No. 655 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. <len eigenlijken zang in engere beteekenis, onge schikt gemaakt hebben. Mm' zegt nu dat Siint-Saëns de Ascanio-partij voor sopraan zal omwerken. Dit is echter bijna ?ongeloofelijk; het geheele samenstel der opera wordt er een ander door. Het is waar dat Gounod vele jaren geleden ter wille van Gabrielle Krauss de Sapho tot eene sopraan maakte, en de Glycera voor Mlle Richard als alt bewerkte, maar niet iedereen is zoo inschikkelijk en ijverig als Gounod, en zijne opera is er ook niet aantrekkelijker door .geworden. He HII. Ritt en Gailhard kunnen overigens veel gedaan krijgen. Van den minister Constans hebben zij weten te verkrijgen, dat de decoratiën niet meer in de onbrandbaar makende vloeistof .behoeven gedompeld te worden, omdat dit hen in ?de helft van den tijd verslijten doet. LETTEREN EN WETENSCHAP. Wij wenschen de aandacht onzer lezers te ves tigen op de openbare vergadering der Doofstom men-Vereeniging Door liefde saarngebracht", op Woensdag den 15en Januari a. s. des avonds ten 7 ure in het gebouw d'Geelvinck" (Amst. Werkmansbond). Introducties zijn kosteloos te verkrij gen bij den heer J. Stuhr, Marnixstraat No. 1. Belangstellenden worden uitgenoodigd hiervan gebruik te maken. De heer L. J. Jordaan zal als tolk optreden. De geschiedenis van het slot te Lieken. Men meldt uit Brussel: Het slot te Laeken, dat juist lOöjaar oud was, heeft gedurende dien tijd vele gebeurtenissen zien plaats grijpen, die grooten invloed 'hadden op het lot van Europa. Vroeger was de heuvel, die zich achter Laeken verheft, ?en vanwaar men een prachtig uitzicht over de stad Brussel en den heuvelachtigen omtrek heeft, geheel met dichte bosschen begroeid. Aan den voet van dit wond stonden een paar huizen, die te zamen Laeken vormden. Op een der hellingen stond een kleine kapel. Aan het einde van het dorp Laeken stond de kleine, zeer oude gothische kerk, die nog behouden gebleven is, doch waar naast zich tegenwoordig een prachtige, nieuwe kerk verheft. Van hst bosch is nog slechts het park, dat zich zeer ver uitstrekt, overgebleven. Óp den top der heuvel btaat het hoogp, gothische monument ter nagedachtenis van Leopold I. Van hier overzag men den aanleg van het slot te Laeken, welks facade daar vlak tegenover lag. Het was door prachtige tuinen omringd. Perken rododendrons, taxisheggen, groepen azaleas, tamariskenboschjes met hun fijn gevederd gebladerte be dekken de hellingen van den heuvel. Een door Leo pold I gebouwd kasteeltje,omringd door oude tamme kastanjebooinen, ligt, door deze half verborgen, ter zijde van het monument. Het slot te Laeken werd in de jaren 1782 84 door den beroem den Brusselschen architect Montoyer voor den Lertog Albert van Sacbsen-Teschen, den tocnmaligen landvoogd, gebouwd. Geruimen tijd resideerde het hertogelijk paar in het nieuwe kasteel. Toen brak do opstand uit en de landvoogd vluchtte. Nog eens kwam hij terug, jaiaar spoedig dwongen de overwinnaars van Jemappes hem, voor altijd zijn residentie te verlaten. Langen tijd wist men niet, wat met het slot te doen, totdat eindelijk hertog Karel van Oostenrijk het kreeg. Ook hij resideerde er slechts korten tijd. In 1794 werd Laeken door de Franschen gesequestreerd en spoedig daarop aan een rijk Brusselsch geneesheer verkocht. Van dezen kocht Napoleon I het voor 4,791,408 francs. De keizer gaf'het aan