Historisch Archief 1877-1940
,
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 660
»Top1" riep hare resolute vriendin uit, »leve
'<d* burgerlijke stand! En ga riu met mij mee
Daar buis, dan zullen wij daar eens een lekker
k glaasje slaappons klaar maken! In vertrouwen
gezegd," voegde zij er fluisterend aan toe, terwijl
tjj haar arm moederlijk om hare nieuwe vriendin
sloeg mijn levensverzekeringsman komt ook.
Haar die zal het ons niet lastig maken. Die
arme, vlijtige sukkel is 's avonds zoo moe, dat
bij reeda na zijn eerste glas in slaap valt. Hij
zal een voorbeeldig echtgenoot worden."
Het was nu stil en eenzaam in de kleedkamer
van h«t corps de ballet; slechts de zoete, be
dwelmende geuren van het blanketsel en de
reukwateren vervulden als lichtzinnige lucht
geesten de vreedzame ruimte en spraken van
- liefdesluet en liefdesleed, van al het mooie, en
verbodene, wat zij ook heden avond weer hadden
afgeluisterd.
* *
Lange, lange jaren waren vervlogen sedert den
avond, waarop Gretchen Naumann besloot, een
soliede huisvrouw te worden en Rothe I haar
ambtenaar op een glaasje slaappons wachtte.
Wat is er van haar geworden ? Waar zijn ze
allen gebleven, de gezellinnen dezer beide jonge
meisjes, al die frissche meisjesgestalten van den
hofschouwburg te X., die als voorjaarsvlinders
zorgeloos dansende rondfladderden en ons oog
.boeiden? Wat is er van haar geworden! Laten
wij dat niet navorschen. Het is niet steeds
verkwikkelijk den sluier, die het lot der
menschen dekt, op te lichten, en dikwijls is bet daar
zeer duister, waar de eens schitterende loopbaan
van een tooneelkind, haar langs een helling naar
beneden voert.
Laten wij dus het doode verleden rusten en
houden wij ons aam het bloeiende heden!
Le?roi est mort vire Ie roi.' Juffrouw Ella was
sedert kort ballerina assoluta aan den kleinen
hofschouwburg te Y., frisch als een lentedag,
liefelijk als een rozenknop, zorgeloos als een
dartele vlinder, de gepersonifieerde gratie, kortom
een danseres, waarmede iedere intendant zich
.veilig geluk kon wenschen. En niet slechts de
intendant van den Y'schen schouwburg achtte
zich gelukkig in het bezit van zulk eene kun
stenares, ook de vorst. De regeerende vorst
van Y. ging niet alleen door voor een kenner en
beschermer van het ware talent, maar ook voor
een groot vereerder van vrouwelijke schoonheid.
Hij was niet jong meer; integendeel op hem was
het T>les jours da fète sont passrs", voor zoo
verre dit bij zulke hooggeplaatste haren tenminste
mogelijk kan zijn, zeer zeker toepasselijk.
Niettemin bracht hij met het vuur van een jon
geling hulde aan het talent en de schoonheid
zijner ballerina, en daar de aldus onderscheiden
jonge kunstenares zich in hare naïeve onbe
vangenheid en kinderlijke ijdelheid ten zeerste
in bare zegepraal verheugde, niets slechts kende
noch vermoedde, zouden de tot nu toe onschul
dige betrekkingen van den vorst tot de danseres
toch eindelijk zeer zeker de kwaadsprekende ton
gen der wereld in beweging gebracht hebhen, wan
neer niet een cherub met vlammend zwaard over
haar gewaakt wanneer Ella niet onder de be
scherming van een goeden genius gestaan had!
De danseres had een moeder:
Weet gij, geachte lezer, wat een
tooneelmoe? der is? Een perpetuum mobile in dienst van haar
kind, een engel of een furie, dat hansrt van
?omstandigheden af. Zij beschermt haar kleinood,
haar kind, als een klokhen haar kuikens; als een
pelikaan voedt zij het geliefde wezen met haar
eigen bloed. Om het een gunstig contract te
bezorgen, ligt zij met alle regisseurs overhoop,
valt zij zelfs de intendanten lastig, speel zij f rere
compagnon met eiken tooneelknecht, krabt zij
hatelijke recensenten de oogen uit of kust zij
eene geheele redactie.
