Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No.587
'Ma «sjnen dienst ende comportement geen goet
feaosgen sal hebben, gelijck mede indien hij sijne
Yftom dienste geduerende hem t'eenigher tijdt
Vwwrderde voor yemant anders oft voor hem
«riven in't perticulier ofte compaignie ende
partieipatie te negotieeren ende handelen, als boven
-Tferhaelt, dat in alsulcken ende elck een van
deseire gevallen den voorsz Spengler gehouden sal
iresen promptelijck ende tot vermaninghe aen der
toorsz Sr Vlamingh uyttekeeren ende te betalen de
somme van een hondert Bijcksdaelders, ende
bovenSÜK& oft gebeurde, dat den voorst dienaer uyt eenighe
rodene ofte oorsaeck voornoemt ofte eenige andere
de voorsz sjjne verbonden ses jaeren niet behoorlijck
ytdiende, soo is wel expresselijck geconditioneert
ende besproocken, dat denselven Spengler van den
d»gh aff, dat hij uyt sijnen dienst sal gaen, niet
sal vermogen binnen twee daeraenvolgende jaeren
bjj een ander meester, in sijde lakenen ende
rijsselsche waren handelende, binnen deser voorsz
stede te woonen, veel min voor hem zelven parti
culier met diergelijcke waeren te negocieeren,
Xiochte met niemand anders directelijck ofte
indirectelyck in geene manieren in compaignie doen,
ofte maetschappye maecken, onder pene ende ver
bant Tan sjjnen persoon ende alle sijne goederen.
JEkide tot meerder verseeckertheyt van den voorsz
St. Vlamingh, soo alle tgene voorsz staet aengaende
ea als roor getrouwicheyt van den voorst
Jeronimus Spengler, denselven Spengler belooft ende
hem verbindt dat metten aldereersten binnen de
de stadt Leypsich ten behoeve van den voorst Sr.
"Vlaming sal gestelt worden ter somme van 200
ryckdaelders toe sufficiente cautie onder
renunCiatie van de beneficien excussionis, ordinis et
ditieionis, met belofte alleenlijck tgene hierboven bij
den voorst Spengler aangenomen wort soo veel hem
mogelyck sal wesen te doen naercomen ende volbren
gen, ende diensvolgens in cas voorsz de voornoem
de hondert Ricxdaelders aen den voorsz Sr. Vlaming
datelijck opteleggen ende te betalen, maer oock
alle schade, naedeel ende vercortinghe, die den
voorsz Vlamingh ter sake voorsz soude mogen
comen te lijden als eygene schuit ter voorsz somme
van tweehondert Ilycxdaelders toe opteleggen ende
betalen. Eyntelijck is bij den voorsz Sr. Vlamingh
wel expresselijck bedongen ende bij den voorsz
Spengler vrywillich geaccordeert ende belooft, dat
hij Spengler den voorsz gantschen tijdt van ses
jaren lanck ende alle de conditien in desen
contracte begrepen ende tsijnen laste aengenomen,
soo ten opsichte van sijnen voorsz meester als van
deszelfs huysvrouw ende erfgenamen volcomenlijck,
sal moeten naercomen ende volbrengen, alwaert
oock dat hij Spongler selft's ondertusschen ofte
voor d'expiraüe van de voorsz bedongen jaeren
hem ten houwelycke staete quame te begeven.
Ende sal hem alsdan niet konnen behelpen
metdo verclaringhe, dat dit contract geen effect en
soude gehadt hebben ter sake sijner
minderjaricheyt, nochte dat hij in alle de voorsz condi
tien en de voorwaerde in maniere voorsz, niet
vrijwillich geconsentcert soude hebben.
Opt alle welcke voorsz conditien den voorsz
Sr. Vlamingh denselven Jeroniumus Spengler tot
sijnen dienaer endo in sijnen dienst aenveert ende
aengenomen heeft. Belovende hem, mits tgeene
voorsz wel ende getrouwelijck naercomende, soo
van mondtcost ende slaapplaetse, als wasschen
ende wringen tsijnen huyse te versorgen ende hem
bovendien voor loon toe tegeven, namelijck de
eerste drye jaeren de somme van twintich
rijcxdaelders yeder jaer en de resterende dryo jaeren
de somme van veertich rijcxdaelders, yeder jaer
te betalen, jaerlijcx sonder meer, ende hem voorts
eenen goeden ende geaffectionneerden meester te
wesen.