zijn eerste gemalin, keizerin Josephine, ten geschenke Het lot scheen echter te willen, dat het nooit lang in dezelfde hand zou blijven. Een machtspreuk van den keizer rukte Josephine de Beauharnais de kcizerinnerikroon van het hoofd. Laeken werd nu aan Maria Louisa van Oostenrijk geschonken en in de jaren 1811 en 1812 hield deze daar dik wijls verblijf. Napoleon zelf resideerde er ook herhaaldelijk en aan de tafel, die dezer dagen uit de brandende maarschalkszaal werd gered, plaatste hij zijn naam onder do noodlottige oor logsverklaring aan Rusland. Weer wisselde nu liet slot te Laeken van eigenaar. Door den loop der ge beurtenissen werd het in 1814 aan onzen koning, Willem I, toegewezen. De Belgische revolutie van 1830 ontrukte het hem en Leopold I betrok liet als eerste koning van België. Onze koning werd door een som van 400,000 francs gedeeltelijk voor zijn verlies schadeloos gesteld. Hoevele vorsten heeft liet kasteel te Laeken sedert als gast binnen zijne muren gezien! Ook de tegenwoordige Paus, Leo XIII, was, toen hij nuntius te Brussel was, herhaaldelijk de gast van Leopold I en heeft den tegenwoordigen koning als kleine jongen dikwijls op zijn knie laten rijden. Ook onze koning vertoefde daar enkele malen. Hoevele herinne ringen waren bovendien aan dat kasteel verbon den ! Zoo bijv. de sterfkamer van de moeder des konings, de zeer beminde koningin Maria Louise van Orleans, waarin na den dood dier vorstin niets veranderd was en de kamer, waarin de tegenwoordige koning geboren werd. Sedert jaren ook was in de kamer van den in 1889 overleden kroonprins, den eenigen zoon van het Belgische koningspaar, niets veranderd. Het speelgoed, de boeken van het kind, zijn kleeren, alles was ge bleven, zooals de prins het bij zijn dood had achtergelaten. En dit alles is nu, tot on uitsprekelijk verdriet zijner moeder, verbrand. Ook de kamers, die door de schoonzoons der koninklijke familie, prins Philips van Koburg en aartshertog Rudolf van Oostenrijk, bewoond werden, zijn geheel uitgebrand' De prachtige, reusachtige palmenkas, waarin de verloving van laatstgenoemden vorst met prinses Stephanie ge vierd werd, werd door het vuur gespaard. De laatste maal, dat er een diplomatieke receptie op het historische kasteel werd gehouden, was bij gelegenheid van het Afrika-conferentie. Ter eere van vreemde diplomaten werd er toen in de prachtig versierde serres een schitterend feest gegeven. Dat was het laatste ! De koninklijke familie is van plan, voorloopig in een klein, in het park gelegen kasteeltje, het zoogenaamde Maarschalkspaviüoen", te gaan wonen. Militaire Zaken. HET GEBRUIK VAN LUCHTBALLONS EN VALSCUERMEN TOT MILITAIRE DOELEINDEN. (Slof) De eenvoudigste toepassing van den luchtbal lon in oorlogstijd is zeker wel het gebruik van den ballon-capüf, die tot eene voldoende hoogte opgelaten eu door eene lijn aan de plaats van opstijg ig verbonden, de gelegenheid geeft om eene vijandelijke stelliug te verkennen, daarvan zoo mogelijk ook photografieën te nemen en van de verkregen keucis gebruik te maken ten nadeele vau den vijand. Dat de meening om in deu oorlog van den ballon-captif' op deze wij/,e gebruik te maken, voor verwezenlijking vatbaar is, wordt bewezen door de omstandigheid, dat bij verschillende Europeesche legers de hulpmiddelen daartoe aan wezig zijn; dat, zooals wij reeds zagen, te Berlijn zelfs een luditschipperskorps bestaat; dut meti zich bij alle legers er op toelegt, om zich in de luchtvaart te bekwamen, en dat ook in ons land, bij het korps gerdetroepeu te Utrecht, proeven met deu ballon-captif zijn genomen. Bij het Duitsche leger gebruikt men sedert lang deu ballon captif, ten einde daaruit, door middel vau niedegevoerde electrische reflectors het omliggende terrein te verlichten, deu stand en de bewegingen der vijandelijke troepen na te gaan, en/,. De electrisclie leiding gaat door deu ballonkabel en wordt gelijktijdig benut voor eeu tele foon, waardoor men de gemaakte opmerkingen aan hen, die zich op den grond beviudeu, mede deelt. Deze inrichting heeft zeer goed voldaan; alleen voor verkeuniiigeu, die onverwacht en op een bepaalde plaats gewenscht worden, heeft men niet allijd eeu ballon eu zeer zeker geeu gevulden ballon bij de hand. Ook bij de jougste manoeuvres der iVansche vloot te Touluu schijnt vau den ballou-captif met goed gevolg gebruik te zijn gemaakt. Verder vermeldt de beer C. K. V. L. van Zuijlen, oud-kolonel der genie van het Indische leger in eeu zeer lezenswaardig opstel getiteld »de ballon-captif als oorlogsverkeniüug.smiddel" in liet Vaderland vau 7 [September 11., onder anderen het volgende; »Dat het uut van den ballon-captif voor verkenningen eu bij militaire operatiëu reeds iu het einde der y>rigu eeuw voor bet eerst is gebleken en dat uit later bij herhaling is bevestigd geworden, bet best uog in diiii A'nerikaauschcii vrijheidsoorlog, waar zelfs nog photographisctie afbeeldingen der vij andelijke batterijen vau uit den ballon-captif gemaakt werden." Ten slotte wijst B. op de weiischclijkheid om iu deu oorlog dieu wij nu uog met At j e l t voeren, de bruikbaarheid vau dit verkeuniugsmiddel te onderzoeken. e gewone (vrije) ballon kau iu oorlogstijd dienen lot liet overbreugeu vau berichteu en per sonen vau eene geheel ingesloten plaats naar eeue andere, iudieu ten minste wind eu luclitstrooming gunstig zijn, waaruit meii ziet welk groot uut voor militair gebruik //('.stuurbare luchtballons zouden bezitten. Want aangenomen dat deze besto/ideu, dan behoefde men ze een voudig boveu de bestemde plaats te brengen eu na opgemerkt te zijn de berichten over boord te werpen ; of wel eeu der luchtreizigers kou met een parachute Lieerdalen. Tut dit laatste zou ualijk ook vcreischt worden eeue inrichting vau het valschenn en eene bevestiging daarvan aau den ballon, zoodat dit zonder bezwaar geschie den en de ballon van uit zijn onkwetsbaar stand punt weer naar de plaats van afreis terugkeeren kan. In den oorlog van 1870?71 hebben de Fran schen tot het overbrengen van personen en be richten uit het belegerde en ingesloten Parijs ook van den luchtballon gebruik gemaakt. De Duitschers evenwel waren er vlug bij om die luchtvogels te bestrijden, en door Krupp werd uit Essen rechtstreeks naar het oorlogsterrein ten geschenke gezondeu een aantal vuurmonden van zeer klein kaliber, ballonkauonnen genaamd. Deze hadden affuiten met raden evenals het veldge schut en kouden, daar elk kanon omstreeks 75 K. G. woog, gemakkelijk door n mau bediend worden. Men kon zoo wel horizontaal als ver tikaal zeer snel op een ballon richten. Het doel was om door het springen der 1.5 K. G. zware granaat (de voortdrijvende buskruitlading bedroeg 0.75 K. G.) den met gas gevulden ballon in brand te steken. Met deze projectielen werd eene hoogte van ruim (JOO M. eu iu horizontale rich ting een afstand van ruim 7000 M. bereikt. Dat de uitwerking dezer vuurmonden voor de Fransche luchtreizigers van dien tijd ernstige ge volgen gehad heeft, is nimmer vernomen; maar voor de toekomst zal men loch rekening moeten houden met dergelijke bestrijding, door in de nabijheid van den vijand boog genoeg en buiten het bereik van zulk luchtschipgeschut te blijven. Nog verdient vermeld te worden, dat een land genoot, de heer A. D. Smit fabrikant van lucht ballons te Amsterdam, naar de dagbladen in het begin van dit jaar mededeelden, op hel gebied der luchtvaartkuDst eeue uitvinding heeft ge daan, die bij een oorlog vau groot nut kan zijn. Dat hij als Nederlander deze uitvinding in het belang van het vaderland willende doen dienen, daarom aan den minister van Oorlog heeft aan geboden om iu tegenwoordigheid van Nederlandsche officieren daarmede proeven te nemen, eu genegen is het geheim zijuer viudiog onder nader overeen te komeu voorwaarden aan de regeering l kenbaar te maken. Naar hetgeen omtrent die zaak verder wordt verhaald, zou het een zoogenaamde Turpedoluchtballon zijn, waaruit projectielen op deu vij and worden geworpen of geschoten die hem groote verliezen toebrengen. Na zijn plicht gedaan te hebbeu wordt het luchtschip weer naar de plaats van oplating teruggevoerd. Men zou dus deukeu aau een bestuurbareu luchtballon of aan eeu bal lon captif. Ouk zou de ballon geeu nadeel on dervinden van het middel waardoor hij onder den vijaud verwoesting aanricht. Natuurlijk zal de toekomst ons leeren welke waarde die uitvinding heeft, maar ook, dat de luchtvaartkuust nog voor veel verbetering vat baar is. Als meu mag gelooven, dat tegenwoordig zelfs honden, en meer in het bijzonder de herdershoud, welke soort zeer intelligent schijnt te zijn, afgericht worden om iu den oorlog goede diensten te bewijzen; dat zwaluwen als veel sneller vlie gende dan postduiven voor het overbrengen van berichten de voorkeur verdienen, en zeergeschikt voor dat doel blijken te zijn ; dat de Spaausche onderzeescue torpedoboot van Peral eindelijk goed voldaan heeft, enz.; dan behoeft het geen ver wondering te baren, dat het aantal soorten van oorlogen, die nu kunnen gevoerd worden in de toekomst, niet den luchtoorluy zal vermeerderd worden Wetenschap. KARL AUGUST VON IIASE. Naar men uit Jena meldt is «lezer dagen aldaar de beroemde professor in de theologie, Karl August vou Hase op 9(>jarigen leeftijd overleden. Met hem is een der uitstekendste theologen, een man van uitgebreide kennis, een vrijzinnig eu tijngevoelend geleerde en vóór alles een edel, beminne lijk mensch, ten gravo gedaald, llase was den y5en Augustus 1800 iu hot kleine stadje Steinbach in Sachsen geboren. Zijn gymnasiale opleiding opleiding ontving hij aan het gymnasium te Alten burg, dat hij iu 1871) verliet, om te Leipzig in do theologie te gaan studecrou. Zijn verblijf in deze oude musenstad was echter niet vau langen duur. lasc was oen ijverig aanhanger vau de Duitsche liiirscltensdui/'t, en daar iu dien tijd in Duitsehland juist de meest krasse reactie weiig tierde, kon het natuurlijk niet uitblijven, dat de jeugdige student op zekeren dag uit Leipzig verwiesen werd. Hij ging toen naar Erlangen en werd reeds in 182.'i. na zijn studiën voltooid te hebben, te Trillingen tot privaatdocent in de theologie benuciml, toen hij in een nieuw onderzoek naar zijn deelneming aan de Erlauger lïnrchenschatt ver wikkeld werd. Op den Hohenaspcrg, de beruchte W rttombergsche staatsgcvangeuis, werd hij maanden lang gevangen gehouden eu daar had hij ruim den tijd 2de Jaargang. Schaakspel 12 Januari 1890. Probleem No. l van Eugen Knorro uit Nkolajew. SWART Partij, gespeeld op het schaaktournooi van den Nederl. Schaakbond, te Amsterdam don l Oden Sept. 1878, door de hoeren : J. J. Veraart en II. ("den Musman. Stand der partij na den luien zet van zwart. Z W All T abcde fgh WIT Wit begint en geeft in 3 zetten mat. Wit. l e2 o4 2 gl f.". 3 (12 (14 4 f.3 X dl 5 f l - (13 O c4 e5 7 f2 f4 8 cl - e3 9 e3 X d-1 K) O O 11 bl c3 12 a2 a3 13 1)2 b4 14 c2 X '13 15 dl f3 Zwart. c7 c.5 e7 ei'. c5 -,( (14 g,S f6 d7 (!.)'« f'6 (17 1)8 c6/< c6 X dl f 7 f 5 (17 c5 a7 ali c8 (17 c5 X '13e b7 1)5 a8 c8 W ^ l i om over zijn onverdiend lot na te denken. kon zich ten minste troosten met het bewustz dat vóór hem reeds andere Duitsche mannen on*schuldig een 'groot deel van hun leven op dezft bergvesting vertreurd hadden. De dichter Daniel Schubart, de zanger van de Fürstengruft hadt daar boven tien jaren doorgebracht en voor onzen jeugdigen theoloog sloeg tenminste na tien maan den de reikhalzend tegemoet geziene ure der be-; vrijding. Hij werd echter uit het land gebannen en ging nu eerst naar Dresden en vervolgens naar Leipzig, alwaar hem reeds in 1829 een professo* raat in de phüosophie werd aangeboden. Lang bleef hij echter ook daar niet. Nog in hetzelfde jaar kreeg de jeugdige pro- . fessor een beroep naar de Thüringsche universiteit' Jena, waar hij voornamelijk dogmatiek en kel »~geschiedenis doceerde. Van toen aan had zjjn slechts aan de wetenschap gewijd leven een kalm verloop. Tot voor luttele jaren was von Hase nog werkzaam aan de Hoogeschool te Jena en steeds genoot hij de achting van al zijn collega's en medeburgers, werd hij hartelijk bemind en vereerd door allen, wien het vergund was naair_ zijne heldere en tot het hart sprekende taal te luisteren. In het jaar 1883 nam de nog steeds flinke en krachtige grijsaard zijn ontslag. Bij dezer gelegenheid werd hij tot ivirklichen geheimen Rath benoemd en tevens in den adelstand verheven. Wat Hase'b theologisch standpunt betreft, heeftr hij zijn systeem in drie standaardwerken weten*' schappelijk ontwikkeld, waarin hij trachtte, hqji kerkelyke christendom met de moderne bescfi^' ving, met den vooruitgang der nieuwere bescha ving gelijken tred te doen houden. Aldus kon Hase aan den eenen kant tegen het moderne orthodoxe supranaturalisme, aan den anderen tegen het vulgaire rationalisme met succes den strijd aanbinden. De drie standaardwerken, waarin hij zijn geloofsbekentenis heeft neergelegd. zijn de volgende: -ücs alten P/'nrrers 'lestament(Tiibingen 1824), Lchrbudi der ^-"nfielmchen JJoginattk, (ötuttgart 1826; 6de druk Leip^ig 1870) en de Gnosis, (3 deelen, Leipzig 1826 1828; 2de druk 1870). Van ziju overige werken dienen nog als de voornaamste vermeld te wor den de Hutterus redevivws, (Leipzig 1827; 12de druk 1883), dat het tegenwoordig het meest ge bruikte handboek voor de studeerende jeugd is. Door dit boek werd hij in een langdurigeii litterairen strijd met llöhr, den voornaamsten voorstander van het rationalisme, gewikkeld, waarop zijn Theologische Streitischrif'ten (1834-37) allen be trekking hebben. Verder het Lebcn Jtsu (Leipzig 1829), 3de druk 1865), waarmede hij voor het eertt aan dit gedeelte der kerkgeschiedenis eeu wetenschappelijke!! vorm verleende ; vervolgens de Kircltengesc/iicltte (Leipzig 1834, llde druk 1866), een leerboek, dac wat nauwkeurige en flinke voorstelling betreft, nog niet overtroffen is. On langs was Hase begonnen zijn Jtircliengesehichte au f G-rund uktuleiiiisclier Vorlesungen in het licht te geven. Daarvan is helaas nog slechts het eerste deel verschenen. Het zou ons te ver voeren, wanneer wij al Hase's geschriften, waarvan een groot aantal van zuiver polemisciien aard zijn, hier wilden vermelden. Ton slotte willen wij nog slechts vau een buitengewoon belangwekkend werk Ideale und Irrthümer (Leipzig 1872, 2de druk 1873) melding maken, dat een soort van auto'oiographie tot aan Hase's vestiging te Jena, vormt. d e WIT BILLROTH OVER DE HUMANITEIT IN ZIEKENHUIZEN. In het laatstverschenen nummer van het Wiener Klinische Wochemschri/'t, bespreekt de met roem bekende professor Billroth de zoogenaamde luxe ziekenhuizen" en zegt hij dat deze voor de be hoeften der groote menigte op veel te kostbaren voet zijn ingericht. Onder anderen zegt de schrijver: Voor een man eu ecu vrouw uit liet volk is het reeds een hemelsche weldaad, wanneer zij in den winter een goed bed, een warme kamer hebben en van de dagehjksche zorg voor hun lichamelijku voeding ontheven zijn, ja zelfs duor anderen be diend worden, wat hun vroeger misschien nooit is overkomen. De incest komische pretenties l komen dan ook dikwijls voor; de menscneu ziju als de betooverde prins'' uit het sprookje; hun fantaisie verheft hen tot de hoogste eischen; ! lederen dag zouden zij wel gebraden haantjes j willen hebben en om te onderzoeken in hoeverre hun toestand droom ot werkelijkheid is, geven zij allerlei bevelen «n laten de verpleegsters dau dit, dan dat vor-.1- doen. Zeer zeker zijn wij er voor dat ( "i gedurende hun lijdeustijd zoo goed moge..j- . ~U:egd en behandeld worden, doch de "draagkr'?.it van den staat eu de ge1 meenten heeft in dit opzicht toch ook hare grenzen." Wat de gccischte txuli:eri>ii/ vau zieken betreft, is liillroth van meening: Ue ondervinding heeft mij geleerd, dat mannen en vrouwen uit het volk , zich "hoogst ongelukkig, ook als zieken hoogst i ongelukkig voelen, wanneer zij alleen zijn. De me&este geisoleerden verzoeker, zelfs wanneer zij er eerst om gevraagd hebben reeds den twi eden of derden dag naar de groote ziekenzaal overge bracht te worden. Ook is het een volkomen verkeerd begrip, dat de patiënten er oen afkeer van gevoelen, zich als klinisch materiaal" te i laten'gebruiken. Behoudens enkele uitzonderingen, l acht ieder patiënt zich gelukkig, wanneer hij de belangstelling van deu professor of deu assistent opwekt; in de klinische gehoor/aal voorgesteld uitvoerig besproken te worden, is voor de mei" een bepaald genot. De arme menschcn, zich nooit iemand heelt bekommerd, opeens een voorwerp van de groots!e ' stelling voor lieden, die als in boogei ren boveu hen zweven en gevoelen zich da. onderscheiden eu gelukkig. Ja bij jo; ge v en meisjes is deze bekoring, dat er z vau haar wordt genomen. /AIO groot, neer zij meenen nalatig behandeld allerlei bedenken, om de aaivestigen. De ineiischen zijn o in bet salon als in het hospiti de geschiedenis vau het meis inslikte, alleen maar om : opnieuw onder duldeloozo uit het lichaam te late van het volk meer n'