Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTEBDAMMEB, WEEEBLAD VOOB NEDEBLAND.
No.644
Zoo vaak is de quaestie omtrent de schei
ding van kerk en Staat besproken. Gelooft g\j,
dat Frankrijk voor zulk eene proefneming rijp is?"
Dat is een zeer moeielijk vraagstuk. De
scheiding der bnrgers van de kerk is sinds lang
een feit. Ieder leeft zooals hy wil, met of zon
der godsdienst. Maar met eenen pennestreek alle
Frsnschen officieel van hun godsdienst berooven,
zou een andere vraag zgn. Niet dat er zooveel
oprecht geloovigen zjjn. Alles maakt zich, gy
ireet het, ongeveer overal in Frankrijk, vroolijk
orer de priesters; maar althans ten platten lande
hecht men aan het heiligen van den Zondag en
het bezoeken der mis. Het is een gewoonte. Er
zftn dorpen waar gij, door de Zondagsmis af te
schaffen, een oproer zoudt doen ontstaan. Op
andere plaatsen daarentegen zou diezelfde maat
regel met vreugde begroet worden. Wanneer dus
de gewelddadige scheiding van Kerk en Staat al
niet voor geheel Frankrijk mogelyk is, dan toch
?wel voor een deel. Door zoo de zaak op te vat
ten zou men wellicht de eerste resultaten
verkrjjgen. En op die wijze was de natie niet met
n slag van hare priesters beroofd. Men zou
langzamerhand tot de begeerde hervorming ko
men naarmate de verschillende gemeenten van
de religieuse praktyken afstand deden".
Beschouwt ge in uw werk de toekomst der
wetenschap ook van het sociale standpunt?"
_ Zeker. Ik ga, op historische oorkonden
steunend, na, wat de wetenschap reeds in dit
opSicht heeft gedaan. Ik vergelijk de menschheid
in de verschillende tijdperken van haar bestaan.
Hebben wij al niet het hoogste punt nog bereikt,
wij moeten althans toegeven, dat onze tegen
woordige sociale toestanden veel beter zijn, dan
die van vele duizenden jaren geleden, of zelfs die
der Middeleeuwen. Met behulp der wetenschap
gaan wij steeds naar het betere. Men mag daarom
niet aan de toekomst der menschheid wanhopen.
Wanneer er tegenwoordig nog eenige mannen
zjjn, die zich tegen de vorderingen der wetenschap
verzetten, moet men toch de dingen van uit een
hooger standpunt bezien; over eenige jaren zijn
die mannen dood; de menschheid is huns ondanks
op haren weg voortgegaan, en zal ten slottehaar
doel bereiken, terwijl zij zich door de beginselen
van goedheid en humaniteit laat leiden. Want
in 't algemeen worden de menschen alleen slecht
door het kwaad dat zij lijden."
Hiermede liep het gesprek ten einde. Men ziet
nu, hetgeen nog niet openlijk uitgesproken werd,
dat Eenan met het Christendom gebroken heeft.
De schrijver van La vie de Jésus, van de Histoire
du peuple ff Israël, van de philosophische drama's
en de Histoire du Christianisme, zal over vier
jaar zijn zeventigsten verjaarbag vieren. Terwijl
voor velen het oud worden een terugkeer naar
het geloof beteekent, hecht Renan er aan, juist
door deze uitgave te doen zien, dat de draad,
die zich in zijn eerste werk vertoont, het
rechtsnoer zijner geheele studie en zijner geheele levens
taak geweest is.
(Slot volgt).
DE NIGGER".
Schets uit het New-Yorksche leven.
Naar het Duitsch van
M. MISCH.
In de. vijfde avenue, de elegantste straat van
New-York, is het gewoonlijk omstreeks tien uur
's morgens eenigszins stiller dan op andere tijden
van den dag. De ladies bevinden zich in hare
boudoirs of zelfs nog in het allerheiligste van het
slaapvertrek, de heeren zijn reeds in de clubs o
op hunne kantoren. Aan deze omstandigheid was
het toe te schrijven, dat twee voetgangers, waarop
men anders te midden van het daar heerschende
gewoel weinig acht geslagen zou hebben, de aan
dacht der voorbijgangers trokken.
