Historisch Archief 1877-1940
s*»
DE AMSTEKDAMMER, WEEKBLAD VOOB NEDERLAND,
No. 654
l ,
»t aan deze
voorlalen met een
valr. althans veel
minte zijn dan het
a, waarbij men in
astandigheden, als
. den ballon en de
ankelijk is. Maar
3i soort van reisjes
ed, zelfvertrouwen
e ten deele als bij
me voorstellingen;
aststukken
verrich
?, door Leroux de
zijn valscherm te
verdiepingen hooge
en plaats gevonden,
-beeld geopperd of
men bij de brand
den kunnen
bewij:il van dit jaar, op
re afdeeling lucht
veld) te Berlijn,
Deze proef werd
pan den Generalen
i door alle tot het
de officieren. In
ik van valschermen
.oeleinden gemaakt
sroux een gevulden
eebruike afgestaaiv
M. hooge, uit zi*16
n aantal 8Pmten
:;iWks 7<X>*u.b-
M-J0?, cene kleine
ng (of zitplaats)
"?uwen aan den
kommando
>odrecht en
Zujdwestea
valscherm
itenzijde van
ootsten
omreikte bijna
?on.
is zeer een»
?ing van
om3en een slap
oopend
overdat nog een
^g heen steekt.
,^k is eene kleine
oerk saamgeperste
'flen. Van af die
cant van het
over!) touwen, die van
jevestigd, waaraan
vasthoudt; veilig
er aan zijn gordel
een haak aan den
g wordt in de na
den luchtreiziger
elk oogen W ik in
scherm gebruik te
gewapend oog van
Ie grootte van een
igin het naast hem
oogenblik later
scheiden.
Doori met zijn
uitnt van den
balop het oogenblik
it en zich met
ge7an het valscherm
de haak uit den
rm niet meer aan
eerste
oogonblike valscherm met
het op den grond
i zag men dat de
et scherm tot een
angzaam dalende,
3deerd den grond,
ran het punt waar
:ing duurde 3
migrond dalen van
die meer dan 1000
it werden. Ook de
geopend was
geop den grond, en
ros van den
eisre; verzoek den
bal' :en op te zenden,
t. Gedurende de
randerlijk en zelfs
?ze ondernemende
Ion mededeelden,
bij in September
land in Rusland)
e, in zee terecht
'ordt vervolgd).
EVEN' DER
DINGEN.
it over de
b.tnneordt uitgeoefr-nd,
m door een dier
et op ons
uitire\s moerelijk. De
derlinsr in
wnakler dag betreden
n allo vertrekken
2en, d fit wij tb ui s
vertoeft.
Voorti voorbij, kijken
luisteren aan de
chihlwaebten aan
wonen ; zij
dwineden al onze
bejlaatselijke
overen." '
ra. een klein dorp
oolscbe grens, in
nnan dat het
lierat zij, van een
?;ide, bij haar
ord politie
ambtenaar op haar bed had vinden liggen! Vrees
voor misdaad en schande is dan ook de oorzaak
dat in Siberiëde meeste vrouwelijke bannelingen
met verbannen mannen in n huis wonen Ouder
de politieke bannelingen bevinden zich weerlooze
meisjes van 16 20 jaar en jouggehuwde vrou
wen, wier echtgenooten zich in andere deelen van
Siberiëbevinden of dwangarbeid in de mijnen
moeten verrichten. Onder een systeem, dat een
landlooper in politieuniform machtigt op elk uur
van den dag of den nacht hare kamers binnen
te treden, kunnen vrouwen niet alleen wonen.
Wat de politieken" evenzeer of liever nog
ffieer tot wanhoop brengt en verbittert dan de
voortdurende bewaking, is de controle die op hun
briefwisseling wordt uitgeoefend. Een banneling
wiens briefwisseling onder toezicht staat, mag niet
eens een brief aan zijn vrouw verzenden, zonder
hem eerst aan den ispravnik te hebben laten lezen.
