urn EEKBLAD VOOR NEDEKh Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTUS VAN MAÜRIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 5 Januari. Abonnement per 3 maanden ..... Voor Indiëper jaar . Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken vef-l Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke r«g Reclames per regel " Heeren medewerkers van dit Blad worden beleefd verzocht hunne rekeningen in te zenden over het 4* kwartaal van 1889. Het is ons aangenaam onzen lezers als extra bijvoegsel te kannen aanbieden den hier met zooveel succes door Mad. THÉNABD en den heer DE MET opgevoerden dialoog La Souris, vertaald door den heer Louis DE HAES. I N H U O l»: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUILLE TON: Een Kininegeschiedenis, door Ch. Bassiac. Brieven van August de Domme, door August. UIT HET HAAGJE, door Z. _ KUNST EN LETTEREN: Sarah Bernhardt als Jeanne d'Are. Tobie Ibsen. Sterren van verschillende grootte, door R. van Schouwen. J. J. L. ten Kate. .?Een nieuw auteur, door Dr. Jan ten Brink. Willem Norel, door L. vanDeyssel. VARIA. MILITAIRE ZAKEN: Het gebruik van luchtballons en valschermen tot militaire doel einden, I. Schetsen uit het leven der Siberi sche bannelingen, (Slot). Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. RECLAMES. BEURS OVERZICHT. ADVERTENTIEN. Van verre en van nabij. Het groote Elberfelder socialisten-proces is op een voor de regeering weinig bevredigende wijze afgeloopen. Zes weken zijn door de zit tingen in beslag genomen ; honderden getui gen zijn gehoord, en het resultaat was, dat van de zeven-en-tachtig beschuldigden drieen-veertig werden vrijgesproken, terwijl de overigen werden veroordeeld tot gevangenis straffen van minstens veertien dagen en noogstens anderhalf jaar. Het doel van het proces was geweest aan te toonen, dat te Elberfeld, Barmen en andere plaatsen geheime vereenigingen bestonden,_ waarvan het lidmaatschap volgens de socialistenwet strafbaar is, maar vooral, te bewijzen, dat er eene centrale, de gebeele socialistische partij omvattende vereeniging bestond, van welke de sociaal-demo cratische afgevaardigden in den Rijksdag de leiders waren, en die eveneens binnen de termen van de strafbepalingen der uitzonderingswet viel. Het waren in de eerste plaats de "afgevaardigden Eebel, Grillenberger en Schumacher, tegen welke deze beschuldiging was gericht; dat zij zijn vrijgesproken, is voor de regeering een groot echec. Het proces, dat bij de aanstaande verkiezingen voor den Rijksdag een middel moest worden om de socialistische candidaturen te bestrijden, heeft ssijn doel volkomen gemist. Feuilleton. Een Kinine-geschiedenis, DOOR CH. BAISSAG. Uit het Fransch door GORA. Ik weet niet welk toeval hem op het eiland Mauritius had opgehouden, toen hij zich van Straatsburg naar China begaf, met eenige halfgevulde groote en kleine flesschen bij zich, en zijn diploma van apotheker in den zak. Te St. Louis was de man hij had een zonderlingen naam, Chisabach of iets dergelijks deelgenoot geworden in een apotheek zonder klanten, en toen zijn compagnon kort daarna stierf, was hy in de zaak gebleven, zonderden naam, die op 't uithangbord van den winkel prijkte, te veranderen. Na verloop van eenige jaren was hij getrouwd, en zijn vrouw had hem een aardigen jongen geschonken, 't Gezin leefde zeer zuinig, armoedig zelfs, maar 't leefde in elk geval in afwachting van de kans op beter dagen. Die kans kwam eindelijk een zeer groote kans. 't Was de koorts, die in 1867 uitbrak. Allen herinneren zich de komst van de vreeselyke bezoekster, die zich, met treurige volharding, nu en dan bij ons, bewoners van Mauritius, komt aanmelden, als vreesde ze ver geten te worden. Den geheelen dag stond de apotheek vol; de menschen moesten queue maken om een beurt te krijgen. Ghisabach zag zich weldra genood zaakt een helper te nemen; toen twee. Eiken avond ging hij uitgeput van vermoeienis naar bed,maarde ontvanssten waren eiken daggrooter dan die van den vorigen. De steeds schaarscher wordende kinine steeg tot een prijs, die 't voor allen bezwarend maakte ze te koopen, en onder voorwendsel een surrogaat voor het kostbare Men kan zelfs zeggen, dat het juist het tegendeel heeft uitgewerkt. Immers het is thans opnieuw bewezen, dat de autoriteiten nog steeds dezelfde methode toepassen, die naar aanleiding van het incident IhringMahlow door den heer Singer is gebrand merkt, dat zij zich bedient van agents-provocateurs, van Lockspitzel, en zich ten slotte nog door deze ellendige sujetten laat bedriegen. Ziedaar waarlijk een jammerlijk resultaat van de meer dan tienjarige toepassing der socialistenwet. Zullen nu den leden van de »reichsfreundliche" partijen de oogen open gaan voor het verderfelijke van dergelijke uitzonderingsmaatregelen? Men zou het bijna hopen, wanneer men in de National-Zeitung, het hoofdorgaan der nationaal-liberalen, leest: »Het Elberfelder proces is een nieuw bewijs voor de sedert jaren door ons verdedigde meening, dat de socialistenwet, zooals zij thans luidt, schadelijk en onhoudbaar is... In den toestand, die het gevolg is van de veel te lange handhaving der socialistenwet, zou iedere partij hare toevlucht nemen tot geheime werkzaamheid ?.. Duizenden en nog maals duizenden zouden kunnen worden ver oordeeld met hetzelfde recht, als met de per sonen in het Elberfelder proces is geschied." Dit alles is volkomen juist, En de con clusie ligt voor de hand: schaf de uitzonderingswet af, Ongelukkig laat de logica der nationaal-liberalen hen op dit punt in den steek. Hunne houding bij de eerste lezing der socialistenwet bewees, dat zij voor de stem van het gezond verstand nog met geheel on toegankelijk waren, maar bij de aiscussiën in de vergaderingen der commissie van rap porteurs waren zij weer eene partij Bisraarck sans phrase geworden. In plaats van het ex ceptioneel karakter der socialisten wet daarin te zoeken, dat deze een willekeurig onder scheid maakt tusschen de burgers van een zelfden staat, beweren zij, dat deze wet niet langer een uitzonderingswet zal wezen, wan neer men haar het tijdelijk karakter ont neemt. Zoo zou dus een kwaad, dat besten digd wordt, geen kwaad meer zijn. Het is te hopen, dat bij de aanstaande verkiezingen voor den Rijksdag de Kartell-partijen, de na tionaal-liberalen en hunne conservatieve bondgenooten, voor deze averechtsche logica door de kiezers behoorlijk op de vingers zullen worden getikt. Het is trouwens niet de eenige politieke zonde, waaraan zij zich schuldig hebben gemaakt. Het, voorloopig bewind in Braziliëspaart moeite noch kosten wanneer het geldt, den bewoners van de oude wereld een hoogen dunk te geven van zijne wijsheid, bezadigd heid, edelmoedigheid, kortom van zijne bui tengewone voortreffelijkheid, Wellicht zouden wij van die deugden meer overtuigd zijn, in dien ze ons niet zoo onder den neus werden gehouden. Maar er gaat geen dag voorbij, zonder dat, de Braziliaansche regeering aan een harer legatiën in Europa een telegram poeder te hebben gevonden, werden de meest uiteenloopende en wonderlijke geneesmiddelen, aangeboden, die elk gedurende een korten tijd gretige koopers vonden. Verkoelende dranken, verdoovende middelen, alles werd te baat ge nomen, potjes en fleschjes werden geledigd, ter wijl de verraderlijke kwaal steeds grooter, ontzettender afmetingen aannam, en de apothekers winkel al meer en meer met bezoekers ge vuld werd. Op een avond werd de vrouw van Chisabach door rillingen overvallen. Hjj snelde naar de plank waar zijn kinine stond; er bleven hem nog tien flesschen: ongeveer acht honderd pi asters, een fortuin! Den volgenden dag was de koorts bedwongen, maar de aanval was hevig geweest, en een terugkeer van de ziekte kon, bij den verzwakten toestand waarin de vrouw zich bevond, de ernstigste gevolgen heb ben. Wat zouden ze doen? De stad verlaten, naar buiten vluchten, naar Gurepipe bijvoorbeeld, in welks gezegende luchtstreek nooit van koorts gehoord werd. Ze zou er twee of drie maan den met den kleine kunnen gaan doorbrengen, totdat de epidemie geweken en 't verblijf inde stad niet meer gevaarlijk zou zijn. Hij zou intusschen hier blijven. Die plicht, die plicht! Maar zal een gezagvoerder er aan denken zijn schip te verlaten in de hitte van den strijd? Er viel niets aan te doen; hij moest blijven. 's Zondags zou zij hem even kunnen komen omhelzen. Hier is je brief voor dokter Jary; ik heb je hem zeer aanbevolen, Laat hem by de minste ongesteldheid roepen; rnaar wacht zelfs niet pp zijn komst om kinine in te nemen; hier zijn vijf pakjes van twintig greinen; ze zijn goud waard, hoor! By 't minste wat er mocht ge beuren, spreekt 't van zelf dat je iemand naar me toezendt en dat je me onmiddellijk bij je ziet. Kom! vrouwtje, moed gehouden! Zoolang men kinine heeft, zie-jc, beteekent die nara richt met uitvoerige toelichtingen van de eene of andere regeeringsdaad, en met den uitdrukkelijken last om deze wijsheid wereld kundig te maken. Zoo heeft ij onlangs een uitvoerig betoog overgeseind van de onmo gelijkheid om de constitueerende vergadering, die aan den voorloopigen toestand VQ het voormalig keizerrijk een einde moet maX^n, voor 15 Novemher 1890, dat wil zeggen een vol jaar na de proclamatie der republiek, bijeen te roepen. Het is natuurlijk beneden de waardigheid der regeering, de onderstel ling te bespreken, dat zij den voorloopigen toestand in haar eigen belang handhaaft, omdat eene constituante wellicht eene gansch andere opvatting van de regeeringstaak zou kunnen hebben. Zij wijst alleen op de uitgebreidheid van het Braziliaansch geoied en op de schaarschheid zijner bevolking, en zegt ons dan, dat wij in Europa, als wij van de toestanden aan gene zijde van den Oce aan maar waar wat beter op de hoogte wa ren, zeer goed zouden begrijpen, dat de nieuwe kiezerslijsten voor Braziliëeigenlijk niet eens in een jaar behoorlijk kunnen wor den opgemaakt. Het voorloopig bewind heeft niet slechts de bevolking door de afschaffing van het keizerrijk, van den raad van state, van den senaat, bevrijd van hetgeen in zijne oogen drukkende lasten waren, het heeft ook op tweeërlei wijze een don de joycuse avenue ten beste gegeven. Vooreerst door aan alle vreemdelingen, die op 15 November in het land aanwezig waren, de Braziliaansche na tionaliteit te verleenen, tenzij zij zich uit drukkelijk tegen de aanvaarding van dit on schatbaar voorrecht verzetten In de tweede plaats, door de leerlingen van het groote ly ceum te Rio Janeiro, als waardige viering van de invoering der republiek, vrij te stellen van overgangs- en eindexamens. Hoogst waarschijnlijk heeft de laatste maatregel op de beweldadigden nog meer indruk gemaakt dan de eerste. Er wordt in dit aardsche tranendal werkelijk al veel te veel geëxami neerd. Laat ons dus hopen, dat de leerlingen het onbegrensd vertrouwen, door de regee ring der jonge republiek in hen gesteld, niet zullen beschamen. De nieuwjaarsrecepties bij de verschillende vorsten en hooggeplaatste staatsambtenaren, hebben niet veel bijzonders opgeleverd. Vrij algemeen zijn de vooruitzichten voor het be houd van den vrede gunstig verklaard, vol gens koning Umberto van Italiëzelfs nog gunstiger dan bij den aanvang van het vo rige jaar. Keizer Wilhelm zond een nieuwjaarswensch aan vorst Bismarck, waarin hij zijne dankbaarheid betuigde over de vermeerdering der waarborgen voor den vrede (waarover de belastingschuldigen kunnen medepraten) en over de voortzetting van den wetgevenden arbeid in het belang der arbei dende klasse, terwijl hij besloot met den wensch, koorts niemendal; en wij we zullen altijd ki nine genoeg hebben. Maar wees in elk geval heel voorzichtig met de vijf pakjes, en verlies ze niet; ze zijn goud waard!" Nog een laatste omarming van vrouw en kind; toen sloot hij 't portier, en 't rijtuig rolde voort naar die streken, waar nooit van koorts ge hoord werd. 't Huis zou hem leeg en eenzaam hebben toegeschenen, als hij den tijd had gehad, het op te merken, maar den geheelen dag door deed hij niets dan stampen, wegen, vouwen, verkoop'en. om 's avonds halfdood van vermoeid heid, op zijn bed neer te vallen en tot aan den morgen vast te slapen. Dien avond had hij zijn zevende flesch kinine geledigd. Er bleven er nog maar drie over. Eén voor ons, dacht hij twee voor den verkoop. Maar daarna, wat zou hij daarna beginnen? Tegen zijn gewoonte kostte 't hem moeite den slaap te vatten. Hij peinsde en mymerde: de wijn op de bruiloft te Kanaan kwam hem in de gedachte; de vermenigvuldiging derbrooden aan den oever der zee... Hij sliep slecht dien nacht! Den volgenden dag stond de winkel weer vol menschen. Van zijn drie flesschen had liy' 'er 's avonds nog precies zes over; twee waren er in den loop van den dag gebruikt. Op die manier rekende hij 't nog een veertien dagen te kunnen uithouden. En daarna? Welnu, geen zorgen vóór den tijd! daarna zou hij verder zien. Met een gevoel van kalmte en gelatenheid sloot hij de oogen. In 't dorp daar ginds deed de vrouw van Chisabach op zekeren Dinsdagavond een wan deling, gevolgd door haar kindermeid, die den kleine droeg. Uit een schamele woning, welke ze voorbijging, klonken haar hartverscheurende kreten tegen. Ze was een moedige vrouw; ze trad binnen. Een droevig schouwspel vertoonde zich aan haar oog. Op een armoedig leger lag dat de heer von Bi tijd met raad en 4»! een wensch, dien> wi len. President r,arn delijke algem eenhe< een pleidooi vo -vt lijke macht en een Italiaansche regeerii Tisza liet de tande sche oppositie. Loi *nenza te bed. lijd* ^ ,'eheele Europeeseh (jeze verslappende Gelukkig ontzenu,r eug ?>*«? vaarlijk. BRIEVI Op het o is de 2e Ja; deze gelege, van gelieft rrfeuwjaarswe oogen blik da gloeiende k» wollen doek deerpet. H< is gehuld in den chambert stoken in een het diepst niijm completeert mijn neelcriticus, my z. verschoning! Ik sidder van h pen trilt in mijne i.. is, dat deze brief eersis niemand, behalve een l schrift te lezen. Ik hei^ meest aan mijn humeur heb influenza en een hu blauwen hemel! thant zichtbaar ik weet niet ergste is. Maar zusters zijn zelfde vader en moeder, dai als ik hier zit te klappertanu. gelijke boosaardige natuur, allee. ad ik mjjn juffrouw voor nog iets verraderlijk dan^de in fluenza. Deze laatste pijnigt my alleen naar het lichaam. Nu eens kryg ik een geweldige kneep in mijn rechterschouder en als jia eenigen tijd de pijn daar verdwijnt en ik juist een goddank wil zuchten, dan breng ik het niet verder dan Onzen Lieve Heer, want met een luidkeels auw! val ik mij zelven midden in de zucht, daar influenza bezig is met een beitel of zoo iets mijn linker enkel te opereeren. En als dat voorb\j is en ik, my zoo lekker voelende als kip, mij aan de zoete hoop overgeef dat de smart geleden is, dan komt er plotseling op n mise rabel klein plekje, een plekje zoc j- it, als eea speldeknop, aan een der knoken van een vinger, zoo'n afschuwelijke pijn opzetten dat ik, in ver twijfeling mijne hand wel in de brandende kachel zou willen steken. Voe? bij al die bagatellen nu nog een duldelooze hoofdpyn, een hoesten dat het een omstreeks vijftienjarig meisje uitgestrekt, styf en onbeweeglijk, de groote wijd geopende oogen zonder uitdrukking, de tanden vast op elkaar geklemd BÜ't bed zat een oude vrouw> die wanhopend de handen wrong en gilde. Ze waren den vorigen dag naar de stad geweest; 't kind had de kwaal daar opgHaan.; ze zou er van sterven! Barmhartig 'Ht ?!", kermd'1 ze, ontferm u over ons!" Beslist en moedig stak de dame haar ] in den zak, de vijf pakjes waren er in. Ze er twee van. 't Was een daad, waarvoo, engelen Gods haar met welgevallen zullen h ben aangezien. Ze ledigde de pakjes in het g barsten kopje, dat de oude haar overhandigd en na er wat water by te hebben geschonke bracht ze 't kopje, niet zonder moeite, tusseh de tanden van de zieke en liet haai' drinken Toen ze eenige uren later terugkwam, w er ontspanning gekomen; 't meisje sliep. 'sWoei dags en Donderdags gaf ze nog twee pakj Haar man zou den volgenden Zondag kom* en hij reisde nooit zonder kinine 's Nachts hoorde ze haar kleinen jongen ste nen. Zyn bedje stond binnen 't bereik van ha hand; ze strekte den arm uit: 't kind '?? warm. Met n sprong was 'ze haar en in haar verwarring en schrik n^m zr pakje en gaf hem den geheelen inhou De kindermeid, die ze geroepen ha> naar dokter Jary. Twintig grein in ns ! 't Is kras !" de dokter. Maar toch, toen hij 't. zocht had, sprak hij hoofdschuddend. . goed gedaan; over twee uur zullen y nog evenveel geven." Maar ik heb geen kinine meer, dr' Duivels! ik ook niet. Maar in d toch nog; uw man heeft ze. ' zoo gauw mogelyk iemand r kinine zullen we de koo1 Kom, kom, wees maargp