal dezen winter
vereenigingen zien van gestreept en gebrocheerd,
van grootere en kleinere strepen, van moiréen
gebloemd, van geruit en gefigureerd. Toch zal
men wel moeten toezien, alvorens zich zulk eene
combinatie te laten verkoopen; het zal sommigen
onrustig staan, en alleen in zeer enkele gevallen
*enige distinctie aan het toilet verleenen.
***
Telkens wordt gemeld, dat poneyhaar, krocsjes
en vlokjes op het voorhoofd zullen worden afge
schaft. In Fransche en Duitsche bladen is er
campagne tegen gevoerd. Toch geven telkens do
nieuwe FranKche mode-journalen weer kroesjes op
het voorhoofd, en de portretten van alle prin
sessen, Duitsche, Engelsche, Oostcnrijksche, toonen
meer of min vlokjes en poney. Het beschaduwde
voorhoofd geeft ontegenzeggelijk moer uitdrukking
aan de oogen; van de nieuwe modellen, van hoe
den zijn de meeste zonder dit aanvulsel niet te
dragen.
Thans gaat de Kerk er zich mee bemoeien. In
Silezië, te Königshntte, heeft de pastoor na do
preek bekend gemaakt, dat do Yorst-bisschop do
jonge dames, welke het voorhoofd met zoogenaamd
potley-liaar versierd hadden, niet bevestigen zou,
daar het voorhoofd hij die godsdienstige handeling
vrij moet zijn. De dames zijn wanhopig; de haren
groeien niet zoo gauw, en alles afknippen gaat
ook niet. Er zal nu zeker bij de bevestiging" heel
wat pommade en bandoline gebruikt werden.
Eene jachtkamer van Villeroy en Boch te
Mettlach, is geheel met plateelwerk ingericht. Een
kleine hoek slechts is mot bruin gesneden hout,
waartegen een zitbank vau donderrood leder met
goudpatroon, bedekt; van dezelfde stof zijn de
stoelen, maar overigens is de kamer met groene
tegels, afgewisseld met jachttai'ereelen, bekleed.
Boven den schoorsteen een tafereel van tegels, met
springende herten en honden; het plafond, geheel
in caissons ingedeeld, bestaat uit tegels, wier sterke
kleuren en hooge reliëfs een buitengewoon rijk
spel van licht en schaduw geven. De deur niet
hooge pilasters, do schoorsteen, eene hoogc vrij
staande zuil met eene Diana, zijn van geëmail
leerd terra-cotta a la Lucca della Hobbia ; de
vloer alleen, olschoon in denzelfden stijl, wordt door
de aesthetici heftig gegispt. Hij stelt, in mozaïek,
een groot tableau voor, Acteon door de honden
van Diana vervolgd, en wordt veroordeeld volgens
het beginsel, dat men op den grond geen verticale
voorstelling mag aanbrengen, het principe volgens
hetwelk ook de prachtige antieke mozaïeken, de
slag bij Arbela on anderen, veroordeeld moeten
worden. De rand van het mozaiek wordt door een
blauw water gevormd, waarin visschen en
waterdieren zich vermeien. De critici voeren hier,
wellicht met meer recht, tegen aan, dat rneri kan
vreezen op het water en de schubherige visschen
ait te glijden.
La villagiatura, het plekje aan het strand of
onder de hoornen, waar men een deel gezond
heid, jeugd, kracht, frischheid, hoopt op to
doen, is langzamerhand eeue behoefte geworden
voor alle standen die zich eenige weelde kunnen
veroorloven. Voor velen is het zich behelpen bui
ten in plaats van het comfort t'huis; voor de
grooten der aarde echter is de villegiatura een
welkom voorwendsel geworden om schatten uit te
geven. De haute finance en de groote industrie
blinken daarin uit. Wat de hooge adel betreft,
deze bezit meestal zijn domeinen en kasteelen
ergens diep in liet land; de aristocratie der
millioenen echter heeft hare buitenverblijven in de
nabijheid der hoofdsteden kunnen kiezen en ze
met alle mogelijke weelde, daar de kosten geen
beletsel waren, ingericht. Zij heeft hare kasteelen
van buiten tot wonderen van architectuur ge
maakt, en van kinnen tot ware tooverpaleizen.
De Fransche en Engelsche millionnairs streven
elkander in dit opzicht naar de kroon. Hun gast
vrijheid is koninklijk en tevens vol attenties. De
vroegere eenvoudige logeerkamer, la chambred'ami,
is nu eene reeks var, vorstelijke appartementen ge
worden, ieder met eer.c badkamer, warm en koud
water op allo uren, en overvloed van verfijnde
gemakken.
