660 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. ?drank bedwelmd en Clarissa valt als het offer ?van Lovelace. In het vierde en laatste bedrijf ??vindt men de ongelukkige doodziek in de woning van Bedford en zijne zuster. Lovelace wordt door Bedford doodelijk gewond in een duel en blaast aan het bed van Clarissa den laatsten adem uit; stervend schekt Clarissa hem vergiffenis en drukt hom nog een kus op het voorhooid. Die spanische Wand", het nieuwe stuk van KoppcI-EIbfeld, den tooneelcriticus der Dresdener Nttchrichten, is den Ton dezer voor het eerst op gevoerd in hot Wallnertheater te Berlijn en heeft zeer goed voldaan. Een krachtige, flinke Posse, zooals het Wallnerthcater dringend noodig heeft, is deze nieuwe klucht echter niet. Zij is wel op iets belacheiijks gebaseerd, maar de behandeling is niet vlot genoeg, zoodat het publiek aan het slot van het stuk het lachen verleert. Een baron 1 op leeftijd pleegt menschen, die hem onder zijn bereik komen, bij zijn verliefde avonturen als de Spaansche wand" te gebruiken, dat wil zeggen, ?de fcicheux troisième moet voor den traditioneelen en toch in den weg siaanden getuige spelen bij ?samenkomsten en dergelijke. Bij een jonge vrouw, die door haren man om de hemel weet welke reden voor een meisje wordt uitgegeven, maakt de ver liefde gek fiasco, en hij wordt zelf een Spaan?sche wand voor den jongen echtgenoot, dien hij bij zijn minnekoozen wilde gebruiken. De klucht werd uitstekend gespeeld door Friiulein Lehmann en den heer Gimmig. Gelijk wij vermeldden gaat de deugd op de Parijjche theatres voort triomfen te vieren, en do ondeugd fiasco's te lijden. Iri de Folies Drarnatiques slaagde een goede oaderwetsche opéra-comique, Ata mie Rondte; daarentegen viel i'.- de Nouveautés een zeer gewaagde klucht van isson, .Nos joltes fraudeuses, dat in de dcmi-monde speelt. LETTEREN EJS? WETENSCHAP. Een Duitsch blad meldde dezer dagen, dat ?Gottfried Keiler wegens zenuwlijden verpleegd werd in het bekende gesticht Köningsfelden in Aargau. Dit is echter geheel onjuist. Gottfried Keiler is geestelijk volkomen gezond en zit hoog en droog in zijne woning, Zeltweg 27 te /ürich; maar hij wordt schrikkelijk geplaagd door het pootje" en kan niet loopcn, hetgeen voor iemand die als hij, dagelijks onder de menschen kwam, een ?ware kwelling is. Het valsche bericht is misschien in de wereld gekomen, doordat Keiler voor eenige maanden een kuur in Aargau gemaakt heeft. Misschien is het ook uitgestrooid door ceuige goede vrienden, die liefelijkheden van hem moes ten slikken, toen zij hem al te lastig vielen met het vragen van bijzonderheden voor biographieën, die weldra het licht zullen zien; want dat is iets, dat de goedhartige maar ruwe Keiler niet kan uitstaan. De Fransche dichter Stéphane Mallarmézal dezer degen in verschillende steden van Belgi eene lezing houden over zijn overleden vriend, den dichter Yilliers de l'Isle-Adam. Zijn uiterlijk ?wordt aldus beschreven: Mallarméis acht-cnveertig jaar, maar zeer jeugdig van bewegingen ca klein van gestalte. Zijn oogcn zijn zeer zacht blauw, bij glimlacht en is altoos beleefd en vrien delijk ; zijn korte zwarte punthaard heeft zilveren punten, alsof zij gepoederd waren. liet is voor liet eerst dat hij in liet publiek zal optreden; hij is echter aan een kleiner publiek gewend, want hij is leeraar in liet Engelsen aan het college I'ollin. Zijn stem is