De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1889 3 november pagina 6

3 november 1889 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEEBLAD VOOR NEDERLAND. No.645 de velocipède-rug ook hier, het overdreven roeien ?werkt storend op den bloedsomloop van de jonge lieden die het vóór hun volkomen ontwikkeling in praktijk brengen. Zelfs is er tegenwoordig in Engeland eene richting die beweert, dat het ge bruik en misbruik van sport tot spoedige uitput ting geleidt, en volstrekt geen voorwaarde van gezondheid is; het aankweeken van physieke kracht, zegt Dr. Benjamin Richardson, heeft met lang leven of gezondheid niet het minste verband. Als bewijs haalt men aan, dat de gezondste menschen en de langstlevende over het algemeen de Joden zijn, terwijl hot juist een karakteristiek kenmerk van dit opmerkelijk ras is, dat liet zich in alle landen, in ieder klimaat, van sport en ]!chaamsoefeningen onthoudt. Slapeloosheid, hersenverweeking, zenuwachtigheid, treffen zoowel den oud-sportsman als de andere kinderen onzer eeuw; zij zijn gezellen der beschaving, evenals de ge woonte om cocaine te gebruiken, of morphine, opium, chloroform, chloralhydraat, petroleum, alle atimulanten en vcrdoovingsmiddelen welke voor den meer ontwikkelde de grovere genietingen der dronkenschap vervangen. Militaire Zaken. MARINEOEFENINGEN. Door een vriend der Engelsche vloot" wordt omtrent de oefeningen der Engelsche marine van dit jaar in een Duitsch blad het volgende gezegd: De Engelsche oorlogsmarine moet in staat zijn de kust behoorlijk te verdedigen en den handel van Engeland evenals de stcenkolenstations overal te beschermen. De oefeningen bewezen evenwel, dat zij niet in staat is aan deze eischen te voldoen, dewijl haar hiertoe de nooditre sneZvaronde oorlogschepen ont breken. Bovendien trok het de aandacht, dat slechts op enkele oorlogsehepen het vereischte getal officieren aanwezig v.-as. Verder was er ge brek aan stokers, in het bijzonder aan geschikte stokers, die in staat zijn de snelheid van het schip zooveel mogelijk gelijkmatig te doen blijven. Dat de snelheid van 17 knoopen (een knoop is 1852 M.) in het uur op den duur niet kon bereikt worden, maar slechts 15 bedroeg, wekte bevreem ding. In verband hiermede moet vermeld worden, dat aan verschillende machines gebreken ontston den, bijv. bij de Black Prince en Hercules. In oorlogstijd rekent men in Engeland op de aan vulling of vervanging door stokers en ingenieurs van de handelsvloot, hetgeen zeer bedenkelijk wordt geacht. Wel zijn er een groot aantal offi cieren der marine reserve beschikbaar, die luidens parlementsbesluit in oorlogstijd den zelfden werk kring en dezelfde verantwoordelijkheid hebben als de overige zeeofficieren, maar daarom juist is het \reemd, dat bij de marine aan hen niet hetzelfde vertrouwen wordt geschonken; op een oorlogschip bijv. waren twee luitenants der marine reserre in gedeeld, welke men geen ^wacht" liet doen, of schoon deze dienst in oorlogstijd van eiken luite nant moet gevorderd worden. Naar wij hopen zullen de oefeningen der marine van dit jaar er toe leiden, dat men bij de vermeerdering der vloot vooral de i",ndacht schenkt aan snelstoomonde schepen en deze dan ook van voldoend groote bergplaatsen voor steenkolen voorziet. LEGEROEFENINGEN. Uit Elze (bij Uanover) -wordt medegedeeld, dat