No.'584 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 't zou onpractisch zijn dien wenk der ervaring te miskennen of in den wind te slaan. De avondscholen zijn het aangewezen middel om den ambachtsman mee te helpen opleiden voor zijn vak. Almeête helpen want natuurlijk blijft de werkplaats hoofdzaak. Maar de werkplaats en de avondschool moeten elkaar te hand reiken. Zoomin als men op school kan leeren een meubel maken, of een metaal bewerken, kan lee?ren plakken of stoft'eeren, of practisch de verfkwast leeren hanteeren, evenmin is er de heden daagse!)* werkplaats op ingericht, om er rustig te leeren teekenen, ornament- en stijlleer, wis- en doorzichtkunde te beoefenen. Werkplaats en avondschool dus moeten elkaar aanvullen bij de opleiding van den werkman. 't Is waar, aan dezen en genen is reeds difc voorrecht gegund; een groot deel van onze leer lingen mag zich daarin verheugen. Maar 't zijn nog uitzonderingen; terwijl het regel moest wezen. En als wij nagaan hoeveel honderden jeugdige kunstambachtslieden in Amsterdam nog verstoken zijn van het zoo onmisbare teekenonderwijs, komt als van zelf de vraag bij ons op: waarom dit geen regel is ? Wat de reden kan zijn van deze verwaarloozing ? Gebrek aan lust bij de leerlingen zelve in het .avond-onderwijs van de teekenschool is het niet; want bijna zonder uitzondering werken onze leer lingen met lust en volharding. De ondervinding leert, dat het geringe school bezoek hoofdzakelijk is te wijten aan de verzuimde werkuren, die, of voor den leerling te veel gel delijk nadeel opleveren, of door den patroon wor den geschuwd, omdat zijn belang, niet altijd wél begrepen meebrengt, den leerling zoo productief mogelijk te maken. En allén: eene betere regeling van de verhou ding tusschen patroon en werkman, zou in dien toestand blijvend verbetering brengen. Sommige fabrikanten in den lande hebben dan ook reeds het belang hiervan ingezien en proeven genomen, die aanvankelijk tot bevredigende uit komsten hebben geleid. In de werkplaatsen van de Holl. Ijzeren Spoor wegmaatschappij, in de fabriek van den heer ?Storck en elders, is de opleiding van den leerling ook in de school geregeld, en zijn er dus waarborgen gevonden voor het belang van patroon «n werkman beiden Maar wat reeds aanstonds uitvoerbaar is in een groote fabriek, is dit nog geenszins in de werk plaats van het kunstambacht, vooral niet in de kleinere werkplaatsen. Hier wordt een macht vereischt naast die van patroon en leerling in staat, om, onder alle omstandigheden, den zwakke tegen den ster keren te beschermen: den leerling tegen den patroon, die hem exploi teert en in het bezoek der avondschool verhindert, of omgekeerd den patroon, die den be kwamen leerling, op hoop van hooger werkloon, naar zijn concurrent ziet vertrekken, en zijn goede zorgen dus met ondank en schade beloond vindt. Welnu: de oplossing is geen vraag meer, en kan gevonden worden door de invoering van het zoogenaamde leerlingstelsel, geregeld bij de wet. Ze is nu wel algemeen bekend: de strekking van het Leerlingstelsel, zooals dit, vóór ruim vier jaren, werd aanbevolen door een gemengde com missie uit de voornaamste maatschappijen en vereenigingen (met prof. Pekelharing als voorzitter en Ileldt tot secretaris). En 't is ook hier do plaats niet, daarover uit te wijden. Maar in verband met het bezoek aan avondteekenscholen in het algemeen, en aan de onze in het bijzonder, kan het zijn nut hebben, te releveeren: dat de bedoelde commissie, in haar schema van wettelijke regeling, bij art. 5 voorstelt: dat de patroon verplicht zij, den leerling in de gelegenheid te stellen, ten minste tien vvren in de week van school- of huisonderwijs te doen genieten, onverminderd den tijd aan godsdienstonderwijs te besteden." een