De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1888 2 september pagina 6

2 september 1888 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No.ó84 jpe tchüderijengalery van den overleden graaf alm-Beiffenscheid, een der mooiste particuliere verzamelingen in Oostenrijk, die vooral zeer ge-Koemd. wordjt wegens de vele fraaie landschappen, die 35 telt, zal den 11 en 12 September e. k. in 4e Centraïnalle, Neuthurmstrasze te Miinchen pu bliek verkocht worden. De beroemde Duitsche landschap- en zeeschilders: de gebroeders AchenGude, Lessing, Lier, Schleich, R. Zimmeren anderen evenals hun Fransche mededin Calame, E. Daubigné, Dupré, Marilhat, Kichel, queplan en vooral Troyon, zijn op waardige ze vertegenwoordigd evenals de dierenstukken dóór werken van Bournier, J. Lang, Troyon, Boltz, Zügel en anderen. Ook onder de genrestukken treft men een uitgelezen aantal karakteristieke schilderijen van de eerste moderne meesters aan. De sierlijke catalogus bevat uitstekende afbeeldin gen van 35 van de beste dezer schilderijen. De verzameling is van den 8 tot den 10 September te bezichtigen. De Zweedsche natuurkundige Professor Erik Edlund is den 19den dezer op den leeftijd van 69 jaar te Stockholm overleden. Vooral op het gebied der electriciteit en van het galvanisme heeft hij zich voor de wetenschap zeer verdiens telijk gemaakt. Den 20sten dezer overleed te Londen in den ouderdom van 81 jaar William Chappel, een be kend schrijver en oudheidvorscher, vooral op het gebied der muziek. Schaakspel. No. 140. Van Mevrouw W. J. BAIRD. J. L. N. ZWABT. INGEZONDEN OPLOSSINGEN. Juist opgelost no. 138 met bis ter en quater door W. B. te W. en A. P. te Arnhem, D. D. te Rotterdam en A. W. te Gouda. A. Blijkmans Kz. te Amsterdam en Termos te Rotterdam en H, J. den H. te Amsterdam, no. 137 door W. R. te Amsterdam. Idem Mei" en C. T. van Ham alle de problemum. Door W. v. H. te Delft no. 138bls 3-zet. 138ter Herben, Kouwenberg 2-zet. Er staat fout gedrukt 3-zet. met 139 Robbins. Juist opgelost door C. T. van Ham no. 137 bis Dorothéen no. 138 met bis Nanning, 138 ter F. Herben en 138 quater, Kouwenberg tweezet. No. 139 van Heijcop ten Ham en 139 bis van Robbins en zelfmat 139 ter, door Henri no 138 bis ter en quater met 139 en zelfmat, door A. Blijkmans no 139 en bis Robbins, door Mei" 138 met bis ter en tweezet quater met 139 met bis, de laatstge noemden allen te Amsterdam. No 140bis. Driezettig probleem van F. van den Berg te Amstelveen : Wit K e8 T b8 R a7 Pd. d6 d5 en f4 D dl pion h2 (7 stuks. Zwart K e5 R c3 pions c5 c6 d7 f7 f6 en f5 (8 stuks. Wit begint en geeft in drie zetten mat. 140ter Idem Driezet van L. N. de Jong te Utrecht. U. D. Wit K at> D g7 R föen g8 pion f3 (5. Zwart K a8 T cl pions c7 c6 en g4 (5 stuks. Wit begint en geeft in drie zetten mat. ? bcdefgh WIT. Wit speelt voor en geeft in twee zetten mat. (Wit 8 en Zwart 8 stukken met K. d5). OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 138 van H. Mendes da Costa. No 138 d8 _ C7 g4 X g3 2 c7 g7 f onv. 3 a3 cl b4 c6 of g7 a7 f mat l als boven d4 c5 2 b4 c6 t K onv. 3 c7 e7 of a3 cl t mat l dito d4 e3 2 c7 X c3 t onv. 3 a3 cl f mat l dito d6 c4 of elders 2 g3 e2 f mat l dito anders 2 c7 c3 f K X c3 3 g3 e2 f mat Mooi! No 138 bis Nanning l c5 d3 d5 X e8 2 a3 d6 f onv. 3 d6 gG of e7 f mat ' ' ' " ' 2 a3 X a2 f onv. 3 D of T t mat 2 a3 aG onv. 3 aG cG f mat 2 a3 b3 f d5 e4 3 T f mat 2 a3 X a2 f dl b3 3 D f mat 2 a3 b3 f mat Mooi! l als bov. d5 c4 l dito a2 cl l dito c3 e5 dito dito f3 dl anders 138ter F. Herben l l l l 138 quater Kouwenberg l h7 h3 d5 e6 2 d7 f6 e6 X f6 3 h3 