Deze kan hem naar willekeur verscheuren, aan
den minister van binnenlandsche zaken zenden
of hem naar de plaats van zijn bestemming stu
ren. Brieven, die met de post voor de bannelingen
aankomen, worden aan denzelfden ambtenaar
uitgeleverd, <ïie ze opent, leest, erin doorschrapt
wat hem bedenkelijk voorkomt, om ze ten slotte
wanneer hem dat eens gelegen komt aan hun
adres te doen bezorgen.
Wil hij een banneling, die niet in zijn smaak
valt of die, naar zijn meening «brutaal" was,
wtrafieu of plagen, dan houdt hij misschien de
voor hem ontvangen brieven achter en laat den
ongelukkige maanden lang zonder tijding van
vrouw of kinderen, die deze wellicht in gebrek
en ellende in Europeesch-Rusland moest achter
laten. De ispravnik van Tara, in de provincie
Tobolsk, was gewoon de brieven der bannelingen
in de club aan zijn vrienden voor te lezen. Meer
dan een banneling hoorde dikwijls van menschen,
die hij op straat tegenkwam, dat er brieven voor
hem gekomen waren en wat daarin stond, en
dan kon hij ze soms nog niet eens krijgen.
Dikwijls wordt een banneling op het
politie-bureau ontboden en daar, met betrekking op den
inhoud van een brief, dien hij nooit gezien heeft,
die nog in het bezit van den politiechef is, aan
een kruisvuur van vragen blootgesteld. Op die
wijze behandelt men in Siberiëde particuliere
correspondentie van een man, die nooit van een
misdaad werd aangeklaagd, die nooit
terechtgestaan heeft, wien nooit langs wettigen weg zijn
burgerlijke rechten ontnomen zijn.
* *
*
De ergste verblijfplaats voor de bannelingen is
de provincie Jakoetsk. Aldaar bestaat een soort
ballingschap, die strenger en barbaarscher is dan
men tot voor kort zelfs in Rusland wist, name-'
lijk de ballingschap in »Voloose". Langs admi
nistratieven weg verbannen personen worden in
verstrooid liggende Jakoeten-joerten. die dikwijls
op grooten afstand van elkaar verwijderd liggen,
afzonderlijk ingekwartierd In een der Russische
bladen kwam eenigen tijd geleden, het volgende
uittreksel voor uit een brief, waarin de ver
schrikkelijke toestand van een beschaafd man,
die gedoemd is, zijn leven onder deze arktische
wilden te slijten, volkomen naar waarheid wordt
geschilderd.
»De kozakken, die mij van de stad Jakoetsk
naar mijn bestemmingsplaats geëseorteerd had
den, keerden spoedig terug en ik bleef alk-en te
midden van Jakoeten, die geen woord Russisch
verstaan. Zij bewaken mjj voortdurend, omdat
zij bang zijn, dat, indien ik vlucht, de Russische
regeering hen daarvoor verantwoordelijk zal
stellen. Wanneer ik de eenzaam gelegen jocrte
verlaat, om de daarin heerschende bedompte
lucht te ontkomen en een wandeling te doen,
dan volgt mij een der achterdochtige Jakoeten.
Wanneer ik een bijl opneem, ten einde een tak
af te hakken om daarvan een wandelstok te
maken, dan eeven de Jakoeten mij door teekens
te kennen, dat te laten en in de joerte terug te
keer-sn. Ik gehoorzaam en zie voor het vuur
in de hut een Jakoet in Adamskostuum zit
ten, die in zijn kleeren jacht op l.... zon
maakt een verheffend schouwspel. De Ja
koeten leven in den winter met bun vee onder
n dak en in hetzelfde vertrek. De excrementen
van het vee en van de, kinderen, do onbeschrijf
lijke wanorde, bet vuil, het rottende stroo, de
lompen, het tallooze ongedierte in de berlden.de
verpeste lucht, de onmogelijkheid een woord Rus
sisch te sproken dat alles te samen moet
iemand op don duur wel waanzinnig maken. Het
voedsel der Jakoeten is nauwlijks te senioten:
het wordt, slordig; en verre van zindelijk toebe
reid, zonder zout, dikwijls uit bedorven ingre
diënten, en de maag. die aan olergelijken kost niet
gewoon is, kan bet onmogelijk inhouden. Ik
moet uit den alaremeenen schotel moe eten en
bezit riiet eens mijn eisren kleeren. Orn te baden
is er geen celea-enboid en gedurende de acht
wintermaanden ben ik even vuil als een Jakoet.