volgens den be schrijver enkel helderheid, enkel licht, enkel kristal en rozen! Eer.e violoncel!" Dinsdagsavond s, op zijn receptieavond in de l!ue do Rome, f waar men een fraai portret van hem ziet, door Maiiet geschilderd) ziet men hem omringd van de dich ters zijner school Saint-I'aul, JlikliaeJ, Yieill Griffin, de liégnier en anderen. Zij bewonderen zijne stem en zijne gebaren, zijne boogvormige gestes, die des go baren van een prediker en die eenor balletdanseres schijnen te vereenigen". Zij zijn een beeld van zijn gesprek, waarin een deel natuur en een deel hibelot is." Zijn zomorvacantie brengt hij te Valvin bij Fontainebleau door; hij ontmoet daar vele schilders en letter kundigen, Redon, Elémir I'ourges, Grosclaude en meer. Villicrs de ITslo Adam, dien liij in de laatste weken van diens leven bijstond, zcide : Stéphane Mallarméis een engel!' Te Parijs is dezer dagen Milc. Fernande liadarroux, de pleegdochter van gravin Chambrun. met graaf Excelmans getrouwd. Xaar Fiqaro verzekert, is Mlle. Badarroux niemand anders dan het model van de heldin in Pailleron's comedie l M Souris. Van Guy de Maupassant zal weldra een roman, Notre Coeur, in de Itevue des deux Mondes ver schijnen. Zijne stelling is, dat de vrouw alle 25 jaren verandert, dat elk geslacht zich een ander ideaal van het leven en de liefde vormt, en dat het hart der vrouw in onze dagen dus weer ge heel andere raadselen rn voorwerpen van studie voor den romancier aanbiedt, dan dat dertijdgenooten van George Sand of De Balzac. Van het tijdschrift De Navorscher (uitgave H. C. A Thieme te Nijmegen) komt nu reeds de veertigste jaargang uit. Het is ecuigzins ont moedigend en toch ook weer verblijdend, te zien, hoeveel er ondanks het 39 jarig imvorschen nog steeds aan onopgeloste vragen overblijft ,? het is intusschen gebleken, dat het tijdschrift onder zijn verschillende redactiën aan oudheidkunde en geschiede-nis, taal en zedensludie, onschatbare dien sten bewezen heelt Wat nu folklore heet. be hoorde, lang voordat deze modenaam bestond, tot de bijzondere zorg van den Nacorscher; een nauw gezet naslaan der i!9 jaargangen op dit punt doet zien, dat er heel wat meer gedaan is, dan wel erkend wordt. Goiieei'neur'is Oude Ifulsvriend, bij denzelfden uitgever verschijnend, heeft zijn titel, ook ra Gouverneur's dood, behouden Het bevat steeds oor spronkelijke naast vertaalde bijdragen; in de laatste afleveringen van den vorigen en de eerste van dezen jaargang komen de namen van Laurillard, Agatha. Mallinckrodt, F. van Leent, naast die van Björnstjerne Bjürnson, James l'ayn en Lcgouvévoor. OUD-AMSTERDAMSCHE VERSCIIEIDENHEDEN. Berichten uit Vondel's laatste Iccensjaren. Het feit verdient opmerking, dat velen onzer groote mannen wier naam weerstand bood aan de vergetelheid, iu huuiicn tijd niet allerlei akeligheüen te kampen hadden ui wegeus be perktheid vau middelen een karig btstaau hadden, vooral op het laatsl van hiiu leven. Z'io was het met llembrandt, die het te wijten had aan zijne zorgeloosheid, waarvan wij hem allerminst een verwijt willen maken omdat ze uit zijn haitstocht voor het schoone voortsproot, zoo was het met Vondel, die, gelijk algemeen bekend is, zijn vermogen heeft ten offer ge bracht aan de schuldeischers van zijn liehtvaardigen zoon, maar wat minder algemeen ge weten wordt nog minstens veertien jaar na diens insolventie vau zijne kleine middelen en inkomsten