h6 f mat dito do c4 2 c6 b4 onv. 3 D f mat dito d5 e4 2 d7 f6 f e4 f4 3 D of R f mat dito f7 fö2 h3 d3 t d5 e6 3 d7 f8 f mat dito f5 f4 2 c6 b4 f K onv. 3 D f mat 2 d3 el f mat. De eerste zet is fijn! 2 bl a2 t mat 2 bl b7 f mat 2 d3 e5 f mat 2 bl al f mat e2 d2! d5 e4 l dito d5 c4 l dito d5 c6 l dito d6 X e5 l dito c5 - c4 VOOR DAMES. Verstandige Meeding. Badplaats. toiletten. Circulaire aan de Japansche dames. Verlies der stem. Wild. Schoonheidswedstryd. De tyrannie der mode",... slavinnen der mode",... de onzinnige eischen der mode'5,... zijn spreekwij zen die men dag aan dag in de Europeesche pers kan vladen. Fategaan hoeveel kunst, historie, hygiëne, ethnographie, karakter er in deze of gene nieuwe gril" der mode ligt, is gewoonlijk de aan dacht der oppervlakkige besprekers niet waard. .Hoe het- echter zij, wordt er ook tegen de mode 'gesproken, er tegen gehandeld wordt vooral in En geland, het klassieke land van het initiatief. De Ralional dress society, reeds vroeger door ons vermeld, treedt dit jaar met vernieuwde kracht op, en heeft, meer dan vroeger, een bepaalden vorm ge geven aan de verstandige grondbeginselen", waar naar de kleeding der vrouw volgens haar moet herzien worden. Eenige dames van hoogc geboorte hebben zich aan het hoofd der beweging gesteld. De kruistocht heeft zich dit jaar gericht tegen twee gruwelen", het corset en deii geplooiden rok. Tegen eerstgenoemd folterwerktuig" is van ouds gepredikt geworden, ofschoon er nog nooit goed bewezen is, dat liet zonder bezwaar gemist kan worden: de sehoone gezonde vrouwen die het dragen, blijven er niet minder schoon en gezond om. Iets nieuws of bijna nieuws echter is dehaSt tegen den rok. Het is dit soort van kleediugstuk", zegt Lady Harburton, de presidente der Saticnal dress society, waarvan het schoonhouden liet moeielijkst is, daar het met lederen pas tegen het been wrijft, zelfs al hangt de rok niet zoo laag dat hij werkelijk het vuil der straat opveegt. J[ti zulk een kleeding op openbare plaatsen de trap pen af te dalen, het is maar liet beste daarbij in 't geheel niet te denken.'' De rok heeft nog meer zonden op liet geweten. .Hij vereenigt een maximum van gewicht", zegt jLady Harburton, met een minimum van warmte. "Van onderen is hij open voor wind en koude; liet zware gewicht belemmert den pang." De verkwis ting van spierkracht, doordien men steeds met de beenen een draperie moet voortstooten, wordt door jLady Harburton op 50 pCt. gerekend, ,bij wlndeig weer nog veel meer." Als een dame bij het trappen klimmen bij iedere trede een gewicht van twee tot acht pond kleederen heeft op te lichten, gebruikt zij voor iedere trap de kracht, waarmede «en man er twee beklimmen kan. Lady Harbur ton vergelijkt de massa klcedereu, die de dame op de knieën draagt, met een remtoeste!. of nog ^krasser, met de jmtgle, het. dicht iucengegroeid Joorustruweel, waarin de tijgers wonen. Het beeld is misschien wat bedenkelijk. Het hervormingsvoorstel komt dus uit op ecnc emancipatie der becneu." En inderdaad zeggen de amazonen: De natuur kent slechts n costuum, het maunencostuuin." Toch hebben zij niet den moed, aan de dames eenvoudig aanteraden . heerencostuum aaiitetrekkeii; zij stellen als bc ginsel: los jacquet of blouse voor het, bovenlijf, divided skirt voor de beuedeuhelft. De dim/led skirt gedeelde rok, zou men japonbroek" kunnen noe men; een rok die tot over de knie reikt, zich daar in tweeen deelt en in garuituur of plissés tot op de enkels afdaalt. Het onderscheid met een heercnpantalon is, dat bij niet strak aansluitend is, maar in ruime, blouseachtigc plooien