* ,586 DE AMSTEKDAMMEE A°. 1888 WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Ieder nommer bevat een Plaat. Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAURIK Jr.. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124.) Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 16 September, Abonnement per 3 maanden f 1.?. fr. p. p. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . , . Advertentiën van 1?5 regels f 1.10, elke regel meer . . 0.20. Reclames per regel..».- 0.40, /?1.15 , 0.10. INHOUD] VAN VERRE EN VAN NABIJ. - FEUILLE TON : Op heeter daad , naar het Fransch van Léon de Tinseau, door E. F, (Slot). De nieuwste Philosofie. (Slot). Uit de residentie, door Wttenhage. UIT PARIJS, door A. B. KUNST EN LETTEREN: Het tooneel te Amsterdam, door Alb. Th. Kar! Meixner. Twee droomen van Emile Kola, door Dr. Jan ten Brink. Decadente Poëzie. Eene kleine indiscretie, door J. A. Alb. Th. De nouvelle Bibliothèque Populaire. - VARIA. SCHAAKSPEL. Columbus en Barnum. Gladstone als causeur. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. RE CLAME. BEÜRSOVERZICHT. ADVER TENTIËN. Van verre en van nabij. John Buil en Jonathan zijn tegenwoordig aan het kibbelen. Men kent de oorzaak van die verwijdering. Het visscherijtraktaat tusschen Canada en de Vereenigde Staten is door den Senaat te Washington verworpen, niet zoozeer om den inhoud, die getuigde van de wederzijdsche welwillendheid der politieke partijen, als om redenen, die met den ophan den zijnden verkiezingsstrijd in verband staan. President Cleveland staat aan het einde van zijn vierjarig presidentschap, en de democraten wenschen hem voor een nieu wen termijn van vier jaren in zijne hooge waardigheid te handhaven. De republikeinen hebben nu gaarne de gelegenheid aangegre pen, om den president voor te stellen als iemand, wien net aan vaderlandsliefde ont brak en die de belangen der Vereenigde Sta ten zonder eenige noodzaak aan die van -En geland had opgeofferd. Daarbij kwam nog, dat over het traktaat van Engelsche zijde was onderhandeld door den heer Chamberlain, die tengevolge van zijne aansluiting bij de Engelsche liberale Unionisten door de Ieren in net Vereenigd Koninkrijk en de Veree nigde Staten als een renegaat wordt beschouwd. De invloed der Ieren is in Amerika zér groot, en de republikeinen, die in het Huis der Representanten in de minderheid zijn, en in den Senaat eene meerderheid van slechts enkele stemmen bezitten, vleiden zich reeds met_de hoop, dat zij door hun votum de her kiezing van den heer Cleveland zouden heb ben verhinderd. De president heeft hun echter op onverwachte wijze den wind uit de zeilen genomen. Hij diende een wetsontwerp in, waarin hij gemachtigd werd, om tegenover Canada represaille-maatregelen te nemen, die hoofdzakelijk hierin zouden bestaan, dat de aan Canadeesche waren in sommige gevallen toegestane vrijdom van dooryoerrechten zou worden opgeheven. De republikeinen konden, na al het door hen aangevoerde over de misdadige toegeeflijkheid tegenover Canada en het Britsche moederland, fatsoenshalve Feuilleton. Op heeter daad Naar het Fransch van LÉON DE TINSEAU door E. F. (Slot.) Aan het diner waren de vier reisgenooten nog eens voltallig bijeen; het zou voor de laatste maal zijn. Paul zag er zeer opgewekt uit; de gravin had voor niemand ooren dan voor hem, en Semallens vond dat zij zich beiden op een schandelijke manier ten toon stelden. Marannes scheen nog niets bemerkt te hebben, althans hij had het druk met het ontwerpen van uitstapjes naar buiten de stad, in geluk kige onwetendheid van de voor hem onein dig gewichtiger uitstapjes, die binnen de mu ren van het hotel plaats vonden. Semallens gaf te kennen dat hij plan ge maakt had dien avond naar de S t. Sophiakerk te gaan, waar tegen middernacht plech tige gebeden ter gelegenheid van de Ramaxan zouden gehouden worden, en voegde er bij dat geen toerist verzuimen mocht zoo iets bij te wonen. Het behoorde tot het programma der reis. »Wel laten we er dan gezamenlijk heen gaan," stelde Marannes voor. De gravin verontschuldigde zich, onder het voorgeven dat zij zich minder wel gevoelde. «Och, ik zal dat een anderen keer wel eens gaan zien," zeide Paul. »Ge hebt zeker iets beters aan de hand ?" informeerde de graaf met een knipoogje. »Wie weet, wanneer ge mij op de hoogte stelt, of niet stemmen tegen zulk een militant voor stel, en het ontwerp werd dan ook met 174 tegen 4 stemmen aangenomen. Dat intusschen de vergeldingspolitiek wer kelijk zal worden toegepast, is niet zeer waar schijnlijk. Wanneer de tijd daarvoor zal zijn aangebroken, zal de verkiezingsstrijd reeds be slist zijn. Maar daarenboven is het zér de vraag of de gevolgen van zulk eene staatkunde niet zwaarder op de Vereenigde Staten dan op Canada of Engeland zouden drukken, daar het vervoer over een goed deel der Amerikaansche spoorweglijnen aanmerkelijk zou verminderen, terwijl het voor Canada niet moeielijk, althans niet onmogelijk zou wezen, zijne producten langs anderen weg uit te voeren. In Engeland heeft men zich dan ook over het besluit van het congres niet zeer ongerust gemaakt, en zeer wel begrepen, dat de uitvoering van den maatregel, welks aankondiging niet veel meer dan een verkiezingsmanoeuvre is, wel ad calendas Graecas zal worden uitgesteld. Intusschen heeft de Standard het noodig geoordeeld, een heftig artikel tegen de Ver eenigde Staten te publiceeren en op dreigen den toon melding te maken van >de gansche Engelsche pantservloot", die het goed recht van Canada zou verdedigen. Zulke groote woorden waren werkelijk overbodig. De Stan dard had zijn verhevene vaderlandsliefde voor beter gelegenheid moeten bewaren, en moeten bedenken, dat du sublimc au ridicule, il n'y a qifun pas. Broeder Jonathan heeft zich den uitval van den Standard in het congres laten voorlezen, en dadelijk getoond, dat hij ook niet op zijn mondje is gevallen. Hij heef t ver klaard, dat hij om Engeland's pantserschepen niet meer gaf', dan om eene vloot van waschtobben met voetzoekers gewapend; dat daaren boven deze vloot (van pantserschepen name lijk) onmisbaar was voor de verdediging van het Kanaal, en dat Engeland onder de natiën was wat de koude en klamme zeeduivel onder de visscheii is. Het zij tot nut en stich ting onzer lezers opgemerkt, dat de bedoelde zeeduivel (Lophius piscatarius) een visch is van zeer ongunstig voorkomen, die zich gaarne in den modclerigen bodem schuil houdt, ma.ir met zijne steeds in beweging zijnde voeldraden kleine yisschen en andere dieren aanlokt en dezen bij honderden aan zijne onverzadelijke vraatzucht ten offer brengt. Na deze fraaie vergelijking kon Amerika zich quitte rekenen; de beide partijen hebben hun grof feschut van papier laten spelen, en elk van aar kan nu, al is het dan ook niet in het openbaar, zeggen; J'ai r i: me voihïdétarmé. De beide candidaten voor het presidentschap der Vereenigde Staten, de heer Cleveland en generaal Harrison, hebben in hunne verkie zingsmanifesten met geen enkel woord van het conflict melding gemaakt, en dit welspre kende stilzwijgen heeft ook in Engeland de gemoederen volkomen gerust gesteld. In de Europeesche politiek heerscht volko men windstilte. Zelfs generaal Boulanger ik mijnheer Semallens niet in den steek zou laten, om met u mede te gaan." »Ik