bepaling, die gelezen in het verband met de overige artikelen van het ontwerp-contract tusschen patroon en leerling voor den patroon niets onbillijks bevat, maar in beider belang te achten is. Mocht eenmaal in dezen geest een wettelijke regeling der verhouding tusschen patroon en leerling tot stand komen, dan zou men niet langer het verschijnsel betreuren, dat hier, in de Hoofd stad, zooveel avond-teekenscholen kwijnen, en de behoefte aan mér scholen als de onze, niet leven dig nog wordt gevoeld. In den aanstaanden zomer zal nog eens een poging gedaan worden door de Amsterdamsche afdeeling van onze vereeniging voor fabrieks- en handwerksnijverheid, die ter Algemcene vergade ring een voorstel doet, luidende: dat die vergadering besluite, aan het Hoofdbestuur der vereeniging op te dragen, om namens haar bij de Regeerrng aan te dringen, op een spoedige invoering van de wettelijke regeling van het zoogenaamde Leerlingstelsel". Hiermee wordt de zaak dan weer eens op hot tapijt gebracht, wat allicht een aansporing kan zijn voor andere maatschappijen en vereenigingen, om het goede voorbeeld te volgen, en mede aan te dringen op de regeling van Leerlingcontracten bij de wet. Het oogenblik schijnt daarvoor gunstig, nu van vele zijden een studie gemaakt wordt van de middelen, die eertijds tot den bloei van het kunstambacht hebben geleid, nu, bij herhaling, het oude Gildewezen in her innering wordt gebracht; en gewezen wordt op het goede dat die instel lingen bevatten, doch tevens op nadeelen die ze aankleefden, en ongeschikt maken voor onzen tijd. De wettelijke regeling nu van het .Leerling stelsel schijnt ons het middel, om de voornaamste voordeelen van het Gildewezen te herwinnen, om oen band te vormen tusschen patroon en leerling overeenkomstig de eischen van onze dagen, om het ambachtsonderwijs in de werkplaats te vereenigen met- en te veredelen door: een trouw ?bezoek aan de avondteekenschool. Wedstrijden tusschen ambachtslieden onderling, doeltreffend georganiseerd, gelijk wij dit mogen verwachten van een andere Commissie, die zich thans met dezen arbeid bezighoudt, kunnen dan het stelsel van opleiding aanvullen; zoodat ook weer het proefstuk van den meester in de nieuwe orde van zaken niet zou behoeven te ontbreken. En zijn we eenmaal zoover, dan spreken we elkaar nader. Maar dan wellicht in het verslag van een der vele andere avondscholen hier ter stede, die naar het model van onze teekenschool mogen verrezen zijn." GENERAAL BOULANGER EN -DE FRANSCHE TAAL. Generaal Boulanger, of zijn secretaris, is meer artist dan men het, naar de leelijke reclames, waartoe hij zich leent, wol denken zou. Toen de generaal aan de drie departementen, waar hij verkozen was, brieven van dankbetuiging zou schrijven, drie brieven, die natuurlijk hetzelfde moesten inhouden, versmaadde hij het, daartoe n formulier te gebruiken. Hij koos, met zeld zame handigheid en een merkwaardige kennis zijner moedertaal, drieërlei vormen om dezelfde gedachte eigenlijk in 't geheel geen gedachte * uit te drukken. Zoowel in staatkundig als in taalkundig opzicht is eene vergelijking tusschen de drie documenten de moeite waard; men kan er uit zien, hoe han dig de generaal en hoe rijk de taal is. Voor de kiezers in de Somme zijn de afgevaar digden valsche republikeinen procédant par coups de sabre et par coups de sifflet", voor de kiezers in Nord des insolents et des insulteurs", voor die in de Charente des ambitieux". Over 't geheel wordt de Charente in eenvoudiger taal toegesproken. Voor de Somme klinkt het: Men heeft nu de keerzijde van het parlementarisme gezien, de kleingeestige aanvallen, de leu gens en geweldenarijen." Voor Nord: Men herin nert zich die zitting, vol injures provocatrices, policières, vol lasteringen;" voor de Charente: Men keert terug tot de bedreigingen, tot schan delijke en misdadige manoeuvres." De afgevaardigden heeten voor de Somme: wilde beesten, des pileptiques'1, voor Nord: des convulsiormaires". Voor de Charente is er geen woord meer over. Deze afgevaardigden hebben zich tegen de grondwetsherziening gekant; voor de Somme heeten zij daarom: eene sukkelaarsvergadering, die koppig is en hare plaats niet aan anderen wil afstaan." Voor Nord is do kenschet sing: zij klommen zich aan hun zetels vast en doen don on beschaamden eisch hooren, tegen ieders wensen te blijven regceren." In de Charente weer: De staat, dat zijn zij; de Republiek, dat zijn zij. Zij willen zich niet uit hun positie laten verjagen." Maar generaal Boulanger's kiezers zijn geen voetbrood geweken, in de Somme hebben zij het skelet naakt uitgekleed, welks beenderen kraak ten"; in Nord hebben zij: het houweel gezet in het vermolmde gebouw/' in de Charente hebben zij de Republiek ontrukt aan degenen die waaJVden haar ten eigen bate te zullen confiskeeren." Toch heeft men al wat men kon gedaan tegen don generaal en zijn vrienden. In de Somme heeft men maatregelen genomen om hem te be letten tot u te komen"; in Nord zijn de tergende politiemaatregelen mislukt", in de Charente is niets onbeproefd gelaten om de candidatuur van den generaal te doen vallen." De kiezers in de Somme hebben getriomfeerd door hun bewonde renswaardige volharding en hun liefde voor de Republiek", die in Nord hebben het verdict uit gesproken", die in Charente hebben zich niet door bangmaking van hun plicht laten afwenden en hebben met vastberadenheid concentratie ge wild." De generaal zegt dan ook, ??eenstemmig tot de kiezers der Somme: Dank!" tot dio van Nord: Dank!" en tot die derCharento: Dank!" Hij eindigt met oen uitroep; in de Somme: Frankrijk en de Republiek!'1 in Nord: De Republiek en Frankrijk!" in de Charente: Het republikeinsche Frankrijk!" VARIA. Van den Vacuum-rem, waarmede op de Gooische stoomtram-lijn proeven zijn genomen, goeft De Ingenieur de volgende technische beschrijving: Op de locomotief zijn 2 concentrische injectors aangebracht; de kleinste van dezon onderhoudt voortdurend hot nagenoeg luchtledige in de buisgelciding loopenda langs don geheelen trein en in oen metalen trommel, zoowel onder de loco motief als onder eiken wagen bevestigd. De grootere injector dient om, zoo noodig. zeor spoedig de luchtverdunning te doen ontstaan. Tusschen 2 voertuigen onderling bestaat deze geleiding uit een buigzame buis, samengesteld uit '2 deelen, door een zeer eenvoudige beweegbare koppeling met metalen nokken en sponningen aan elkaar verbonden; do buis zelve is een stalen spiraal met caoutchouc omwonden. De buis van den achtersten wagon moet gesloten zijn, het verbin dingsstuk wordt daartoe op een vasten stop gesteld. In den trommel bevindt zich eene holle recht opstaande cylinder, langs welks binnenwand oen zuiger, glijdende langs een cirkelvormigen in door snede ronden caoutchoucband, op en neer bewogen kan worden. Aan dezen zuiger is de zuigerstang verbonden, die door middel van krukken en stangen de romklossen tegen de wielen aandrukt on aftrekt. Onder aan den trommel is een kastje bevestigd, daarmede met 2 openingen in contact, en waarin een klep, bestaande uit een bronzen kogeltje. Een caoutchouc-slang verbindt dit kastje met de hoofdbuisgeleiding. Voorts is op de locomotief in de buisgeleiding een vacuummeter ingelascht; de gebruikelijke mate van luchtverdunning bedraagt 20 inches overeen komende met 1/3 atmospheer. Het aandrukken der remklossen kan geschieden zoowel door den machinist en door den conduc teur, wanneer daartoe in den wagon een inrich ting is aangebracht, als door het breken van de koppeling der wagons onderling en van de buis geleiding zelve. In elk dezer gevallen treedt de buitenlucht in de buisbegeleiding, komt in het kastje onder den trommel waarop het kogeltje den toegangsweg afsluit leidende naar de ruimte in den trommel boven den zuiger; de lucht drukt nu den zuiger en daarmede de zuigerstang naar boven waardoor de remklossen tegen de bandages der wielen wor den aangedrukt. Wordt daarna door den injector het luchtledige onder den zuiger hersteld, dan daalt deze door zijn eigen gewicht en de klossen geraken los. De mate, waarnaar de machinist de lucht in de buisgeleiding inlaat, beheerscht de kracht, waarmede de remklossen worden aangedrukt; het remmen kan dus over oene grootere lengte en zonder schokken plaats hebben." Verder blijkt uit een staatje in De Ingenieur opgenomen, dat het stoppen met deze rem onder de ongunstigste omstandigheden 8 seconden duurt, onder gunstige 5% gemiddeld 6 seconden. De afstand dien een trein nog doorloopt bij afsluiting van stoom en remmen bedroeg bij de proefneming slechts 18 Meter. De rem wordt aangebracht door een Engolsche Maatschappij, de Vacuüm Srake Cy {Limited), die in Nederland vertegenwoordigd wordt door den heer J. F. Wijnveld, alhier. De Katholiekelllustratie(directeu.renll. A Ranning en J. M. M Cramer) aangemoedigd door het suc ces, dat in den vorigen jaargang een Rembrandtnummer had, wijdt weder een geheel nummer aan de meerdere bekendmaking en verheerlijking der oud-vaderlandsche schilderkunst. Door do welwil lendheid van Dr. H Otten te Heythuizen, die drie oorspronkelijke etsen van Rembrandt, vier koper gravures van Ostade en een van Teniers ter reproductie afstond, kan het oene uitgezochte verzameling aanbieden. Er bij gevoegd zijn zincographische reproducticn van oen drietal land schappen van Ruysdael en Ilobbema, on een paar karakteristieke koppen, Frans Hals en Van Nierop, beiden door Frans Hals. Do tekst bij dozo platen is ontleend aan het werk van Dr. H. J, A. M. Schaepman, Onze Natio nale kunst, dezen winter verschenen, zoodat de inteekcnaars in beide opzichten iets uitmuutends ontvangen. Naar een Russisch blad meldt, zou de Czaar plan hebben, met het aanstaand najaar alle kun stenaars, dio aan do keizerlijke schouwburgen ver bonden zijn, tot hot dragon eener uniform te ver plichten, zooals do keizerlijke musici er reeds een dragen. Fransche bladen, die het bericht overnemen, voegen or bij. dat de kunstenaars van het Thcatre Michel, dio bijna allen Franschen zijn, zich zeker wel niet aan dezen vexatoiren maat regel zullen hebbon te houden. Johannes Brahms heeft, als gewoonlijk, den zomer doorgebracht te Thun, waar hij oen zeer eenvoudige, maar bekoorlijk gelegen woning, mot een prachtig uitzicht op de Berner-Alpen en het meer van Thun heeft betrokken. In deze omge ving heeft de voortreffelijke koiuponist weder veol schoons tot stand gebracht. Volgens do National Zeitung heeft Brahms zijn uitgever onder anderen drie lief te met nieuwe eenstemmige liederen toe gezonden, een bundel liederen voor gemengd koor, en eonige prachtige Zigeunerlieder voor vier stem men met klavicrbegeleiding. De Londensche Quarterly Review heeft in hare laatste aflevering twee tot nu toe onbekende brie ven van Richard Wagner uitgegeven; zij zijn in hot Fransch gesteld en gericht aan den violist Prospor Samtos. De eerste brief, gedagteekend Zürich, 19 December 1855, onderscheidt zich door een vriondelijkon en hartelijken toon en door een Gricksch citaat uit de Ilias. In do tweede, die op 4 Juni 1875 te Bayreuth werd geschreven, komen de volgende woorden voor: Ik heb aan mijne vrouw mijn gehcele levensgeschiedenis ge dicteerd, welke zij in bijzonderheden wilde ken nen. Zij is nu goiieel opgeschreven, en zal eene erfenis worden voor mijn zoon, die haar na mijn dood kan uitgeven." Bij een der laatste uitvoeringen in het Wagnertheater te Bayreuth ging Hans Richter, de bekende kapelmeester, naar oen heer, die op de plaats stond, waar do signalen worden geblazen, om de hervatting der voorstelling aan te kondigen. Reeds j op eenigen afstand riop hij don man toe: Zeg eens, liet is tijd, blaas gauw het signaal!" Ja, dat kan ik niet," zoide de aangesproken per soon ik ben de groothertog van Weimar; maar het doet mij veel genoegen mot u kennis te maken." De directeur der koninklijk-Pruisische staatsar chieven, professor Von Sybcl, is bezig met eene geschiedenis der grondlegging van het nieuwe Diutsebo rijk. Volgens do Vossisclie Zeitung is het werk zoo goed als voltooid. Te Bonn overleed do beroemde natuurkundige professor Rudolf Clausius. Hij werd op 2 Januari 18ü2 te Berlijn geboren en studeerde te Berlijn, waar hij zich in 184.'! als privaatdocent vestigde en eenigon tijd later tot leeraar in de natuur kunde aan de artillerieschool werd aangesteld. In 1855 werd hij benoemd tot hoogleeraar aan het Züricher Polytechnicum en in 18G9 tothooglecraar te Bonn. waar hij tot zijn dood werkzaam bleef. Clausius was een van de meest uitstekende grondleggers van de mechanische warmtetheorie, voor welke hij met uitmuntend gevolg gebruik wist te maken van de door Carnot verkregen resultaten. Hij maakte do nieuwe theorie tot een samenhangend geheel en bouwde haar op streng mathematischen grondslag op. Zijne hierop betrek king hebbende geschriften verschenen eerst in Poggendorfs Annalen, later afzonderlijk in twee deelen, onder den titel Verhandelingen over de mechanische warmtetheorie." Voorts schreef hij een voortreffelijk populair werk Ueber das Wesen der Wilrme" en vele belangrijke verhandelingen over speciale onderwerpen uit het door hem ge kozen wetenschappelijk gebied. Ken zeer kostbare verzameling van awtogrammen is nagelaten door den onlangs te New-Haven, Connecticut, overleden dr. Lessingwell. Zij wordt geschabop een waarde van 75000 pd,st. en volgens de New- YorkscJie Handels- Courant bevinden zich. daarin behalve een groot aantal brieven van Engelsche koningen en koninginnen, zelfs uit de middeleeuwen, brieven en andere geschriften van Lord Francis Bacon, Oliver Cromwell, sir Isaac Newton, Robert Burns, Lord Byron, Oliver Goldsmith, William Shakespeare, George Washington. en anderen. De phonograaf als onderwijzer in de voordracht. Van den automatischen onderwijzer in de voordracht wordt sedert korten tijd door een aantal tooneelspclcrs en tooncelspeelsters gebruik gemaakt. Clara Morris gaf daartoe, naar de Indianapolis News meldt, het voorbeeld. Ongeveer een maand geleden schafte zij zich een phonograaf aan en gebruikte dezen om zich nauwkeurig van den toonval harer stem te overtuigen. Zij was tot de over tuiging gekomen, dat geen spreker zelf den klank zijner stem zoo nauwkeurig kan hooren als anderen en de gedachte kwam bij haar op, dat zij een juist denkbeeld van de uitdruk king harer stem zou kunnen krijgen, wanneer zij in de phonograaf' sprak. En het bleek haar, dat hare moening juist was. Zij zeide gedeelten harer rollen op en liet deze dan verscheidene malen door de machine herhalen. Hoewel de om vang der mechanische stem minder sterk was, gaf zij toch den klemtoon, de stembuiging en andere hoedanigheden met de grootste nauwkeu righeid terug. Het bericht van miss Morris' proef nemingen verspreidde zich spoedig on tegenwoor dig zouden wij reeds een twaalftal tooneelspelers kunnen opsommen, die bij het bostudeeren hunner rollen voor het volgende seizoen van phonografen gebruik maken. Zaterdag l September wordt in de Nes, in het Thcatre Tivoli", de eerste voorstelling van de Noderlandsche Tooneelisten, onder directie van den neer Charlos de la Mar, gegeven. Het