N*. 625 DE AMSTEEDAMMER A'. 1889 WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAURIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad JVo. 124.) Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN H O L K E M A, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 16 Juni. Abonnement per 3 maanden ?1.125, fr. p. p. ?1.57 Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.1Q, Advertentiën van l?5 regels ? 1.10, elke regel meer . . . 0.20. Reclames per regel , 0.401 INHOUD: VAN VERRE EN FAN NABIJ. FEUILLE TON : Eene proeve van natuurgeneeswijze en wat er van kwam, door A. S. Gemeentebenoemin gen, door A. B. D. Brieven uit Groot Mokum, door Dandoly. KUNST EN LETTEREN: Het tooneel te Amsterdam. Het Shakespearetooneel te München. Nieuwe uitgaven op muziekaal gebied, door F. De opleiding van kun stenaars. . Naar aanleiding van Goed nieuws uit München", enz., door A. G. R. VARIA. SCHAAKSPEL. Het negertje, door Js. van Eennes. Voor Dames, door E-e. ALLER LEI. INGEZONDEN. CORRESPONDEN TIE. RECLAMES. BEURSO VERZICHT. ADVERTENTIËN. Van verre en van nabij. De heer Von Bülow, Duitsch gezant te Bern, heeft uit naam van zijne regeering aan het departement voor buitenlandsche zaken van den Zwitserschen Bondsraad medegedeeld, dat de regeering te Berlijn, overtuigd van het nuttelooze der voortzetting van de onderhan delingen over de zaak-Wohlgemuth, zich langs anderen weg voldoening zou weten te ver schaffen. Van welken aard de represaille maatregelen zullen zijn met welke Zwitser land wordt bedreigd, heeft de heer Von B low niet vermeld. Intusschen kan men uit de Duitsche officieuse bladen ten naasten bij opmaken, welke «dwangmiddelen" Duitschland zou kunnen gebruiken. De Norddeutsche Allgemeine Ztitung heeft gesproken van eene uitzetting van alle Zwitsersche ambtenaren, die, om welke reden dan ook, op Duitsch grondgebied verblijf houden, en van de wederinvoering van een streng paspoortenstelsel aan de Duitsch-Zwitsersche grens. Volgens enkele Duitsche bladen zal de belemmering zich niet tot het personen verkeer beperken, maar zal tevens eene »Grenzsperre" worden ingevoerd; deze zou dan ech ter alleen gelden voor het kanton Argau, waar de Duitsche politie-commissaris en agent-provo cateur achter slot en grendel werd gezet. Een interessante vraag is het, of de afzonderlijke Zwitsersche kantons tegenover het buitenland als souvereine staten kunnen of moeten wor den beschouwd. Het schijnt, dat de Duitsche regeering van deze gezochte gelegenheid waarin zij vol komen in het ongelijk is en alleen het recht van den sterkste aan hare zijde heeft, gebruik Feuilleton. Eene proeve \au naliHirgeneesxvijzc en >vat er van kwam. Het Londensch seizoen liep ten einde. De hoornen in het park begonnen er geel en stoffig uit te zien ; de beau-monde kwijnender en vermoeider dan ooit; men ontmoette min der rijtuigen en ruiters, er werd reeds veel bagage naar de stations gebracht; alles teekenen van den naderenden uittocht. Het was hoog tijd om vast te stellen waar men het overige van den zomer heen zou gaan. Mode en een uitgeput gestel noodzaken iemand de stad te ontvluchten. Ik voelde dat ik niet alleen frissche lucht, maar ook eene bepaalde behandeling noodig had, als ik in September mijne beroepsbezigheden weer zou willen op vatten. Ik was van nature krachtig, maar nu, na een ongewone reeks van late soupers, diners, partijen, gaslicht enz., bemerkte ik dat mijne gezondheid minder werd. Maar waar zou ik heengaan ? Schrikwekkende vraag en moeielijk te beantwoorden. Ik heb een afkeer van Engelsche zeebadplaatsen, ik