Schaakspel.
No. 143.
Van HENRI MENDES DA COSTA te Amsterdam.
ZWABT.
INGEZONDEN OPLOSSINGEN.
Goede oplossingen ontvingen wij van Mei" te
Amsterdam van no 140 140bis 140ter en 141.
A. B. Kz. te Amsterdam van no 142. De oplos
singen van mej. A. v. P. te Groningen zijn niet
goed. In no 140 kan zwart op l bG X do f ant
woorden dij e4 en op 2 b2 e2 f a7 c3
geen mat. In no 140 ter kan zwart na l i'8 a'!
cl al 2 g8 a2 spelen al dl of el
en het f der V P J'8 door don T dekken. Zie
verder onze oplossingen in dit en het vorige no.
Goed zijn ook de oplossingen van W. v. II. te
Delft van no. 139 ter en no. 141.
d e
WIT.
Wit speelt voor en geeft in drie zotten mat. (ien zet en kan winnen. (In de partij hield wit
(Wit 7 en Zwart 3 stukken met K. e5). het spel onbeslist).
OPLOSSING VAN SCHAAKPROBLEEM No. 141
l bl a2 d4 e4
d4 _ c3
f3 e4
08 dG
anders
No 139 ter (met w. T. op d8) :
l d3 d7 h.8 X & 2
h8 g8 2
anders 2
No 140 bis (op d5 staat niets):
l dl gl c3 d4
c3 b4
e5 X d6
e5 X f4
anders
No 140 ter (L. N. de Jong):
j. g7 h8 cl al t 2 g8 a2
ci _ bl - dl of el
cl fl of c3
cl hl gl of g4 sp
cl elders of cG c5
a8 b8
2 b5 d5 t fG X d5 3 E, to
2 böb3 t c3 d4 3 D. to
2 b5 b2 t K onv. 3 D. to
2 g7 X f6 t d4 e4 3 D of R
2 b5 d5 of c41 en 3 D to
jo
d7 cG f fG X cG
1)4 c4 f g8 X c4
d7 - e7 f D X D
3 b4 1)5 t D to
3 d7 b5 t D to
3 b8 a7 } D to
2 bS b4! onv, 3 D R of P jo
2 b8 X b4 onv. 3 D of R |o
2 gl X c5 t gedw. 3 P fo
2 gl g3 to
2 gl cf» f gedw. 3 D -(-o
onv. 3 f8 a3 b4 dG e7 of hG |o
2 g8 b3 d5 of eG enz.
2 g8 f7 enz.
2 f'8 hG of g7 enz.
2 g8 b4 of f8 X c5 enz.
2 g8 eG enz.
HET ROODE SPOOK DER TUILERIEËN.
Terwijl men aan de eene zijde van Parijs met
groote kosten en moeiten een goheele stadswijk
in het leven roept, zooals die vóór een honderd
jaar in werkelijkheid zich vertoonde, heeft aan
een anderen kant dier wereldstad ten gevolge van
de sló'opende hand van den menschen en den tijd
een plek zoo ongemerkt weg, weder vrijwel hetzelfde
aanzien verkregen, als het een driehonderd jaar
geleden had, toen het onder de rcgeering van
Karel VI tot slachtplaats en vilderij van de oude
hoofdstad was ingericht in do nabijheid van een
pannenbakkerij la sablonière geheeten.
Ik bedoel de plek, waar het paleis der Tuiiericén
heeft gestaan en die thans iets van een dorpsgezicht
te midden van het weelderig Parijs te aanschouwen
geeft, dat trouwens binnen kort voor goed zal
worden opgeruimd. Zoo ongeveer moet het er
hebben uitgezien, toen de koningin Maria de
Medicis besloot er dat paleis te doen bouwen, dat
ondanks zijn betrekkelijk kort bestaan zoo rijk
aan gebeurtenissen is geweest.
