De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1890 5 januari pagina 6

5 januari 1890 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

s*» DE AMSTEKDAMMER, WEEKBLAD VOOB NEDERLAND, No. 654 l , »t aan deze voorlalen met een valr. althans veel minte zijn dan het a, waarbij men in astandigheden, als . den ballon en de ankelijk is. Maar 3i soort van reisjes ed, zelfvertrouwen e ten deele als bij me voorstellingen; aststukken verrich ?, door Leroux de zijn valscherm te verdiepingen hooge en plaats gevonden, -beeld geopperd of men bij de brand den kunnen bewij:il van dit jaar, op re afdeeling lucht veld) te Berlijn, Deze proef werd pan den Generalen i door alle tot het de officieren. In ik van valschermen .oeleinden gemaakt sroux een gevulden eebruike afgestaaiv M. hooge, uit zi*16 n aantal 8Pmten :;iWks 7<X>*u.b- M-J0?, cene kleine ng (of zitplaats) "?uwen aan den kommando >odrecht en Zujdwestea valscherm itenzijde van ootsten omreikte bijna ?on. is zeer een» ?ing van om3en een slap oopend overdat nog een ^g heen steekt. ,^k is eene kleine oerk saamgeperste 'flen. Van af die cant van het over!) touwen, die van jevestigd, waaraan vasthoudt; veilig er aan zijn gordel een haak aan den g wordt in de na den luchtreiziger elk oogen W ik in scherm gebruik te gewapend oog van Ie grootte van een igin het naast hem oogenblik later scheiden. Doori met zijn uitnt van den balop het oogenblik it en zich met ge7an het valscherm de haak uit den rm niet meer aan eerste oogonblike valscherm met het op den grond i zag men dat de et scherm tot een angzaam dalende, 3deerd den grond, ran het punt waar :ing duurde 3 migrond dalen van die meer dan 1000 it werden. Ook de geopend was geop den grond, en ros van den eisre; verzoek den bal' :en op te zenden, t. Gedurende de randerlijk en zelfs ?ze ondernemende Ion mededeelden, bij in September land in Rusland) e, in zee terecht 'ordt vervolgd). EVEN' DER DINGEN. it over de b.tnneordt uitgeoefr-nd, m door een dier et op ons uitire\s moerelijk. De derlinsr in wnakler dag betreden n allo vertrekken 2en, d fit wij tb ui s vertoeft. Voorti voorbij, kijken luisteren aan de chihlwaebten aan wonen ; zij dwineden al onze bejlaatselijke overen." ' ra. een klein dorp oolscbe grens, in nnan dat het lierat zij, van een ?;ide, bij haar ord politie ambtenaar op haar bed had vinden liggen! Vrees voor misdaad en schande is dan ook de oorzaak dat in Siberiëde meeste vrouwelijke bannelingen met verbannen mannen in n huis wonen Ouder de politieke bannelingen bevinden zich weerlooze meisjes van 16 20 jaar en jouggehuwde vrou wen, wier echtgenooten zich in andere deelen van Siberiëbevinden of dwangarbeid in de mijnen moeten verrichten. Onder een systeem, dat een landlooper in politieuniform machtigt op elk uur van den dag of den nacht hare kamers binnen te treden, kunnen vrouwen niet alleen wonen. Wat de politieken" evenzeer of liever nog ffieer tot wanhoop brengt en verbittert dan de voortdurende bewaking, is de controle die op hun briefwisseling wordt uitgeoefend. Een banneling wiens briefwisseling onder toezicht staat, mag niet eens een brief aan zijn vrouw verzenden, zonder hem eerst aan den ispravnik te hebben laten lezen. Deze kan hem naar willekeur verscheuren, aan den minister van binnenlandsche zaken zenden of hem naar de plaats van zijn bestemming stu ren. Brieven, die met de post voor de bannelingen aankomen, worden aan denzelfden ambtenaar uitgeleverd, <ïie ze opent, leest, erin doorschrapt wat hem bedenkelijk voorkomt, om ze ten slotte wanneer hem dat eens gelegen komt aan hun adres te doen bezorgen. Wil hij een banneling, die niet in zijn smaak valt of die, naar zijn meening «brutaal" was, wtrafieu of plagen, dan houdt hij misschien de voor hem ontvangen brieven achter en laat den ongelukkige maanden lang zonder tijding van vrouw of kinderen, die deze wellicht in gebrek en ellende in Europeesch-Rusland moest achter laten. De ispravnik van Tara, in de provincie Tobolsk, was gewoon de brieven