moet al gapen als ik er aan denk zand en kinderen waar men gaat en staat. Naar eene Engelsche waterkuur-inrichting ? Ik had volstrekt geen plan mij te laten dood of gek maken. Eens had ik het geprobeerd en ik voelde in't geheel geen lust de proef te herha len. Mijne vrienden zeiden : »waarom vraagt ge het uw dokter niet ?" waarop ik ant woordde : » Waarom ? wel omdat ik niet aan dokters en drankjes geloof, ik heb te dikwijls gezien dat ze het mis hadden." Hebt ge ooit de kwelling ondervonden van niet te weten wat te doen ? Dan zult ge mij beklagen. Uit gebrek aan wat beters, nam ik op zekeren dag in de club, een niet zeer be kend nieuwsblad op en vond de volgende advertentie: >Waldesheim, bij Dusseldorf, Duitschland inrichting voor natuurgeneeswijze vooral lucht, water, diëe_t en beweging. Prospectus, enz." De kortheid beviel mij en vooral ook de natuurgeneeswijze. Het was een troost te weten dat ge niet gedwongen zoudt zijn met een lief gezicht en volmaakt vertrouwen een wil maken om aan het asielrecht in Zwitser land een einde te maken. Volgens de laatste berichten uit Bern hebben de Oostenrijksche en de Russische regeering zich aangesloten bij den eisch van Duitschland, dat voortaan alleen aan die vreemdelingen zal worden toe gestaan zich in Zwitserland te vestigen, wier papieren, van het standpunt van den staat welks onderdanen zij zijn, niet te wenschen overlaten. De Zwitsersche pers is eenstemmig in haar verzet tegen de aanmatiging van Duitschland. Het is echter de vraag, of de bondsregeering weerstand zal kunnen bieden aan de pressie, door drie groote mogendheden tegelijk uit geoefend. De verkiezing te Brussel is geëindigd met een nederlaag voor het kabinet Beernaert. De candidaat van de vereenigde radicalen en oud-liberalen of doctrinairen is met eene meer derheid van 1900 stemmen verkozen. De beteekenis dezer verkiezing is niet twijfelachtig: zij is de veroordeeling, niet zoozeer van de algemeene politiek van het clericale kabinet, als van de houding van de ministers Beer naert, Devolder en Lejeune in het socialistenproces van Bergen in Henegouwen. »A bas Beernaert et ses mouchai'ds.'" was de leuze der oppositie. Wanneer men bedenkt, dat sedert het op treden van het tegenwoordige ministerie bijna alle aanvullingsverkieziiigen gunstig voor de oppositie zijn uitgevallen, dan begrijpt men dat de anti-cïericaïe fractiën het einde van het clericale régime voor nabij houden. Doch men dient niet uit het oog te verliezen, dat het ministerie in de Kamer nog steeds over meer dan twee derden der stemmen beschikt. Gesteld dat in het volgende jaar, bij de aJgemeene verkiezingen, Brussel geheel tot de oppositie overgaat, dan zouden in de provin ciën nog 16 stemmen van de rechter- naar de linkerzijde moeten worden verplaatst om aan de laatste eene meerderheid van slechts ue stem te verzekeren. En om dit doel te bereiken, zovi het noodig zijn, dat een geheel jaar lang de eendracht tusschen radicalen en doctrinairen behouden bleef. De Brusselaren zijn op dit oogenblik in dit opzicht zeer op timistisch gestemd, maar indien de samen werking eene blijvende zal zijn, zal men het eerst eens moeten worden over een gemeen schappelijk program. Het is, voorloopig al thans, niet duidelijk hoe dit zal kunnen ge schieden bij de groote principieele verschillen aantal middelen en giften in te nemen. Ik besloot om nadere informaties te schrijven ; deze waren zeer voldoende. Waldesheim lag op een uur afstands van Dusseldorf, aan den rand van een dennenbosch, dat zich uren ver uitstrekt. De voorwaarden waren matig van 5?9 Mark (f3?5.50) daaronder de Be handeling begrepen. Mijn kofier was spoedig gepakt; na een zeer aangename reis, kwam ik in Waldesheim aan, zeer verlangend de plaats zelve en de matuurgeneeswijze" te leeren kennen. Eene eerwaardige oude dame met wit haar en een blozend gelaat ontving mij. Ik begreep dat zij en haar broeder de eigenaars van de Kuranstalt waren. Het huis zelf maakte een gunstigen indruk op mij ; het was eenvoudig maar gemakkelijk, en goed ingericht. Het was omstreeks 7 uur, de patienten zaten aan den avondmaaltijd, en men verzocht mij daaraan deel te nemen. Ik had er niets tegen, want na het reizen had ik goeden eetlust. Door een net dienstmeisje werd ik in de ruime, luchtige eetzaal gebracht, die op den voortuin gelijkvloers uitkwam. Maar verbeeld u mijne gewaarwordingen bij het tooneel dat zich aan mij voordeed. Een smalle tafel besloeg de geheelc lengte der kamer; daar omheen, zaten verscheidene dames en heeren, die zeer opgewekt een maal tijd genoten van melk, een soort van grof gemalen brood en rauwe en gestoofde vruch ten! Het was een der vreeselijkste oogenblikken mijns levens. Ik geloof' dat ik van ver bazing als een standbeeld was blijven staan, als niet Mej. Fellinger, de eigenares, mij had uitgenoodigd aan hare rechterhand plaats te nemen. Ik voelde dat ik wat snel besloten had hierheen te komen ; mijn hart verlangde naar mijn heerlijk Londensch diner: naar soep, entrees, gebraad, enz. Doch ik moest er mij nu maar zoo goed mogelijk in schikken en begon mijn kostelijk maal met zooveel uiterlijk fatsoen als ik even kon. En het was vreemd, ik vond het per slot zoo heel erg niet, de nieuwheid van het geval kruidde zeker den maaltijd. De melk was uitmuntend, het brood ook en de vruchten heerlijk. Toen ik klaar was, moest ik mijzelf' bekennen, dat ik zelden zoo smake lijk gegeten had. De meeste gasten waren Duitschers, er waren een paar Engelsehen, twee of drie Franschen en eenige Hollanders. Mej. Fellinger stelde mij aan den dokter en die omtrent de hoofdpunten der politiek tus schen de beide partijen bestaan. Te Rome is den vorigen Zondag het stand beeld van Giordano Bruno onthuld. Overal elders zou deze gebeurtenis bijna onopgemerkt zijn voorbijgegaan, want onze eeuw lijdt aan eene manie van standbeelden. Martelaren eener_ verbitterde vervolgingszucht, die de vrijheid van gedachte als de strafbaarste aller misdaden beschouwde, omdat zij een verzet was tegen heerschzuchtige aanmatiging en geestelijke onderdrukking, zijn helaas in de annalen der meeste steden gemakkelijk te vinden. De bleeke monnik van Nola, die, gehoor gevende aan de stem van zijn ge weten, het Dominicaner gewaad aflegde en in ballingschap rondzwierf, als verkondi ger van een pantheïsme, dat, zij het dan ook in nevelachtigen vorm, eene onmiskenbare overeenkomst vertoonde met de denkbeelden van den grooten Barueh Spinoza, werd, toen hij het waagde naar zijn Vaderland terug te keeren, door de overheden van Venetiëaan de inquisitie overgeleverd, te Rome zeven jaren in den kerker gehouden en aldaar in het begin van het jaar 1ÜUO op het Ciimpo dei^Fioii verbrand, nadat hij standvastig ge weigerd had zijn overtuiging te verloochenen Menigeen is het gegaan als hem Maar nog nooit is het gebeurd, dat te Rome zelf' een slachtoffer der pauselijke willekeur op zoo indrukwekkende wijze is gehuldigd en ver heerlijkt. De oprichting van Giordano Bruno's standbeeld is het welsprekend antwoord op de eischen der Vaticaansche partij, die aan Italiëzijne hoofdstad wil ontnemen en do wereldlijke macht der pausen wil herstellen. Van de honderdduizenden, die den vorigen. Zondag te Rome bijeen waren gestroomd, om den voor bijna driehonderd jaren verbran den martelaar der vrijheid van denken hulde te bewijzen, zijn er mogelijk geen honderd, die Bruno's werken anders dan van hooren zeggen kennen. Doch zij allen hebben begrepen^ dat de tijden voorbij zijn, waarin aan eeue macht, die zich de heerschappij over de geesten aan matigt, ook het wereldlijk gezag kan worden toevertrouwd. Zij hebben begrepen, dat Rome niet weer pauselijk zal worden, dat het, naar het woord van Victor Emanuel, een Uoma ?intangibile zal blijven, zoolang zich het beeld van Giordano Bruno verheft op de plaats, waar eens zijn brandstapel stond. Op het Vaticaan heeft men den schijn aan genomen, als vreesde men. bij deze demoii aan eenige patiënten voor. Sommige waren werkelijk zeer ziek, zij waren als een laatste toevlucht naar Waldesheim gekomen, nadat zij een halve apotheek hadden ingenomen zonder genezen te zijn. Zij waren bijna allen zeer voldaan met den vooruitgang hunner gezondheid sedert zij in deze Kuranstalt kwamen. Alles wat ik hoorde, boezemde mij zooveel belang in, dat ik iu mijn voornemen, om dit huis van Spartaansch dieet zoodra mogelijk te verlaten, werd geschokt; en toen ik om 9 uur naar mijn kamer ging, had ik besloten eene week te blijven om een denkbeeld van het geheele systeem te krijgen De vensters van mijn vertrek waren slechts op eenige schre den afstands van een heerlijk dennenbosch. De heerlijke, geurige avondlucht versterkte en verf'rischte mij geheel. Men had mij ge zegd, dat het in de inrichting als regel gold te slapen met vensters meer of minder ge opend, en daar ik de natuurlijke middelen nauwkeurig wilde beproeven, onderwierp ik mij aan dien regel. Om (j uur 's morgens klopte de badmeester aan mijne deur en vroeg of ik een bad wilde nemen. Ik voelde, mij zoo frisch en krachtig, dat ik in weerwil van het onmogelijke uur er in toestemde- Ik werd naar beneden gebracht en vond daar eene inrichting voor alle mogelijke baden, die ik ooit gezien had. Daar de dokter mij nog niets had voorgeschreven, nam ik een een voudig Engelsch bad, doch, liet was tot mijne groote verbazing, bijna lauw. Toon ik den badmeester daarover mijne verwondering te kennen gaf, antwoordde hij dat zulks op bevel van _den dokter was: dat koud water zeer nadeelig voor de gezondheid was en het gestel te veel aangreep. Toen ik daarmee klaar was, ried men mij dadelijk eene wan deling in het dennenbosch te gaan maken en niet voor acht ure terug te komen, op welk tijdstip het ontbijt werd voorgcdiend. Ik had mij voorgenomen onvoorwaardelijk te gehoorzamen en zoo ging ik, hoewel het regende. Onderweg ontmoette ik eenige der patiënten met wie ik den vorigen avond ge sproken had. Wij gingen samen verder en zij lieten mij de uitzichten en bijzonderheden zien, toen wij, tot mijne groote verbazing, een paar patiënten tegenkwamen op blootc voeten en blootshoofds. »Men ziet hier altijd weer nieuwe wonderen", stratieve feestviering eene uitbarsting van den wildsten volkshartstocht. Onder de ontelbare van heinde en ver gekomen feestvierenden is echter de orde geen oogenblik verstoord ge weest. De bewering der intransigente clericalen, dat de paus te Rome niet meer veilig zou zijn, is nooit schitterender wederlegd dan op den Pinksterzondag, die in de geschiedenis der betrekkingen tusschen het vrije Italiëen den pauselij ken Stoel een nieuw tijdperk heeft geopend. De ondergeteekende zal de Redactie van het Weekblad verplicht zijn voorliet opnemen der volgende regelen: Amst. 9 Juni '89. Aan den WelEd. Pleer F. v. u. GOES, alhier. Waarde lieer.' Uw artikel in het Weekblad van gisteren meen ik te mogen samenvatten in deze stelling: Dezelfde argumenten, die b ij de Gemeente voor het geven van. Openbaar Onderwijs pleiten, plei te 11 evenzeer voor het geven van Voedsel aan hen die a n d e r s w e iu i g of' n i e t s aan dat o 11 d e r w ij s zouden hebben. Naar uwe overtuiging, die ook de mijneis, moet deze stelling' in de openbare meening worden opgenomen. Ik stel er grooten prijs op, in mijne geringe mate daartoe te mogen medewerken, door, gelijk ik bij dezen doe, aan uwe bewering mijn volle adhaesie te schenken. _ Ho_e lang_zal men nog wachten ophetpartikulier initiatief', om aan arme kinderen te verstrekken dat waarop zij geen dag kunnen wachten ? Uw D w. A. PlKRSOX. GEMEENÏEBEMOEIINGEN. De gemeenteraad heeft mot groote meerderheid van stemmen besloten hot geven van voedsel aan schoolgaande kinderen, niet tot gemeentezaak te maken. Toen do heer F. v. d Goes dit vernam, stoof hij niet op met woorden van hoon en minachting op de lippen, maar als een denker beschouwde hij de zaak als een verschijnsel en gaf zich tot taak op de oorzaak van dit verschijnsel op te sporen. En na eenig nadenken ik stel mij voor dat zeide ik tot mijn gezelschap. Zij lachten en zeiden: »Gij zult er wel aan gewoon raken en hot misschien zelf' meedoen als de dokter het voorschrijft." Neon, nooit!" zeide ik hui verend. »Deze heeren," antwoordden zij kalm, lijden aan congestie naar het hoofd of aan koude voeten, en er is daarvoor geen werkdadiger middel dan blootsvoets en blootshoofds te loopen." Om acht uur werd er ontbeten en ik was met zulk een gezonden eetlust teruggekomen dat mijn sober maal van melk, brood eii vruchten mij heerlijker toescheen dan de meest uitgezochte Lomlensehe maaltijd. Mej. en ook de heer Fellinger waren zeer vriendelijk, en verzochten mij alles te zeggen wat ik gaarne wensehte, zij wilden er naar vermogen in voorzien. Na het ontbijt ontving ik een doktoraal bezoek: zijne voorschriften beperkten zich strikt tot natuurlijke middelen: baden en andere toepassingen van. water, zeer precies en nauwkeurig omschreven, zeer veel beweging en .streng dieet; binnen drie of vier dagen moest ik ophouden vleesch te eten, ook hoegenaamd geen geestrijke dranken, geen thee, geen koffie, geen specerijen, naar het voorkwam zoo goed als niets gebruiken. Mijne gehoorzaamheid aan de natuurlijke geneeswijze werd op zeer harde proef'gestold. Geen vleesch, geen geestrijke dranken! Het was verschrik kelijk! En van waar moest dan de kracht komen om mij gedurende deze proef te steunen V Voor mijn verschrikten geest rezen ijselijke schimmen van mijzelf op, vermagerd en bleek. Ik overlegde wat ik moest doen: mijn eerste indruk was om deze honger kuur te ontvluchten, maar mijne nieuwsgierigheid hield mij terug. Het zou belangwekkend zijn de gevolgen van deze ongehoorde kuur te zien; ik voelde dat ik moedig moest zijn en de kans wagen. _ Toen ik dit besluit genomen had, onderwierp ik mij als een lam aan alles wat mij bevolen werd. Het vermaakte mij soms zeer mijn Londensch leven met mijn tegen woordige te vergelijken en de bijzondere toe standen waarin men daarbij kwam. Kunt ge u een fatsoenlijk advokaat voorstellen in den vernederenden toestand in natte lakens in gepakt te liggen? Ik was dankbaar dat mijne vrienden mij zoo niet zagen. En ook het ergste wil ik bekennen: ik liep op bloote voeten en vond het zelfs aangenaam. Mijn dieet werd langzamerhand ook streng: melk, bruin brood