de vormen omhult. Dit costuum raapt zeer zeker het vuil van de straat niet op; hot is van onderen gesloten, ver bant den last der rokken en moet, volgens Lady Harburton, een maximum van warmte met een minimum van gewicht vereenigen. De dames dragen het costuum niet, ofschoon zij het niet onvoegzaam zouden vinden, en tot heden had menigeen, de beschrijving hoerende, £. zegd: Er is wel iets voor te zeggen." Nu is ech ter de Iii/tional dress society aan liet uitgeven van losse blaadjes, tractaatjes, gegaan, en heeft het ongeluk gehad, daarin een modeplaatje met een drietal costumen op te nemen. Welnu, het modeplaatje is monsterachtig afschuwelijk; drie vrou welijke rationalisten staan aan een vijver en kijken naar een heer in de verte. De heer kijkt niet, en hij heeft wel gelijk. De drie hygiënisch geklecde j maagden schijnen als in zakken genaaid. Een mon nikspij kan niet erger dan dit de lijnen van het lichaam verwaarloozcn, die toch de lijnen der schoonheid zijn en aan ecne kleeding den stempel der volmaaktheid geven. Hel is een volkomen afwijken van de natuur, een verminken der ge stalte, een misvormen der mcnschelijkc liguur. Misschien hebben tic dmncs een slecht kunstenaar gekozen, maar de elegantste teekenaars, Grévin, j Van Becrs, Mars, du Mauricr, zouden van deze figuren j geen bcliagclijke beeldjes gemaakt hebben. De diciiied ski r t vermijdt zeker het strnatvuil, maar dat doen de tegenwoordige japonnen evenzeer. En wat de warmte aangaat, Lady Harburton is nog al naïef, indien zij meent, dat een nauwslui tende hcereiipantaiou meer verwarmt, dun de ruime rok, die ecne warme luchtlaag rondom het | been onderhoudt, het gezondste en warmste wat j men hebben kan. /ouder liet te wefcn, erkent l Lady Ilarburton dit. zelf, door haar ,,.j:iponlirook" j van dikke wollen stof, met plissés verzwaard, te | laten maken. Dat de rok de beweging belemmert, is zeker: maar de vrouw hoeft zooveel bcwegincr niet uoodiir als de man. De meest, acsthclisch gekleede vrouw was de klassieke Griekiu; maar de Hera of Demeter der Grieksche standbeelden in haar verrukkelijk geplooiden chiton bleef in het vrouwenvertrek. Reeds als zij ging wandelen, schortte zij het sleepkleed op, en dan was het al zoo mooi niet meer. Schoon heid in de vrouweukleeding en snelheid van bewe ging zijn dus nooit vereenigbaar geweest. De poging uu door Lady Harburtou gewaagd, is trouwens reeds twintig jaar geleden in Amerika beproefd, en mislukt. Het Bloomer-costuum heeft geleefd l'espace d'un matin, en de divided skirt zal het zoover niet brengen. Daarenboven, hetgeen de aantrekkelijkheid van het vronwencostuum uit maakt, de individualiteit zieli in den algemeenen vorm openbarend, de persoonlijke smaak doorblinkeud in de wisselende mode, wordt door deze uniform uitgesloten; dit is voldoende om haar door iedere vrouw, die zich waarlijk vrouw gevoelt, te doen verwerpen. * * Het badsaizocn loopt met de helft van deze maand ten einde. Men heeft opgemerkt, dat er aan het strand lang niet zooveel excentrieke, kleurige toiletten gedragen zijn als anders. Integendeel, de toonaangevende dames, misschien omdat zij dozen winter met de uiterst rijke modes haar prachtliefde hebbeu kunnen botvieren, zijn zeer eenvoudig en stemmig gekleed geweest. Deze eenvoud heeft het elegante niet uitgesloten, integendeel.Het eenvoudige alpaca-costuum, met gladden rok, met drie of vier oprijgen", en eene groote polonaise, in Direc toire-snit, dat deze maand ton was, kleedde even elegant, als de vroegere opzichtige strandtoiletten. Men droeg het rneest lichtgrijs, met een grootcn ronden hoed van