de slotoefcning der keizermanoeuvres op 21 Sep tember glansrijk verliep. De keizer stond met het door hem aangevoerde 10de legerkorps in eene verdedigende stelling, welke door acht pantserto rens (rnodel-Tchumann), ieder mot een revolver kanon bewapend, versterkt was. Bij dit korps werd toen het nieuwe rookvrije busl?uit gebezigd. Zijne Majesteit leidde de verdediging van uit eene het terrein beheerschende hoogte. Het vijandelijke 7de legerkorps, dat zes brtaljons en twee battorijen sterker was, deed een aan val op den rechtervleugel van den verdediger en drong dien terug. Door eene offensieve beweging evenwel van het centrum ven het 10de legerkorps werd de vijand volkomen teruggeslagen, terwijl de divisie cavalerie van den verdediger de vijandel'jke artillerie aangreep en deze buiten gevocht stelde. De oefeningen eindigden hiermede. Bij de kritiek sprak de keizer met onverdeel den lof over de handelingen, enz. der beide leger korpsen. OUD-AMSTERDAMSCHE VERSCHEIDEXHEDEN. Straatnamen: Heuling straat, Dubbelcicorststeeg, Sedert de meeste steden hare oude middeleeuwsche ra uren en hare latere aarden bol w erken heb ben doeu wegruiinen, en breecle ceintuurbanen, afgewisseld met een kring van sehoone plant soenen, de plaats innemen van de kleine en armelijke buurtjes, die bij oogluiking onder het kanon van de vesting werden geduld, zijn de buurten aan den uitersten rand van de be bouwde kom der gemeenten een geheel ander karakter gaan vertoonen, dan zij voonnaals deden. Thans luchtige straten, afgewisseld met parken en houtgewas, eonfortable huizen, waaruit de welvaart u tegeulacht en die waar men oor deelkundig het werk der vergrooting heeft ter hand genomen door de gegoede kla=sc be woond worden, om hare schoonheid van architec tuur aantrekkelijke straten, waar het verkeer stadgenoot en vreemdeling heenvoert, en zoo danig aangelegd dat hij de minder aanzienlijke nieuwere wijkeu, in haar soort evengoed en doelmatig gebouwd, niet ziet, tenzij hij ze zien wil. Vroeger iu de straten en stegen bij de veste, hier niets clan de onoogelijkste kratjes, zetels van ondeugd en ontucht, be woond door het gemeen, ginds werkplaatsen van bedrijven, die men in de betere stadsdeelun niet wilde toelaten, omdat ze met recht genoemd kouden worden: »buurverdrietige" neringen, waar bij veel leven gemaakt werd. onaangename lucht werd verspreid en de omgeving verontreinigd. Thans kunnen die buurten als het ware adcinscheppeu en zijn welvarende wijken geworden voor den werkmansstand. In de middeleeuwen waren die huisjes bijna tegen den stadsmuur aangebouwd, zoodat er niet overal vrije ruimte bij den wal was. In geval van nood kon dat gevaarlijk zijn. Weldra kwam er dan ook een geregeld doorloopende, hoewel smalle straat langs den stadsmuur. Tot het aan leggen van dien bimiensiugel die gedeeltelijk nog dien naam draagt behoefden niet veel huisjes afgebroken te worden. Niet overal was de uiterste raud der stad bebouwd. Bij den aanbouw der muren had men den kring ruim genoeg genomen, oin aan de eerste behoefte aan woningen binnen de muren te kun nen voldoen. Inmiddels waren aan de Nieuwe Zijde bleekvelden en kooltuinen, boogaarden, kaatsbaueu en zomertniutjes aangelegd, maar men vond er ook turfloodsen en hooibergen, pottebakkersovens en sclioenniakerskuipen, smeersuiouteiijeu, huidenvetterijen, enz. De grond was, tengevolge van deze opcenhooping van gevaar lijke getimmerten goedkoop, en de woninkjes voor de smalle gemeente verrezen als vanzelf er tusschen. Ook de klooster;! hadden van de goedkoopte van den grond geprofiteerd en aan de Oude Zijde, langs de vesten, een waar gebed zonder eiucl doen verrijzen. Toen nu mettertijd de woningnood grooter werd, nadat het inwendige van de stad reeds dicht be bouwd was, begonnen de kloosters op hun uiter sten grond bouwterreinen te verkoopen. Zoo ontstonden de straatjes tussehen Kloveuicrsen Achterburgwal. Aan de andere zijde der stad werden evenzeer de tuinen bebouwd en de abuurverdrietige" neringen van lieverlede buiten de muren gebannen, naar de paden aan den Buitensingel. Dit alles was in vollen gang toen het eerste kwartaal van de zestiende eeuw verloopen was. Ouder de neringen die zoo naar buiten gedron gen werden, behoorden aan de Nieuwe Zijde ook de huidenvetters of leertouwers, die aan de Oude Zijde in latere jaren gevestigd werden tussehen Bloedstraat en Barndesteep*. Zij verhuisden naar een terrein, waar wij thans de Beulingstraal vinden, die tot löSO alzoo terecht deu naam van Huyvetters- of ook wel Leertouwerssloot droeg en dien bleef behouden toen de gildebroeders van daar reeds weer verdwenen waren. Dat de straat daar nevens, waaraan hunne woningen uitkwamen, uu de Huyvettersstraat heette, behoeft nauwelijks te worden vermeld. Iu het begiu van de zeventiende eeuw komt uu evenwel denaam van Beulingstraat" op. Toe valliger wijze werd het steegje aan de andere zijde van den sloot in latere jaren «Dubbelde Worststeeg" genoemd. Wat ligt nu meer voor de hand dan te denken, dat die straat en dat steegje aan twee uithangborden, het een niet een beuling, het andere met een dubbele worst wellicht de titel, toen vrij wat zeldzamer dan tegenwoordig, was men een man van beteekenis; zijne dochter Geertruy was gehuwd met jonker Pieter van Zuylen van Nyeveldt, heer van Sr.aepborch, terwijl van zijne beide andere dochters EHsabeth hare hand aan Adam Modeus en Jacomina aan Nicolaas Geelhand had gereikt. Als er aan des ouden heeren huis een uithang bord gehangen heeft, dan zulleu zyue deftige relatiëu hem wel overreed hebben, daarop het varkensslaehterige embleem van den voorvaderlijken worst niet te doen schilderen. BARNUM IN LONDEN. Mijne menagerie is een groote moreele school tot ontwikkeling van het volk. Het eenigo verwijt. dat men mij doot, is. dat ik de menschen te red voor hun gold geef. Ik Iaat bij mijn voorstellingen niets stootemls, niets dubbelzinnigs toe. Mijn tent is een kerk." Iets dergelijks kan slechts n man op do gohcele wereld zeggen. En die man is Barman. Ja, Barnum is te Londen. Sedert eenige weken zijn geheele scharen witgekioiJe mannen bezig, deze wereldstad iu een opengeslagen prentenboek te veranderen. Waar maar een schutting staat, ziet men deze lichtvoetige Yankees, vlug als apen, tegen ladders opklimmen en reusachtige plakaten aan plakken, waarop in de meest schrille kleuren de meest verschillende bezienswaardigheden zijn afgebeeld, die men dezen winter voor een laag entreegeld in Ohjinpin kan gaan zien. In allo dagbladen kan men lezen, hoeveel kilo stijfsel, hoeveel tonnen papier daaraan besteed worden. Ook Bannim's voorstellingen, al gaat het er toe als in een kerk, kunnen zonder reclame niet gegeven worden. En Bamura is de grootmeester der reclame. De baste reclame is echter Barnum zelf. Op dit oogonblik is er in geheel Lo.iden geen school jongen, die Barnum niet kent, geen meisje, dat niet liever op stel en sprong dood zou blijven, dan niet naar Burnum's voorstellingen in lympia te gaan. Allen, zonder uitzondering, zijn zij op dien ouden man smoorlijk verliefd. Want die oude vos heeft er voor gezorgd, dat de lieve jeugd", dat alle jongens en alle meisjes in de milioenenstad, op den hoek van elke straat, voor elk winkeh-aam, Barnuru's wolbekende trekken te zien krijgen. Overal valt het oog op zijn l f te c«n\'e; deze van ouderdom gerimpolilu trekken, do vastberaden, maar vriendelijk glimlachende mond, die oogen, die je half vertrouwelijk, half slim toekiiippon, dat ensemble van bonhommic en energie tevens zoo kan flcchts de man er uitzien, die van den hurnbug een der fraaie kunsten weet te maken, die den nionschen wijsmaakt, dat zij naar do kerk gaan, wanneer zij Albinos aan gapen, een Circassisehe sclioone verdragen; hij werd te dartel ; het bestuur besloot daarom, hem te verkoopen en Barnum werd koop er. En nu heeft deze Jumbo teruggebracht, en wel Jumbo met de Albert-medaille. 'lloe hij die ver diend _ heeft? Wel dood eenvoudig. Jumbo werd twee jaar geleden door een spoortrein overreden. Dat zou op zich zelf niets bijzonders zijn Dat gebeurt meer. Maar Jumbo, de lieveling der kin deren, de grootste tamme olifant der wereld, kon zulk een gewonen dood niet sterven. Jumbo zou in gezelschap van een baby-olifant den spoor weg overstek-on. De kleine" olifant, die naai den poütischen naam BrMgport" luisterde, draafde in lichtzinnige gedachteloosheid vooruit en kreeg het in liet hoofd, juist toen er een trein kwam aan snorren, op do rails oen dansje te doen. Jumbo zag het gevaar, waarin do aan zijn zorgen toe vertrouwde ^overmoedige baby verkeerde, rukte zich van zijn oppasser los. vloog den weg op, duwde met een sneuen slag van zijn snuit den jongen olifant van de rails, maar werd op het zelfde oogenblik door de raderen der locomotief verpletterd .... ten minste zoo stond het in alle couranten. Slechts een olifant van den heer llariium kon aldus sterven. Nu worden do bijzonderheden van dezen hcldendood aan alle kinderen verteld; allen gelooven het, en binnenkort gelooft het iedereen. En nu is Barnum dan te Londen gekomen; den Oden November zal bij den Lord Mayor voor diens optocht eenige van zijn fraaiste paarden leencn en zelf op dien dag met zijn beziens waardigheden, zooais: dikke dames'j Azteken, zeven reuzen, mannen zonder armen, vrouwen zonder bcenen enz., door Londcn's straten trek ken. Laat nu nog eens iemand beweren, dat Barnum zijn ambacht niet kout! Hij beeft 10.000 pd. st. betaald voor de overtocht van zijn mena gerie naar Londen. Zooveel kan de Lord Mavor nog niet eens aan zijn. optocht besteden. En wanneer hij wat verdient '20.000 pd. st jaar lijks, zooals hij zeer bescheiden zegt w'ehiu, l dan sticht hij voor dat jrcld in zij?i woonplaats openbare instellingen, helpt en ondersteunt hij armen?evenals de Eiigclsohe pillomiraaier IIolloway, die de zijn mot kwakzalverij verdiende j niillioenen aanwendde tot het bouwen van scholer. en gekkenhuizen. VOOR DAMES. Moilc. JIi!f<rï;nJ/-jicii. Sinf/nctiaiuc. ' saucijsjes s no«- op onze tafels verschijnende rij j sl«'ho sclioone of de dikste vrouw der wereld - hun naam hebben ontleend? En \ bewonderen, oi mot_een zekere ijzing het echtpaar toch is dit niet het geval, daar zij beiden naar een Amsterdamsen burger Leeten. In de Hnyvettersstraat woonde toen Gerrit Jansz. Beuling, wiens weduwe Yefgen Tlieunis eerst iu 161'- daar hare eigendommen verkocht. De conjectuur door sommigen gemaakt, dat die straatnaam ontleend zou zijn aan een lid der f, .lilie Van Beuuitigen en de straat dus eigenlijk Vau Beuiiingenstraat zou moeten heeten, houdt dus geen steek. Aardiger is het nog gesteld met den oorsprong van den naam Dubbelileworststeeg". Wij weten, dat er binnen onze stad twee stegen van dien naam zijn. De andere, onder nog j dan de onze, op den Nieuwendijk uitkomende, heette eigenlijk van ouds de Jan Corleusteeg, later de Ronienysteeg, maar verkreeg den naam van Dubbeldewoilststeeg",toen er in de eerste helft der zeventiende eeuw de dubbele worst" opliet uithangbord aan het hoekhuis prijkts. Het was niet ongewoon dat men op het uithangbord van gadeslaan, dat zijn huid als een ver.iloten oveijis of een plaid in plooien op zijn bee;:dereugestel kan vouwen. Barnum kan geheel alleen «OH strijd tegen deze eeuw aanvaarden; hij behoeft niemand in den arm te nemen. Do geost van den tijd is ;:iju beste maat. Want heeft hij niet, zooals hij don nieuwsgierigen interviewer met dreunende stem in het oor buldert, tweemaal de eer gohad. aan koningin Victoria te worden voorgesteld, twee maal de hand gekust van die hooggeplaatste dame, wier scepter een rijk bcheerscht, waarin de zo:> nooit, nimmer en nooit ondergaat, ook al is zij nog 7,00 vermoeid van hot bekijken van. al de wonderen, die Harnuni voor het geringe entree geld van n shilling het publiek Iaat zien. Maar Barnum is volstrekt niet naar Engeland gekomen, om geld te verdienen. Wel foei! Van den mammon heeft hij genoeg, r.iecr dan genoeg Heelt de grijze keizer Wilhelm, zooa's Barnum met gepasten eerbied aanhaalt, niet g:zijn huis eene toespeling op zij-i eigen naam j zegd, dat men op 80-jarigen leeftijd geen plannen maakte en dit zal ongetwijfeld Pieter Worst, zoon van Laurens Dubbelsz. Worst gedaan hebben die in ItóO daar ter plaatse woonde. Dubbel of Dubbelt is inderdaad ecu doopnaam, die in de ' XVIe en XVIIe eeuw voorkomt. i Laurens Dubbelsz. Worst, ongetwijfeld ver want aan, misschien wel een zoon van Pieter, j was blijkbaar een vermogend man en eigenaar i van eeuige huizen op deu Singel bij de Bouliug- j is, s^ot iu het midden der zeventiende eeuw, waar van zijne erven het hoekhuis aan de sloot ver- ' koclitan. Uit de kwijtscheldingsacte blijkt, dat de oude heer Worst een niet onaanzienlijke po sitie in de maatschappij bekleedde. Zijn eenige zoon Gerardus was medicinac doctor en met dien meer maakt. Barnum is een onbaatzuchtig man. Hij is alleen maar gekomen, om een boloi're te houden, die hij aan de Londensche jeugd gedaan heeft. Hij wil haar Jumbo terugbrengen. Ten geschenke? Ja, dat weet hij nog niet; maar in. allen gevalle is Jumbo er. Wel is waar niet in levende lijve, maar toch opgezet. Tot n.iricht van hen, die niet weten wie Jumbo dicne. dat Jumbo, eeu reusachtige, tamme olifant,, vele jaren hing. in het oog der jeugd althans, het proiilijnweel van de Londonscho dier gaarde was, on de kleine jongens en meisjes op zijn rug aldaar ronddroeg. 