der bannelingen in de club aan zijn vrienden voor te lezen. Meer dan een banneling hoorde dikwijls van menschen, die hij op straat tegenkwam, dat er brieven voor hem gekomen waren en wat daarin stond, en dan kon hij ze soms nog niet eens krijgen. Dikwijls wordt een banneling op het politie-bureau ontboden en daar, met betrekking op den inhoud van een brief, dien hij nooit gezien heeft, die nog in het bezit van den politiechef is, aan een kruisvuur van vragen blootgesteld. Op die wijze behandelt men in Siberiëde particuliere correspondentie van een man, die nooit van een misdaad werd aangeklaagd, die nooit terechtgestaan heeft, wien nooit langs wettigen weg zijn burgerlijke rechten ontnomen zijn. * * * De ergste verblijfplaats voor de bannelingen is de provincie Jakoetsk. Aldaar bestaat een soort ballingschap, die strenger en barbaarscher is dan men tot voor kort zelfs in Rusland wist, name-' lijk de ballingschap in »Voloose". Langs admi nistratieven weg verbannen personen worden in verstrooid liggende Jakoeten-joerten. die dikwijls op grooten afstand van elkaar verwijderd liggen, afzonderlijk ingekwartierd In een der Russische bladen kwam eenigen tijd geleden, het volgende uittreksel voor uit een brief, waarin de ver schrikkelijke toestand van een beschaafd man, die gedoemd is, zijn leven onder deze arktische wilden te slijten, volkomen naar waarheid wordt geschilderd. »De kozakken, die mij van de stad Jakoetsk naar mijn bestemmingsplaats geëseorteerd had den, keerden spoedig terug en ik bleef alk-en te midden van Jakoeten, die geen woord Russisch verstaan. Zij bewaken mjj voortdurend, omdat zij bang zijn, dat, indien ik vlucht, de Russische regeering hen daarvoor verantwoordelijk zal stellen. Wanneer ik de eenzaam gelegen jocrte verlaat, om de daarin heerschende bedompte lucht te ontkomen en een wandeling te doen, dan volgt mij een der achterdochtige Jakoeten. Wanneer ik een bijl opneem, ten einde een tak af te hakken om daarvan een wandelstok te maken, dan eeven de Jakoeten mij door teekens te kennen, dat te laten en in de joerte terug te keer-sn. Ik gehoorzaam en zie voor het vuur in de hut een Jakoet in Adamskostuum zit ten, die in zijn kleeren jacht op l.... zon maakt een verheffend schouwspel. De Ja koeten leven in den winter met bun vee onder n dak en in hetzelfde vertrek. De excrementen van het vee en van de, kinderen, do onbeschrijf lijke wanorde, bet vuil, het rottende stroo, de lompen, het tallooze ongedierte in de berlden.de verpeste lucht, de onmogelijkheid een woord Rus sisch te sproken dat alles te samen moet iemand op don duur wel waanzinnig maken. Het voedsel der Jakoeten is nauwlijks te senioten: het wordt, slordig; en verre van zindelijk toebe reid, zonder zout, dikwijls uit bedorven ingre diënten, en de maag. die aan olergelijken kost niet gewoon is, kan bet onmogelijk inhouden. Ik moet uit den alaremeenen schotel moe eten en bezit riiet eens mijn eisren kleeren. Orn te baden is er geen celea-enboid en gedurende de acht wintermaanden ben ik even vuil als een Jakoet. De naastbijgelesren stad ligt op een afstand van 200 worst en is dus voor mij onbereikbaar, Tk leef afwisselend elke zes weken bij oen andere Jnkoetenfiiniilie. Boeken noch couranten komen mij onder de ooeen, van alles wat er op de wereld voorvalt, verneem ik absoluut niets". Kennnn leerde te Irkoetsk den heer en mevrouw I wan Cherniavski kennen, die in het jaar 1H7(! langs admini^tratieven weg verbannen w:iren. (!enoenide mevrouw was begin 1S7S, op 2Sjarigen leeftijd, te Oile^sa gevangengenomen en n.i een langdurige gevangenschap lauirs administratieve;! weg naar de provincie Tobolsk verbannen. »Welke ontljprinsren deze fijnbesch'uifde vrouw op den tocht d n ar! i een on in de otar.ppgevnngenissen leed. zal ik n.a nl bet voornfomndo. wel niet behoeven te vermelden," schrijft onze zegs man. Ten slotte bereikten zij en hnar man de kleine stad in de provincie ToboNk, die hun als woonplaats was aangewezen Zij kregen eeu kind en leefden er onder betrekkelijk gunstige omutandisrhedeTi, totdat in MnartlSSl, na de troons bestijging van Aloxander III. van den heer Cher niavski ceeireht werd. den huldiüingseod af te loggen. Hij weigerde, en zij worden verder ooste lijk, naar Krasnojarsk, verbannen. Een tweede weigering had de verbanning naar Irloetsk ten gevolge. Inmiddels was het winter geworden eu zij wer den gedwongen met eeu kind van l'.j maanden in een open iarantas te reizen. Mevrouw Cher niavski kon, hoezeer zij het o->k inpakte, het kind niet warm houden; toen zij het laatste sta tion Irkoetsk bereikten, was het dood. Deze ontdekking benam de moeder het ver stand; zij wiegde haar overleden kind in de armen, terwijl zij het wiegeliedjes voorzong, weende, raasde, bad en God vervloekte. Eindelijk te Irkoetsk aangekomen, liet men den heer Cher niavski met zijn krankzinnige vrouw, die het doode kind nog steeds in haar armen gekneld hield, bij een koude van 30 graden een halfuur op de binnenplaats der etappegevangenis staan, alvorens zij daarin werden toegelaten. Mevrouw Cberuiawski werd tot aan hare genezing in het hospitaal van de gevangenis te Irkoetsk opgeno men en daarop werden zij en haar man, door een escorte van gendarmen, 2000 mijlen verder in noordoostelijke richting naar het Jakoetendorp »Bataroeski Voloos", dat op 165 mijlen afstands van de naastbijgelegene stad, te midden een uit gestrekte wildernis ligt, geëxpedieerd. Daar leefden zij ouder duldelooze smarten en onnoe melijke ontberingen, totdat de minister van bin nenlandsche zaken hun in 1884 vergunde, naar een meer beschaafd gedeelte van Siberiëterug te keeren Dit is slechts n van de vele staaltjes van de barbaarsche wijze, waarop nog heden ten dage de bannelingen in Siberiëbehandeld worden, die Kennan in zijn zoo hoogst belangrijk werk mede deelt. Gaarne zouden wij er hier ter plaatse nog meerdere meedeelen, maar onze ruimte is daartoe te beperkt. Zij, die er meer van willen weten, radeu wij aan een in boekvorm verschenen, door E. Kirchner bewerkte Duitsche vertaling (uitge geven door Siegfried Cronbach te Berlijn W.) van Kenuan's artikelen in het Century Maya-zine te lezen. VOOR DAMES. Miss Braddon. Sprekende pappen. Dames orkesten. Zonde gsr-iist. Ulotmen. Mifs Braddon heeft haar vijftigatcn roman doen verschijnen en een kring van bewonderende leze ressen en lezers hebben er een jubileum van ge maakt. Indien de populariteit onder de beschaafde middelldasse maatstaf van verdienste !-?, mag Miss Braddon zeker tot de meest verdienstelijke onder de romancières onzer eeuw genoemd worden Zij is boeiend, al wat zij schrijft is zorgvol afgewerkt. in goeden stijl zonder pretentie, en uitmuntend verteld. Zij bezit genoeg oorspronkelijkheid om zich zelve te zijn. genoeg opmerkingsgave om geen dwaasheden to /eirjen. en eenoog smaak om niet door zonde; Unghoden te willen uitblinken. In haar nieuwsten roman The day wil! come", is weer de knoop vernuftig gelegd, en niet de geleidelijke gradatiën, waarvan zij het geheim be zit, losgewikkeld. Het is een moordgoschicderiis. Er wordt een schot gelost, als een donderslag uit b'üuwcn hemel, en de onschadelijke jongman dien ineu voor held bestemd had searht, valt dood op het tapijt van den salon. Wie trok den haan over V Geen rechtbank die een aanwijzing kan vinden. Maar Miss Braddon heeft, zonder eenig bepaald vermoeden te geven, de lezeres toch opmerkzaam gemaakt. Zij heeft eer.e weduwe, die in een huisje bij het hek van het kasteel woont, uitvoe riger beschreven dan strikt noodig was. Kr is niets bijzonder geheimzinnigs aan die weduwe, maar toch komt de ervaren lezeres er toe. een oogje op haar to honden. Men begint terstond te gissen hoe zij met mogelijkheid tot de misdaad in verband kan staan, en twee declen lang wordt de nieuwsaiorieheid beurtelings geprikkeld en teleurgesteld Toch is het geen eigenlijke detective roman dien zij schrijft; het is een beschaafd ver haal van fatsoenlijke menschen, me' wat karakter studie, wat satire op de moderne maatschappij, wat goede denkbeelden en goed uitgesproken ge voelens, over 't geheel sympathiek en de lionne coiupdc/iue De schrijfster zelve hooft, sinds Ln/l-i/ AmlJeii'fs Secret haren naam vestigde, eene goede tinantieele campagne gemaakt. Zij noemt zich nog Miss Braddon, maar is Mrs Maxwell, en woont met baar gezin meest op een prachtig buiten, Lichfic'd House, oj) Tüchmond Hul, waarvan men het fraaie vergezicht in monigon haror romans be schreven kan vinden. Te Londen komt zij niet vee], soms bij eono pronu7>ro in Irvintts Theater of bij cene Tentoonstelling ziet men haar vrooiijk opgeruimd gezicht; maar haar «renoogens zijn haar gezin, haar mooie buitens (zij heeft er twee) haar ri'pnnrd en haar bibliotheek Zij is nu drie en vijftig janr oud. maar denkt het bij baar vijftigsten roman in drie doelen niet te laten. Uit Xew-York wordt aan de Neiie Freie. Pressf, geschreven: Mot Kerstmis zal zeker de «prekende pop wol te Weeneri aangekomen zijn. die Edison aan de aarWievtogin Klisabeth. het dochtertje der kroonprinsos-wodmvo. Stophanie. heeft cadeau eemaakt. Me u weet dnt do vertegenwoordiger van Edison, de heer Wangomann. aan keizer Kranz Jozef het verzoek heeft gedaan, aan liet prinsesje zulle een pop te mo^en aanbieden, on de keizer had toegestemd. Wangomann liet nu bij den otiper-hofüieoster. prins Iloh^nloho, vragen, wat de pop sproken moest, en weldra ontving hij het volronde vov-je, door de aartshertog]':! MarieYalerio gemankt, als antwoord : Woihïinehtsnhond. Kost der Kleinen. Wie sio harren auf dein Ersoheinen, Wie tuit froüdi'rothon Wmis'en rJiibolnd bint sie ilich cm])fangen ! Woilmacht-'aliond. bei Arm nnd Reien, Foborall srünt dein Tannenzwcig. Fohor«ll bronnon deine Kerzen, T'oberall sehl.ison kleine Horzen, Strockon hastis kleine lliinde Sich entsoofon deiner Sponde, Uobn'all t;rns?:t dich, wo es sei. Weihnachtsabend, ein Freudenschrei. De heer Wanwmann heeft deze verzen naar de i'liono-- .uriek van Edison opgezonden, en men heeft ze daar door een klein meisje laten. opzeggen en op den bruinen wascylinder laten opnemen. De wascylinder, in het lichaam der pop verborgen en door eene veer in draaiende bewe ging gebracht, verleent aan de pop de spraak. Zoo dikwijls de veer wordt opgewonden, herhaalt de pop het versje. Er is eene fabrikatie van sprekende poppen van alle nationaliteiten in bewerking, waarmede Europa binnenkort overstroomd zal worden. Een product van onze dagen en dat met het aantal meisjes uit alle standen die viool, violoncel enz, gaan spelen, zeker nog eene soort van toekomst heeft, vormen de dames-orkesten. Voorloopig behooren ze nog bijna overal tot de muziek van den tweeden rang. maar hoelang dat duren zal is de vraag, de Dualiteit begint in vele groote steden reeds door de quantiteit vergoed te worden. In Berlijn zijn er talrijke, aan alle hoeken van de stad; in Weeuen talloozo. Zij vormen een nieuwen en eigenaardigen vorm van het ewig woibliche" dat volgens Göthe uns hinanzieVit", en de caféhouders, weten dat wol. Een deel hunner collega's hebben zich het evvig-weibliche" in den vorm van kellnerinnen in nationale kleederdrach ten aangeschaft, maar in deze aantrekkelijkheid, als den bezoeker al te nabij, is reeds spoedig de klad gekomen. Het Musik'-wcibliche", als een. aaneengesloten corps optredend, zich op oen sistand kalm latende bewonderen, biedt niet het minste gevaar en toch een groote bekoring. Wel vliegt er eens een vrooiijk woord heen en weer; wel ontwikkelt zich soms een luchtig wederzijdsch magnetisme tusschen de stamgasten en een eenigszins standvastige dameskapel, maar dit alles geeft geen aanstoot en behoeft ook geen aanstoot te geven. De dames-orkeston stammen uit Weenon en het muzikale Bohemerland. Noordelijker spelen de meisjes nog geen viool; kon men uit twaalf piano's eene dameskapel samenstellen, dan werden do or kesten allicht voor een prikje driedubbel bezet. Te Berlijn beginnen do uitvoeringen om acht uur; tegen elf uur wordt de avond echter eerst interes sant. De jongelui komen van hun diners, soirees of zaken, stroomen naar binnen en doen ijverig moeite voor de plaatsen bij het orkest. Wij zijn zoo gelukkig", schrijft een verslag gever, ecu stoel te veroveren vlak bij de zwartoogige fluitiste, wier reusachtige, en als hij echt is, prachtige ravenzwarte haardos dikwijls onze mouw aanraakt. Zes dames en een pianist vor men hot dubbelquartet, op n stem komt het niet aan. De zes Weener meisjes in haar witte japonnen mot eenigszins ouderwetsche volants en breede, liclitroode zijden charpes. zijn echte niuzikantenkinderen. Zoo flink on hartelijk lideit geen muzikaal kunstproduct ; zij hebben bepaald al op de viool gespoeld voordat zij lezen leerder,, en al zijn zo ook geon virtuosen geworden, ze zijn toch zoo aan haar violen vastgegroeid on krassen en strijken on uiten al de iorsche marsenen on dansen zoo ilinkweg uit het hoofd, dat zij gedurende de nummers rijkelijk tijd vin den, om haar levendige oogen te laten rondwan delen, een klein beetje te coiiuetteeren, bijna onmerkbaar een muziek-anthousiast, die zijn glas opheft en haar aanziet, teek-knikken, en ook een hooi klein beetje te lachen, waartoe zouden ze anders die mooie witte gezonde hongerige tanden hebben ? liet ergste is do arme Maakster niet al hare zwarte haren er aan toe. Zij zit liet dichtst bij het tafeltje met vroolijke hoeren, moet menige goede en minder goede aardigheid mco aanhooren en mag absoluut, om haar fluit, niet lachen. Soms houdt ze hot niet uit; en de gespitste lip jes ontspannen zich ondanks alle moeite. Maar die krampachtige inspanning zelf, en hot vergeefsche ervan, werken zoo komisch op de toeschouwers en de lieve kunstzusters van de strijk instrumenten, dat het privaat-amusement, dat na tuurlijk slechts voor een klein kringetje to ge nieten is, het algcmeene muzikale genoegen verre overtreft. liet spel van het noodlot of is er een na tuurwet, die. dat regelt ? heeft ook bij onze dameskane! het zoo gewild, dat de grootste, meest robuste dame de viool, en een tenger, klein, teedcr persoontje de zware bas te bedienen heelt. 01' het instrument ook invloed heeft op hot ka rakter? Waarschijnlijk, aiihans die bij de bas i t de eenige die geen woord zegt, en geen glim lach ten beste geeft. Stil, bijna, somber staart zij op de noten; in de pauze kijkt zij droomend voor ziel!, zou hot kleine meisje met de groote bas een ongelukkige liefde hebben;' De drie violisten nemen het leven vroolijkcr op. Zij accepteeren dankbaar bescheiden een door gebaren geoil'reerd glas i'ilser.er, drinken den ge ver vriendelijk wenkend toe en weien den pianist, die het toezicht over hen voert, haren dorst be waakt en haren drinklnst beteugelt, een hartig i woord toe te spreken. l De bekoorlijkste, meest poëtisch" verschijning, is de bchcerschcres van de leeüjk gioote trommel. 1 Zij heeft verreweg de mooiste oogen en weet er hcorliik mee te eofineticeren. En wanneer zij een vlammondcn blik uit den kring der toehoorders. j opvangt en ongeveer beantwoordt, moet het den ! aldus 'begunstigde door merg en been gaan, want zii accentueert den blik met oen drcnneudeiHrom' m"el.-.lag, on bij de polka van Eahrbach Fluiter ,S'/«;/i/<He steeds da capo gevri'.agd wordt, werken de orandioso solo-paukcnsiagen der 'mminiolaarsfer uit '"het IJohcmerland mot haar gloedvolle oogen i eenvoudig verwoestend.'' Mej. Louisc B. B. hoeft voor de Xcdcrlandsche Vereéniging tot bevordering van Zondagsrust eene kleine l'irochure geschreven, De iurlwd der crouw 0]i <lc Z(,ndi/t/«ruxt. Op de beminnelijke wijze, aan de be.aat'de 'kinderschrijfster eigen, wordt aange duid/hoe eene vrouw van vermogen ook op een anderen dag dan 's Zondags een dineetje kan geven, een tocrije rijden, een brief .schrijven, een nieuwen hoed opzetten, een uitstapje maken, enz. Voorzeker volkomen juist. Gelijk alle vermogende vrouwen echter, die zeven Zondagen in de week bobben, vergeet de schrijfster hier, dat voor de

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl