Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTEEDAMMÈR
A°. 1880
WEEKBLAD YOOE NEDEELAND.
*??
Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTUS VAN MAURIK Ju
I«der nommer bevat een Plaat.
Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad JVo. 124.)
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
Uitgeven Tj. V A N HOLKEM A, te Amsterdam,
Keizersgracht 436.
Zondag 23 December
Abonnement per 3 maanden ? 1.?. fr. p. p. f 1.15,
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.10.
Advertentiën van 1?5 regels ? 1.10, elke regel meer . . . 0.20.
Reclames per regel , 0.40.
INHOUD:
VAN VEERE EN VAN NABIJ. - FEUIL
LETON : Een drukkende Rekening", door P. J.
Bom. Emin Pacha en Stanley.
GemeenteBaken, door Nemo. Reclame-Optocht. UIT
HET HAAGJE, door Z. - KUNST EN LET
TEREN: Het tooneel te Amsterdam, door Alb.
Th. Muziek in de Hoofdstad, door F.
Frans Netecher's Menschen om ons", doorAlbert
Verwej. VARIA. MILITAIRE ZAKEN;
Het nieuwe Pruisische Exercitie Reglement foor
de infanterie. SCHAAKSPEL. Oud-Amsterd.
VerscheideBheden. Meester naast God.
Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. RE
CLAMES. BEURSOVERZICHT. ADVER
TENTIËN.
Van verre en van nabij.
De Fransche regeering heeft een zeer be
langrijk besluit genomen: zij zal in het begin
Yan de volgende maand bij de Kamer een
voorstel indienen tot wederinvoering van den
sewtin d1 arrondissement, en dus de zeer uitge
breide kiesdistricten, die allen van tien tot
twintig vertegenwoordigers soms zelfs nog
meer paar de Kamer zonden, weder in
enkelvoudige districten verdeelen. Dat de
regeering, toegevende aan den drang der
gem'atigde republikeinen, overgaat tot de af
schaffing van. den serutin de liste, dien de
meeste ministers vroeger persoonlijk hadden
verdedigd, is in de gegevwi omstandigheden
zeer begrijpelijk. De tegenwoordige verkiezings
methode, heeft geleid tot uitkomsten, dieeven
voordeelig waren voor generaal Boulanger en
dien bonten stoet van volgelingen als
nadeelig voor. de republiek. De serutin de liste is
een plebisciet in het klein, en generaal Bou
langer weet zich op even handige als
gevaarUjke wijze te bedienen van dit bij al zijn
eenvoud zoo onbetrouwbare middel om den
volkswil te raadplegen.
Men weet dat de invoering van den serutin
de liste in der tijd een lievelingsdenkbeeld was
van Gambetta, en dat Jules Ferry het met
groote moeite verwezenlijkte. Men stelde zich
destijds, voor, dat een gezonde republikeinsche
geest zich eerst zou kunnen openbaren als de
Feuilleton.
Een drukkende Rekening"
DOOE
P. J. BOM.
't Is een der eerste Januaridagen van 't
jaar 188.. en nog pas 8 uur in den morgen.
Willem Bramsen, een jonggezel van onge
veer 30 jaren, heeft juist het Ded verlaten en
zich gekleed; een vrpolijk deuntje neuriënd
stapt liij voort naar zijn zitkamer, waar zijne
zorgvuldige hospita zijn ontbijt reeds heeft
klaar gezet. De kachel snort, de theeketel
zingt en een aangename warmte komt den
binnentredende tegen, zoodra hij de deur
heeft geopend. Alles om hem heen verhoogt
de prettige stemming, waarin Willem reeds
b\j zijn ontwaken verkeerde, maar niet het
minst doen dit een zestal brieven, die, ver
moedelijk van intieme vrienden of goede ken
nissen, eea zijn ontbijt dubbel lekker zullen
doen smaken..
Willem Bramsen zet zich dus welbehagelijk
in zijn gemakkelijken leunstoel neer, maakt
zich een kop geurige thee benevens een paar
broodjes klaar en begint zijne brieven te
openen.
Inhoud, eerste brief: 'n rekening van den
vrirnkooper.
Tweede dito: 'n dito van den kleermaker.
Derde dito: 'n dito van den hoedenmaker.
Hier haalt Willem de schouders op. »'k Ben
bepaald te vriendelijk", mompelt hij, »'k zal
wat minder gaan groeten/1
Vierde dito: 'n dito van den schoenmaker.
De laatste rekening bedroeg ongeveer zestig
gulden.
Wel zette Willem groote oogen op bij het
lezen van het »totaal", maar een blik op de
lange lijst, waarop o. a. ook de woorden
»bottines," »kaplaarzen," nog eens »bottines," «pan
toffels", enz. voorkwamen, overtuigde hem dat
er, weliswaar, geen pekdraadje was vergeten,
maar toch ook dat de schoenenbaas niet meer
eischte dan hem toekwam.
Voor 't oogenblik had Willem echter genoeg
van zijn lektuur en met een halfgesmoorde
verwensching aan 't adres van zijn onschul
dige leveranciers, wierp hij al de brieven in
een lade van zijne secrétaire.
verkiezingen werden onttrokken aan den
machtigen invloed van den zoogenoemden
esprit de clocher; maar men vergat, dat het
bij eene indeeling van htt land in enkelvou
dige kiesdistricten den kiezer gemakkelijk is,
zijne stem uit te brengen op een man, die
hem persoonlijk bekend is, en wien hij dus
niet slechts op hooren zeggen zijn vertrou
wen schenkt. Men vergat ook, dat de rechten
der minderheden bij de toepassing der vroe
gere methode althans iets beter in het oog
werden gehouden dan bij de tegenwoordige.
Het eigenlijke, maar onuitgesproken doel
van de invoering van den serutin de liste
was, dat het der regeering gemakkelijker
zou vallen, dertig of veertig verkiezin
gen op groote schaal in haren geest te leiden,
dan vijf of zeshonderd verkiezingen in kleine
districten, waar plaatselijke invloeden dikwijls
oppermachtig 'zijn en niet door die van een
naburig district worden geneutraliseerd. Maar
men is in die verwachting bitter bedrogen.
Reeds de verkiezingen van October 1885 vie
len ten nadeele van de regeering uit en brach
ten den monarchisten en bonapartisten aan
merkelijke versterkingen. Sedert dien tijd is
de toestand nog veel erger geworden: de de
partementen van het noorden zenden
bouJangisten naar de Kamer, die van het zuiden
anarchisten en revolutionnairen, zooals Félix
Pyat en »generaal" Cluseret. En in beide ge
vallen is het slechts een betrekkelijk klein
deel der kiezers geweest, dat zijn candidaat
opdrong aan de meerderheid, die gaandeweg
onverschillig was geworden.
Het is waarschijnlijk, dat de wijziging der
methode van verkiezing in de Kamer zal
worden aangenomen, en mogelijk, dat de toe
passing daarvan voor de Republiek eenigszins
gunstiger resultaten oplevert, dan de tot nu
toe verkregene. Maar dit zal weinig of niets
baten, zoolang de gewenschte eenheid onder
de republikeinen niet is tot stand gekomen,
of geen ministerie is opgetreden, dat voor
langer tijd dan enkele weken over een vaste,
betrouwbare meerderheid kan beschikken.
De invoering van den serutin d'arrondisse
ment kan van invloed zijn op eene tamelijk
nabij zijnde toekomst, maar die invloed zal
eerst duidelijk blijken bij de algemeene ver
kiezingen van October 1889, en ook het
tegenwoordige heeft zijn eischen. Zullen die
worden vervuld?
Zoo ja, dan zal die gelukkige wending wel
't Is te begrijpen dat zijn plezierige stemming,
tenminste tot vóór het gezellige bitteruurtje,
Seheel bedorven was. Willem schopt zijn
uffel aan, zette zijn hoed op en verliet zijn
kamer, terwijl hij tusschen de tanden bromde:
»Dat is de allerlaatste keer geweest, dat ik
iets op rekening neem!"
We zijn ruim vier maanden verder en dus
in 't eind van Mei- Willem heeft woord ge
houden en verheugt zich reeds in 't heerlijk
denkbeeld, hoe voortaan geen enkel onver
wacht »zweetdrankje" hem 't leven slechts een
enkel oogenblik onaangenaam zal kunnen
maken.
Als ik zeg: »'t Is Mei," dan heeft dit voor
Limburg, waar Willem sedert eenige jaren
woonde, eene andere beteekenis dan voor
Holland. Hier dezelfde stijfheid en naargees
tige deftigheid, die zich, met enkele uitzon
deringen, nooit verloochent. Daar, in 't ge
zellige Zuiden, vernieuwde levenslust
enjovialiteit, die zich moeten uiten met de eerste
tonen van den nachtegaal. En als de Lim
burger die behoefte niet kan bevredigen in
de stad of het dorp zijner inwoning, dan is
hij er volstrekt niet af keerig van zich te ver
plaatsen naar een in de nabijheid liggend
oord, waar op 't oogenblik beter gelegenheid
is om zich te amuseeren.
Zoo zou er nu b.v- »Maifest" zijn in het na
burige Duitsche stadje X. en ook Willem was
van plan met eenigen zijner vrienden daar
heen te gaan.
Als gewoonlijk beloofde het er weer bijzon
der gezellig te worden! De "VVeselsche kapel
zou komen spelen in de luchtige, met bloemen
en planten rijk versierde zaal en de heerlijke,
door den »Waldmeister" gekruide »Maibowl"
zou ieder al zeer spoedig in de gewenschte
stemming brengen, daarna zou er gedanst
worden. Kortom, _de aanstaande Donderdag
zou den levenslustigen jongeluidjes een waren
hoorn des overvloede aanbieden.
Maar dit alles wa_s voor Willem, die echter
een glas goeden wijn niet versmaadde, toch
lang geen hoofdzaak. Er was een andere
magneet, die hem naar X. lokte. Er was na
melijk iets van uitgelekt, dat enkele jonge
dames, die hij graag mocht lijden, dan óók
van de partij zoude wezen. Daar waren bv.
de blonde Anna A. met wie hij reeds meer
malen geplaagd was; de schalke Marie B., die
hem altijd in 't vaarwater zat; verder heur
beider vriendinnetje, Caroljne C., wier
duivenoogjes iedereen in verrukking brachten.
Die allen zouden, gechaperonneerd door hare
niet onder het toezicht van het
ministerieFloquet worden volbracht. De radicale pre
mier is niet in staat geweest, een enkelen der
wenschen van zijne geestverwanten te vervul
len, en het is dus begrijpelijk, dat een man
als Clémenceau, die zich tot nu toe aan de
verantwoordelijkheid der regeering heeft ont
trokken, zijn ouden vriend den rug toekeert
en het jongste regeeringsvoorstel aangrijpt als
een welkome gelegenheid om hem te bestreden.
Maar de gematigde republikeinen zijn niet
minder ontevreden. Zij beantwoorden eiken
stap, dien Floquet in hunne richting doet,
met een toenemend wantrouwen. De positie
van den premier is inderdaad bijna onhoud
baar geworden. Zijn aanhang in de Kamer
wordt van dag tot dag kleiner. Wat hij ook
moge zeggen, hij weet dat men hem van de
linkerzijde zal antwoorden met een »hij durft
toch .niet", en van de rechterzijde (dérepu
blikeinsche namelijk) met een »hii deugt toch
niet". Slechts op ne wijze zou het hem ge
lukt zijn eenig prestige te verkrijgen: als nij
de uitbreiding van het Boulangisme met
krachtige hand had weten te verhinderen.
Maar iedere dag heeft hem verder van dit
doel verwijderd, in plaats van hem er nader
bij te brengen.
Houdt men dit alles in het oog, dan zal
men zich niet verwonderen over den grooten
indruk, dien de rede van den heer Challemel
Lacour heelt gemaakt. Deze senator heeft
zich voor jaren doen kennen als een verdien
stelijk essayist, hij is een tijd lang minister
van buitenlandsche zaken geweest en ver
tegenwoordigde zijn land gedurende eenige
maanden als gezant te Londen. Maar hij is
nooit meer geweest dan een politicus van
den tweeden of derden rang en sedert 1878
heeft men zoo goed als niets van hem ge
hoord. Van ons standpunt beschouwd, muntte
de rede van den heer Challemel Lacour meer
uit door haren vorm, die onberispelijk was,
dan door haren inhoud, die getuigde van
groote eenzijdigheid. Het pleidooi voor het
behoud van den Senaat zal niemand warm
maken. De Fransche Senaat is een
alleri'atsoenlijkst lichaam en zou veel goed
kunnen doen, als hij niet, ten deele uit
zucht tot zelfbehoud, een. conflict met de
Kamer in negen-en-negentig van de honderd
gevallen trachtte te verniijden, waardoor hij
den schyn op zich laadt van een vijfde rad
aan den wagen te zijn. De wenk door den
resp. broers en neven stellig het Meifeest
medemaKen. Maar ook en dit was voor hem 't
voornaamste JeannetteD.,zijn stille»charme"
zou dit jaar aan het uitstapje deelnemen. Als
een goed veldheer was das ook Willem van
plan van deze gunstige gelegenheid te
profiteeren en zich jegens »de aangebedene van
zijn hart" op deu veelbelovenden feestavond
zoo verdienstelijk mogelijk te maken.