laat er mij hier op dit oogenblik niet verder over uit," antwoordde Paul met kwalijk verholen zelfgenoegzaamheid. »Maar toch ge loof ik u wel te kunnen verzekeren, mijnheer, dat mijn programma u niet bijster zou toe lachen. Gij hebt er al genoeg van." Semallens, die alleen in zijn boeken zede loos was, bloosde hevig. Oordeelende dat de zaak te ver, veel te ver ging, zeide hij tot Paul, en daarbij met bijzonderen nadruk op elk woord: »Wie weet hoe het u morgen spijt, jonge vriend, dat ge van avond niet met ons zijt medegegaan. Comberouge antwoordde slechts met een hoofdbeweging, die welsprekend genoeg was, en begaf zich daarop naar het rooksalon. De gravin informeerde nog met zeer veel belang stelling of de nachtelijke tocht, waaraan haar echtgenoot zou deelnemen, lang zou duren, en of er geen gevaar aan verbonden was. »Gevaar! wees gerust, zie hier wat ik altijd bij de hand heb/' zeide Marannes, den loop van een revolver toonende. Semallens, rillend van ontzetting, sloot de oogen, en hield zich vast en stellig overtuigd dat noch Paul, noch die arme jonge vrouw, zoo bekoorlijk in weerwil van haar verdor venheid, zijn eerstvolgenden roman zouden lezen, tenzij men ook aan gene zijde des grafs romans leest, hetgeen, jammer genoeg voor de boekverkoopers, vrij wel aan twijfel onder hevig is. & * * Een half uur later waren Marannes en de romanschrijver, begeleid door een drogman, de eindelooze brug overgegaan, die Galata met Stamboul verbindt, en traden zij het eigenlijke Constantinopel binnen. Toen zij op de bovenste gaanderijen van de wijdverzwifgt; op geheimzinnige wijze is hij van het tooneel verdwenen. De een heeft hem in Spanje gezien, de ander in Noorwegen; een derde ^heeft hem te Friedrichsruhe bij den heer Von Bismarck zien aankloppen, en een vierde verzekert te hebben bespeurd, hoe de Czar hem in een hofrijtuig liet afhalen- En daarmede is de lijst der conjecturen, meer zijn het niet nog lang niet uitgeput. Waarschijnlijk zal notre brave gcnêral dezer dagen ergens in een hoekje van Frankrijk weder opduiken en zijne bewonderaars, louter door zijne geheimzinnigheid, trachten te be duiden, dat hij met alle regeerende hoofden en staatslieden van Europa afspraakjes heeft ge maakt. Intusschen reist president Carnot in Normandiëen predikt het evangelie van de republikeinsche concentratie en van den eervollen vrede met het, buitenland. Koning Umberto van Italiëheeft het huwelijk bijgewoond van zijn broeder, den hertog- van Aosta, met den dochter van zijn tamelijk cornpromitteerenden zwager, prins Napoleon. De koning heeft van deze gelegenheid gebruik gemaakt om te verklaren, dat een misverstand tusschen Frankrijk en Italiëslechts van tijdelijken aard kon zijn, en dat de laatstgenoemde mo gendheid nooit het jaar 1859 zou vergeten. Dit is ongetwijfeld een zeer geruststellende verzekering, maar het feit, dat zij werd gege ven in tegenwoordigheid van den Franschen kroonpretendent en van eiikele van diens aanhangers, maakt het eenigszins twijfel achtig of meu in Frankrijk daarin een tegenwicht zal willen zien voor de uiterst onaangename, bijna vijandige houding van den heer Crispi. In Duitschlaud houdt de keizer zich bezig met het bijwonen der manoeuvres vaii leger en vloot; nieuwe redevoeringen of' toasten vallen deze week niet te vermelden, evenmin als benoemingen, die over de houding van de regeering een nieuw licht verspreiden. lu Oostenrijk zijn de Duitschers weggebleven van den Boheemschen Landdag, en heeft de Pan sla vistische bisschop Strxszmuyer van keizer Frans Joseph in het opeii'naar eene geweldige reprimande gehad over het telegram, door hem naar Kieff ge zonden bij cle feesten ter herinnering van de invoering van het christendom in Rusland. De Russische pers maakt zich geweldig boos over het feit, dat de organen van de Duitsche en de Oostenrijksche regeering partij trekken voor koning Milan en tegen koningin Natalie van Servië, maar die boosheid is voorloopig niet meer dan een stroovuurtje, daar de beruchte echtscheidingsquaestie weder op de lange baan is geschoven. In Engeland eindelijk praat men meer over de geheimzin nige _ moorden in Whitechapel dan over de politiek. Zoo zal de dag- en nachtevening bereikt worden, zonder dat het Europeesche evenwicht ernstig is verstoord, en men weet, dat met het korten der dagen ook het gevaar afneemt voor politieke verwikkelingen, die eene onmiddellijke beslissing door het zwaard eisenen. maarde, thans in een zee van licht badende moskee kwamen, was de godsdienstige plech tigheid reeds aangevangen en het geluid dat de hoofden der geloovigen maakten bij het aanraken van den grond met hun voorhoofd^ drong als het gerommel van een verwijderd onweder tot hen door. De dienst was evenwel spoedig afgeloopen en het volk stroomde den tempel weder uit. _ Semallens zou het zichzelven als medeplich tigheid aan een afschuwelijk bloedbad toege rekend hebben, wanneer hij niet alles gedaan had wat in zijn vermogen stond om zijn met gezel te weerhouden, dadelijk naar hun loge ment terug te keeren. Hij stelde dus een wan deling voor do:>r de schilderachtig en feeste lijk verlichte straten van de muzelmansche wijken. De graaf' moest, of hij wilde of' niet, een portie ijs gebruiken, limonade drinken en naar een in de open lucht plaats vindende tooneelvoorstelling blijven zien. Tot overmaat van geluk vonden .-«ij bij hun terugkeer naar Galata, de brug geopend tot het doorlaten van een schip en moesten zij het breede vaar water in een^ caique oversteken. Met dit alles was het halfeen geworden toen zij aan de poort van het logement aanbelden. (»Ik heb hun al den tijd gelaten", overlegde Semallens. »Het moet wel slim loopen, wan neer de arme bedrogen man nu boven niet alles in orde vindt". Ijdel hopen! vergeefsche moeite! Toen de beide nachtelijke zwervers de kamer van Paul voorbijgingen, zagen zij hoe de onbezonnene zijn kamerdeur wagenwijd had laten openstaan en hoe het bed nog onaangeroerd was. Zijn handschoenen, zijn hoed, zijn wandelstok lagen voor jeder zichtbaar op de tafel. »Hé" zeide de graaf. »Wat zou er aan de hand zijn met mijnheer de Comberouge?" Thans brak voor den ongelukkigen Semal lens het meest benauwde kwartier van zijn Voor weinige dagen overleed te 's Gravenhage op een-en-tachtig jarigen ouderdom de bekende generaal Van Swieten. De dagbla den _hebben reeds meer of' minder uitvoerig melding gemaakt van zijn staat van dienst en van zijne verdiensten jegens den staat. De eerste was schitterend, cle laatsten waren buitengewoon. Van Swieten heeft zich gedu rende zijne lange en eervolle loopbaan niet slechts als militair maar ook als staatsman van zeer gunstige zijde doen kennen. De door hem geleide expeditiën voerden binnen korten tijd tot het gewenschte doel, en waar hem de vrije hand werd gelaten, toonde hij in staat te zijn, de verbittering, welke het energiek optreden van den doortastenden krijgsman noodzakelijk moest wekken, door grooten tact, voorzichtig beleid en strikte rechtvaardigheid in achting eii vriendschap te doen verkeeren. Het door hem onderworpen Bali is daarvan een schitterend voorbeeld. Van Swieten wist, dat van den inlander meer door zedelijk over wicht dan door geweld van wapenen te ver krijgen is; al is hij door zijne glansrijke wapenfeiten het meest bekend geworden, zijn groot steroem moet juist worden gezocht in de uit oefening van dat zedelijkge zag. Watdezekrijgs man vermocht, wanneer hij het zwaard in de schede had gestoken, moge blijken uit een enkel citaat, dat wij aan de dezer dagen ver schenen, aan hem gewijde brochure van den gepensionneerden kolonel c.o Rochemont on*"eeiien : »Vaii Swieten heeft Surnatra's West kust gedurende negen jaren bestuurd. In dien langen tijd heeft hij getoond tot welke heerlijke uitkomsten de toepassing van vrij zinnige en menschlievende rcgeeringsbeginselen leiden kan. Vergelijken wij den toestand van Suraatra's Westkust onder Van Swieten met dien onder zijne voorgangers, clan worden wij getroffen door een ontzaggelijk verschil. Vroeger altijd door verzet, oproer, oorlog. Onder Van Swieten altijd door rust, veilig heid, vrede. Vroeger bedroeg de koffieoogst hoogstens 52000 picols. Onder Van Swieten steeg die tot 100,000 picols. Vroeger was de rijst een artikel van invoer, en kostte ze 9 a 10 gulden de picol. Onder Van Swieten werd de rijst een artikel van uitvoer, en daalde haar prijs tot op 3 gulden per picol. Vóór de komst van Van Swieten had de schatkist een tekort van bijna 15 millioen. Na tle komst van Van Swieten, in 1857 reeds, had ze een bate van ruim 10 millioen. Vóór de komst van Van Swieten nagenoeg geen. transportmiddelen, geen wegen in de berglanden, geen pakhuizen. Na de komst van Van Swieten overal gelegenheid voor de be volking om haar producten gemakkelijk te vervoeren en voordeelig in te leveren bij onze ambtenaren. Vóór de komst van Van Swieten aanhoudenda gedachtenwisselingen over maat regelen om Sumatra's _ Westkust op te heffen uit een toestand, die, ieder begreep dit, beter zijn kon. Na de komst vnn Van Swieten welvaart en bloei". Generaal Van Swieten, die ook in het moe derland eene welverdiende populariteit genoot, is na de door hem in. zeer korten tijd ten leven aan. Wanneer cle graai' daar bleef, kon hij ieder oogenblik den jongen man uit de noodlottige gang zien aankomen. Hem naar zijn vertrekken te laten gaan, was geheel ondoenlijk. De ontstelde romanschrijver verzon beurtelings allerlei uitwegen,de eene al schran derder dan de andere. Eerst trachtte hij de Marannes mede te troonen naar zijn eigen kamer, onder het voorwendsel dat hij hem eenige snuisterijen wilde laten zien, die hij dien ochtend had gekocht. Toen voelde hij zich eensklaps verteerd door een verschrikkelijken honger, en stelde hij den graaf voor te zamen nog even een koude kip te gaan verorberen. Niets baatte. Ongelukkigerwijze gevoelde Marannes zich erg vermoeid, eh had hij in niets anders lust dan om te gaan slapen. Wat Semallens ook mocht verzinnen om hem nog langer op te houden, hij wenschte zijn metgezel voor de zooveelste maal goeden nacht, en richtte vastbesloten zijn schreden naar het echtelijk verblijf. De ander volgde, terwijl het koude zweet hem uitbrak, bleek van schrik, en pratend om te praten, zonder zelf'te weten wat hij zeide. Wanneer hij er op bedacht was geweest, had hij met een weinig overdrijving langs dezen weg de afleiding kunnen vinden, die hij zocht, want de graaf' begon zich af te vragen of dit vruchtbaar brein voor het oogen blik niet een weinig aan het dwalen was, en of het wel geraden zou zijn den armen man in zulk een toestand aan zichzelven over te laten. Inmiddels waren ze, Semallens met taaie vast houdendheid meêloopend, tot dicht bij de ver trekken van het grafelijk paar genaÏerd. Reeds zagen ze de kleine, sierlijke schoentjes der gravin op schildwacht staan voor de ge sloten kamerdeur. Nog bleef' er n straal van hoop over. Wie weet of' de graaf, nu