De naastbijgelesren stad ligt op een afstand van
200 worst en is dus voor mij onbereikbaar, Tk
leef afwisselend elke zes weken bij oen andere
Jnkoetenfiiniilie. Boeken noch couranten komen
mij onder de ooeen, van alles wat er op de
wereld voorvalt, verneem ik absoluut niets".
Kennnn leerde te Irkoetsk den heer en mevrouw
I wan Cherniavski kennen, die in het jaar 1H7(!
langs admini^tratieven weg verbannen w:iren.
(!enoenide mevrouw was begin 1S7S, op 2Sjarigen
leeftijd, te Oile^sa gevangengenomen en n.i een
langdurige gevangenschap lauirs administratieve;!
weg naar de provincie Tobolsk verbannen.
»Welke ontljprinsren deze fijnbesch'uifde vrouw
op den tocht d n ar! i een on in de
otar.ppgevnngenissen leed. zal ik n.a nl bet voornfomndo. wel
niet behoeven te vermelden," schrijft onze zegs
man. Ten slotte bereikten zij en hnar man de
kleine stad in de provincie ToboNk, die hun als
woonplaats was aangewezen Zij kregen eeu kind
en leefden er onder betrekkelijk gunstige
omutandisrhedeTi, totdat in MnartlSSl, na de troons
bestijging van Aloxander III. van den heer Cher
niavski ceeireht werd. den huldiüingseod af te
loggen. Hij weigerde, en zij worden verder ooste
lijk, naar Krasnojarsk, verbannen. Een tweede
weigering had de verbanning naar Irloetsk ten
gevolge.
Inmiddels was het winter geworden eu zij wer
den gedwongen met eeu kind van l'.j maanden
in een open iarantas te reizen. Mevrouw Cher
niavski kon, hoezeer zij het o->k inpakte, het
kind niet warm houden; toen zij het laatste sta
tion Irkoetsk bereikten, was het dood.
Deze ontdekking benam de moeder het ver
stand; zij wiegde haar overleden kind in de
armen, terwijl zij het wiegeliedjes voorzong,
weende, raasde, bad en God vervloekte. Eindelijk
te Irkoetsk aangekomen, liet men den heer Cher
niavski met zijn krankzinnige vrouw, die het
doode kind nog steeds in haar armen gekneld
hield, bij een koude van 30 graden een halfuur
op de binnenplaats der etappegevangenis staan,
alvorens zij daarin werden toegelaten. Mevrouw
Cberuiawski werd tot aan hare genezing in het
hospitaal van de gevangenis te Irkoetsk opgeno
men en daarop werden zij en haar man, door een
escorte van gendarmen, 2000 mijlen verder in
noordoostelijke richting naar het Jakoetendorp
»Bataroeski Voloos", dat op 165 mijlen afstands
van de naastbijgelegene stad, te midden een uit
gestrekte wildernis ligt, geëxpedieerd. Daar
leefden zij ouder duldelooze smarten en onnoe
melijke ontberingen, totdat de minister van bin
nenlandsche zaken hun in 1884 vergunde, naar
een meer beschaafd gedeelte van Siberiëterug te
keeren
Dit is slechts n van de vele staaltjes van de
barbaarsche wijze, waarop nog heden ten dage
de bannelingen in Siberiëbehandeld worden, die
Kennan in zijn zoo hoogst belangrijk werk mede
deelt. Gaarne zouden wij er hier ter plaatse nog
meerdere meedeelen, maar onze ruimte is daartoe
te beperkt. Zij, die er meer van willen weten,
radeu wij aan een in boekvorm verschenen, door
E. Kirchner bewerkte Duitsche vertaling (uitge
geven door Siegfried Cronbach te Berlijn W.)
van Kenuan's artikelen in het Century Maya-zine
te lezen.
VOOR DAMES.
Miss Braddon. Sprekende pappen.
Dames orkesten. Zonde gsr-iist.
Ulotmen.
Mifs Braddon heeft haar vijftigatcn roman doen
verschijnen en een kring van bewonderende leze
ressen en lezers hebben er een jubileum van ge
maakt. Indien de populariteit onder de beschaafde
middelldasse maatstaf van verdienste !-?, mag Miss
Braddon zeker tot de meest verdienstelijke onder
de romancières onzer eeuw genoemd worden Zij
is boeiend, al wat zij schrijft is zorgvol afgewerkt.
in goeden stijl zonder pretentie, en uitmuntend
verteld. Zij bezit genoeg oorspronkelijkheid om
zich zelve te zijn. genoeg opmerkingsgave om geen
dwaasheden to /eirjen. en eenoog smaak om niet
door zonde; Unghoden te willen uitblinken.
In haar nieuwsten roman The day wil! come",
is weer de knoop vernuftig gelegd, en niet de
geleidelijke gradatiën, waarvan zij het geheim be
zit, losgewikkeld. Het is een moordgoschicderiis.
Er wordt een schot gelost, als een donderslag uit
b'üuwcn hemel, en de onschadelijke jongman dien
ineu voor held bestemd had searht, valt dood
op het tapijt van den salon. Wie trok den haan
over V Geen rechtbank die een aanwijzing kan
vinden.
Maar Miss Braddon heeft, zonder eenig bepaald
vermoeden te geven, de lezeres toch opmerkzaam
gemaakt. Zij heeft eer.e weduwe, die in een
huisje bij het hek van het kasteel woont, uitvoe
riger beschreven dan strikt noodig was. Kr is
niets bijzonder geheimzinnigs aan die weduwe,
maar toch komt de ervaren lezeres er toe. een
oogje op haar to honden. Men begint terstond
te gissen hoe zij met mogelijkheid tot de misdaad
in verband kan staan, en twee declen lang wordt
de nieuwsaiorieheid beurtelings geprikkeld en
teleurgesteld Toch is het geen eigenlijke detective
roman dien zij schrijft; het is een beschaafd ver
haal van fatsoenlijke menschen, me' wat karakter
studie, wat satire op de moderne maatschappij,
wat goede denkbeelden en goed uitgesproken ge
voelens, over 't geheel sympathiek en de lionne
coiupdc/iue
De schrijfster zelve hooft, sinds Ln/l-i/ AmlJeii'fs
Secret haren naam vestigde, eene goede tinantieele
campagne gemaakt. Zij noemt zich nog Miss
Braddon, maar is Mrs Maxwell, en woont met
baar gezin meest op een prachtig buiten,
Lichfic'd House, oj) Tüchmond Hul, waarvan men het
fraaie vergezicht in monigon haror romans be
schreven kan vinden. Te Londen komt zij niet
vee], soms bij eono pronu7>ro in Irvintts Theater
of bij cene Tentoonstelling ziet men haar vrooiijk
opgeruimd gezicht; maar haar «renoogens zijn haar
gezin, haar mooie buitens (zij heeft er twee)
haar ri'pnnrd en haar bibliotheek Zij is nu drie
en vijftig janr oud. maar denkt het bij baar
vijftigsten roman in drie doelen niet te laten.
Uit Xew-York wordt aan de Neiie Freie. Pressf,
geschreven: Mot Kerstmis zal zeker de «prekende
pop wol te Weeneri aangekomen zijn. die Edison
aan de aarWievtogin Klisabeth. het dochtertje
der kroonprinsos-wodmvo. Stophanie. heeft cadeau
eemaakt. Me u weet dnt do vertegenwoordiger van
Edison, de heer Wangomann. aan keizer Kranz
Jozef het verzoek heeft gedaan, aan liet prinsesje
zulle een pop te mo^en aanbieden, on de keizer
had toegestemd. Wangomann liet nu bij den
otiper-hofüieoster. prins Iloh^nloho, vragen, wat
de pop sproken moest, en weldra ontving hij het
volronde vov-je, door de aartshertog]':!
MarieYalerio gemankt, als antwoord :
Woihïinehtsnhond. Kost der Kleinen.
Wie sio harren auf dein Ersoheinen,
Wie tuit froüdi'rothon Wmis'en
rJiibolnd bint sie ilich cm])fangen !
Woilmacht-'aliond. bei Arm nnd Reien,
Foborall srünt dein Tannenzwcig.
Fohor«ll bronnon deine Kerzen,
T'oberall sehl.ison kleine Horzen,
Strockon hastis kleine lliinde
Sich entsoofon deiner Sponde,
Uobn'all t;rns?:t dich, wo es sei.
Weihnachtsabend, ein Freudenschrei.
De heer Wanwmann heeft deze verzen naar
de i'liono-- .uriek van Edison opgezonden,
en men heeft ze daar door een klein meisje laten.
opzeggen en op den bruinen wascylinder laten
opnemen. De wascylinder, in het lichaam der pop
verborgen en door eene veer in draaiende bewe
ging gebracht, verleent aan de pop de spraak.
Zoo dikwijls de veer wordt opgewonden, herhaalt
de pop het versje.
Er is eene fabrikatie van sprekende poppen
van alle nationaliteiten in bewerking, waarmede
Europa binnenkort overstroomd zal worden.
Een product van onze dagen en dat met het
aantal meisjes uit alle standen die viool,
violoncel enz, gaan spelen, zeker nog eene soort
van toekomst heeft, vormen de dames-orkesten.
Voorloopig behooren ze nog bijna overal tot de
muziek van den tweeden rang. maar hoelang dat
duren zal is de vraag, de Dualiteit begint in vele
groote steden reeds door de quantiteit vergoed te
worden.
In Berlijn zijn er talrijke, aan alle hoeken van
de stad; in Weeuen talloozo. Zij vormen een
nieuwen en eigenaardigen vorm van het ewig
woibliche" dat volgens Göthe uns hinanzieVit", en
de caféhouders, weten dat wol. Een deel hunner
collega's hebben zich het evvig-weibliche" in den
vorm van kellnerinnen in nationale kleederdrach
ten aangeschaft, maar in deze aantrekkelijkheid,
als den bezoeker al te nabij, is reeds spoedig de
klad gekomen. Het Musik'-wcibliche", als een.
aaneengesloten corps optredend, zich op oen
sistand kalm latende bewonderen, biedt niet het
minste gevaar en toch een groote bekoring. Wel
vliegt er eens een vrooiijk woord heen en weer;
wel ontwikkelt zich soms een luchtig wederzijdsch
magnetisme tusschen de stamgasten en een
eenigszins standvastige dameskapel, maar dit alles geeft
geen aanstoot en behoeft ook geen aanstoot te
geven.
De dames-orkeston stammen uit Weenon en het
muzikale Bohemerland. Noordelijker spelen de
meisjes nog geen viool; kon men uit twaalf piano's
eene dameskapel samenstellen, dan werden do or
kesten allicht voor een prikje driedubbel bezet.
Te Berlijn beginnen do uitvoeringen om acht uur;
tegen elf uur wordt de avond echter eerst interes
sant. De jongelui komen van hun diners, soirees
of zaken, stroomen naar binnen en doen ijverig
moeite voor de plaatsen bij het orkest.