'J'ot belooning daarvoor voerden zij hem dan rnet klontjes suiker, liet schijnt echter, dat hij die niet al te best kou liet Schotsen blijft zijn triomftocht dnoi- de motie voortzetten, maar er is fjchotsch «MI S.'hotsch. Do roodbonte patronen van vroc;:er he.bbe.ii den boventoon niet: een weinig meer de bbuwaToenc, maar vooral zulke lijne patronen, dat mou ze op een afstand voor effen houden 'kan. Ook is er cenc soort Scliojscb. uit prijs en zw;v,-t samerijrostelil, dat wel. bij de lieerschem'o neiging oni het Mraattoile-t gcjji'.eotnen! eenvoudig te mal:on. het elegantste is wat men dragon kan. Dir Scvotsi'h, in n:ltiitrs cï/iiwur met veel zw.'U't iiinvce! r.pgoifinakt, vormt, ecu wiulorcostuum, d.'it zeer 'tokloo.d, zeer wir.torachtig en toch niet zoo somber is, als uit <ii> besclirijv'mn; schijnen zou. Behalve bet Schotsen hooft het Snar.usoh op dit ooyeiiblik te Parijs dcu boventoon, liet is eene enenis der torem's en oshidiautina's v.iu de tentooi'Steiliup-. liet boloro-jakje. de boloro-hocd hebben niet op de s'ievon gewacht om (o ve 1KfhyjVien. maar m on heeft nu ook crronro cavia's (mantels) a la ('aballoro. kleuren a la Manola. rouge Toréro. oranje. Toreador, enz. Vreemd is het dat bij al dit Spaanse!;, toch de modoklonr voor het haar gedecideerd weer blond en roodbloml wordt. Eono kleur die do laatste jaren weinig «;enadc vond. duikt weer op, liet blauw, en dat niet alleen in de tinten van Men nuilurlc. l>l,'n ;..-io:?. cliiir de luite en al do andere grijs- en ;n-ornlilniWe.i , maar ook in werkelijk- bijna komn.usbUiuw ei Sijvresblauw. Bij oenigu houtsoorten, s'.uü'-s, een paar tinten r'ri.js,. een paar «oorten Lir.i'liari.'r wit, vormt bian\v Ukon of blauw fluweel een rijken, diepen ondergrond, dien men zeer op prijs stelt! Ouk de uitiionstnring met zwart p?'s',ei;i<'iif valt goed O]) blauw. Do groote huizen laten ditiir^ement tegenwoordig eerst op don japon toehouou al-j deze gemaakt is, zoodat bet patroon pn-ciib om de taille on de borst sluit. Eouo a'i.-lero nieuwigheid is hot ceintuur in ovoreensfeüKii'ii;: met de teekening van bet costuum, __ onder den eenon arm zeer breed, ouder deii anderen zeer smal te nemen. c) In dc::o slrliiny is liet /eer opmerkelijk n;i te ga;m \vuaroill x\\ art den turen Al niet neiuen uui^', LMeni;f lietheüber ziet dexe steiK:u; en vru;i^t zicli u;i!'eviv<li0rd itl' waarom speelt zvrai't 1111 il; g(i. Als z\vart deu toren neemt b hij in S betten mat. ..... lli l'«Xal 17 il?elt 17 gS u7 IS L-S fS l'J e7X f'" 20 ^-i eiit 24 e" X «'o mat. r. M. Wit. ai cavf3 aa d?bi a3 f.-i?d a-i d:;?e-i Zie Diagram. l c2 a f l' -f -l ,'i ei oó 4 gl?f 3 5 c2?c,"» C> f l?d3 7 dl e'2 8 b-_'?b!5 i) cl?ba lo ga g4 11 ba?h:! ia o-O?o 13 d,'5?c2 14 c3Xdl ir> f i?fr> 10 g4xf 5 17 1 5?f G 18 f«Xg7t W hl-glf ao caxd3 M. Delanoij. Zwart. (Zonder paard bl). c7?c(5 d7?d5 aG e."> eGf '27 e-i; 'ff. as .u -f i a:» f 5)<( GT dS?o8f c8?eG hG-f5 cG?c8 f'7-f'G cS?!<S bh'?cG eTXfG Stand der pr.rlij na den aösten zet van zwart. ZWAÏIT (18?cG d5?cl-1 g8?b<; i'8?eT c8?d7 o?0(5 b(i-.-ds go?1:8 eO?bS d7?c<> ej;><f "> cfixd-1 dl?d3 h8Xg7 g7-h v v' i r .> * Wit geeft in 3 zetten mat. d e WIT i Na fl el f5 X c- maakte wit in ceiiicrc zetteu de nartij uit.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl