rSsSg:" ,.«: ."?v-üsfer . ? No. «04 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. ;a«n het in schrift verwezenlijken van een gedacht harmoniesch geheel namelijk, beginnen kan, dat dus, in mijn waardeering, het werk van den heer Esser tot een kunstwerk staat als een hand vol timmerhout en steen-gruis tot een architekturaal Geheel, en dat de beoor deelaar goed doet met dat zoo nadrukkelijk en .zoo onbarmhartig mogelijk te verkondigen, om dat literaire kritiek geen filantropische bestanddeelen heeft en de wankunst tegengegaan moet worden, indien men dat niet vergeet, zal men begrijpen dat ik moeite doe om willem Norel ?te dooden. III. Indien de heer Esser niet zoo heel-en-al vreemd was gebleven aan het denken over poëzie en proza en het daarmee gepaard gaande intens waardeeren, doorvoelen van boeken, zooals de jongere letterkundigen dat sedert ongeveer tien jaar doen, zou hij begrijpen welk een gedrochtelijk geheel van impressies ik in mij zie als ik mij vraag: welken indruk heb ik van dat boekje in''zijn geheel ontvangen? Ik zie dan de deftigburgerlijke ziel- en lichaamloze en zich nog bovendien achter aangezichten en onder kleederen van verouderde romanfiguren vermommende beertjes en dametjes, die geen van allen iets hartstochtelij k-groots en ook geen van allen i?ts innig-naiefs-liefs en ook geen van allen iets schitterend-diep-komieks hebben, zich kleintjes en flauwtjes bewegen in een grijs wereldje vol f aten en leegten, als angstvallig in hun nietigeid om ieta stouts te doen en zoo hun zwakken tchepper zich boven zijn kracht te doen inspan nen; en, te midden van dit troepje holtandschlam afgebeelde suffe hollandertjes, waarvan in een aller-gewoonst taaltje verhaald wordt, hoe zij hun alledaagsch leventje leiden, verheffen zich, als dronken olifanten die een sajetwinkel zouden zijn binnengedrongen, symbolische kari katuren van een offenbachiaansche absurditeit. En wat de heele zaak tot iets onovertrefbaar armzaligkoddigs maakt, is dat die symbolische karika turen, zonder dat de schrijver het zelf wist in zijn geschrift zijn gedrongen, en deze olifanten dus lange neuzen tegen hem zetten en hem uitsliepen: Op bl.14 en op blz. 21 heeft de schrijver 't over een boekverkoopers-bediende en over een oud heer, die beide met haar «bekroond" zijn, zij dragen dus een kapsel, door middel van kosmetiek waarschijn lijk, tot een kroonvorm gefatsoeneerd, iets krankzinnigs; op blz. 32 schrijft de heer Esser: »er gaapte als een onoverkomelijke klove tussclien heii"; hier is geen sprake van jagers, die elkaar in een Atnerikaansch gebergte bij nacht hooreu naderen, maar dan iets onduidelijks en dieps zien, dat hen scheidt, maar deze kloof' bevindt zich in huis- en slaapkamers en in de straten van Arn hem, het is een symbolische klove, en wat doet zij? zij... (jaapt; deze passage is huiveringwek kend van afgrijselijke absurditeit: een symboli sche klove, die onoverkomelijk, dus waarschijnlijk van groote afmetingen is, en die de menschelijke handeling van geeuwen verricht, dus met een mystiesoh leven bezield lijkt. Op blz. lui krijgt een heel gewoon meisje onvoorziens het boven-natuur lijk vermogen van te zweven", dat de lezer doet ijzen. Blz. 112 »speelt" een zonsehijusel, alsof 't een kind was, 't verbaast den opmerkzameu lezer ten zeerste. En zoo meer. Dit boek is vol van gezeur, 't zijn allemaal mise rabel nietige tafreeltjes, als op blz. 111.) b. v., en welk een vervelend en geafi'ekteerd afscheidsonderhoud van de twee gelieven op blz. 133. Dit boek is vol van naar-geestigen humor en laf-aardigen verhaaltrant. Ik haal aan : »De Haagsche kermis was voorbij; het honden en apenspel, dat zelfs met de tegenwoordigheid van den kleinen Prins Alexander was vereerd geworden; de tent, waar de grijze, de classieke Bamberg zichzelven nog eens overtroffen had; die andere tent, waar »la Crinoline" om de vijf minuten ten aanschouwen van eene uitgelaten schare ter helle voer; ja zelfs het circus, waar de vermaarde Wollschlilger reeds een paar jaar vroeger voor het laatst had geschitterd, om zijne zon te zien ondergaan voor de dynastie der Carré's het was alles verdwenen." Geen plattelands dagbladschrijver, die den heer Esser niet evenaren zou; welke humor is platter dan deze »dynastie" der carré's? De gesprekken over het weer, die de menschen dagelijks voeren, noemt de heer Esser bij wijze van schalkschheid: de obligate vergelijkende studiën over wind en weer". Kan men nauwer zijn ? De verhaaltrant van den heer Esser loopt óver van flauwe aardigheden, akelige charges, duffe jovialiteit, terwijl xoowel de schrijver als zijn door hem om zoo te zoggen telkens daarin aan gemoedigde held neet-oorig en wijs-neuzig is, vol kleine, geborneerde, degelijkheid. Dit boek hangt bovendien aan elkaar als droog zand, het is een langdradige vermelding van voorvallen, waarvan het voorgaande in 't minst niet het volgende verklaart en het bezit ook niet de minste waarde aan psychologie. En nu ben ik blij, dat ik over den auteur Esser eens mijne meeuing heb kunnen zeggen want met zijn zich van andere feuilletoiusten' willende onderscheiden quasi-literairheid en met zijn kokette aauwensels van sierlijk-irraminatikale schrijfwijze heeft hij mij al jaren gehinderd. L. VAN DKYS-SKL. 24 December '8'. l V A R I A. TOOXEEL EX MUZIEK. Ds Parijsche vaudeville- en opcrcttendiehtcrs Chivot en Dtiru, die dertig jaren laat; samen gewerkt hebben, zijn deze week tegelijk aan de influenza gestorven De een was f>i). de andere 58 jaar oud. Hun gezamenlijke producten zijn talloos; men kont er hier van : L't Ie ile Titlijiatnn (muz. van Utt'enbach), Le Ponijnn (Lecoq), La villa Blancmif/non, Madame Varart (Oftenbach), ies noccs dOlivette (Audrati) Lu fitte dn TambauT-major (Offonbach), La iiih'c des Compagnons (llervé), Boccitce (Suppé), L'i princ&sse de* Cantiries (Locoql, Li Grand ALxjol (Audrati), L'oiseau bleu, (LecoqJ, Surcoitf' (Plauquottej, La Mascotte (Audran) en anderen; vooral Boccace en La Mascotte zijn in alle steden der wereld opgevoerd. In de Engeische muzikale wereld is het Hollandsche element sterk vertegenwoordigd. Op de lijst der medewerkenden in de concerten van Sir Charles Halléte Manchester, waar de heer Hess, te Rotterdam wel bekend, concertmeester is, vin den wij de heeren Harndorff, Speelmann, Goud man sen. en junior, Broedelet, Goedhart, S. Veer man, allen Nederlanders. Ook te Londen is het aantal Xederlanders onder de musici groot. Bij de algemeene vergadering der Sociétaires der Comédie Francaise heeft de directeur, Jules Claretie, na de gewone rapporten, de volgende toespraak gehouden: Laat mij nu, waarde sociétaires, aan dit ver slag van zaken en cijfers, eenige woorden toe voegen over een deel van de geschiedenis der Comédie-Frangaise in 1889, dat niet tot het administratief gedeel.e behoort, maar voor u allen toch belangrijk is. Wij hebben, sedert onze laatste algemeene ver gadering, een zwaren rouw en eene groote vreug de ondervonden, die ik niet met stilzwijgen kan voorbijgaan. De Coinédie Francaise heeft zich in het hart getroffen gevoeld door den dood van een schryver, wiens verlies een nationale rouw kan genoemd worden. Emile Augier blijft ons, door zijne nalatenschap en zijn genie, en zelfs heden nog versiert zijn naam onze attiche. Zijn dood was als een familieverlies. Ook eene familievreugde was het teeken van welwillendheid, tot tweemalen door de regeering u gegeven, in dit tentoonstellingsjaar, waarbij de vreemden hebben het geconstateerd de Comédie Frangaise tegenover onze gasten uit de gansche wereld eou goed figuur gemaakt heeft Het is niet de eerste maal, dat er officieele hulde gebracht wordt aan het tooneel, dezen oppersten vorm der Franscho kunst in onzen tijd, ??door de uitstekendste vertolkers te decoreerep en gij hebt hier deze welverdiende eer reeds ge noten; maar door het jaar 1889 te kiezen om aan de Fransche tooneelspelers zulk een nieuw en dub bel bewijs van achting te geven, heeft de minister van onderwijs en schoone kunsten niet enkel twee uwer meest geliefde kunstbroeders geoord, maar alle kunstenaars en dienaars van het huis van Molière, en ik zal, naar ik meen, slechts de tolk van uw aller gevoelens zijn, als ik de twee rid ders van het legioen van eer in 188!). wegens diensten, aan de dramatische kunst bewezen" ge lukwensen, en den heer Fallieres, met de betui ging van mijn persoonlijke dankbaarheid, ook do betuiging van de vreugde en dankbaarheid der Comédie-Francaise overbreng.'' Op deze woorden volgde cer.e warme ovatie voor de beide bekroonden, Monnef. Sully en Worms, en voor den directeur Claretie zelven. Do vroegere koninklijke tooneeispeler HollmuthBriini is dezer dagen overleden. Deze tijding zal vooral de vrienden van het Könijliclie Sehauspielkaus diep treffen, want jaren lang is Ilellmuth-Bram. een der meest geziene en gewaar deerde leden van dien hof'schouwbnrg geweest. Zijn toonoelloopbaan is hij niet als vertolker der klassieken begonnen. De lichtvoetige operette bracht hem het eerst op de planken eu in basbuffo partijen, zooals Jupiter in Offenbach's Orpheus" eu dergelijke, min of' meer gewaagd-lmmoristische rollen, bohaalde hij in het FriedricJiWillielmt-tiiAtsclic Tluater te Beilijn, groot succes. Te Hamburg werd zijn werkkring een dubbele, en terwijl hij nog met den eenen voet in de Of fenbachiade stond, zette hij den anderen reeds in het rijk van Schiller's tragedies. En langza merhand zeide hij de operette geheel en al vaar wel on werd hij, na lang ambulant geweest te zijn, als Ileldenvater" een der meest gewaar deerde leden van den hofschouwburg te Dresden. Daarop kwam hij bij de Meiningers; dat was de glansperiode uit zijn leven. Als Macbeth, als Stauft'achcr en in vele andere rollen oogstte hij toen van alle kanten en overal oen buitengewoon succes. Bijna tien jaar geleden werd hij door den heer von ilülsen aan het Kün'gJiche Seint nnpielhtms verbonden. Een zijner eerste rollen aldaar was de rbfiii'ster", die voor hem nieuw werd inge studeerd. Meer dergelijke pittige rollen, zooals de oude Miller, Götz, Tobias, de wachtmeester in Wallensteins Lager" enz., speelde hij even eens met steeds toenemend succes. Wel is waar stond Berndal als zijn meerdere naast hem en na diens dood was [lellninth-Bruin helaas reeds te oud, om het daardoor opgevallen emplooi op zich te nemen. Toch stond hij tot aan zijn dood, zoowel bij het publiek en bij de kritiek in hoog aanzien als vertolker van leuk-humoristische, burgerlijk brave tiguren, zoowel als een goed, verstandig spreker. Van die laatste eigenschappen gaf hij vier jaar geleden, nog blijk als aanvoerder van het koor in de, toen voor het eerst ingestudeerde, ., Braut von Messina". Sedert de laatste twee jaren deden ook op het tooneel. helaas, zijn hooge leeftijd en lichaamszwakte hun invloed gelden en daarom werd hij, niet lang geleden, gepensioneerd. Xa een rust van luttele maanden is hij nu overleden. Uehalve zijn vrouw, laat. hij een zoon na. den jinie.iullictie Jleldensjïieler'' Wilhelm Ileliuuth-Mriim te Aken cu een dochter, do knappe jeugdige juffrouw Elisaboth IIoluiuth-Brilin, die sedert een halfjaar aan het Kunii/liclte Ojwniltitii*'' verbonden is. Dezer dagen verscheen bij A. nu C. Illack te Londen een zeer belangwekkende levensboschrij ving van Anton Rubinstein en wel van de. hand van Alcxamler Mar Artliur tut iV'crsburg. ilin den componist persoonlijk van nabij kent, en dus in staat is over Rubinsteiii's gewoonten, meihodi; en inzichten in do kunst een nieuw licht te wer pen. Voor de eerste maal wordt hier zijn werke lijke geboortedag vermeld, waarin er bij zelf tot voor kort iu het onzekere verkeerde; hij valt op den 28sten en niet op den ,'iO>ten November. Xaar geboorte is Riibinstein een jood; maar reeds op zijn tweede jaar ging zijn vader Roman Itubinstein met zijn geheele familie tot bet Christen dom over. Keizer Xicoiaas zon.l toen zijn beruchte ukase tic wereld in, die de j ui"" tot bedelaars maakte. De oude Rubinstein verzamelde daarop te Verditschew by' Kiew de geheele familie, zestig personen sterk, en beval hun, als hun hoofd, zich te laten doopen Rubinstein's moeder was een Duitsche jodin, Klara Levenston, die hem zijn eerste pianolessen gaf. Alexander Thayer, de bekende biograaf van Beethoven, kon tot nu, wegens den slechten staat zijner gezondheid, het vierde deel van zyn werk niet voltooien. Zonderlingerwijze houdt hij zich nu, tot ontspanning, bezig- met het bestudeeren van de geschiedenis der joden in Egypte. LETTEREN EN WETENSCHAP. In Weimar is onder bescherming van den groot hertog van Saksen-Weimar eene vereeniging op gericht, die zich ten doel stelt, geschikte werken van de beste populaire soort in reuzenoplagen te doen drukken en door colporteurs, automatische toestellen, door bestuurslichamen, werkgevers, geestelijken en onderwijzers, overal te doen ver spreiden. De bedoeling is, voor gansch Duitschland te werken en de meeste Duitsche vorsten hebben naast duizenden invloedrijke personen in ruime mate ondersteuning beloofd. Onder de volgens de circulaires te verspreiden schrijvers, noemen wij Auerbach, Freytag, Hauft', von Hbltei] Immermann, von Kleist, Pestalozzi, Rose^er' Wildermuth, Zschokke, Scott, Dickens, Björnsi*.', Bret-Harte e.a. Aan de statuten der vereeniging zy nog het volgende ontleend: De Vereeniging voor verspreiding op groote schaal van goede geschriften, heeft ten doel, om aan het Duitsche volk, vooral aan de armste klassen, goede en goedkoope lectuur tot uitspanning en ontwikkeling te verschaffen, om het zoodoende geestelijk te verheffen. Aan alle werken voor partijen blijft de Vereeniging vreemd"; toch zijn, gelijk uit het bovenstaande blijkt, Fransche schrij vers uitgesloten, terwijl Engeische, Noorsche en Amerikaansche voorkomen; ook Heine, Max Kretzer, Swift en anderen ontbreken zeker niet bij toeval. Men is lid tegen betaling van eeno jaarlijksche bijdrage van 3 mark voor persoonlijke en van minstens 10 mark voor vereenigd lidmaatschap (van maatschappijen ofvereenigingen). Ook vrouwen worden als lid toegelaten." Hoe de Duitsche boekhandel over deze staatsconcurrentie denkt, wordt niet gemeld. Het Postmusoum te Berlijn is verrijkt met een allermerkwaardigste verzameling. Men heeft na melijk te Frankfort een zak gevonden, vol brieven