tooneelgebouw, waar de veiligheid voor brandgevaar aan de hoogste eischen voldoet, is door den deco rateur Harmse geheel nieuw ingericht; ook ameu blement, requisiten en tooneelbonoodigdheden zijn nieuw. Het tableau de la troupe is als volgt samen gesteld : De dames Fanny van Biene, de la Mar Kley, Aug. Poolman, van Ollefcn?Kiev, Anna Poolman, Poolman Huijzers, M. Cohen, II. Kleij, Kamphuizen ; de hoeren F. Bouwmeester, Henri Chrispi.jn, Willem Potharst (deze drie als gast), Ch. de la Mar, K. Vos, F. Thönisscn. Honri Pool man, I), van Ollefen, Eilders, Ilonri Morriën, H. Harms, Ducassu en Kremer. Niettegenstaande het tegenwoordig de tijd der vacantie is, lijn de Fransche componisten druk aan het werk, on binnenkort mag men een geheele reeks nieuwe muzikale gewrochten ver wachten. De volgende zijn cenige der meest belangrijke opera's: Gounod werkt aan Charlotte Corday", waarvan de Opéra-Comiquo de primeur zal hebben. Massonet logt de laatste hand aan Esclarmonde" ; Loo Dclibos heeft zich terug getrokken in het stille Compiégne,ten einde Cassia" te voltooien; Ambroiso Thomas arrangeert de muziek voor een ballet in de opera Circe"; Benjamin Louis Paul Godard schrijft een nieuw. lyrisch drama, getiteld Dantc en. Beatrice"; St. Saëns is bijna gereed met zijn groote opera Ascanio", on E. Reyer heeft onlangs de laatste noten van zijn Salammbu" op het papier gebracht. Paul Lindau heeft gedurende zijn zomeruitstapje een nieuw blijspel in vier bedrijven voltooid, dat reeds in den loop der maand October in het Deut sche Theater" to Berlijn zal worden opgevoerd. Prijsvraag. Door den algcmeenen commissaris der Parijsche Wereldtentoonstelling is, naar wij aan den Courrier de l'Art ontleenen, een prijs vraag uitgeschreven voor een Eerediploma. Aan den teekenaar van het beste ontwerp zal een prijs van 10.000 francs worden toegekend. Examen-Drcsmur is do titel eener door dep hoer Taco II. de Beer bij de heeren Blom on Olivicrse te Culcmborg uitgegeven brochure, die is geschre ven in antwoord op de vraag: ,,lioo komt mijn jongen toch door zijn examen?''en naar aanleiding van Photographio of Schilderij" van 'T is zoo. Iff ten gevolge van deze aanleiding do brochure van den heer de B. meer bepaaldelijk geschreven met het oog op het nog steeds op sommige kostscholen gevolgde drilsysteem, ten doel hebbende dejongehceren voor de examens van cadet of adelborst of ook voor de posterijen of andere dergelijke klaar te maken, zij is evenzeer tegen het meer on moer veldwinnend examen-stelsel in het alge meen, gericht en oene verdediging van het daar tegenover staand beginsel van orcrgang en aan sluiting, dat hij tot leidend beginsel, bij elk onderwijs, wenscht te zien aangenomen. De gebreken van het eerste stelsel, niet alleen in zoover als het gebaseerd is op hetgeei. een slechte maatstaf' is voor de bekwaamheid en in het geheel geen maat staf' voor de geschiktheid van den candidaat, maar ook in zoover, als het aan de gehocle studie een verkeerde richting geeft en de ware ambitie doodt, worden door den schrijver in dezo weinige blad zijden, waarvan sommige inderdaad goed geschre ven" mogen heeten, voldoende aangewezen. Wij hopen, dat vele ouders door haar te lezen er van zullen worden afgehouden, om bij de opvoeding hunner kinderen een weg to volgen, die ondanks de gewoonlijk aanvankelijk verkregen schijnbaar goede uitkomsten, vaak op het verstandelijk verderf der leerlingen uitloopt, en dat degenen, die direct of indirect invloed op de wetgeving kunnen uit oefenen, van dat voorrecht op zoodanige wijze zullen gebruik maken, dat het examen-stelsel, waarvan, ook naar onze overtuiging, nauwelijks teveel kwaad kan worden gezegd, zoo het dan al niet geheel kan worden gemist, althans binnen de engst mogelijke gicnzen worde beperkt.