Het waren slechts een nigger" met zijn kleindoch
tertje. By ons in Europa zou dat voldoende zijn,
om de voorbijgangers te doen stilstaan en omkijken,
maar in Amerika zal het onder gewone omstan
digheden in niemands hersens opkomen, eenige
aandacht aan een neger en zy'n kind te schenken.
Dat dit nu echter toch geschiedde, kon gemakkelijk
verklaard worden, door het buitengewoon comische
contrast, dat dit tweetal vormde. Hij, buitengewoon
groot, een herkulische verschijning, elegant en wat
men bij negers zelden vindt zelfs met smaak
f kleed, zonder een al te kwistige
tentoonspreing van de onvermijdelijke juweelen. Een een
voudig zwart costuum met dito cylinder. Een
grappige tegenstelling met zijn forsche gestalte
vormde de verrukkelijke zwarte baby van drie
jaar, die, geheel in het wit gekleed, met komische
deftigheid naast hem voorttrippelde. Het in rijke
plooien neervallende wit fluweelen japonnetje,
reikte volgens amerikaansche mode bijna tot op
den grond, zoodat de kleine voetjes er maar even
onder te voorschijn kwamen. Een wit fluweelen muts
je van dien sierlijken vorm, waarmede men
gewoonly'k zeer jonge kinderen oppronkt. omlijstte het zeld
zaam mooie, donkere kopje. Witte handschoenen
en een allerliefst, eveneens wit mofje voltooide
dit origineele toiletje. De voorbijgangers keken
hen glimlachende na, maar gén van beiden be
kommerde zich in het minst daarom. De zwarte
gentleman zag er zielsgelukkig uit en schonk al
zy'n aandacht aan zijn dochtertje, wier mondje
geen oogenblik stil stond, die ieder oogenblik
bleef staan en lederen voorbijganger toelachtte,
Menigmaal liep bij voor de grap vooruit en deed
dan net, alsof hij niet aan haar dacht. Wanneer
zij dan angstig: Pa, pa!" riep, bleef hij staan
en lachte hartelijk.
Onder dergelijken scherts waren zij tot voor de
uitstalkast van een bloemenwinkel gekomen. De
kleine miss bleef als aan de plek gebannen staan
en wierp bewonderende bukken op een met prach
tige theerozen en viooltjes gevuld mandje Het
sierlijke persoontje gaf daardoor blijk van een
zeer goeden smaak, want men kan zich werkelijk
niets verrukkelijkers denken, dan de wijze, waarop
de New-Yorksche bloemisten, hun koopwaar weten
te arrangeeren;
Floioers, Pa!" zeide zij op vlcienden toon,
terwijl zij de hand van haar vader aanraakte.
De neger lachte.
Je bent een echte lady, je moet alles ook heb
ben wat je ziet!"
Daarop ging hij den winkel binnen en vroeg
den koopman naar den prijs van het mandje, dat
zoo zeer hare begeerte opwekte.
Vijf dollars!"
Hij legde het geld op de toonbank en gaf zijn
dochtertje de bloemen. Het gelukkige kind lachte
met geheel haar gezichtje; daarop slenterden zij
lachende en babbelende verder.
Plotseling bleef de nigger weer staan. Het was
inmiddels al drukker en drukker op straat ge
worden en zijn staanblijven veroorzaakte een
kleine stremming in de passage. Hij lette daar
niet op. Zijn kind werd gestooten, hij merkte
het niet. Met starren blik keek hij een man na,
die hem zooeven rakelings voorbijgegaan was. Daar
liep hij nog, nauwlijks vijf schreden van hem af.
Een oude man, slecht, bijna armoedig gekleed.
Hij had den neger in het voorbijgaan in het ge
zicht gezien en daarop verachtelijk op den grond
gespuwd. Deze wist wel, dat dit niet hem gold,
maar zijn kleur, zijn ras. De oude man kon hem
moeilijk herkend hebben, hij hem daarentegen
des te beter.