Wij zijn zoo gelukkig", schrijft een verslag
gever, ecu stoel te veroveren vlak bij de
zwartoogige fluitiste, wier reusachtige, en als hij echt
is, prachtige ravenzwarte haardos dikwijls onze
mouw aanraakt. Zes dames en een pianist vor
men hot dubbelquartet, op n stem komt het
niet aan. De zes Weener meisjes in haar witte
japonnen mot eenigszins ouderwetsche volants en
breede, liclitroode zijden charpes. zijn echte
niuzikantenkinderen. Zoo flink on hartelijk lideit
geen muzikaal kunstproduct ; zij hebben bepaald
al op de viool gespoeld voordat zij lezen leerder,,
en al zijn zo ook geon virtuosen geworden, ze
zijn toch zoo aan haar violen vastgegroeid
on krassen en strijken on uiten al de iorsche
marsenen on dansen zoo ilinkweg uit het hoofd,
dat zij gedurende de nummers rijkelijk tijd vin
den, om haar levendige oogen te laten rondwan
delen, een klein beetje te coiiuetteeren, bijna
onmerkbaar een muziek-anthousiast, die zijn glas
opheft en haar aanziet, teek-knikken, en ook een
hooi klein beetje te lachen, waartoe zouden ze
anders die mooie witte gezonde hongerige tanden
hebben ?
liet ergste is do arme Maakster niet al hare
zwarte haren er aan toe. Zij zit liet dichtst bij
het tafeltje met vroolijke hoeren, moet menige
goede en minder goede aardigheid mco aanhooren
en mag absoluut, om haar fluit, niet lachen.
Soms houdt ze hot niet uit; en de gespitste lip
jes ontspannen zich ondanks alle moeite. Maar
die krampachtige inspanning zelf, en hot
vergeefsche ervan, werken zoo komisch op de
toeschouwers en de lieve kunstzusters van de strijk
instrumenten, dat het privaat-amusement, dat na
tuurlijk slechts voor een klein kringetje to ge
nieten is, het algcmeene muzikale genoegen verre
overtreft.
liet spel van het noodlot of is er een na
tuurwet, die. dat regelt ? heeft ook bij onze
dameskane! het zoo gewild, dat de grootste, meest
robuste dame de viool, en een tenger, klein,
teedcr persoontje de zware bas te bedienen heelt.
01' het instrument ook invloed heeft op hot ka
rakter? Waarschijnlijk, aiihans die bij de bas i t
de eenige die geen woord zegt, en geen glim
lach ten beste geeft. Stil, bijna, somber staart
zij op de noten; in de pauze kijkt zij droomend
voor ziel!, zou hot kleine meisje met de groote
bas een ongelukkige liefde hebben;'
De drie violisten nemen het leven vroolijkcr op.
Zij accepteeren dankbaar bescheiden een door
gebaren geoil'reerd glas i'ilser.er, drinken den ge
ver vriendelijk wenkend toe en weien den pianist,
die het toezicht over hen voert, haren dorst be
waakt en haren drinklnst beteugelt, een hartig
i woord toe te spreken.
l De bekoorlijkste, meest poëtisch" verschijning,
is de bchcerschcres van de leeüjk gioote trommel.
1 Zij heeft verreweg de mooiste oogen en weet er
hcorliik mee te eofineticeren. En wanneer zij een
vlammondcn blik uit den kring der toehoorders.
j opvangt en ongeveer beantwoordt, moet het den
! aldus 'begunstigde door merg en been gaan, want
zii accentueert den blik met oen
drcnneudeiHrom' m"el.-.lag, on bij de polka van Eahrbach Fluiter
,S'/«;/i/<He steeds da capo gevri'.agd wordt, werken
de orandioso solo-paukcnsiagen der 'mminiolaarsfer
uit '"het IJohcmerland mot haar gloedvolle oogen
i eenvoudig verwoestend.''
Mej. Louisc B. B. hoeft voor de Xcdcrlandsche
Vereéniging tot bevordering van Zondagsrust eene
kleine l'irochure geschreven, De iurlwd der crouw
0]i <lc Z(,ndi/t/«ruxt. Op de beminnelijke wijze, aan
de be.aat'de 'kinderschrijfster eigen, wordt aange
duid/hoe eene vrouw van vermogen ook op een
anderen dag dan 's Zondags een dineetje kan
geven, een tocrije rijden, een brief .schrijven, een
nieuwen hoed opzetten, een uitstapje maken, enz.
Voorzeker volkomen juist. Gelijk alle vermogende
vrouwen echter, die zeven Zondagen in de week
bobben, vergeet de schrijfster hier, dat voor de