Wee hem, die den kunstroem of den goeden
. naam barer lievelinge aantast! Wie hij ook wezen
moge, hij zou een verloren man zijn.
f Slot volgt).
N PREMIÈRE TEGEN WIL EN DANK.
Een huis wordt vau beneden af opgetrokken,
menig boek en menig tooneelstuk echter is ge
schreven bij een «pakkenden titel". Dit was,
naar Ernest Legouvévertelt, ook het geval niet
zijn eerste blijspel. Hij werd vervolgd door de
gedachte: hoe een geheim zich voortplant." Er
was daarbij geen sprake van het aer/tiirit v tres
eundo, zooals Virgilius van de faam /.egt, of van
de wijze, die door La Fontaine iu Lrs femmes
et Ie secret geschetst wordt, noch van het aan
wa«sen van den laster, dat door eaumnrchais iu
. den Barbier do Siciliëzoo karakteristiek en
drastisch is voorgesteld. In eeu aaneengesloten
handeling zou worden aangetoond, uit welke
gronden men zich bewogen kan voelen, een ge
heim, zij het van zichzelf of van anderen, prijs
te geven, in n woord : de physioh.gie der in
discretie.
Legouvébedacht daarvoor een inkleeding en
onderwierp zijn plan san het oordeel van zijn vriend
Goubaux (de schrijver vau IJiehard Dading-ton"
en Dertig jaren of het leven van een speler").
Het tooneel is een badplaats in do Pyreneeën.
Twee, nauwlijks twintig jaar oude, vrienden
treden op. t>e eene is onrustig, zijn oojrori
schitteren, zijn wangen zijn hoog geld tin), hij
geeft halve, dikwijls onbegrijpelijke en onver
staanbare antwoorden, doch eindelijk vlooit zijn
mond over van dat waarvan zijn luivt vol
is; het geluk dreigt hem te verstikken; hij komt
juist van het eerste rcntla-i-uiix met een
ji'iiggehuwde vrouw! Hij eischt natuurlijk dat xiju
vriend op eerewoord zal verklaren net diepste
stilzwijgen te zullen bewaren, maar dan gelijk
een bergstroom" enz ....
De indiscretie der jeugd en
deiliefde
De vertrouwde verkeert zelf in een derg.-'iijkcn,
zij het clan ook veel minder gunstigeu toe.-tainl.
Hij heeft een jonge weduwe lief, maar deze xcu't
jH" noch neen". De jonge man h-efi inmiddels,
leeft als een god, van het voorschot, dat het
geluk met open doch dikwijls bedriegclijke hand
schenkt: de hoop. De dame van zij:i havt heeft
een flauw vermoeden van dal, wal er tussehen
liet andere paar wordt ivf^espout'.en; zij \v
duurvan het jue weten en hoort daarom haar aanbidder
uit. Deze verbergt dan ook hetgeen hij weet niet
meer dan een kuiscb jong meisje de volle vormen
harer buste. Zij dringt meer aau; hij biedt nog
steeds tegenstand; de zaak neemt een ernstiger
keer, hij geeft zijn spel niet op; daar speelt zij '
haar hoogsten troef uit: Gij hebt mij niet liet!
Als gij mij lief hadt, zoudt gij mij alles zeggen.
Dat zou een bewijs van vertrouwen zijn, zooals
ik dat zou mogen en moeten verlangen vau hem,
dien ik ..." zij zwijgt en slaat de oogeu verlegen
neer. Ach, wie kau daaraan weerstand bieden ?
Hij biecht alle op ...
De indiscretie van het egoisme
doch voordeel brengt deze niet, want glim
lachende staat de dame op: »God beware mij er
voor, mijn eer toe te vertrouwen aan een man,
die het geheim van zijn vriend verraadt!"
Wat zal de jonge vrouw er mee doen? Het
weer is prachtig, alle badgasten hebben de gele
genheid aangegrepen om uitstapjes te maken. Zij is
alleen met een iet of wat hardhoorigen ouden oom,
dien de jicht tot thuisblijven dwingt. Dien man
moet men toch den tijd verdrijven; wacht, die
geschiedenis zal hem afleiding verschuilen. De
namen behoeft zij hem niet mede te doelen, het
kan immers even goed te Baquères als te
Cauterets gebeurd zijn ! Zij vertelt. . .
De indiscretie uit vervclinij.
De avond valt. De badgasten keeren terug;
zij komen iu de koerzaal bijeen : er wordt over
alles en nog wat gebabbeld. »0n, een alleraar
digste geschiedenis !" roept de oom uit. Tever
geefs trekt zijn nicht hem aan den pand vau
zijn jas »Wees maar niet bang \ Men kau alles
zeggen, wanneer men weet te spreken en te zwij
gen." En hij weet zoo goed te zwijgen, dat er
vijf minuten later bij geen der aanwezigen meer
eenige twijfel bestaat omtrent de iu zijn verhaal
betrokken personen en een der heeren opslaat
en zegt: »Gij hebt nog slechts n ding vergeten,
den naam te noemen vau den echtgenoot! Die i
ben ik". j
De indiscretie uit achteloos h ei d.
Goubaux keurde het plan in allo deelen goed.
Het wordt nog dien zelfden avond nauwkeurig
besproken en 's nachts schrijft Legouvéhet ge
heele stuk. Den volgenden dag verzoeken zij,
het leescomitévan het Theatre Francais het blij
spel in n bedrijf: »De ondergaande zon" te
mogen voordragen. Legouvéleest, en men weet
wat het wil zeggen, wanneer deze meester zijn l
stem laat hooren. Geeu enkel teeken van goed- l
keuring of bijval! Geen flauwe glimlach zelfs ! l
Twaalf zwarte balletjes: eenstemmig afgewezen.
Legouvéwil zich met waardigheid iu het on
vermijdelijke schikken, doch Goubaux heeft daar
geen vrede mee; hij leest het stuk voor aan j
Etienne Arrago, den schranderen en geestigen l
directeur van dtn Vaudeville-schouwburg. Deze \
verklaart zich bereid het blijspel terstond op to i
voeren, schitterend te montecren, goed te
bezetten. Voor een knap, jong tooneelspoler, j
die tevens een goede .stem heeft, schrijft l
Goubaux als entree een romleau, dat dadelijk
wat aantrekkelijks aan het stuk zal geven . . . i
Drie weken later wonen de beide schrijvers oen '
der laatste repetities bij. De chef vau de claque
spreekt den jonge mannen moed in: Er is wel
niet zoo heel veel aan, maar wij zullen liet toch
wel klaarspelen." Na afloop zegt Legouvétot zijn !
medewerker: Wat denk je ervan?" Wat ik
ervan donk? Dat het een akelig prul is!"?,l)at
ben ik volkomen niet je eens." Wanneer ik
een sleutel bij mij gehad had, zou ik gefloten
hebben. \Vij kunnen het niet laten opvoeren."?j
»Voor geen geld ter wereld. Ik zal Arrago wel
meedeelen, dat wij het stuk tetugnemen." :
Den volgenden morgen gaat Legouvénaar de
woning van den directeur en laat, daar deze uit t
thuis is, een paar regels achter, om hem met
hetdoel van zijn komst bekend te maken; daarop
spoedt hij zich naar Goubaux, zij vallen elkaar
in de armen en danken don hemel aan bet drei
gende gevaar ontsnapt te zijn. Twee dagen later
wandelt Legouvéover den Koulevard. Zijn oog ?