De menschen duwden en stietten hem, hij moest
zich omkeeren en verder gaan. Het kleine meisje
hield zich krampochtig aan den slip van zijn jas
vast, terwijl het met de andere hand de bloemen
tegen haar borst drukte. De voorbijgangers deden
ondanks de razende haast, die de voetgangers te
New-York hebben, hun best, niet tegen haar aan
te loopen. De neger scheen haar bijzijn volkomen
vergeten te hebben. Hij ging met ongelijke, nu
eens langzame, dan weer haastige schreden verder.
Ja, hij had hem herkend, den ouden schurk,
die zooeven voorbijgegaan was. Onwillekeurig
balden zijn vuisten zich, zijn oogen openden zich
wijd, alsof zij het geheele tafereel wilden over
zien, dat voor zijn geest opdoemde....
Hij ziet het witte huis voor zich, waarin de
.meester" en met hem de ruwheid en wreedheid
woonden. Nauwelijks twintig schreden vandaar
liggen de hutten der negers.
Doodmoede keeren zij van den zwaren arbeid
in de brandende zon terug, doodmoede en geheel
gebroken. En daarop dreigender rollen de
oogen van den man daarop ziet hij zich zelf
als een kleinen, nauwlijks zes jaar ouden jongen,
hijgende onder de zware mand, die hij met moeite
op zijn hoofd balanceert. Vader en moeder loopen
in doffe wanhoop zwijgende naast hem voort. Het
beetje vreugde, dat tot nu, ondanks alle ellende,
zijn kinderjaren verhelderd heeft, waagt zich bij
den aanblik dezer treurige gezichten niet te
uiten. Nu zijn zij in de hut aangekomen en
vliegt de moedei met een smartkreet den vader
plotseling om den hals. Ach, slechts al te spoedig
zou hij de oorzaak van deze smart vernemen!
De vader wendt zich af, gaat op de stroomat
zitten en barst in snikken los. Een vreeselyk,
rochelend gesnik. Nog steeds klinkt het in zijn
ooren evenals toenmaals, toen het den knaap zoo
aangreep, dat hij luide begon te schreien en te
gillen....
Weer kijken de elegante voorbijgangers den
den nigger aan, maar nu verbaasd en verschrikt.
Wat ziet die man er uit! De aderen aan zijn
slapen zijn dik opgezwollen, zijn vuisten kramp
achtig gebald, zijn oogen staren woest voor zich
uit. Alles om zich heen heeft hij vergeten.
Hij weet niet meer, dat hij onberispelijk gekleed
met zijn mooie liaby is gaan wandelen, dat hij
gelukkig en rijk is. Zeer rijk, want hij heeft na de
vrijverklaring der slaven, door ijzeren vlijt, zaak
kennis en gelukkige speculaties in landerijen een
aanzienlijk vermogen verworven, in tegenstelling
met de meesten zijner zwarte broeders, die meestal
als kellners of in ondergeschikte en ellendige be
trekkingen een armoedig bestaan vinden. Hij weet
dit alles nu niet, want de herinnering heeft hem
met sterken arm aangegrepen en voert hem terug
naar de hut, waar de ellende en de wanhoop hui
zen. Haat, woeste haat doet al zijn zenuwen trillen.
De oude schurk, die zooeven op den grond spoog,
alleen omdat hij een neger zag. was toon jongen
opzichter op de plantage van den meester". Daar
hij bij dezen zeer hoog stond aangeschreven, ge
lukte het hem steeds, door to zetten, wat hij wilde.
De moeder, een mooie zwarte vrouw, slank en
krachtig, viel in zijn. smaak. Haar tegen stand prik
kelde hem tot hartstocht, en toen al zijn pogingen
te vergeefs bleven, zette hij het bij den meester
door, dat zij verkocht werd. Dat was zijn wraak.
Toen alle drie, de vader, de ongelukkige moeder
en de knaap, zoo bitter schreiden, was hij in de
opening van de deur verschenen en had lachende
geroepen:
Van daag niet, Betsy, je nieuwe meester wil
een vroolijk gezicht zien! Ga slapen, morgen in
vroegte ga je op weg naar het zuiden!"
En den volgenden morgen gebeurde het wer
kelijk. De moeder nam voor altijd afscheid. Vader
en zoon zagen haar nooit terug
De nigger vergat door te loopen. Zijn borst
ging onstuimig op en neer, zijne trekken waren
door diepe smart ontsteld, toen plotseling naast
hem een toornig stemmetje: Pa, Pa!" riep,
terwijl een klein vuistje uit alle macht tegen zijn
knie sloeg. Hij streek zich over het voorhoofd
en keek verward om zich heen.
Daar klonk het weer: Pa, I am wearyT' en
hij zag zijn lief klein dochtertje voor zich, dat
ongeduldig met de voetjes stampte.
Een onderdrukte vreugdekreet ontsnapte zijn
borst. Hij lachte een zonderlingen lach, waarin
een snik lag opgesloten. Daar was immers zijn
kind, wier moeder een lady thuis zat. Daar
was immers zijn dochtertje, wier wenschen alle
bevredigd werden. Hij tilde haar op en hield haar
bij het verder gaan op den arm. Zegepralend
keek hij om zich heen, zijn oogen straalden, ter
wijl zijn mond op jubelenden toon het kind in
het oor fluisterde:
Niet waar, mijn Annie, je bent een lady, een
kleine lady en je moeder is een lady, niemand
kan haar ons ontnemen en je vader is een gentle
man, een mensch onder menschen, vrij, vrij, vrij . .."
Daarop vervolgde hij zijn weg.
VOOR DAMES.
De salpeterkoning.
Sruidsgeschenken. Eene vrouwen
courant. Vrijmaking der
mouw. De huishoudschool
te Essen.
Het Londensche wintersaizoen is ingewijd met
een bal, gegeven door den salpeterkoning",
kolonel North. In het voorjaar had deze reeds
een deel der groote wereld van Londen tot eene
eerste feest in de zalen van het hotel Metropole
bijeengenood; ditmaal was de meerderjarigheid
zijner dochter, miss Emma North, het voorwend
sel voor het bal.
De geheele eerste verdieping van het reusachtig
hotel en een deel der straatverdieping waren voor
de ontvangst der gasten ingericht; deze verscho
nen, ofschoon de zilvergerande invitatiekaarten
de vermelding droegen : dansen te half negen",
meerendeels eerst tegen negen uur. In de receptie
zaal vonden zij den kolonel, met Mrs. North,
in donkergroen en framboise crasée, een combi
natie van verschillende stoffen, veeren en bor
duursels, den heer North junior, in rooden
frac, en miss Emma North, de heldin van het feest.
Miss Emma North is een mooi meisje en gelijkt
op de Amerikaansche actrice Mary Anrterson; zij
was in het wit, crépe de Chine mot witte
struisveeren en guirlande van leliën-van-dalen, mot een
halve maan van diamanten in het haar, en oen
grootcn tak met vlinder van diamanten en sma
ragden, van den linkerschouder langs het corsage
naar voren gelegd. In de hand hield zij een
bouquet van witte bloemen, met lange witte linten;
achter haar hield eene kamenier twee bouquetten
vast, het eene van gloires de Dijon, het ander van
donkerroode rozen, geschenken van twee bevoor
rechte bewonderaars, en naast haar stond eene
tafel, met bouquetten en bloemenmanden overladen,
waarbij Emma's vijfjarig broertje, een bruine
krullebol in wit satijnen pagescostuum niet gele
sjerp, de wacht hield.
Een paar andere pages in wit satijnen
hofcostumen met blauw fluweelen rok, deelden de pro
gramma's rond, op satijn met kanten omzoomd,
en men begaf zich door een bosch van palmen
en tropische planten, naar de twee balzalen. Hier
waren aan de muren medaillons aangebracht van
witte chrysanthemums, met de letters E. N. in
scharlaken geraniums orop, en boven het orkest
las men in roode bloemen 1886?1889. De pi
laren waren met bladeren on varens omslingerd
tot aan het plafond, en alle hoeken waren met
groen gevuld.
Onder de toiletten voor die gelegenheid waren
er zeer opmerkelijke. De Empircstijl was de moest
gewilde; zelden werd er zooveel geel gedragen
als bij deze gelegenheid het is do kleur van het
goud en van de jaloezie men zag het geel in
alle combinatien. Er was geel satijn mot overkleed
van grijs krip; wit satijn met gele charpe; zelfs
rose krip mee gele charpe. Madame Domingues,
de vrouw van don gezant van Chili, droeg wit
brokaat met zeer langen sleep, met gouden
pauletten en goudborduursel op den rok; Lady
Roberts groen fluweelen sleep op koffiekleurige
kant; Miss Roberts wit gestreept moirée sloep op
witte kant, Lady Hervey geel satijn waarop groene
varens geborduurd waren, een andere dame een
sleep van zwartfluweelen bloemen op oranje grond
over een rok van oranje tulle.
Voor de gasten die niet dansten, was een pro
gramma vol afwisseling in gereedheid gebracht,
acteurs en actrices, een banjospeler, Miss Shaw
do schoone Amerikaansche
fluitster,ehar.sonnettenzangers en pianisten. Een schitterend souper met
toasten deelde het bal in tweeën; dit laatste
eindigde tegen den morgen.
*
Prinses Sophie van Pruisen zal ook van Koning
Humbert kostbare geschenken ontvangen; onder
anderen is er te Venetiëeene parure van
brillanten besteld, die 300,000 lire kosten zal. Met
het overhandigen dezer geschenken is de prins
van Napels belast, die ze te Athene aan de prin
ses zal brengen.
De geestdrift der Duitsche bladen over de klee
deren der prinses, voor zoover deze in
Duitschland gemaakt zijn, geeft zich in verheven beeld
spraak lucht. Over den sleep van den (rouwjapon
schrijft de heer Karl Böttichcr uit Berlijn aan
den Pfdhischen Kurier: Deze sleep deed de
toeschouwers van vuur en vreugde trillen, en ont
stak in hun hoofden de gloeiende sterren der be
geestering."
*
* *
Weinig dames zullen van haar bruidsgeschen
ken het gebruik maken, dat prinses Militza van
Montenegro ervan maakte. Deze prinses trouwde
de vorige maand met een Russisch grootvorst,
hertog George van Leuchtenberg, en ontving van
den czar een millioen roebels als bruidsgeschenk.
Zij stelde de gansche som onmiddellijk ter be
schikking van de door hongersnood geteisterde
bevolking van Montenegro; reeds is een half mil
lioen bij eene bank te Weenen daartoe ter uit
betaling gedeponeerd.
*
* *
Japonnen en mantels voor prinsessen en keizer
innen worden, in Duitschland althans, niet aange
past. Dit zou met den eerbied strijden, die men
aan de hooge persoonlijkheden verschuldigd is.
Russische grootvorstinnen, Franscbe prinsessen en
ook de prinsessen van Deensche geboorte, de
prinses van Wales, de czarina, denken er anders
over, en willen gaarne zeker zijn, dat het kleed
haar goed staat en past. Aan het Duitsche hof
geschieden de bestellingen door middel der
opperhofmeesteres, der hofdames en dames du palais;
de aangewezen hofleverancier zendt dan eene
verzameling artikelen ter keus naar het paleis,
maar is niet bij het bezichtigen tegenwoordig.
Als de stof is uitgekozen, werkt hij naar een
maatlijf; keizerin Augusta had eene buste van
zich zelve laten maken, waarop dan gepast werd.
Als er kleine veranderingen noodig zijn, kan ge
woonlijk eene kamenier ze wel maken.
Bij Worth en andere groote couturiers wordt
nooit aan eenzelfde hof tweemaal het/elfde cos
tuum geleverd; zelfs wordt aan vorstelijke klanten,
die in de gelegenheid kunnen komen, elkaar te
ontmoeten, kennis gegeven van elkanders keus,
opdat zij niet met dezelfde mantels en japonnen
elkaar omhelzen.
-f
* *
Te Boston verschijnt sedert eenigen tijd een
blad, SJie gclieeten. Het wordt geredigeerd, ge
schreven, gezet, afgedrukt, verspreid, uitsluitend
door vrouwen. Een artikel waarin van een man
sprake zou zijn, wordt er niet in geduld. De
doodsbcrichten maken enkel van vrouwen mel
ding; huwelijksberichten worden niet opgenomen.
*
Te Amsterdam is opgericht eene
vrouwenverceniging, met het doel: vrijmaking der vrouw. In
de circulaire van oproeping werd o. a. gezegd:
Eischt de rechtvaardigheid van het mensch
zijn" reeds wettelijke gelijkheid voor beide seksen,
in het heden, nu de vrouw, zoowol de gehuwde
als do ongehuwde maar al te vaak den kost moet
winnen, gebiedt de meest gewone billijkheid, dat,
in den strijd om het bestaan, zij zich evenmin
een dam voor de voeten geworpen ziet als de man,
doch vrij hare krachten kan ontplooien.
Rechtens behoort zij gelijk te staan met den
man".
De Vereeniging stelt zich dus ten doel te ver
krijgen :
a. Openstelling van alle vakken van onderwijs,
zonder onderscheid voor de vrouw;
l>. Het recht om onder dezelfde voorwaarden
en bij dezelfde bekwaamheid als de man.
staatsen gemeenteambten en betrekkingen te kunnen
bekleeden;
c. Om, bij het bezit van een doctoralen rang,
een leerstoel te kunnen bezetten.
35 h4 h5 f
36 d3 x f5 f
" gegeven.
g5 x h5
h5 - hG
L'ze iiuuybi. uuia.iiyri|ne uu si-nouu ai^espeemu puriij te
ewpnderen geeft. Men mug hier wel zeegen, niet iiij die
on maar hij die verloor verdient allen l u f.
aen mans gespeeiuen zot verdienen.
Bedwongen, daar anders f l llt dreigt en
veroveer dame.
>rdoen.
. Zwart bevindt zich in een neteligen toestand; veel
loons lioel't hij niet en moi't afwachten de dillen die
men zullen.
c7 X c5 cW X f'"' c6?b6 t gl?h2 g7?gOt'4?1B en wit wint.
m- Hier geeft wit eene gewonnen of zeker remise partij
uit handen, jammer, al de overige zetten met zooveel zorg
en doorzicht gespeeld, worden nu te niet gedaan door dit
vroegtijdige schaak.
tl. Jammer, twee krachtige pionnen worden opgegeven
zonder doel. Het sclioone gebouw met zoo veel zorg
opgebou\vd stort in eens in en wordt helaas een puinhoop. Ku
is er geen redding meer mogelijk.
Partij gespeeld in het Panopticum tusschen de
Ileeren J. P. en C in consultatie tegen den Heer
B. M.
P. en C. B. M.
Wit. Zwart.
Looper Gambiet.
l e2 e4 e7 e5
2 f 2 f4 e» X i 4
3 f l c4 d7 d5
4 cl X d.r> d8 h4 f
5 c4 fl
6 bl c3a
7 gl h!-! b
8 d2 d4
10 c3 b5e
11 c2 c3
12 d5 c4
13 cl X f5
14 dl f3
15 d4 x ef>
1G f3 f2
17 fl - gl
18 g2 X f3
l',) b"> d4
20 b2 b4
21 cl b2
g8 ~ f6
füg4
g7 ~ g5
18 - g7
b8 0,6
O Od
c6 e7
e7 f5
c8 X f.r>
g7 x e5
g4 X c5
f5 <13 f
C5 f3f!
h4 X h3
f8 c8
a8 d8
eS c3 l
22 al el d8 e8
23 el X c3 f4 X c3
Zie diagram.
24 f2 g2 e3 e
25 g2 X g» t d3 gl!
Opgegeven.
a. Deze zet is niet goed en de kiem van hot verlies der
partij, in plaats van dezen zet moest gl?l':i ^escliieden.
li.' dl?e'2 is nog altijd to verkiezen, gevoKd door gl?f»
en d2?d4 waardoor wit een betrekkelijk zeker spel erlangt.
(?. Zwak, maar op dit oogenblik zijn er geen betere zetten
te vinden.
(L ^wart speelt onverbeterlijk tot liet einde toe.
Stand der partij na den 23sten zet van zwart.
ZWART
7
G
5
4
3
g
l
f/ *
>< i
. *
a b c d c f g h
WIT