zwart stroo, zwarte handschoenen on zwarte parasol. Een elegant toevoegsel daarbij was een vest van gevouwen wit crcjae lisse of crejie anglais. De hoofdvorm voor costuum is steeds nog Di rectoire. Maar men is niet streng op den stijl; hij laat zich uitbreiden tot in het Louis Xlrf, zelfs Louis Xïr, en aan den anderen kant, door het Empire heen, tot de modes van het Restauratietijdvak. Van de eigenlijke vercischten, enorme re vers, ch(ii-]>e, dofmouwcu, groote kraag met even groote cravate, gladde rok, kan men de helft weg laten of veranderen, en nog in de mode zijn. De revers en de charpe zijn het noodzakelijkst. Met deze mode gaat het verval der tournure samen, en deze wordt werkelijk kleiner; zij zal weldra geheel verdwenen zijn. Voor kinderen ziet men aan het strand nog steeds de Kate-Greenaway-modellen, die zelfs hoe langer hoe meer uit sluitend gebruikt worden. Ook deze zijn eigenlijk toch een variatie van het Directoire. * * * Voor deze alpaca-toiletten wordt ook wel, be halve effen, een stof gekozen, die men mohair pekiii noemt, ecne Eugclsche stof, eenkleurig', maar ge streept. De ceue streep der stof is iini, de andere met een patroon geweven. De kleuren die men. behalve grijs, aan het strand ziet, zijn rood en wit. Het wit. en crème bespraken wij de vorige maal. Het rood is meest foulurd of satinetle. Onmisbaar darvrbij is zwarte churpf, zwarte hoed, handschoenen, kousen en schoenen. Het staat vooral jonge meisjes goed, geen lange of zware vrouwen; het snit moet zeer eenvoudig zijn. Men kuipt den hals rond en laag uit, en legt, er een breeden platten plissékraag van de stof, in den trant der vroeger wel vermelde Picrrot-kragen, omheen. Ook zeer fijn gcplisseerdc zwarte kant kan als kraag dienen, maar is minder stijlvol. * * Een aantal Amerikaausche dames, onder presi dium van Mrs. Clevcland, de vrouw van den tcgcnwoordigen president, en van Mrs.Garh'cld, de vrouw van den vorigeu, hebben een open brief gericht aan de Japansche dames die het Wcsterschc cos tuum willen aannemen". De schrijfsters zeggen dat, daar Japan haastig bezig is, een rang in te nemen tusscheu de andere natiën, in al wat de Westersche beschaving betreft, het niet te verwonderen is, dat de buitcnlandsche nieuwigheden ook de vrouw eu haar costuum be reikt hebben. Indien do Japansche dames besloten hebben, het geheele Wcstcrsch costuum aan te nemen, zou het geheel nutteloos zijn. haar aan te sporen om het niet te doen, maar de schrijfsters wensclicn dat zij, alvorens het, te doen, zullen weten dat de dames die het onderwerp bestudeerd hebben, overtuigd zijn van de onvolmaaktheid en de bezwaren van dat Wcstersch costuum. Van het standpunt van schoonheid, bevallig heid eu gepastheid is het Japaiisch costuum," schrijven de dames, zoowel elegant, als gedistin geerd, en het zon de Japanselie dames jaren oefe ning kosten om met evenveel gratie een costuum te dragen, waaraan zij in 't geheel niet gewoon zijn. Wat betreft de kosten, vordert het Europcescli costuum met zijn ruime rokken, boveu! rokken en gamitiircn, zeer veel stof, en zelfs als j men de Japansche stollen gebruikte, zouden de l kosten zeer verhoogd worden ; en dit is nog niets, l vergeleken bij de hoogere kosten die voor ameu: bloment zullen moeten gemaakt worden. Buiten1 laudschc tapijten, stoelen en tafels behoorcn bij i b'diteulandsche klcedcren en schoenen, en de Ja| pansehc intérieurs, die nu aan de geheele wereld 1 worden voorgehouden als modellen van bekoor lijkheid, eenvoud, sm;;ak en harmonie, zullen ge heel moeten worden hervormd". Maar ook met betrekking tot de gezondheid wil men