Met den bouw werd grooten spoed gemaakt en
de koningin maakte zulk een haast met het te
betrekken, dat zij er reeds in ging wonen, toen
de zalen nog niet eens gereed waren, liet was
haar voornemen daarin de meest luisterrijke feesten
te geven, toen zich plotseling het gerucht ver
spreidde, dat zij een onoverwinnelijken afkeer
van haar paleis der Tuileriën had gekregen en
er geen voet meer zou zetten. Wat was daarvan
de reden ? Op zekere avonden had een spookachtig
?wezen in vuurrood wambuis en broek gekleed,
zich in <le hooge hallen van haar nieuw paleis
vertoond en zelfs had het eene voorspelling gedaan,
No 14,'!bis. Eindstclling eener partij uit het
tornooi dor vorige maand to Neurenberg, tusschen
J. Metger (wit) en L. Paulsen (zwart). Wit K c2
P b2. Zwart K. d4 Iï. a2 l'. a4. Zwart is aan
dat de koningin nalrij Saint-denmiin zou sterven.
Aangezien nu de Tuilerieün in de parochie van
Saint- Germain-l'Auxerrois waren gelegen en
Catherina buitengewoon bijgeloovig was, verliet zij voor
goed hare geliefkoosde residentie; verbood, dat
men haar voortaan naar Saint-Germain-en-Laye
zou brengen en nam zich bepaald voor ook de
bruggen niet meer over te gaan uit vrees van in
de buurt te geraken van de beroemde abdij van
St.-Germain, welke buiten de poort Bucy was
gelegen.
Wat bij voorspellingen van dien aard liet meest
de aandacht trekt is dit, dat zij eerst bij de uit
komst recht begrepen worden. Dit was ook met
die betreffende Catherina de Medicis het geval.
Na haar leven lang- met de uiterste zorg alles te,
hebben vermeden wat zelfs maar met den naam
van Saint Germain in verband stond, werd zij ge
vaarlijk ziek in het hotel de Sonfons, dat zij in
de buurt der parochie Saint-Eustache had doen
bouwen. Toen zij haar einde voelde naderen,
wcnschte zij den naam te weten van don
Bcnedictyncr monnik, die haar in haar laatste uren
bijstand verleende. Hij heette Laurent de
SaintGermain!
Do legende van het roode spookmannctje
was er.
Vous flc/Hre,~-i.'ons
Cc diable Itabillc d'i'carlatc
HosfM, loticlie et rou.r.'S
Un serpent lui sert de crurate,
11 a Ie nes crochit,
11 a Ie picd fourcJui,
Sa voix raiiqiic en chantani pri'sctge
AM clmtcau grand remue' vi'nuge.
Want de verschijning van dit duiveltje was altijd
de aankondiging van een groot onheil voor de
bezitters van het paleis. Het had zich vertoond
in de drie achtereenvolgende nachten, welke aan
den dood van Hendrik l V voorafgingen: het voor
spelde aan Lodewijk XIV de onlusten der Fronde:
het dwaalde op de zolders van het kasteel rond
den avond vóór den 20ste Juni en den lOden
Augustus en had, zonderling geval, in het bed
van Lodewijk XVI geslapen den nacht na diens
vertrek naar Varennes, en toen men den dag na
den 14den Juli van het jaar 1793 vlak tegen over
de Tuileriën een monument oprichtte ter eere
van de Schim van Marat, riep weder een geheim
zinnige zaak bet bestaan van het roode mannetje
in herinnering.
Dat monument was zeker wel een der zonder
lingste vertooningen die mon zien kon. Stel u
voor een soort van nis, waarin men allerlei soort
van oude prullen zonder vorm of naam door elkan
der had opgehoopt, precies een winkel van een
oud-roest, zooals de badkuip van Marat waarop
de bloedvlekken nog zichtbaar waren, de lamp
van Marat, de baarkam van Marat en ter bekroo
ning van dat alles daarboven het borstbeeld van
Marat, en daar tusschen allerlei spreuken, deviezen
eu zinnebeelden.
Op den morgen werd do schildwacht, dio de
relitpjieën van dezen bloeddorstigen dwaas tegen
de aanvallen van zeer oneerbiedige hondjes moest
beschermen, dood op zijn post gevonden,
mrjeJcomen van de koude", heette het in het ofiicieelo
rapport; en dat in de maand Juli?!
Het publiek wist er echter een geheel andere
verklaring van te geven, die heel wat waarschijn
lijker klonk: die man had, zoo vertelde men, op
het oogenblik dat de klok van het verlaten paleis
middernacht sloeg, een licht zien ronddragen van
de eene verdieping naar de andere van het kasteel.
Daarop was de deur van het midden-paviljoen
opengegaan en, na een klein rood mannetje door
gelaten te hebben, weder gesloten geworden met
een erg doften klank, liet spookachtig wezen was
met een lantaarn iu de hand met groote spron
gen het plein overgevlogen, op het monument
afgeloopen, bad met zijn lamp alle voorwerpen
bekeken en daarop zulk een gillenden en helscben
grijnslacb. ultgestooteii, dat de man, dio er de
wacht over hield, van ontzetting en angst ge
storven was.
Later zag Napoleon het roode spook terug in
Egypte. Naar men zegt, gebeurde dat te Caïro
eenigo dagen na den slag bij de Pyramiden. De
Coraseaan mei gijn sluike haren was alleen
in zijn vertrek, met het hoofd in de hand,
droomemïo voor zijn schrijftafel, toen hij achter do
gesloten gordijnen van zijn alcoof gcdruisch hoorde.
Driftig rukte hij ze open on zag het roode man
netje op zijn bed zitten. Wat er tusschen die
twee is voorgevallen, is niemand te weten geko
men; alleen wordt verteld, dat hot spook der
Tuilwiei-n den magcrcn en Wecken generaal der
republiek voorspeld zou hebben, dal hij tot aan
:.ijii rijf cii-i'eertifjxle jnar gelukkig zou wezen.
Pas op!" moet de roodrok er hebben bijgevoegd,
dat gij op dagen dat gij slag levert uw grijze
jas draagt dio gij aan hadt bij de Pyramiden,
want deze is de talisman, die u onoverwinnelijk
zal maken." En ziedaar, waarom, telken male als
hij zijn machtige legers moest aanvoeren, do
groote keizer altijd verscheen in de zonderlinge
klceding van den voltigüurs- of grenadiersunifonn,
waarover hij bij wijze van ovorrok de welbekende jas
van grijs Louviers-lakcn aangetrokken had.
Welken invloed moot men beden ten dago aan
dien fetisrh toeschrijven''. Moet men aannemen,
dat die overrok te Austcrlitz nog fonkelnieuw is
geweest, te Moscou reeds halfsleetsch begon to
worden '! Moot men geiooven. dat diezelfde rok
tijdens den veldtocht in Frankrijk een winkelbaak
kreeg en dat hij, weer wat opgeknapt voor den terug
keer van het eiland Elba, bij Waterloo in flarden
is gereten ?..... Het zou zeker zeer ongepast zijn
ouder zulk ecu kleingeestig en benepen licht het
groote epos vau bet eerste keizerrijk te beschou
wen : een uitgemaakt feit is het echter ? de
graaf de Ségur beeft het opgeteokoml iu zijn
JJiatoire de 'e r/rande armee dat gedurende
den winter, dio aan den Russischen veldtocht
voorafging, tijdens do lange nachten, waarin men
zulk een gernimcn tijd met zichzelven alleen blijft,
l Napoleon menigmaleu door een geheimzinnig wezen
J werd gewaarschuwd. Dikwijls ziet men hem'',
i aldus do graaf de Ségur, halverwege omgekeerd
oji de sofa liggen, uren lang iu diepe overpein
zing verzonken ; plotseling schrikt hij dan daaruit
op. gaat rechtop staan eu verkeert blijkbaar in
de heftigste gemoedsbeweging. Hij meent dan zijn
naam te booren roepen on schreeuwt bet uit:
wie roept mij ...!''
Was hier wederom bet roode mannetje in 't spel?
Misschien, want wij vinden in een Jlecueil
il't'iiecdotes sur Napoléon et sa co;;r, par un
chumLellau, de volgende incdedceiiug, die wij
letterlijk overnemen :
In de maand Januari van gezegd jaar ver
voegde zich het roode mannetje tot den schild
wacht, die bij den trap van het kasteel was
geplü.'itst en vroeg hem of hij den Keizer kon spre
ken. Op het ontkennend antwoord vau den sol
daat had de demon hem een stoot gegeven, die
hem bewegingloos maakte en was vervolgens snel
de trap opgevlogen. Bij het salon de la Paix
gekomen niemand bad hem durven tegen
houden of misschien ook had niemand hem gezien
richtte hij zich tot een kamerheer en vroeg
dezen of hij tot Napoleon zou kunnen werden
toegelaten. De graaf' d'A.... deed hem opmer
ken, dat hij hem mocielijk kon aandienen, wanneer
hij niet voorzien was van een biljet voor audiëntie.
Zoo iets bezit ik niet; maar ga hem zeggen,
dat een man in het rood gekleed en dien hij in
Kgypto gekend heeft, hem verlangt te spreken ?''
Nauwelijks bad Napoleon liet roode
manj netje zien verschijnen of hij nam het mede naar
l zijn porticulicr kabinet, waar hij zich met hem
opsloot. liet gesprek duurde weer lang; slechts
enkele woorden kou men verstaan. Do stem van
den keizer had iets smeekends: bij scheen een
gunst te vragen, welke hem geweigerd werd.
Eindelijk werd de deur van bet kabinet geopend,
het roode mannetje ging heen. liep zeer snel do
verschillende zalen door en verdween op de groote
trap zonder dat de daarop gestelde Zwitsers het naar
beneden zagen gaan. Hoe weinig geloof men ook
zou kunnen slaan aan een dergelijk avontuur, toch
is het niettemin waar, dat hot gerucht daarvan
zich door Parijs verspreidde; het werd over verteld,
in de salons on ik ken meer dan n persoon,
die door de politie werd aangehouden omdat hij
dat gerucht had verspreid."
Dat roodo spook word nogmaals gezien onder
de restauratie, enkele dagen vóór den dood van
den herfog do Berry; het verscheen wederom aan
Lodewijk XVIII, toen deze op zijn sterfbed lag
en eenigen tijd voor het jaar 1830 zong Bérauger:
Soyez tous instruits,
Enfants, mais qu'ailleurs on l'igr.oro
Que dcpuis trois nuits
L'homme rouge apparait encore ....
Dit was de laatste keer, dat er vau dat geheim
zinnig wezen melding gemaakt wordt in de anna
len der Tuileriën. Wat is er vau geworden V
Heeft het, toen de bouwvallen van dat paleis ge
sloopt werden, zijn woonplaats gekozen in de
gebouwen van de Post ? .. .. Dan zal bet voor
taan gedoemd zijn om daar rond (o zwerven.
Maar neen, het draagt zonder twijfel kennis vau
dat beruchte verborgen schuilboekje, waarnaar
men zoo dikwijls gezocht heeft en dat nooit is
gevonden, van dat vorboi-gcn hoekje, dat zich daar
ergens ouder het gras van do pmnhoopen van het
kasteel moot bevinden en behalve de juwecleu
vau koningin Marie Antoinette ook de particuliere
papieren van Lodcwyk XVI zou bevatten. Dat
zou ecu schilderachtig verblijf' zijn voor zoo'n
zonderlingen gast, die zonder zulk een vrijplaats
in onzon aan legendes en geheimzinnige persoon
lijkheden nog al vijandiger! tijd groot gevaar zou
loopen onder den biooten hemel te moeten ver
blijven.
(Naar G, Lenótre.) G.
VOOÏTDAMES!
Wintcrstoflen. Het concours dl
beautéte Spa. Het cornet. De
Latijn. liauies op ticcuwiekrt:
Menus.
Hot vorig jaar is do voorraad witte stoffen, dio
men voor den winter had gereed gemaakt, naar
men beweert, niet opgeruimd geworden, zoodat
fabrickanten en uiodisten zullen beproeven, dezen
winter het wit nog meer in de mode te bren
gen. Wit laken, wit ilanelgaas, witte serge,
witte cadieam-e-ilcs-Iiiilcs zullen aangeraden
worden, met witte faille gegarnccrd. liet staat
natuurlijk velen goed, vooral waar de vrouwen.
zooals bier eu in Engeland en in
Noord-Duitschland, en frisch temt hebben, maar bet is duur.
De modistes zeggen erbij: als de japon u ver
veelt, kunt u hem in iedere kleur laten verven."
maar do frisvhheid is er dan toch at'.
Eene airdigo combinatie is va:i witte sergo of'
ruig cncheiitii'e met sntin l'o/iiiiadour, bonte
bou(nierjes op wit satijnen grond. Men maakt van het
satijn een pttmieau in den rok, een ruim Mo
i-evest, een c/inrpe met lange einden, ecu staanden
kraag en de versiering van de mouwen; dit costuum
is allerbevalligst. Ook wordt wit cr:\ue de Cliine
met een ingeweven rand van bont Indisch
cachemir verkocht; deze rand, een hand breed, wordt
op verschillende wijzen als garr.ituiir ;v.i,ugevou<l.
Diezelfde rand komt ook voor aan lichtrose, licht
blauw, heliotrope en crème, maar bij wit en crème
staat hij bet best. Voor duiikcre kleuren zijn
nieuw: lna-rood, grijsachüg groen, eert /«;«-,
en r.itM.e-lilüH, een soort duf, leiachUg hardblauw,
maar dat bij do avond uiterst rijk kleedt.
Do vesten worden langer, men maakt er reeds
zakken in voor horloge, portemonnaie, zakdoekje,
flacon, enz.
Ofschoon de ronde hals zonder kraag nog slechts
langzaam doordringt, merkt men reeds een zijner
gewone gezellen op, bet halsbandje van zwart
fluweel. Dit bekende middel om de blankheid
van hals en kin te doen. uitkomen, is lang ver
bannen geweest: toch behoort het van omls bij
de zachte kleuren van Louis XV en
Watteaucostuum, die men nog telkens ziet. Men versiert
het halsbandje ook wel aan beide zijden met een
smalle zwarte kant.
*
Het sclioonheidsconcours te Spa is Woensdag
avond in hot Casino geopend, maar er waren
slechts twintig dames tegenwoordig. Frankrijk,
België, Duitschland, Portugal, Zweden, Oostenrijk,
Hongarije, Bohème, 1'nsJand, Italiëeu West-Lidie
zijn vertegenwoordigd. Zaterdag zal de prijs van
lO.Olü) francs wonicn verleend. De jury bestaat
uit twintig hoeren, onder welke eenige bekende
Parijscbc grands-soignours. Omtrent de bekoor
lijkheden der candidaten in vergelijking met el
kander zijn de mecningen zeer verdeeld, maar
een der aantrekkelijkste, is een jong meisje uit
Guadeloupe, een jonge (.'reoolscho van zeer gedis
tingeerd uiterlijk en manieren, die tot eene oude
familie der Fransche kolonie behoort. Zij heet
Margnérite Soucaret en zal don prijs wel behalen.
Een schitterend mooi meisje uit Stockholm. Olga,
wordt ook zeer geprezen. De derde die in aan
merking schijnt te komen is eene P.irisiennc; zij
gaat door onder den naam van Margnérite Boiilogno,
en is vroeger actrice geweest.
De directeur van het Casino, Emile d'üainault,
ontving zestig portretten, maar zond er vele terug.
Verleden Zaterdag had het concours reeds moeten
zijn, maar eenige dames kwamen te laat. andere
met ongeschikte costumcn; de directeur heelt
hierin met groote gulheid voorzien. Hij geeft
een reeks van diners, welke de dames bijwonen :
de jury beeft dan gelegenheid om bare bekoorlijk
heden uit allerlei oogpunten to bcstiulecron.
In het Casino van Woensdag zaten de dames
aan bet eind der zaal. op een estrade, de be
zoekers konden haar op hun gemak bekijken. De
meeste Engelsche meisjes die baar portret gezon
den hadden en aangenomen waren, zijn toch niet
verschenen. Een jonge Poolsche schreef, dat zij
op weg was gegaan naar Spa, maar door bare
ouders uit den trein gehaald; zij was overtuigd,
dat zij den prijs zou gewonnen hebben. D'IIainauIt
antwoordde, dat bij hoopte dat zij het volgend
jaar zou verschijnen; dan zal de tentoonstelling
op grootere schaal gehouden worden.
Het concours de beautéwordt als uitmuntend.
geslaagd beschouwd.