wie weet hoeveel ter zijde legde, om eenige crediteuren, die Log gceue volle betaling balden kunnen erlangen, langzamerhand tevre den te stellen. Onder dezeu vrijwillig opgenomen last ging heel zijn ouderdom gebukt, Daarvoor moest hij zich allerlei opofferingen getroosten, eeue onaaui zienlijke woning betrekken, zich ontdoen vau al l die zaken, die een man op jaren als reuiiniscon' scu aan ee:i vroegert'U, glonerijkeu l et. f lijd dier| baar ziju geworden. Maar hij had daardoor toch de voldoening den naam van Vondel ge vrijwaard te hebben voor die onbillijke aantijgiiigei', waardoor de tekortkomingen vau den zoon voor de voeten worden geworpen des vaders, wiens trots meestal reeds lang in ziju smart en iii ziju teleurgestelde hoop opging. Voor dit lofwaardig beginsel wilde, hij echter alleen zicbzelven opt/fteren. Datgene waarop zijne dochter Anna aanspraak bad, moest onaan getast blijven ; zij mocht niet lijden onder de fouten baars broeders. Vondel «as gelijk men het noemde in den gemeenschappelijke!! boedel blijven zitten na den dood zijner Jlaykcu, ongetwijfeld krachtens een mutueel testament dat den langstlevende der echtgenooteu onthief vau de verplichting van ..bewijs", dat is afreke ning met zijne kinderen voor bun moederlijk goed. Door zich voor de schulden van den jongen Joost aansprakelijk te stellen, had bij hem reeds veel meer doen genieten dan waarop deze recht h;id. Het had den vader meer clan -io.0'00 gl(!. gekost, waaruit zijn eigen deel dis inboedels bestond, en nog waren de schulden niet gekwe ten. Lit het kaïig inkomen van de betrekking aan de bank van leening verbonden en wellicht ook uit hetgeen hij met zijn pen verdiende, zou bij ook dat langzamerhand aanzuiveren. Jntusscben bad hij plichtmatig Anna het bare uitgekeerd, waarschijnlijk kort na de insolventie van zijn zoon. Hij had ziel) slechts zijn iubuedel voorbehouden. Maar nu schijnt het, cbit d".s jon gen Joosts schuldeiscliers weinig waarborg meer vonden in de bezittingen es geplunder-len dich| ters, en zij begeerden eene borgstelling van Anna | boven bet eerlijke mans woon! des vaders. Anna 2de Jaargang. Schaakspel. heeft zich daartoe laten vinden, maar nu beloofde Vondel haar weder schadeloos te houden. Toen de aflossing der laatste schulden, gelijk natuurlijk is, niet spoedig van de hand giug, betaalde Anna en nu zien we Vondel ten opzichte van haar ziju woord gestand doen en haar het laatste over dragen, wat hij bezat, bij eene acte vau 30 April 1065. Alles bij elkaar vertegenwoordigde zijn boedel slechts een kleine 800 gl Hij voegde er de onderscheidiugsteekeueu en de voorwerpen van waarde bij, die hem vereerd waren geworden eu die bij elkaar op" niet meer dan 2^0 gl. te schatten waren ; zijne uit 2.30 deelen bestaande boekerij en zijne eigene handschriften die hij samen voor 300 gl. in rekening bracht. Zoo veel had Anna echter niet betaald, maar bij de overdracht van dit armzalig overblijfsel vau zijn fortuin nam zijne dochter nu ook u'e zorg voor het onderhoud baars vaders op zich. Slechts ? een paar jaren kon onze dichter zoo grooteiideels financieel afhankelijk vau zijne dochter hebben geleefd, toen (IGGi) aau zijne bij hem inwonende kleinkindereu uil des jongen Joosts eerste huwelijk eene erfenis van meer dan 20000 gl. toeviel. De vruchten daarvan kwamen natuurlijk het gemeenschappelijke huishouden ten goede, en de tamilie Vondel schijut zich iets ?gemakkelijker te hebben kunnen bewegen. Iu fUo'ühad de afrekening plaats. Een jaar te voren had hij ziju ontslag genomen, dat hem met be houd van ziju tractemeut werd verleend. Het is niet on waarschijnlijk, dat kort daarna de verhui zing van het gezin vau de Prinsengracht naar het wel eeovoudige maar toch betere huis op den Biiigel over de Warmoesgracht moet gesteld worden. Toen deze afrekening plaats had was er nog maar n kleinkind in leven. In het volgende jaar werd het echter reeds ten grave gedragen, eu wij mogen aannemen, dat de grootvader ziju erfgenaam was, met zijn halven broeder Justus. Door dit treurig verlies iu het bezit van eenig kapitaal gekomen, kunnen wij veilig aannemen, dat Vondel de laatste schulden zal hebben ge kweten. Aog vijf jaren mocht hij den steun van ziju dochter Anna geiiieteu. Toen ontviel ook zij hem. Wij weten, dat zij, blijkbaar niet voorzien heb bende, dat zij nog vóur haren hoogbejaarden vader zou heengaan, l'ieter Bleeseu, den ouden vriend vau den huize, tot erfgenaam had inge steld. Of deze die erfenis terstond heeft aanvaard, weten wij niet. Hij kan den grijzen Vondel wel iu het bezit en m het genot daarvan hebben gelaten. Vondel kou echter op ziju hooge jaren niet zonder verzorging blijven. Daarom kwam ziju iu JU74. gehuwde kleinzoon Justus aanstonds bij hem inwonen, iiracht hij zijne eerste vrouw, Ae.itje van licgteien, mede, dan kan het nieuwe huisiiüuueutje er niet lang voltallig zijn geble ven, waut in l ij 78 wilde Justus hertrouwen met Grietje Nackeu, die reeds, wellicht in dienstbare betrekking, hare zorgen aau den ouden dichter had gewijd. Deze gaf tot dit huwelijk zijne toestemming, beloofde liet jonge paar in huis te houden, bei den te onderhouden op voorwaarde, dat zij daar voor hem zouden oppassen eu bedienen, hetgeen *ij, «Al1 zij het van »liunueu schuldigen plicht" achtten, gaarne aannamen te doen bij acte van 18 Juni 1U7S. Dit alles bewijst, dat Voudel's allerlaatste le vensjaren althans niet meer door geldzorgen wer den gedrakt. Lang konden Justus en Grietje hunne zorgen aau den geliefden grootvader niet mter wijden. Immer.- iu Februari van het volgende jaar sloot hij de oogen voor immer. I'IT HET LIC VEN EENEll JiALLKTDAASEliü. (Wandlungen im Bühneuleben.) vau M a r i e K u a u ff. { J'.'''if /,~/<"/.i/c hei'< miert tuf, Ik verplaats dcu wehvilleudeu lezer maar het moet hem niet onaangenaam ziju iu de kleedkamer van het dainesbidieipersoneel van den grooten hoi'sehouwburg Ie X , waar twintig [ j-'Ugdige danseressen juist bezig ziju toilet te ma ken en het gewichtige oogenblik afwachten, dat haar in yrumlc jiartirc voor het groote publiek eu bare meer bijzondere vereerders zal doen ver schijnen. Het gesprek werd oji de. de jongeren van TVipsichore kenmerkende wijze, gevoerd, sik >; wee r het bij dc/.eu hazepoot' , riep nu Kothe l uit, ambtenaren, vau verzekeringsmaatschappijen ! houd i ie voor débeste kennissen.' Dy hetreti vau de assurantie zijl namelijk zeer solide en ?"Fëbrüaril89Ö7 TWEE-PAAHDSPEL IX DE XAIIAXD. In ons vorig nummer gaven wij eeae schaakstudie uit Theorie en Praktijk", waarop wij her haaldelijk de aandacht van hh liefhebbers vestigen omdat deze opening zeer schoon is, tot prachtige' combinatie» aanleiding kan geven, en de bedoelde studie in alle varianten voortreffelijk is uitgewerkt. Om als het ware de toepassing daarvan te zien, volgde eene partij, gespeeld tusschen twee groote meesters, welke wij met een vermeerderen, ge speeld tusschen de hh. jhr A. en D. Van Forccst, genomen uit het jaarboekje van tien Nederlandbchcn Schaakbond vau 1<S.S8. Jhr. A. E. v. Foreest. Wit. l e2 e4 gi - fa 2 3 4 f> G 7 8 9 10 c4 cl e3 b l c3 c-3 e2 c2 - g'! o o dl c2 11 c4 b.'i ! o) Te vroeg! Eerst had li) Niet j-iist l llii.-rdo.jr pion. Jbr. I), v. Foreeit /wart. c7 e.") b8 cG g 8 f G f 8 cf) ! cö- - bC ! d 7 d (i cG e7 o -- o c7 cG 41 4.") KHUATA. variant vau de st.idii'p.irtij inoet de en in zwart p.':r!ij IlirschïcM en KoiLch Ge l'henix te Axei. te, beantwoorden. !'\v schrijven hopen wij later ongesteldheid verhinderd ons zeker. Zij zitten den geheelen dag op hunne kantoren, stellen slechts belang in polissen en dividenden en hebben niet eens den tijd om op verkeerde wegen te verdwalen. Ergo: een amb tenaar van een verzekeriugmaatschappij is de beste huwelijkscaudidaat I" »Ja, ja!" liet Meddelhammer I zich nu spot tend hooren, »onze vriendin en collega gaat reeda uit de romantische periode in de praktische over en kijkt al met n oogje naar het stadhuis. Men begrijpt gemakkelijk waarom!" «Wat beteekent dat snibbige waarom !" riep Rothe I nu weer uit, terwijl zij zich uitdagend tot de vorige spreekster wendde en zich met den geheelen trots hnrer maagdelijke waardigheid omgordde. Iu plaats van antwoord te geven, begon de ondeu gende danseres nu het bekende mantellied uit Leouore te neuriën: Schier dreisxig Jaltre bist (Ju alt, luist inane/ten Stnnn erlebl.' Nu braken al die vroolijke jonge dames, geen enkele uitge zonderd, in zulk een schaterlach uit, dat plot seling de deur der kleedkamer werd opengerukt, de kapper het hoofd naar binnen stak eu fluis terde : t.! st.! De balletmeester laat stilte ver zoeken l Hij zegt, dat het hier wel wat vaneen heksensabbat heeft en wenschte wel dat de dames hare beeneu even flink wisten te roeren als hare mondjes!" »Verdwijn, pomade-engel!" riep Meddelhammer III uit, »en zeg den balletmeester, dat het bij ons zoo zedelijk toegaat als iu een nonnenklooster!:' »Eeu lief nonnenklooster; daarvan zou menigeen wel prior willen zijn," antwoordde de kapper nog, terwijl hij zijn hoofd terugtrok. De vroolijke schare zette onmiddel lijk haar gesprek weer voort. Plotseling riep Kothe I uit: »Ziet die daar eens! Wat scheelt Gretchen? ' Bij deze woorden wees de spreekster op een klein meisje vau hoogstens zestien jaar, dat er nog erg kinderlijk uitzag, teer en slank als een elf, dat geheel alleen in een hoek zat c-u tever geefs een pijnlijk snikken trachtte te onderdruk ken, terwijl de dikke tranen haar voortdurend langs de wangen liepen. »Laat haar stil schreien," zeide ecu blonde zangeres, die voor den spiegel zat en hare bleekzuchtige tricots met rose blanketstl een jeugdiger voorkomen trachtte te geven, >(iretcheu;s vrijer verlaat vandaag de stal; hij heeft haar, geloof ik, den bons gegeven." »Die krokodil! Wie is het dan T' vroeg eeu der anderen. ::Een luitenant bij de dragonders, die hi^r tij delijk ('i la suite dieust deed, de huurder vau de benedenste prosceniumsloge, en dien Gretehen sedert een halfjaar kent," luidde het antwoord. >;IIet inoet zelfs een prins zijn, die door den dood vau ziju valer nu een klein landje heeft geërfd, zoo een om in de purtemonnaie te dragen, eu die nu thuis een beetje regeeren wil." »Dat komt ervan, Gretchen", zeide llothe I, -wanneer men ziju hart niet op den stang rijdt en zijn hand naar verboden vruchten uitsteekt. Met een amb tenaar van een verzekeringsmaatschappij zou iets dergelijks je niet zijn overkomen.' /ij na ierd de treurende en streek haar liefkoozemle over het lichtblonde haar. >;De trouweloosheid doet slechts pijn bij den eersten," merkte zij philos pbi-ch op, »!ater raakt men er aan gewoon." Weer vertoonde bet hoof! vau den kapper zich om het hoekje van de deur. Juffrouw Gretclitn Xaumaun", fluisterde hij, »acbter de cou lissen bij de laatste deur staat een jong dragon der oliieier met lier opgedraaideu knevel, die den kraag van ziju mantel tot over de ooreu heeft opgetrokken. Hij weuseht u te spreken." Als door een tarantula gestoken, sprong het kleine, schreiende meisje op, wierp met koortsachtige haast een manie! over haar luchtig négligé, droogde snel hare tranen eu was met n sprong do deur uit, terwijl zij den beleefden kapper bijna omver liep. >Ach, ach, wat die liefde toch een zorgen baart: ' zuchtte een broodmagere, leel'rjke danseres iu den linkerhoek. Ft i;ige minuten later keerde Greteheu terug ; zij wierp zich, aau diepe smart ten prooi, op haar stoel eu slingerde met koortsige drift een kabiuctpoilret dat zij blijkbaar zooeven ontvangen had. op haar talettafel. Als liet kojr der wraakgodinneii stortten de danseressen zich op de pholographie. Hij is het!" »l)e trouwelooze dra gonder !" «Ac!1, wat een dom gezicht!" -Hij heeft waarachtig eeu ridderorde!" Aan dcu achterkant slaat: Aau Gretchen S'aumann met de verzekeling mijner eeuwige welwillendheid!" -Aha, wel'.ulh'.iidhci.l, merk je niets?" »Wat koopt zij daarvoor '?" Onder deze in dergelijke opmerkingen bekeek de deelnemende schare het. koiiti'ifeitsel vau den trouwelooze, tot dat dit alles Gretc'.iens aandacht trok, zij van haar stoel sprong, een barer gezellinnen de photogrjijiiiie uit de hand nikte en de/e wcgsloot. Aan alle verdere opmerkingen werd een einde geihi.iikt. daar de kapper weer kwam bium-riijlen niet de haastige woorden: : Over vijf minuten komt het bidlotnummer aau de beun ! /ijn onzenonnen a! in tricot ?" Xu ontstond er een algemeene beweging onder de jorigc dames. Kapper, waar heb je mijn pruik y" >;Ponnyhaar branden!" »Kruziiix, mijn gordel springt!" Ga voor den spiegel weg, of ik geef je een por!" De luchtige gazen rokjes vlogen heen en Weer, ,e arme kapper weid iu /ijn mishandelde man nelijke \vsardiglicid als een bal van de eene na;tr de andtre geslingerd, totdat eindelijk de licinvoeiige schaar in vol baütl-irnaat prijkte en do jr de deur der klco.lkamcr naar builen j/iroiifrtteerue. Hot (l:<:;siujm;ner chiiir.le i:iet h;-ir; ouzoballetdanseressen hadden zich spoedig \vf-er i;i stiaattoilet gestoken en weg -waien zij. W.-iarliecn ? wie heeft het recht da't te vragen"? Grclehen en Jlotho I waren de laaiden die de kleedkamer veilieten. Juü'rouw lloihe luidzioh, goedig als {\ was, i;i de nabijheid '. an h.SM ircumido collega geposteerd en deze hartelijk i»eg< sproken. X», t KM heiden ,':!!ee;i wart'j), reikte Grotoiiou haar plol-.f!i:ig de haud en zi'i.ie op Volkomen kalmen to'Ui on met eeu enorme, die men achter dit j >i.e_:e, ieere schepseltje niet zou gezocht hebben :' ,lëhebt gelijk. 11, .t.ie. F.,:,-i huwviijkscandi'iaat is boter dan ceis dozijn min naars, iv-u volger.de maal zul ik verstandiger zijn." liüjkbaar had Ju eerste s;i!;ut haar gerijpt.