valt op een groot aanplakbiljet: Hedenavond
eerste opvoering van >l)e ondergaande zon'"'Hij
vliegt naar Arrago's woning. Dezelfde meid, die
zijn briefje heeft aangenomen, doet de deur open
Ȇch God, mijnheer, ik heb vergeten den brief
te geven. Hier is bij. Zog er toch, alsjeblieft. .
niets van, want dan krijg ik knorren." De kosrel
was door de kerk. De voorstelling begint. Het
eerste tooneel, het gesprek tussehen de jonge '.
lieden, wordt tamelijk goed opgenomen. Een
oogenblik later deed een zonderlinge toen de
lucht trillen. Wat is dat? Kr wordt . . . gelloten, j
Briudeau had hot rondeau valsch er-zongen. Nu |
was er geen houden meer aan. Aan het gefluit i
paarden zich a'! spoedig stommen, die den
tooneelspelers allerlei spotternijen i:a»r hi't liootu
wierpen. Er was geen ilenkeu aan. het stuk ten
einde te spelen; onder een onbeschrijfelijk geraas
en getier moest de gordijn vallen.
Legouvéontving als zijn aandeel in de
tantièmes zeven francs vijftig centimes. Bi-ste vriend",
zeide hij tot Goubaux; in het vervolg wil ik
nog slechts in het Theatre Francais en voor
stukkeu van niet minder dan vijf bedrijven, wor
den afgemaakt."
Twee jaar later werd van dezelfde schrijvers
Louise de Lignerolle.-i" gespeeld, met mlle. Mars
iu de titelrol. Het tantième voor elk hunner be
droeg toen meer dan zeven francs vijftig
centimes.
DE ANTISPIRITISTEN EX
GEDACIITENKUNSTEXAREX DE HR. KREl'S EN
ZIJNE DOCHTER,
In de voreeniging Vrije werkkring" te Am
sterdam gaven op Zaterdag 8 Februari in het
lokaal Flora, de hoer Kreps on zijne dochter eene
zeer belangwekkende séance.
Eenige zeer handig uitgevoerde en zeer toege
juichte tours d'adrosse, tot begin een kleine
pauze on dan de verbazingwekkende
antispiritistischo proeven. Verschillende briefjes door de be
zoekers geschreven en in ondoorzichtige enve
loppen gesloten worden zonder fout n voor een
door den hr. Kreps gelezen. Met touwen aan oen
stoel gekneveld, terwijl de knoopen verzegeld waren
wist do hr. Kreps tocii verschillende muziekinstru
menten te bespelen enz. enz. a la miss Fay, en
daarna zelfs zich van zijn rok te ontdoen en
ovenzoo gebonden en gekneveld in hemdsmouwen te
verschijnen om een oogenblik daarna weer in
gala" maar steeds goed gebonden on verzegeld
zichtbaar te worden.
Al die proefnemingen on toeren echter staan
verre achter bij het belangwekkende Doubl
vue, dat door hem en zijne dochter wordt ver
toond De jonge dame, geblinddoekt en bovendien
nog bedekt met een groofen zwart liuweelcn zak,
noemt zonder fout ieder voorwerp, dat door do
bezoekers heimelijk aan don hoer Kreps wordt
aangegeven. De hoer Kreps spreekt geen woord,
hij legt eenvoudig het voorwerp in een doosje,
houdt dat doosje in do uitgestrekte band, geeft
n enkel tikje op oen timbre on mej. Kreps zegt
b.v.: oen gouden horloge ; 't staat op drie minu
ten over negenen" of oen gnblon van hot jaar
18-18 met den beeldenaar van Willom II", enz.,
enz.; kortom, zonder dat do qnasi-soniimmbnle
iets zien kan ziet zij toch alles en beschrijft alles
tot zelfs do détails van een das of een dasspeld.
diu iemand op do achterste rij stoelen gezeten
draagt.
Inderdaad, we slagen zelden noy in zulk eene
volkomenheid het tweede gezicht, voorgesteld.
!)-? bekende Oostenrijkscho gedachtonkiinstonaren
Homo on Vay die hier voor circa zes jaren zulk
een opzien baarden, kunnen gerust nog oen lesje
bij den hoor Kreps en zijne dochter nomen.
Tot nog too beoefende do boor Kreps zijn kunst
.slechts als diliottant. maar naar wij vernomen zal
hij zich weldra ook beschikbaar stellen om hier of
elders o;:gagemo:iion voor soirees aan to nomen Nu
de bekende Slot-Tn'i in Zwitserland een welverdien
de rust geniet, zal het voor vee! sociëteiten en
vereenigingcH hier on in de provincie aangenaam
zijn te vernemen, dat er een opvolger gekomen
is die zeker niet minder dan Stot-Ta'i het publiek
zal kunnen boeien en voldoen.
VOOR DAMES.
Jlarciti*. Hoi':; d' ocitrrc.
Onder do damos-handworkon dïo in Engeland
moor on moor in cebruik kornon. behoort het
versieren van gonliir.cn. portie-ros, overtrekken
van stoelen on sofa's, achterzijden van piano's.
enz. mot schilderwerk Hei- is eeniire jaren ge
leden «lat men er modo begon, on sedert is de
kunst, van vrij voriiiehm-/o groeven, tot eene aar
dige hoogte gekomen. Men gebruikte; vroeger
eene soort van grof linnen, waarop do kleuren
waterverven. ---- in dunne laqon werden
aangebracht, tot de voroNehle diepte verkregen v/fls.
liet werk was dan oen tijdlang fijn. zacht, smaak
vol, maar webira verschoten do los opgebrachte.
kleuren; do schilderijen werden sfotiig on koudon
niet afgenomen worden: ^n wat vooral Irelijk
stond. door den aanl van bot weefsel verloren.
do dikkere draden eer hun kleur dan de andere
on bot wf.'k '-ebeen na weinig weken reeds verwelkt.
een bijtmiddel, aluin; zij wordt in de winkels ook
reeds geheel geprepareerd verkocht, en zelfs, als
men voorheeft gobelins na te maken, kan men
een wollen weefsel krijgen dat geheel op
gobelinweefsel gelijkt. De kleuren hechten zeer gemak
kelijk in de stof; en om ze, voor zoover mogelijk,
onveranderlijk te maken, wordt na de bewerking
de stof in stoom gebracht, waarna zij behoorlijk
af'geborsteld, en zelfs met omzichtigheid gewasschen
kan worden. Op zijde en zijden fluweel wordt het
werk nog fraaier; schilders als Walter Gratie, Colo
man, Rischgitz, hebben prachtige stukken m dat
genre geleverd.
Eene uitrusting van twee en twintig kleuren is
ongeveer wat men noodig heeft; eenige kunnen
gemengd worden. Do wollen s! o!' is in «U;
breedte van 4i> en 54 Kngelscbe duimen (een
Ei'gesche duim is 2% centimeter) te krijgen; men
moet ze zoo trachten te nemen, dat men do breedte
ook als breedte gebruikt, omdat de keper dwais
loopt en dit ook het gemakkelijkst schildert. Wil
men dus een kamerschnt schilderen, dan neemt
men van de stof van 4(i Eng. duim breed, zooveel
lengte als men het kamerdebat hoog wil hebber!:
men hooit dan drie bladen van lf> Eng. duim breed!
De kleuren worden aangcmengd met een vloei
stof die daarvoor special bereid is; zij blijvia
allen doorschijnend op de warme roomkieur van
den grond: men mag ze daarom genist wat zwaar
opleggen. Zij zijn ook, als zij opgedroogd zijn,
veel lichter dan in natten toestand. Daar ieder
streepje dat gozot is, omütwischbaar er op blijft,
is het zaak, zijn patroon zor;vuldig (e teekencn,
alvorens het over te brengen. Calqueerpapier is
daarvoor niet aan te radon; hel maakt het weeisel
allicht groezelig ; hot beste is, do lijnen van het
patroon ointeprikken en dan met wat poeder door
te stuiven ; de aldus gevormde lijnen werkt men
terstond met een lichte tint, paars, grijsblauw,
lichtbruin, na, zoodat men zijn geheele tcckening
in omtrokken klaar heeft. Do kleuren die voor het
werk gebruikt worden, zijn allerprachtigst; de slot
on de kleur van hot weefsel geven hun terstond
een rijk on gedistingeerd aanzien
Een nieuwe combinatie is nog. als men een
maal hot schilderwerk, bloemen vogels, gcstyl
seerdo figuren, gereed heeft, hier en daar mot
eenige steken kleurige zijde aan het patroon
10lioi te geven. Men kan ook do figuren niet goud
draad of brillantinc afzetten ; het werk lijkt dun
ou -email clüisouiii"'.