Als voornaamste vertrek in zulk een buitenver
blijf geldt de Int/1, waar de gasten elkaar op ieder
uur van den dag ontmoeten; zij is voorzien van
allerlei spelen en vertooningen, en heeft ruimte
genoeg om ieder zijn vrijheid te gunnen: do bi
bliotheek of ibrary. bevat alle gewcnschte dag
bladen, tijdschriften en brochures; het fttiiioir lage
divans. sc-'iomniolstoelen en eone speciale bedie
ning. In de bijgebouwen zijn <le paarden on be
dienden. cb:r gasten bijna even weelderig gehuis
vest aks deze zeil. Tuin en boomgaard, grasperken,
bloembedden en boseh zijn ter beschikking der
gasten; cp den vijver drijft een kleine vloot van
schilderachtige vaartuigen; de f<shiwj-lo>'«jc'KW\i
arsenaal.
De eenvoud in de wijze van ontvangen en leven
op deze verblijven der muitrct de _/W//<>:, bierlords
of fmancieinaiiiien is dan ook geheel verdwenen. Aan
het diner alleen dragen (Ie danies geen juweclen en
zijn iets minder gedecolleteerd, deini-pctiu is
de leeliik realistische uitdrukking, de hoeren
Allerlei,
*
* *
Duitsche Renaissance heeft hij de families uit
gediend, zij is geen modo moer, seJert alle
liierstuben er mede uitgesmukt zijn", zoide onlangs
een Duitsche dame; het moet Rococo en Empire
zijn."
De groote en uiterst belangwekkende tentoon
stelling van Duitsche kunst-industrie, dit jaar to
München gehouden, toont alle 'drie de stijlen, en
een half dozijn andere, maar ook in Duitsche
Renaissance is er nog wat uitstekends voorhanden.
Het gaat niet aan. slechts een tiende doel op te
noemen van de kamerversieiïngon die onze huis
vrouwen zouden aanlokken; alleen op conige
speciaai nieuwe of volmaakt afgewerkte arrangemen
ten willen wij wijzen. Een kamer, juist in Duit
sche Renaissance, was geheel gevuld met de in
zending van mevrouw Schittmaun uit JMiinchen;
het waren meubelen van betrekkelijk eenvoudigcn
vorm, maar bedekt met application in zulk een
volmaakte harmonie en afwerking, dat uit artistiek
oogpunt do/c inzending de meest opmerkelijke
vau de geheele tentoonstelling was Niet ver van
daar zag men de schatten uit koning Louewijks
lustslot Ilerrenchiemsee, overdekt mot goudbor
duursels, bonte steenon, kleurige zijde ; maar het
verschil was te groot: het eene was rijk, het
andere, dat der dame, was aristocratisch.
Noordfrieschckamers. Tirolor intérieurs, fayenee.
Ieder, er was van allerlei. Iets bijzonders en nieuws,
maar dat men niet te dikwijls zien moet, was
in de Badensche al'dceling geleverd, vooral dooi'
de iirma Distelhorst te Carlsruhe. Hot was kleurig
reiiof-intarüia. Uit de zestiende eeuw hoeft men
in intarsia vooral lichtbruine teckening op don
keren grond of omgekeerd ; later k\rarn men er
foc de verschillende houtsoorten verschillend te
kieurcn. Langzamerhand maakte men geheele
landschappen en taferoclen van het gekleurde
hout-mozaïek De Iirma Distelhorst nu is nog een
? stap vorder gegaan. Zij geelt geen vlak mozaïk
meer. maar gekleurd relief. De cnkolo voorbeel
den die zij er van geeft zijn uiterst artistiek, o.a.
een gedeelte van de mimrbckleeding in gesneden
hout van het Raadhuis te ileidelbcrg, ita!iaa;i.-ciie
Renaissance; maar men kan zich zeer goed voor
stellen, dat met minder goeden smaak en minder
gedistingeerde kleurcnkeus liet ornament grof e;;
bont zou worden.
| in de stad haar jour heett, kan deze gewoonte
l ook buiten niet opgeven, en organiseert eens in
j de week c-p denzelfdcn dag een (jvrtlcn-pcirh/
zonder lütnoodigingen, de bewoners der naburige
kasteelen komen aanrijden, een landelijke lunch
wordt aangeboden, allerlei spelen, allerlei sport is
j tot hunne beschikking. Alleen de livrei draagt
j klein tenue. style anglais, waarvan de eenvoud het
landelijk karakter der feestelijkheid aangeeft.
j Het volgend jaar zal er ook, ter viering van
i het Revolutie-eeuwfeest, te l'arijs een algemeen
; vrouwen-con^ru.i gehouden worden, liet wordt
j georganiseerd door de Ligue des femmes" eu de
,, Fedóraüoü'k de twee voornaamste vrouwen-bonden
ii) Frankrijk, i'reddente is Mlle lï;irboroussc,
'; eene ondurw ijzeres; zij wordt ter zijde gestaan iu
! bare werkzaamheden door den heev Allix, die
i steeds voor vrouwenrechten optreedt.
j Het congres zal eerst drie weken lang nationaal
i zijn. en dan zullen gedurende acht dagen alle
l vrouwen van den aardbol er aan kunnen
dcelneI men. De politiek zal uitgesloten zijn, daar er
| buiten do/e nog genoeg praclLsehc iinae.stiëj! zijn,
' die de i rouwen aanga,')."!. In de
be.sitmr.s-vorgailei ring van 22 -lul: is besloten dat men 2.~i<i'M)
invitaiieu zal rundzenden. De dames mogen haar
ni?.:inen meebrengen, maai' deze zullen geen deel
; niouen nemen aan de discussie.
i De /aak VAU do Iirma Willem Hol en Co. in
j frrJanterieëi;. hixe.irnke'eu, serviezen en kristal, is
j ueze veel; uitgebreid en overgebracht naar het
i huis iiaiverstraat lol. De winkel is met ecu niet
1 buitensporig weelderiger, maar toch netten gevel
versierd, en bezit vooral hut voorrecht voor de
; etalage ec-ügruutc ni'into en veel licht aan te
bieden, (.'ui; !..:mioi! i.s goed licht, men kan het
j aardeAvrk ei; ]ii.rse!ei;i. do aardige schrijftafeltjes
; e;; fraaie serviezen, de duizend artikelen van den
i ..i_'ala:;ter',r;"-h;Y:M!o!,, royaal uitgespreid, bekijken
i en (-p zijn gciüiik zijne keus doen.
Een zelfmoordenaar van lierocp. Op het punt
van bedrog zijn en blijven toch de Amerikanen
allo andere volken de baas. Zoo is men onlangs,
naar Amerikaansche bladen medcdeelen, het vol
gende ingenieuse schelmstuk op het spoor gekomen.
In een elegant hotel bestelt iemand een kauier,
gebruikt er de uitgezochtste diners, drinkt er de
fijnste wijnon, kortom hij neemt er een vroolijk
en prettig leventje van. Op zekeren morgen hoort
men dan in de kamer van den gast een bepaald
angstwekkend gekreun. Het hê-tclporsoneel vliegt
er binnen. De vreemdeling wentelt zich, door do
hevigste pijnen gefolterd, kermend op zijn bed
heen en weer; op de nachttafel staat een ileschje
met een of ander vreeselijk opschrift, óf st) ychninc
óf cyankalium met minder doet hij het niet
eu daarnaast ligt een met potlood gekrabbeld
briefje, waarin hij mededeelt, dat volslagen gebrek
aan geldmiddelen en middelen van bestaan hem.
j tot zelfmoord gebracht hebben. Dit heeft een
wonderbaarlijke uitwerking. Men vliegt naar ceu
geneesheer; deze komt en schrijft een of ander
tegengif voor, na het gebruik waarvan de patiënt
schijnbaar langzaam, maar toch bepaald beter
wordt. Intusschcn hebben de door al dat leven
verschrikte .gasten, door medelijden vervuld, een
collecte gehouden en de, dikwijls zeer groote
opbrengst daarvan, wordt aan den ongelukkige
overhandigd. Algemeene aandoening. De geneesheer
weigert ecnig honorarium, de hötelhoudcr eveneens
het hooge bedrag zijner rekening te ontvangen.
Met vochtige oogen en met goed gevulde zakken
verlaat de gelukkig aan het leven teruggegevene
het hotel, om ergens anders zijn bedrog to her
halen. De man moet uitstekende zaken doen.
De in Ifongarije heerschende duelwoede wordt
door den l'ester LloijA op do volgende ironieke
\vijzc geïllustrierd: In sommige gevallen is
natuurlijk een duel het noodzakelijk gevolg vaa
een beleediging. Geheel Török-Besce was het
daarover eens, dat de groote. strijd over beginse
len, tusschen den afgevaardigde Gedeon Rohonczy
en den luitenant der huzaren Baron Ladislaus
Dó'ry slechts door bloed en staal beslecht kon
worden. Mijnheer von Rohonczy was namelijk
genoodigd geweest op een partij bij den graat'Aladar
Karatsonyi; hij was wat laat gekomen en er niet
; bij tegenwoordig geweest, toen de gasten aan
j elkaar werden voorgesteld. In den loop van den
avond was er tusschen hem en baron Döry een
woordenwisseling ontstaan omdat de officier
zich aan hem iu dit besloten gezelschap niet
{ had voorgesteld. Het gevolg daarvan was. dat hij
door baron Döry op don sabel weid uitgedaagd.
Niettegenstaande de voorwaarden zeer zacht waren,
j zij luidden slechts: totdat er aan een van beide
i zijden bloed vloeit, werden toch beide
tegenstun| ders gewond; Döry slechts licht aan de hand,
i Rohonczy aan het iioofd en aan de borst. Nu is
j men te Tó'rök-lJesce tevreden.
\ Een occrmoedii/c (liercntemtiter. Uit Londen
j wordt bericht: Miss Esaieralda. ecu di^rer.te'.uster,
bezorgde onlangs aan een te New-iJrighlou bij
j Liverpool opgeslagen menagerie een zeer goede
j reclame. Toen zij namelijk een voorstelling gat
| met slangen, die zich om haar beciien, lichaam,
| armen eu hals kronkelden, word zij dt>vr een groote
) brilslang zoo erg in den arm en hot voorhoofd
l gebeten, dat het bloed er uit spoot en de wonden
uitgebrand moesten worden; deze. kunnen echter
j niet zeer gevaarlijk geweest zijn, want den
daaropI volgenden dag liet zij reeds weer o leeuwen iu de
leeuvenkooi door hoepels springen en andere
kun' sten verrichten, zonder dat haar avontuur van den
| vorigeii dag haar erg scheen gedeerd te heiben.
In den beginne ging alles goed; maar toen zij tot
slot der voorstelling ecu revolver afschoot vlak
j voor den muil van een der leeuwen, sprong deze
j op haar toe, bracht haar met zijn klauw een
lidite wond aan do haiul toe, doch werd toen dooi
i een der oppassers met een zweep vcijaag;!,
zoo| dat du jonge dame <ien tijd had, de kooi te
verj laten, voordat haar verder letsel werd toegebracht.
i Onder het publiek hcerschte beide avonden groote
I opgewondenheid.
'
j Jv'oi ihrijt'lij'x (lexJtiei'Chia cil.-s die ra» de
!<ej scliilderüe <lori>e-> ra» i'otemkm wordt duo;1 ('r.
| Lee, vroeger lijfarts vau den vorst Woronzuw,
' verteld in zijn boek: Over do laatste dügeu vau
j keizer Alex:'!ider en de eerste vau keizer Nikolaas".
l Toen keizer Ak-xaiider in 1S21 de jnï'Haire
ko!oj niëii in <le Iiriiu bezocht, ging hij elk der
ko!<>nisteinvoniiigen binne;; en overal vond hij oj) i!e
tafel een goeden maaltijd aangericht, waarvan een
gebraden speeuvarkcnije de hoofdschotel vormde,
A orst, Wolchonsky, die den keizer vergezelde, ver
moedde eenbcdrog van do zijde der bestuurders : zon
der dat iemand er iets van merkte, sneed hij in een
der huisjes het varkentje den staart af en stak
dezen in zijn zak. Toen zij het volgende huis
j binnenkwamen, stond daav, evenals hij vermoed
j bad, weer een gel/raden speenvarken op (ufel,
j maar de staart ontbrak. De vorst znicle daarop
tegen den keizer: Dat gebraad schijnt een otuio
bokemïe te zijn;'' En toen de keizer hen! vroeg, wat
hij daarmede bedoelde, haalde hij hot ontbrekende
staartje uit zijn zak. liet gebraad was steeds snel
van het eono huis in het andere overgebracht
Maar Wolehon.sky moest bitter boeten voor wat
Oo7i' een /«nce/y/i'-ü'e'i.s/V.. Onder dit spottende
opschrift deelt men aan de '!'t:?il'ichu liii::ii*din:i
de volgende geschiedenis mede. Hen jong ambte
naar der l'arijsche begratenismaatschappij had aan
zijn \TOU\V, niet wie hij pas getrouwd w;ts, beloofd,
met haar een huweïuksreisje naar Spanje te doen;
maar nog op liet laatste oogeublik wint hij hare toe
stemming ie verkrijgen om haar in plaats vai.
naar het land der kastanjes naar Florence te