N'. 630 DE AMSTERDAMMER A'. 1889 WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad N o. 124.) Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HO L K E M A, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 21 Juli. Abonnement per 3 maanden ?1.125 frAfzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . Advertentiën van 1 5 regels f 1.10, elke regel meer . p. p. ? 1 275 . . . o.io. . . 0.20l . . n 0.401 I N H O H: VAN VERRE EN VAN NABIJ. _ FEUILLE TON: Jan Starter en zijn wrjf, door Dr. Jan ten Brink. I. Signalementen uit den Utrechtschen Gemeenteraad, door Jan van 't Sticht KUNST EN LETTEREN: Het topneel te Amsterdam. Kobert Kamerling. Vier versregels van Corneille. Georg Nordensvan, Voorspoed. Juliiis Stinde, Mevr. Bnchholz in het Oosten. Ideeën van Artiesten over Kunst. Aanteekeniugen, Schilderkunst, door V. VARIA. MILITAIRE ZAKEN : Het Nederlandsche repeteergeweer Vitali. (Slot). SCHAAKSPEL. Vischstudiën, door Js. van Rennes. Kinder-voeding, door F. v. d. Goes. Voor Dames, door E-e AL LERLEI. INGEZONDEN. RECLAMES KÜRSOVERZICHT. ADVERTENTIËN. ' Van verre en van nabjj. Keizer Wilhelm van Duitschland heeft op zijne reis langs de Noorweegsche kust de Noordkaap bereikt, die hij zich als het Vttima Ihule had_ voorgesteld, en van daar weder de terugreis ondernomen. Nauwelijks terug gekeerd, zal hij zich opnieuw op de Bohenwlkrn inschepen, om het sedert langen tijd voorgenomen bezoek te brengen aan zijne grootmoeder, koningin Victoria van Engeland. Daar de bejaarde vorstin zeer door rneumatiek wordt geplaagd, zal het waarschijnlijk de taak van den prins van Wales zijn, de honneurs bij de groote revue ter zee waar te nemen. In dit geval belooft de ontvangst meer luisterrijk dan hartelijk te zijn. Doch de prins is te nauwgezet in de vervulling van de plichten, die hem zijne positie als troonsopvolger formeel oplegt, om niet te zorgen, dat de schijn wordt gered, en dat het groote publiek van de minder goede verstandhouding tusschen oom en neef niets merkt. Na het bezoek aan Engeland zal keizer Wilhelm te Berlijn zijn bondgenoot keizer Franz Joseph ontvangen. Daarentegen schijnt het bezoek door hem aan den.czar gebracht, het eerste, dat hij na zijne troonsbestijging aflegde, onbeantwoord te zullen blijven. Van tijd tot tijd bevatten Duitsche bladen apokryphe mededeelingen over den voor dit tegenbezoek »vastgestelden" datum. Het doel van die mededeelingen schijnt geen ander te zijn, dan eene krasse tegenspraak uit te lok ken, en daardoor eene tijdelijke daling der Russische fondsen aan déBerlijnsche markt te weeg te brengen. Intusschen is het niet te ontkennen, dat het uitblijven van dit door de eerste regelen der hoffelijkheid voorgeschre ven tegenbezoek een duidelijk teeken is van de tusschen Rusland en Duitschland bestaande spanning. Zoodra keizer Franz Joseph naar zijn land zal zijn teruggekeerd, maakt keizer Wilhelm Feuilleton. D Jan Starter en zijn wijf, DOOR Dr. JAN TEN BRINK. L'hombre dl stopa, la moglia di fuego." (Spaansche wijsheid). I. MUZIEK EN ZANG. December, 1618. De straten van Leeuwarden zijn in sneeuwwoestijnen veranderd. Een storm met feilen Oostenwind en niet minder felle vorst heerschte den geheelen morgen. Na den noen bedaarde de storm, en daalden de vlokken rustiger, kalmer uit de langzaam ophelderende lucht. Deuren van woningen werden geopend, stemmen klonken met zon derlingen galm te midden der sneeuw, die nog niet ophield te vallen. Enkele personen waagden het zich een weg te banen, dicht in mantel of huik gepakt, en huiverend, waar pp een hoek der straat de ijzige wind hen in het gelaat sneed. Groote hoopen sneeuw stapelden zich tot bergen tegen muren en deuren, terwijl soms met zacht gedruisch eene kleine lawine zich langs de luifels over het midden der straat uitstortte. Haastig snelde een welgekleed burgerover het marktplein, de Brol, naar een hoekhuis, waar een uithangbord in den vorm van een foliant uithing. De wind had het houten boek ivit gepoeierd, zoodat thans niemand las wat met gouden letters aan beide zijden geschil derd was: I n d'E ngelschen B ij bel. Haastig, bijna struikelend door de gladde treden, klom hij de trap onder de luifel op, en strekte zijne hand naar den klopzich voor nieuwe tochten gereed. Schertsend heeft men de drie Hohenzollerns, die sedert 1871 over Duitschland regeeren als »den greisen Kaiser", den »weisen Kaiser" en »den Reise-Kaiser'' aangeduid. Men mag intusschen aannemen, dat het nog iets anders is dan reislust, waardoor de jongste der drie tot zijne talrijke tochten wordt gedreven. Na een kort verblijf in Italië, waar de keizer te Monza de gast zal zijn van koning Umberto, gaat de reis naar Athene, waar de kroonprins met 's keizers zuster in het huwe lijk treedt, en vandaar naar Constantinopel. Men mag met reden onderstellen, dat het be zoek aan den Sultan de bezegeling zal wezen van Turkije's toetreding tot de triple-alliantie, of althans van eene nauwere aansluiting tus schen de Porte en de Regeering te Berlijn, die te St. Petersburg met leede oogen zal worden gezien. Men weet, dat niets den beheerscher der geloovigen moeielijker valt dan een besluit te nemen, waardoor zijne weifelende houding tegenover de concurreerende belangen der Europeesche groote mogendheden een minder raadselachtig karakter zou verkrijgen. Het zou dus een groote' triomf voor de politiek van den heer Von Bismarek zijn, wanneer hij eene voldoende zekerheid kon verkrijgen, dat de Sultan, indien het op het Balkanschier eiland of aan de Poolsche grens tot vijande lijkheden komt, niet de partij van Rusland zal kiezen. Want men weet te St. Peters burg door eigen bittere ervaring, dat Turkije een niet te verachten tegenstander is. Gelukt het den Keizer, den Sultan te overtuigen, dat hij van Rusland alles t,e vreezen en niets te hopen heeft, dan zal men aan de reis naar Constantinopel eene groote beteekenis niet kunnen ontzeggen. Die beteekenis wordt nog voorhoogd door het onloochenbare feit, dat in Servië, niettegenstaande de fraaie ver zekeringen bij de kroning van den jeugdigen koning Alexander, alles op losse schroeven staat. De akte van beschuldiging tegen den heer Boulanger en de als diens medeplichtigen aan gewezen personen, in dit geval de heeren de Rochefort en Dillon, is aan het drietal beteekend en in hoofdzaak door de bladen open baar gemaakt. Het zou overdreven zijn hier bij te denken aan den berg, die een muis baarde, want het bedoelde stuk deelt eene reeks van feiten mede, die Boulanger teekenen als een gewetenloos avonturier. Maar de be schuldiging maakt slechts een zwakken indruk wanneer men bedenkt, dat de langdurige ar beid van den heer Quesnay de Beaurepaire moest dienen om aan te toonen, dat de ex-gene raal zich heeft schuldig gemaakt aan een aanslag op de veiligheid van den staat, en per uit. Zonderling klonk weder de slag van den klopper door deze in winterkleed gehulde wereld. De bezoeker had niet lang te wach ten. Eene oude vrouw deed de bovenste helft der deur open. »Sinjeur Vredeman?" »lk zelf. Is vriend Starter klaar?" »Ik weet het niet. Gelieft het u in de op kamer te gaan, daar brandt de haard." De oude vrouw had ook de andere helft der deur ontsloten. De burger, die Vrede man genoemd was, trad over den dorpel, terwijl vrij wat sneeuw door zijn mantel en schoenen naar binnen werd gedragen. Hij bevond zich in een soort van winkel met toon bank. Eenige planken met boeken vertoonden zich in het ronde. Enkele wandkaarten van Friesland en een paar gegraveerde portretten waren hier en daar opgehangen. Het licht viel geheimzinnig uit het hooge raam met vierkante kleine looden ruiten, terwijl van buiten een houten luik, waarschijnlijk voor het doordringen der fijne sneeuw, de laagste ruiten afsloot. Maar het hooge raam steeg tot over de luifel, zoodat ten minste eenig daglicht van boven in den boekwinkel drong. »Mijn mantel laat ik hier op de zitbank!'' zei Vredeman, terwijl hij zich loswikkelde uit een zeer ruimen, zwarten lakenschen man tel, met bonten kraag en bonte oplegsels. »Ik yreeze overal sneeuw te zullen strooien' Het is boos weer, moeder!" »De Heere geeft het, sinjeur Vrede man." Vredeman antwoordde niet, maar keek oplettend naar de groote luitkist, die hij on der zijn mantel verborgen had, en waaraan geen enkel vlokje kleefde. Hij volgde de oude vrouw, die een trapje met breede houten leuningen beklom en eene deur opende. Zij traden in eene ruime kamer, zeer hoog van verdieping, waar het ondanks een flink vlammend haardvuur, vrij koud was. Een breed groot venster gaf het uitzicht op eene kleine plaats en liet een getemperd licht binnen vallen. De looden omlijsting der glasruiten was kunstiger dan in den windat van strafbare handelingen in dezen zin het wettig bewijs kan worden geleverd. Alleen wanneer dit laatste het geval is, is de Senaat bevoegd als Hooggerechtshof van de zaak kennis te nemen. Geldt het alleen samenspan ning of samenzwering (complot), dan behoort de zaak tehuis bij den gewonen rechter. Wat nu de procureur-generaal aanvoert om de beschuldiging van attentat te motiveeren, is niet zeer overtuigend. Hij heeft in het bijzonder gewezen op drie feiten: de demonstratiën bij gelegenheid van Boulanger's ver trek naar Clermont-Ferrand, de door de bpulangisten uitgelokte rumoerige tooneelen bij de kort daarop gevolgde revue te Longchamps, en de houding van den ge neraal in de dagen, die de aftreding van Grévy en de benoeming van Sadi Carnot voorafgingen. Dat Boulanger zich bij die ge legenheden aan hoogst afkeurenswaardige en in zekeren zin ook aan strafbare handelingen heeft schuldig gemaakt, kan niet worden tegengesproken. TEvenmin, dat het zijn wensch en zijne bedoeling is geweest, de bestaande orde van zaken omver te werpen. Maar de feiten en hiermede alleen heeft men te maken wettigen, naar het ons voorkomt, eene aanklacht wegens attentat in geene deele, tenzij het door de bladen medegedeelde om trent de acte van beschuldiging als een hoogst onvolledig aperfu moet worden beschouwd. Wellicht heeft de procureur-generaal dit ook ingezien, en daarom tegelijkertijd eene fansche reeks van bewijzen ingebracht voor et complotteeren, het verduisteren van staatsgelden en andere misdrijven tegen het gemeen recht. Indien dus Boulanger door den Senaat werd vrijgesproken, hetgeen ons, als wij den geheelen loop der zaak in aanmerking nemen, niet waarschijnlijk voorkomt, zou er reden te over zijn, om hem voor den gewonen rechter te dagen. Boulanger heeft herhaaldelijk ver klaard, dat hij alleen het land heeft verlaten, omdat hij den Senaat als eene hoogst partij dige rechtbank beschouwden dathij zich gaarne aan het oordeel eener jury zou onderwerpen. Daar echter de uitverkoren redder van Frank rijk meer pleegt te zeggen, dan hij kan verant woorden, of (minder parlementair uitgedrukt) eene specialiteit is in het liegen, mag men op die verzekering niet te veel staat maken, en kan men den heer Quesnay de Beaurepaire erkentelijk zijn voor den ijver waarmede hij aan het licht heeft gebracht, dat Boulanger zich sedert jaren aan hoogst onzedelijke han delingen heeft schuldig gemaakt en 's lands penningen te eigen bate neef't gebruikt. De gemeenteraads-verkiezing alhier heeft tot voorloopigen uitslag gehad, dat drie wet houders en twee gewone aftredende leden in herstemming zullen komen met twee antire kel. Kleine cirkelvormige glazen van geel glas waren tusschen vierkanten en ruiten van wit glas ingeplaatst, zoodat ook daardoor het licht zwakker werd. Daar het binnenplaatsje echter thans eene bergplaats van sneeuw scheen, sloeg eene scherpe weerkaatsing van al dat wit naar binnen, en straalde er meer licht in de opkamer dan gewoonlijk. »N i e s k e ! Sinjeur Vredeman!" zei de de oude vrouw. Dit woord was gericht tot eene jongere vrouw bij den haard gezeten in een leun stoel met hoogen rug, bezig een spinne\yiel rustig te doen snorren. Het hooge, witte licht viel van buiten op haar voorhoofd, torwijl de haardvlammeii soms gele kantlichten op het in de schaduw gehulde deel van haar gelaat wierpen. Slechts een enkel oogenblik was noodig om te zien, hoe ongemeen schoon de omtrek van dat gelaat was. De groote blauwe oogen zagen bijna schuchter in het rond met eene uitdrukking van zachte liefelijkheid, die onweerstaanbaar scheen. Hare gestalte was slank, en bijna kinderlijk teeder. Zij maakte den indruk van eene bui tengewone zachtaardigheid, die onwillekeurig een gevoel van mededoogen deed opkomen. Vriendelijk glimlachend zeide ze met klank volle stem: »Zet u, Vredeman! Moeder zal Jan roepen." De oude vrouw was reeds uit het vertrek verdwenen. Vredem a n plaatste zijn e luitkist op de groote bruine tafel met dikke gedraaide pooten. »'n Treurige dag, Vredeman!" ging de jonge vrouw voort »Ge zult toch nu niet naar de kapel gaan! 't Is er veel te koud! Blijf liever nier!" «Juist!" klonk eeiie vroolijke, heldere stem. >Blijf liever hier! De maats komen toch niet em het collegium musicorum even min. Hier is het goed en boven in mijne studeerkluis nog beter! Dat is certeyn!'' Hij, die zoo sprak, was de opkamer door eene zijdeur binnengetreden, gevolgd door de oude vrouw. yolutionairen, l katholiek, jl radicaal en l liberaal. wfeww Over de beteekenis van dien afloop is men het algemeen eens. Men ziet daarin terecht het bewijs dat de burgerij ontevreden is over de wijze, waarop B. en W Amsterdam bestu ren. Die stemming is zoo algemeen, dat zelfs de zoo lang en fel aangeblazen haat tusschen liberalen en kerkelijken, de eersten niet heef t kunnen bewegen voor B. en W. in het krijt te treden. Op te merken valt, dat de candidaat van Burgerplicht en Amstels Burgerij, de heer Alting Mees, maar weinig stemmen meer ver worven heeft dan de heer Treub, die alleen door de kiesvereeniging Amsterdam was ge steld, m. a. w. dat de radicale partij, sedert het najaar van 1888 opgetreden, zich krach tig heeft ontwikkeld. Dat er over 't algemeen slecht is gestemd blijkt uit de cijfers. Van de ruim 19000 kie zers bleven er omstreeks 12,000 tehuis. Hoe velen er onder deze laatsten zijn, die hun stembiljet gebruikt hebben om er hun lange pijp mee aan te steken, weten wij niet. Zeker is het, dat nog altijd, de overjjroote meer derheid der burgerij en vooral die der kleine burgerij geen belang stelt in de publieke zaak. Toch is het te hopen dat die burgerij het besef' kent van de beteekenis der verkiezin gen, die hare belangen van zoo nabij raken. Wordt juist de onverschilligheid van zoovelen in oorzaak gevonden van toestanden, die er toe geleid heoben, dat men hier aan drie wet houders en twee aftredende leden het ver trouwen heeft 'ontzegd. Juist zij, die de be langen der burgerij met den meesten ijver behartigd hebben, werden met een schitterende meerderheid herkozen. SIGNALEMENTEN UIT DEN UTRECHTSCHEN GEMEENTERAAD, door JAJT VAN 'T STICHT. De heer Jacob Duyvis, Oud-lid van de Tweede Kamer, van welke Kamer hij heel spoedig genoeg had ; lid van den ge meenteraad, waarvan hij, tot mijne welgemeende verbazing nog niet genoeg heeft en fabrikant van stijfsel, waarvan hij wel nooit genoeg zal krijgen, want dat zaakje marcheert best. In zijn laatste qualiteit is hij tot ridder-ver heven door den een of anderen Negervorst, nadat deze voor 't eerst van zijn leven stijfselpudding had gegeten, vermoedelijk om den heer Duyvis te verlokken 'L. M. persoonlijk te komen be danken, in welk geval Z. M. zonder twijfel per soonlijk den fabrikant zou hebben opgepeuzeld en dan nog een puddinkje toe. Want de heer Duyvis schijnt er voor in de wieg gelegd om opgegeten te worden. Gezond, blozend uiterlijk, goed in 't vleeseh, geen baard Jan Janssen Starter, een jonkman van vier-en-twintig jaren op dat oogenblik, drukte Vredeman met blijde opgewektheid de hand, en wisselde een glimlach met de spinster aan den haard. Deze drukte het mooie kopje met licht blond hair, omlijst door een hoog op staand geplooid mutsje van wit batist, tegen den stoel, en zag haar man met een blik vol liefde aan. Starter boog zich over haar en drukte zijne lippen op haar voorhoofd, oogenblikkelijk zich weder tot V r edeman wen dend : »Bijlo, Jaques! Wat zeg-je van mijn N i es k e-lief! Alle miserie is weer voorbij 1 Ze bloeit als eene roze in dezen barren winter!" «Dat mocht wel beter!" rnoHipelde de oude vrouw." Vredeman stemde vriendelijk toe,en vroeg, of Nieske niet meer geplaagd werd van de koorts. «Goddank niet!" fluisterde N i e s k e 's hel dere stem. »Meester Menno Bartels zegts dat alles voorbij is!" »En wij zullen haar wel goed bewaren voor alle nieuwe krankheden!" voegde Starter er bij. »Indien de Heer wil!" klonk het uit een donkeren hoek, waar de oude, vrouw zich aan een klein klaptafeltje had neergezet. Allen zwegen een oogenblik. »Kom, Jaques! aan het werk! Ga mee naar boven ! Ons spreken en zingen zou mijn lief, zwak wijf maar hinderen, niet waar ma m ie?" vroeg Starter, zijne vrouw de hand reikend. Deze knikte met een ernstiger blik en liet het hoofd op de borst zinken. Beide mannen verlieten de opkamer. Eene smalle wenteltrap bracht ze naar het vertrek, 't welk Starter zijn studeerkluis noemde, 't Was een klein, laag kamertje, hel der verlicht door een breed venster, dat op de straat en het marktplein uitzag. Er hingen een vijftal portretten in olieverf aan den wand, deftige koppen van mannen en vrouwen, met hoo"-opstaande witte stolpkragen, voorstel lend. In den kleinen haard brandde een hout