uit de jaren 1584 en 1585, niet minder dan 175 in getal liet was bij het verhuizen van een kan tongerecht naar een ander gebouw, waarbij alles werd leeggeruimd. De brieven, meest alle goed bewaard en nog gesloten, zijn alle uit Italiëver zonden en meest voor personen iu de Nederlan den bestemd geweest. De verzameling is van waarde voor allerlei wetenschappen, voor het postwezen, het schrift, de uitgebreide handelsbe trekkingen der Italiaansche kooplieden, den vorm der epistels, titulatuur, sluiting, enz. De ArchivVerwaltung heeft eerst de voor Nederland on Belgiëbestemde brieven aan het I'ostmuseum af gestaan, en toen tle beschikking gekregen over de voor Duitschland bestemde, zoodat nu alles, behalve vier historische brieven, die het archief gehouden heeft, te Berlijn is. In de jaren 1584 en 1585 was er juist in Duitsch land eeri hevige strijd over het brievenvervoer naar Nederland tusschon twee concurreerende postdiensten, die van liet huis Taxis, met den Keulschcn bodoudicnst voreenigd, en din van Jakob Henot, vroeger postmeester in dienst van Taxis, die zich het Keizerlijk patent had weten te verschaffen. liet stelen van postvaliezen kwam wederzijds telkens voor, eu juist in 1585 wordt zulk een geval vermeld. liet tweede nummer van dezen jaargang van l'Tiifli'iienilaiit litteraire (halfmaandolijksch tijd schrift, 31 rue de Poissy, Parijs) zal een overzicht bevatten van de openingsredes, door de verschil lende professoren aan de Sorbonue en het College de Franco bij het begin van hun jaarcursus ge houden. [ liet Ie nummer vau den '2eu jaargang van j Ifellnis", Orgaan der l'hilhclleensehe Vereeniging te Amsterdam, zal de volgende bijdragen bevatten : f.T. A. l'ulitis (eiland hiyros), Historische ge! denkwaardighcden van Griekenland. Delos. ! (In het llelleensch). J,))-. L Kithleiibeek (Hallo), Do llclleensche l taal. (Duitsch). i .Jules Ferrctte. (Morat), Hoe moet men de Grieksche taal zoowel de oude als de nieuwe, uitspreken':1 (Fransch). 'l'i-nf'. -f. Ji. Tel fy (Uudapcst), Heinrich Schliernann. (Dnitsch). Trof'. J. ."!/ J. 1'«!i:lt>ii (Amsterdam). Over don ' naam Gracri" en den oudsten barnsteeiihandel der liellenen. Vervolg en slot. (Dnitsch). Dr. II. C. Mnliler (Amsterdam). Charles Ga\ briel Coliot. In Memoriam. (Kngelsch). Met aanhangsels: Brief' van Trof. A. ;S'. Kontn.i te Athene. Art. over (,'obet in de Xea Ephimeris te Athene, Cobet eu de uitspra.ik \au hot Gneksch, enz. (iiel!eensch). AH,'rli i. llrieven v,in Hellenen en Philhullenen, iüjdrairen tot dn uiispraak van lint Griekscb. enz. en/, door i>r. 1). /'-'. (hL'tniutititii:* tn ( onstantinopel Dr. /V. Ki\<j-A te Ueiliju en Dr. IL. C. Muller. llii'llneusch en Duitsch). Ari"'. l'i'nri'li'(/iiiK (Athene), De uiiandbewoonster. Dichterlijke vertelling in de volkstaal (be kroond) llelleensche tekst met Duitsche vertaling i vau Prof. AII/I. lioltz. (Darmstadt). Brief van Z. K. II. 7?;;rmir«', Erfprius van Sakseu-Meiiiingen, begeleidende een preseut-ex. zijner Grieksche Vertaling van Lessimr't Galotti. 8 Verder: Vervolg van de Ledenlijst, Catalogus der Bibliotheek, der Tijdschr Couranten, Officieele Mededeelingen, enz. Hellas" bhjft verschijnen b\j denuitgei Brill te Leiden, onder redactie van M-Zwuanswijk, A. J. Flament ek Dr. S. G iu driemaandelijksche afleveringen, tegeitc van 51/2 francs voor de leden der Vereen. voor 10 francs voor de abonné's. Van den Nieuwen Atlas der Wereldixn .1 per, (uitg&ve L J. Veen) volgen de aflev der vijftiende uitgave elkander met spoed uitgave is in typographisch en topographi zicht weer met de grootste zorg toebere bijwerken en herzien van dezen vijftiende werd den heer W. B. J. F. Terlaak, J M. O. aardrijkskunde De bekende boekhandelaar Qnaritch i nemens eerstdaags naar de Verenigde Sti ' vertrekken, ten einde aldaar ^entoonste zijner kostbaarste schatten te organiseerei De bekende Duitsche schrijver Theo tane vierde dezer dagen zijn TOsten ve Door zijne vertellingen en novellen, ontl het Berlynsche leven, en zijne romans, i de moderne maatschappij schetst en '"ieft Fontane zich een plaats onder i Duvsche realisten van den tegenyoon verovu.} Zyne) 00ij nier te lande, t bekende n Doste werken, ziin : ' " " Wanderungt^ ur/- ". ? Adultera", eu HET GEBI VAL» De luchtl naamd) is i vonden, en daarvan vert Gewoonlijk l vorm. Het b van een halv^ grondvlak daari gedeelte uitmaakt. dichte zijde of vï» stof en door een i mazen omgeven. E lijnen, aan dit netwert zekere lengte beneden daaraan een schuitje, L om te zitten of te staan grootte is natuurlijk verscl die niet gas gevuld een ini 1000 kubieke meters. Zooals eeuigeu tijd geleden werd, is in de constructie der h ? verbetering gekomen, die ?.vaarschijL ] het voortdurend te hoog stijgen te VL Een door L. Godard en Yon vervaardig van 1022 kub. meter inhoud is voorzie: j aantal zelfwerkende kleppen, die, wanueei l eene bepaalde hoogte heeft bereikt, zie en na het uitlaten van eene hoeveelheu der sluiten. Een zoodanig luchtvaart dnn 10 Februari 188!) en naar het s cl goed gevolg beproefd. De 20eu Juni dezes jaars deed de l (uit Ulin) te Stuttgart eeue luchtvaart in hemzelven vervaardigden ballon, waaron | volgende wordt gemeld: De ballon h i cigaarvonnige gedaante met een iuhouc kub. M.Hij is niet omgeven door een net \ werk eu het schuitje hangt rechtstreeks ballon. Door boveiigenoemden vorm dien vau twee kegels met de grond"!:1'-elkander) wordt bet voordeel verkregen luchtschip niet of' slechts weinig om zijl as draait. Bovendien bezit het eeue i met omstreeks ,-.e«mnaal grootere midd de ballons tot nog toe hadden. Hierdo een anker om te huiden overbodig, daai betrekkelijk spoedig ontsnapt, eu de bal door zoo snel als men dit verlangt daalt. Natuurlijk zou het met zekerheid bes l maken vau een ballon eeue groote schre ' waarts zij u op het gebied der luclitva; doch zoover als ons bekend, is mer nog niet voldoende geslaagd. Wel wji meldt, dat in den laatstcn tijd door Peter C nen werktuigkundige te Bosto-ii, een : vaartuig tombimitie van luchtschip < machine hetwelk den vorm heeft eeni (IS M. lengte en l.'J 1*1. grootste middel zit, zou uitgevonden zijn, en dat daai Xew-York op eene hoogte vau 100 M. s , slaagde proeven zijn genomen, maar I de vraiin; of dit alles jui.-t zóó is, eu of vaartuig onder andere omstandigheden c bij die proef voordeden, óók zou voldoei * f)/' r.ilsi-lieruien. Reeds voordat de luc was uitgevonden, wordt beweerd dat Cli kunstenmakers met uitgespannen schern van torens hebben neergelaten, eu zou Selirix/idiiH Leiioriiiand in Moiitjit'Hii'.r gel j om met een tegen het naar buiten oia i y.ekerd regenscherm (denkelijk dan tocl' ? sterke iamilicpanipluie uit den ouden liet dak zijner woning ongedeerd oj. terecht te kinnen. Xa IIP uitvinding der luchtballons \ i' .'üiiidncht weder op de vaïscbermen ff \ In het jaar 171)7 vond Jaeqties Gar i l>n;ikb;!:ir vaUihorm uit. De moed l wuairde den -- Oetober te Parijs de;i s, eene h.'ogle vau 1000 M. en kwam den gromïneder. Dit vulscher-i l-"nl , ? van een bolvormig segment imddellijn, en ook het klei: \v«:irdoiir de saniengeper-' } pen, was aanwezig. j De houf'herc j zijn: dat In"