Terwijl in hef Westen do vrouw mot icdercn.
dag oen nieuw recht verovert, berust do
Oosterscbo maatschappij nog steeds op de slavernij der
vrouw. Toch worden ook te Constant ir.opel u-een
slavinncnmarkto-'.i meer gehouden. Hoe <_raat daar
dan do handel, die ze- r levendig moet zijn. in
zijn werk'/ Do, schrijver van do Oosterscho cor
respondentie in de ItcKiiu JirUtiuutiiiuc deelt het
volgende mede :
\ ulwas.seii mannen worden niet meer verkocht:
voor seraiiwachtcrs mogen geen knapen ouder dan
negen jaar meer geschikt jcuiaakt -.vorden. Wat
slavinnen betreft, men vindt ze in do groote
hsroins" on in ile harems van particulieren. Da
grooto harems" zijn het ciiremloin van vrouwen,
een soort opvoedingsgestichten, waaruit de
mirticuüercn zich voorzien. De opvoeding wordt'al ot
niet verzorgd, naar de mindere of meerdere
bcgaatdheden van het meisje; do leelijke worden
voor dienstbode opgeleid, do mooie- loeren dansen,
benevens talenten van nut on smaak'. Fi'i'.nsch cu
pianospelen. Deze meisjes worden zee-r goed
behamlcld; dit is toch hot belang der Ilanocm die
do inrichting be.-fuurt. i'ij verkoopt ook haar
sujetten eerst als dozo den leeftijd der grootste
schoonheid bereikt hebben, hetzij aan d^n snUan
ot aaüparticulieren. Jv-ii mooie slavin is bij
voorbeeld een zeer uewoou vcijtiarsiro.-fhtmk van
eene Turksche moeder aan ha:u' zonen.
Sedert Rusland bijna al do landen waaruit
vroeger do blanke slavinnen kwamen, hooft ge
annexeerd, is de aanvoer ;''er beperkt gowonlen ;
in al de landen aan Tr.rkije ^r;mjende, i.- do
handel ia kinderen afgo.-chnit; lioo vult men nu
do sorails aan "'. Ue eeiiigo- aanvoer zi-u dan uit
l'ci'zii-. on via IVrziëuit Turkcstan of
Afghanistan moeten l;on>en. luaar «loze mi'i-jos zijn woir.ïj;
gezochte waar. Men voer/iet ziel', dan milc or^ons
anders. Kr wordt beweerd, dat de ('uva-si!-;-:-;
nogsteeds hun kinderen aan Tuikije verknopen, nüuir
hotgoen zij \ri,ogon hot moest verkochten, waren
go.-tolen Kus.sischo kn deren en zoo is hot nog.
De pensionnaires oer gruote harems /:!n nog
meest ge-.tohjii. in Xuhl-uiisl.uni, in :'(>i-!i!i'.!j<:,
van 'I. II. Davis,
2 W A: '<:?
van den heer U. Mende:; da Co,ia. alhier.
!. l-:-; - \:> Ei ;
L', tï!I7 fmr.f.
?r:i»KDr.;-'L!X(.EN.
In den rua'vh 'l'clii^oriu- ('Oaisboi"
Febr. de staial goliil:." Heide hobb»if
ge\vü:ü:ei!. en do laatste is rcr.ihe uv,