Maar 't was nu reeds Maandag en Willem
die zijn «garderobe" eens had nagekeken, be
merkte dat hij geen enkel paar schoenen had,
dat waardig was op het aanstaande feest de
voeten van den aspirant-verloofde van
Jeannette te omsluiten. Doch de betrekkelijk korte
tijd was geen bezwaar, want baas Crispijn,
die voor Willem reeds jaren lang schoenen
op maat gemaakt had, kon desnoods tooveren.
Spoedig zien wij dus den heer Wilhelmus
B_ramsen den winkel van den schoenmaker
binnen stappen.
_ «Goeden morgen baas Jan! zeg, kun je
uiterlijk tegen a.s. Donderdag vóór vier uren,
een paar zeer nette bottines voor me maken ?
Maar precies op tijd klaar, hoor!"
»'t Is een korte tijd, mijnheer Bramsen, en
ik heb het erg druk; maar wat moet, dat moet
en u zijt een gocie klant van me. Ga u maar
zitten, dan zal ik u de maat nemen."
Willem zet zich op een hem aangeboden
tabouret.
«Vooral niet te wijd, baas, maar ook in geen
geval te eng; je weet wat 'n gevoelige voeten
ik heb."
»Laat dat maar gerust aan mij over, mijn
heer; ik versta mijn vak!"
In een paar minuten is baas Jan klaar en
Willem wil zich verwijderen, doch bedenkt
zich.
»0 ja, baas, dat wilde ik je nog zeggen;
als je de schoenen laat bezorgen, doe er dan
meteen de rekening bij?daar sta ik bepaald op!''
»O, heb daarover geen zorg, meneer Bram
sen ; dat zal wel terecht komen!"
Maar Willem, die zich weer die zondvloed
van rekeningen herinnert, die hem telkens
in 't begin van 't jaar is komen overstelpen,
zegt op min vriendelijken toon: »De rekening
verwacht ik er dus bij, verstaat ge? Anders
is dit het laatste paar schoenen, dat je mij
hebt aangemeten!" En weg is hij de straat op.
't Is Donderdag kwart vóór vieren; geen
schoenen! Willem staat reeds kant en klaar
reisvaardig, maar met pantoil'els in plaats van
bottines aan.
Tien minuten vóór vieren; nog geen schoenenl
heer Challemel Lacour aan zijne geestver
wanten in den Senaat gegeven, om voeling
rechts te zoeken, kon geen aanleiding wezen
tot eene uitbarsting van verontwaardiging,
zooals enkele bladen der linkerzijde die vein
zen ; men weet immers sedert lang, dat het
centre gauche voor een goed deel bestaat uit
krypto-monarchisten. en dat voor deze fractie
steeds de leus heeft gegolden: Ie péril est d
gauche. Rest dus de aanval tegen het radica
lisme in het algemeen en den heer Floquet
in het bijzonder. De redenaar slaagde er in
te bewijzen, dat het ministerie-Floquet zich
zeker niet door langen levensduur zal onder
scheiden en dus aan de «instellingen" niet
de gewenschte stabiliteit zal geven. Hij ver
weet het radicalisme, onpraktisch te zijn,
maar kon dit verwijt alleen motiveeren door te
wijzen op het tegenwoordige kabinet, dat eerst
sedert eenige maanden aan het roer is, en
wel sedert de vestiging der Republiek het
eerste radicale ministerie is, doch in geen
enkel opzicht radicaal regeert. Hij ontstak in
verontwaardiging over de Bqulanger-yergoding,
over zijne landgenooten, die zich wierpen aan
de voeten van een nietswaardige, maar hij
bleef in gebreke aan te toonen, wat in dezen
de heer Floquet had misdreven. Hij bewees
men denkt aan het erifoncer une porie ouverte!
dat de achtereenvolgende regeeringen der
republiek tal van fouten hebbeti begaan en
dat haar prestige niet is toegenomen. Hij
noemde de politiek der radicalen of, zooals
hij zeer ten onrechte zeide: »de radicale poli
tiek" onvruchtbaar en gevaarlijk, en
verwachtte stabiliteit van eene regeering,
»die de wetten .eerbiedigt." Als dat de
eenige kunst is, die de Fransche staatslieden
hebben te leeren, dan is het waarlijkg een
wonder, dat hunne ministeriën geen dozijn
jaren duren. Maar gesteld, dat de heer Chal
lemel Lacour gelijk heeft, dan zal men toch
van zulk een door hem gedroomd ministerie,
naast eerbied voor de wet, ook de eene of
andere politiek mogen vragen. Welke nu die
politiek zal zijn, vernemen wij van den rede
naar niet.
Het is jammer, dat de heer Floquet in zijn
antwoord niet zeer gelukkig was Nu bleef
de eer van den dag aan den senator. Hij
heeft stellig aan het ministerie kwaad gedaan,
maar óók aan de Republiek. En dit laatste
betreuren wij van harte.
^ Willem _ staat te brommen en denkt dat
Crispijn zich wil wreken over zijn onheuschen
uitval.
Vijf minuten vóór vieren; nog niets! En
kwart na vieren vertrekt de trein ; en 't is
nog ruim een kwartier loopens!
Eindelijk, daar gaat de bel; slof, slof, alsof
er nog een zee van tijd was. komt de meid de
trap opsukkelen; doch Willem, die stond te
springen alsof hij op brandende kolen stond.
rukt haar de bottines uit de hand!
»Waar is de rekening?" brult hij de ont
hutste dienstmaagd nog toe.
»Die was er niet bij, meheer."
»Crénom cledju!" schreeuwt Willem »nu
zal zoo'n eigenzinnige dwarskop toch eens
zien of Willem Bramsen zijn woord houdt!"
In koortsige haast trekt'hij zijn schoenen
aan, holt, meer dan hij loopt, straten langs,
pleinen over, steegjes door en komt hijgend,
bestoven en bezweet, nog juist bij tijds aan,
om door den »vuurgen Salamander óp diens
tweelingslijn" te worden meegenomen.
Wel was Willem om toch maar geen
enkel, oogenblik van Jeannette's tegenwoor
digheid te verliezen liever in de coupégaan
zitten, waarin de anderen stellig reeds hadden
plaats genomen, maar toch was hij zijn ge
lukkig gesternte, of liever zijn vluggcii beenen
dankbaar, dat hij nog meegekomen was.
Nauwelijks echter was de trein in beweging,
of' hij stak zijn hoofd even uit het portier en,
Goddank, hij ontwaarde het lieve kopje van
Jeannette, dat hem vriendelijk toelachte, maar
zich toen snel terug trok.
Dus dat was ten minste óók in orde!
Willem zat alleen in zijn coupé. Toen hij
een kwartier had zitten nadenken over al de
zaligheid, die hem nu wachtte, werd hij er
opeens aan herinnerd dat, hoewel zij zeker
een engel moest wezen, hij even zeker een
gewoon menschenkind was. Hij kreeg n.l. plot
seling het minder prettige gevoel alsof zijn
rechter voet in brand stond.
»Die vlegel van een schoenmaker heeft n
der bottines blijkbaar te nauw gemaakt," was
zijn eerste gedachte.
«Nieuwe schoenen zitten altijd ongemakke
lijk," zoo troostte hij zich; maar de pijn werd
erger. Eindelijk kon hij het niet meer uithou
den en met groote moeite gelukte het hem de
rechter bottine van den voet te krijgen.
Dat gaf verlichting!
Doch hoe hij het folterwerktuig ook van
alle kanten bekeek, er was niets bijzonders
aau te ontdekken. Eindelijk was het doel der
reis byna bereikt en hij begreep dat hij zich
L