de Japansche dames waarschuwen. Zware rokken, gevaarlijk nauwsluitende corsages, de ver derfelijke gewoonte van het dragen van corsett.cn, die veel verschrikkelijker in hare gevolgen is, dan zelfs de (,'hiueesclie gewoonte van het inperson der vrouwcnvoeten," werden besproken; en al deze ' opmerkingen worden gemaakt, opdat de Japauschc dames weten, hoc gevaarlijk hot is, oer zij zich uitlioomsch gaan klooden, en dat, zij zich goed be raden, oor zij hare eigen gezondheid on die van haar zoons en dochters in de waagschaal stollen." De brief zal natuurlijk niets holpen: do bedrei ging met verhoogde kosten zal door do rijkere Juponaises ais ecu uitdaging on krenking beschouwd worden, on 0]> do openbaringen omtrent het corset zullen zij antwoorden, dat, de knappe on gezonde presidente dor Vcrceiiigtle Staten haar trnuaxi'ini te Parijs hooft laten maken eu nog- steeds oou goede klant van Wort h is, wiens costumcs op een mo dieus corset berekend zijn. Er is een nieuwe damesziekte outdekt, waarvan ondeu9;ende meisjes wel misbruik kunnen maken.. Aan de Berlijnsche polykliniek voor ziekten van het strottenhoofd wordt sedert lang een jonge dame bestudeerd, die aan periodiek stcmverlies lijdt. De ziekte vertoont zich in verband met zekere gemoeds bewegingen. Een half jaar geleden kwam Marie von K., zeventien jaar oud, voor het eerst onder geneeskundige behandeling; eene vriendin had haar, door uit een donkeren hoek te voorschijn te schie ten, doen schrikken, en zij had plotseling hare stem verloren. De dokters noemden de kwaal hysterisch strottenhoofdslijden, en wisten wel dat al hun moeite daartegen te vergeefs zou zijn. Zulke ziekten worden mettertijd wel eens minder. Zij stelden dus de zieke gerust, behandelden haar met electriciteit en aanstippen, maar zonder heel veel succes. Op zekeren dag kwam het, meisje terug Zij had thuis onaangenaamheden gehad, bitter geweend,.en zie, nadat zij haar verdriet in den zakdoek had vergoten, kon zij plotseling weer met heldere linke stem spreken. Maar de vreugde duurde niet lang; na weinige dagen raakte zij weer uit haar humeur eu do stom verdween weer geheel. Niets mocht helpen. De dokters onderwierpen haar aan allerlei proeven, brachten haar zenuwen in allerlei span ning, zonder succes. Vrijdag echter kwam het meisje, stralend van blijdschap, terug, een luid goeden morgen" begroette de hecren der polykli niek. Wat was de oplossing? Den vorigeu dag had Marie von K. van hare tante een fraai cadeau gekregen, en was daarover zoo verheugd, dat zij plotseling do spraak terug gekregen had. * * * Nu het wild-seizoen weder nadert, komen der huisvrouw een paar Engelsche recepten te pas, die voor ieder wild, patrijzen, fazanten, korhoenders, snippen, eenden, met weinig verandering kunnen dienen. Wild met kerrie. Neem zooveel jonge vogels als ge deukt noodig te hebben, en verdeel ze in nette kleine stukken. Braad deze in boter tot ze aardig bruin zijn. en laat het vet er afdruipen. Maak dan in ieder der stukjes drie of vier insnijdingen, die ge met kerrie inwrijft, eu druppel er wat citroensap over. Het aldus toebereide wild laat in en in eene sauspan, met een thcekopje vol goede bruine jus en een handvol klein gesneden champignons, een half uur zacht stoven; dau plaatst, men de stukken wild in het midden van een gewarmdeu schotel, maakt er een rand van rijst om heen, en giet over het wild de jus, desnoods met gebrand meel wat aangedikt. Wild in gelei. Dit vormt een zeer aangename» en goed uitdienden schotel, vooral voor ontbijt, of lunch. Men giet een weinig heldere aspic-gclci op den bodem van een eeiivondigen vorm en laat ze stijf worden. Dan schikt men, afwisselend en met smaak, in. den vorm kleine net, gesneden stuk jes koud geworden gevogelte, dunne rose ham, schijfjes hardgekookte eieren eu dunne takjes vcrschc groene peterselie. Vooral schikko men het niet te stijf op elkaar; de gelei moet vrijelijk overal tusscheu knuueii vloeien. Meu vult den vorm verder met du aspic-gelei eu late hem op een koele plaats ecu nacht over staan. Dompel, voor dat ge hem opdient, den vorm even in warm water; de gelei zal te boter loslaten. Men legt er een rand vorschc peterselie omheen op den schotel. Wdd-sulnde. Men bradc een paar vogels op do gewone manier eu snijde ze, als ze kond zijn, in flinke stukken. Deze worden met zout en cayennepeper ingewreven, eu dan gemarineerd in eene kom, waarin de volgende ingrediënten zijn: ecu lepel vol fijngchiikte peterselie, ecu theelepeltje gehakte dragou en even zooveel fijngesneden uien; twee lepels gewone azijn, twee lepels dragou-azijn eu vier lepels slaolie. In deze saus laat men de stukken wild twee uur liggen, neemt ze dan er uit, laat ze uitdruipcn, eu schikt ze smaakvol op een cd van droge fijngesneden kropsla. Do marinade uit, de kom giet men over alles heen, cu versiert, den schotel dan met, gekrulde selderie, petersolie, en hardgekookte eieren in vierde parten gesneden. Men strooit een weinig gestolde aspic-gelei, fijn gesneden, over het wild als men den schotel zal opdisscheu. * * * Te Spa zal half September ecu merkwaardige tentoonstelling gehouden worden, ecu concours voor schooue vrouwen. Alle typen worden toege laten, behalve de zwarte rassen; de jury hoeft reeds een aantal aanmeldingen ontvangen van iedere natie van Europa, on zelfs renigc uit Japan, China cu Egypte. De prijzen zullen niet gelijk vroeger, ui. naar portretten worden toegekend, maar do dames zullen in persoon moeten verschij nen ; do schoonste der dames zal 5.000 francs ontvangen, maar er zijn ook tweede on dorde prij zen, en zelfs getuigschriften. Mon mag ook onder ecu aangenomen naam mededingen, lu Engelsche bladen staat dat de mcdcdiugsters van onbe sproken gedrag moeten zijn ; on do vrouwen die vroeger op kermisten, in balletten of andere plaat sen om hare schoonheid tentoongesteld zijn, niet mogen mededingen. La belle Ft't me, do/.e onverge lijkelijke schoonheid, is dus uitgesloten ; ook /ora, de Ilongaarsclio, die to Woonon den prijs behaalde, maar later te Parijs iu een ballet werd tentoon gesteld. Voor de mededingsters worden prachtig gemeu belde appartementen ingericht, in het, ameuble ment zijn do nationale kleuren dor bewoonster aangebracht. Dos ochtends zullen do dames morgentoilet, 's avonds groot soiree-toilet dragon. IJet reisgeld wordt haar terugbetaald. Spottende l'rauschp bladen veroorloven zich over dozo fni.i'e aiix Ijfuv.tés allerlei oneerbiedige voorspiogelingon. Zij zien reeds oen sloot van. bloemeiiniaaksters, jiii/uijui:i.'.i (Ie lijHuics on andere handwerksterljos uit l'urijs naar Brussel optr< kkon, on tusscheu deze, vermomd als eenvoudige naai stertjes, menige ster der i!eii/i-,,i'i/i'!i't dio incognito wol eens wil beproeven of baar geroemde schoon heid ook ceue deftige jury kan bctooverou. ]>e tentoonstelling zal echter tien dagen duren on in dien lijd is hot voov do jury allicht mogelijk om trent de caudidatcn voor don prijs do meest vol ledige informatic'n in to winnen. Zouden er llollandscbe meisjes zijn, die zich aanmelden voor don prijs? Wij golooveu hot niet. l!ij do mooie IIollaudscho meisjes ligt gewoonlijk ecu dool haror

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl