N°. 662. DE AMSTERDAMMER A°. 1890. WEEKBLAD YOOE NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAURIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 2 Maart. Abonnement per 3 maanden ?1.125, fr. p. post/7 1.27' Voor Iridiëper jaar mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.10 Adverlentiëri van 1?5 regels /'l.iO, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel . O.-iO I IT H O U D: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUILLE TON: Blonde Saar, door Leo Ter A., (Slof). KUNST EN LETTEREN: Het tooneel te Am sterdam, door Fr. Broederschap onder kunste naars, door Justus van Maurik Jr. Muziek in de hoofdstad, door Von Brucken Fock. Aanteekeningen Schilderkunst, door V. De jonge meisjes in Molières werken, I. Nieuwe uitga ven. VARIA. WETENSCHAP: DubbelIndividuen. MILITAIRE ZAKEN: De jongste militaire maatregelen in Rusland. SCHAAK SPEL. Echo's uit de Riviera, door Thérèse. Rood-poesje. Siberische gevangenen. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. INGEZON DEN. RECLAMES. BEURSOVERZIC1IT. ADVERTENTIEN. Van verre en van nabij. De in ons vorig nummer uitgesproken ver wachting, dat de verkiezingen voor den Duitschen Rijksdag voor de sociaal-democraten eene belangrijke aanwinst zouden opleveren, is in ruime mate bevestigd. Vergelijkt men het aantal stemmen, in 1887 en in 1890 op hunne eandidaten uitgebracht, dan blijkt het. dat dit van 774,182 is gestegen tot 1,341,587 en dus met 567,405 is vermeerderd. Dit is zeker het meest kenmerkende feit van de laatste verkiezingen, en tevens de meest dui delijke veroordeeling van de uitzonderings wetgeving, die sedert 1878 op de socialisten is toegepast. Slechts voor een klein deel is dit resultaat te verklaren uit de omstandig heid, dat de sociaal-democraten thans meer dan vroeger »telcandidaten" hadden gesteld. Het door hunne partij uitgebracht aantal stemmen zou hun, indien het Duitsche kies stelsel iets _ toeliet wat op evenredige verte genwoordiging geleek, in den nieuwen Rijks dag 78 zetels moeten verzekeren. Zooveel zullen zij uu wel niet verkrijgen, maar er bestaat toch groote kans, dat het hun inder tijd door vorst Bismarck toegewenschte Aderde dozijn" hun niet zal worden onthouden. Na de sociaal-democraten hebben de Duitsch-vrijzinnigen het meest gewonnen (202561 stemmen). Ook voor hen staan de kansen bij de herstemming gunstig, ofschoon de regeering door eene vernuftige indeeling van kiesdistricten hunne rechten aanmerkelijk heeft besnoeid. Wij behoeven slechts te wijzen op het feit, dat, in strijd met den regel, die voor elke 100.000 inwoners n vertegenwoor diger voorschrijft, Berlijn, met zijn bevolking van anderhalf millioen, in plaats van vijftien slechts zes afgevaardigden naar den Rijksdag y.endt. Door zulke ongerechtigheden is het mogelijk geworden, het aan tal afgevaardigden der oppositie-partijen veel kleiner te maken Feuilleton. BLONDE SAAR. (Herinneringen van een oud-student). DOOR LEO M. TER A. (Slof) De meesten, met de ellebogen op de knieën en het hoofd op de handen geleund, staarden somber naar den grond, tusschenbeide een paar hevige trekken aan de Goudsche pijp doende, terwijl dikke Piet vergeefsche pogin gen aanwendde om een gesprek te beginnen, en nog de eenige was, die zich over de crambamboli ontfermde. De gebroeders Verkaai, zoons van doctor Verkaai, die beiden eigenlijk pp katechisatie hadden moeten zijn, hadden juist een heirleger fleschjes met geneesmiddeltjes en potjes met zalf, uit papa's apotheek ontvreemd, op tafel uitgestald, toen een zware tred op de trap vernomen \yerd. Dikke Piet, 't dichtst bij de deur op den grond gezeten, sprong op om te onderzoeken wie ons kwam storen. »O, ben jij 't Piet; hoe gaat het de zieke?" en van midden op de trap, drong dokter Verkaais zware stem tot ons door. Als door een panischen schrik aangegrepen, zagen ZEds. zoons elkaar angstig vragend aan, en een volgend oogenblik waren ze met de fleschjes, die ze zich in der haast meester konden maken, de alkoof ingestormd door bijna alle overigen gevolgd, en als dokters vriendelijk gelaat, met moeite door den dik ken tabaksdamp zichtbaar werd, was 'k alleen in 't vertrek met hem en dikken Piet. Zou hij ook al komen geluk wenschen ? dan dit bij eene slechts eenigermate even redige vertegenwoordiging moest zijn. Groot is het verlies, door de eigenlijke regeeringspartijen geleden. In vergelijking met het jaar 1887 verloren de conservatieven 274858 stemmen, de vrij-conservatieven (rijkspartij)235.259 en de nationaal-liberalen489 446. iiet Kartell is geslagen, en niettegenstaande heden (Zaterdag) nog in bijna 150 districten herstemmingen moeten worden gehouden, kan men met zekerheid zeggen, dat het zich van dien slag niet zal herstellen. Op de eandidaten van het centrum zijn minder stemmen uitgebracht dan bij de vorige verkiezing. Toch verkreeg het centrum reeds bij de eerste stemming zooveel zetels, dat zijne positie eer versterkt, dan verzwakt zal worden. Het is niet te ontkennen, dat deze resul taten, waarvan wij hier slechts de meest in het oogloopende noemen, eene veroordeeling beduiden van vorst Bismarck's binnenlandsche politiek. En de vraag ligt voor de hand: wat zal de heer Von Bismarck nu doen ? Dat hij, zooals sommigen hebben beweerd, niet slechts als voorzitter van het Pruisisch mini sterie, maar ook als rijkskanselier zou aftre den, komt ons minder waarschijnlijk voor. De heer Von Bismarck is geen man, die handelt onder den invloed eener oogenblikkelijke op welling vau spijtigheid of teleurstelling. Nu de keizer met zijne rescripten een weg heeft ingeslagen, dien de rijkskanselier hem zeker niet heeft aangewezen, nu de verkiezingen de verwachtingen van de vrienden der regeering ten eenen male hebben beschaamd, zal hij zich niet als Achilles in arren moede in zijne tent terugtrekken, tenzij hij de overtuiging heeft verkregen, dat ook thans zijn raad niet zal worden opgevolgd. AVat er in de laat ste dagen tusschen den keizer en den heer Von Bismarck is besproken, is natuurlijk ge heim gebleven, maar indien er eene kanse lierscrisis heeft bestaan, dan is zij zonder twijfel tot nader order verdaagd. Het is trou wens reeds eene zeer belangrijke concessie aan den heer Von Bismarck, dat de tegen half Maart door den keizer bijeengeroepen inter nationale conferentie over de wettelijke rege ling der arbeidersbescherming niet zal bestaan uit de gevolmachtigde diplomatieke vertegen woordigers der betrokken mogendheden, maar uit technische ambtenaren, adviseurs, fabrieksinspecteurs enz Dat de debatten daardoor in grondigheid zullen winnen, betwijfelen wij niet, maar het gevolg van zulke overleggingen kan alleen een advies, en nooit een bindend besluit zijn, zelfs geen besluit, waarvan de ratificatie moeielijk kan worden geweigerd. Aangenomen, dat de heer Von Bismarck, al laat hij het praesidium van deze hem waar schijnlijk onwelkome conferentie over aan zijn jongsten ambtgenoot, den nieuwen Prnisischen minister van handel en nijverheid Von Berlepsch, toch den keizer met raad en daad zal blijven ter zijde staan, waar zal hij dan in >Wel ter A, hoe gaat het ? 'k Hoorde van Gerrit dat je niet lekker waart en wilde eens zien of je ook wat noodig had. Heb-jcpijn?" Daar zat ik in de val. »Hm ! hm, hm ! Neen, ja, dokter, een beetje hm! maagpijn, geloof ik!'' «Geloof je dat? 'k Meende dat Gerrit van kiespijn sprak, maar dan heb ik hem zeker niet goed begrepen. Waar yoel-je pijn ?" Arme, goede dokter, wat jokte ik u voor .... en kreeg toch nog een drankje! »Maar je moet hier niet in zoo'n dvvalm blijven zitten. Heb jelui zamen hier zoo zit ten dampen?'' »Fnies ! Afnies!" gaat het in de alkoof, en 'k zit op heete kolen als dokters oogen vra gend 't vertrek doordwalen. «Heb-je buren hiernaast''" «Jawel dokter." »Kan je 't daar nogal mee vinden ?'' »Jawel dokter." »'k Wist niet dat hier nog meer luidjes in woonden. Ook studenten ?" «Jawel dokter." «Dan heb-je 't nieuwtje zeker al verno men, hèT' Gelukkig dat Zijn Edel Geleerde onder wijl opstond, en den anderen kant uitzag, vanwaar een onderdrukt lachen tot hem door drong, en hij dus mijn kleur niet bemerkte. O, anders ware hij stellig aan mijn maagpijn of wat ook, gaan twijfelen en had de waarheid vermoed ! »O, u meent van juffrouw van Vorsten ? Jawel dokter; maar 't was voor mij geen nieuwtje: ze is verloofd met mijn oom." «Drommels, is hij een oom van je? een kra nige kerel, dat moet ik zeggen. Blonde Saar heeft goed uit de oogen gezien." Ook dat nog! Nu, ik kom nog wel eens aan en stuur me jongens bij je. Adieu, dag Piet," en nog niet bekend op het nieuwe terrein, slaat hij de hand aan den deurknop van de alkoof. «Adieu, hoor!" en nauwelijks heeft hij do den nieuwen Rijksdag zijne meerderheid zoe ken en vinden'.'1 Ziedaar voorloopig de groote vraag. liet Centrum is de partij die in den aanstaanden Rijksdag zeker het talrijkst zal zijn en stellig den doorslag zal kunnen geven. Denken wij ons een oogenblik een meerderheid, gevormd uit de Kartelt partijen en het Centrum, dan zou deze zeker in getalsterkte de sociaal-de mocraten en duitsch-vrijzinnigen met de au dere oppositie-partijen erbij gerekend, verre overtreffen. Maar welke concessiën zon de heer von Bismarck zich niet moeten getroos ten, om zich de hulp van het Centrum te verzekeren ! Alle pogingen, om in die partij verdeeldheid te brengen en haar aan den machtigen invloed van Windthorst te ont trekken, zijn jammerlijk mislukt. Een deel der Kalhoiieken heeft zich vroeger ongetwij feld geneigd getoond, om zich aan de auto ritaire clericaal-opportunistische leiding van den heer Windthorst te onttrekken en eene met de richting der regeering overeenstem mende, principieel conservatieve politiek toe te passen. Maar deze dissidente fractie heeft met den onlangs overleden Beierschen clericaal von Hammerstein haren hoofdman ver loren, en liare andere leiders hebben bij de verkiezingen een gevoelige les gekregen, daar zij tot de betrekkelijk weinige eandidaten van het Centrum behooren, die niet reeds bij de eerste stemming zijn herkozen DeLiciiic Kn-rllen\-za\ dus weer de groote man zijn, en onder zijne leiding zal het Centrum even als vroe ger, de politiek van het do ut den blijven toe passen, nu eens met de conservatieven, dan eens met de liberalen stommen, maar steeds in majprein ylorimn Ewlexifte, blijven handelen. Toch is eene samenwerking van blijvenden aard met de regeering niet uitgesloten, doch zij is slechts te verkrijgen op de voorwaarden, die de heer Windthorst uitdrukkelijk heeft gesteld: vervulling van de wenschen der Ka tholieken in de schoolquaestie en in de zoouaamde Romeinsche quaestie. Dat de staatsman, die den Ki/lliirkaiiipf met den gang naar Canossa besloot, desnoods ook den strijd om de school met een com promis zou doen eindigen, is denkbaar, schoon niet bepaald waarschijnlijk. Moeielijker is het, echter aan te nemen, dat de heer Von Bis marck ter wille van het Centrum Italië's bondgenootschap zou opgeven hetgeen hij zeker zon moeten doen, als hij zich in de quaestie der wereldlijke macht van den paus schaarde aan de zijde der Katholieken. Andere partij-combinatiën laten wij voor loopig onbesproken, omdat zij ons nog on waarschijnlijk er voorkomen dan de boven aangegevenc. Maar, met den heer Von Bismarck is alles mogelijk, zelfs een i-mi/i d'El at. deur geopend of een verward geschreeuw, en zoo iets als schuiven van gordijnringon over een ijzeren roede treft ons oor, en een kreet van verbazing treft den goeden dokter, als zijn oog slechts een heirleger beenen ontwaart, die als uitroep! ngsteekens ten hemel wijzen. «Aha, zijn dat je buurtjes ? Leuke kereltjes hoor; 'k heb ze geloof' ik wel eens meer ont moet. Als ik niet zeker wist, dat mijn jongens naar katechisatie waren, zou 'k zweren, dat in die grijze broekpijpjes de kuiten van mijn Gerrit steken ! 'Nu, amuseert je. Maar hoeren, niet te druk hoor: denk om den patiënt"; en mijnheer Verkaai verdwijnt, nu door de jniste deur. Of hij zijn jongens herkend had ? Om half twaalf vertrok het gezelschap ; dikke Piet maakte de achterhoede uit, en zich opde trap bezinnende, kwam hij nogmaals terug om afscheid te nemen. Naarmate de erambamboli in den loop van den avond verminderde, scheen zijn vroolijkheid te stijgen, om eindelijk in't aandoenlijke over te slaan. Ook nu stonden hem de tranen in de oogen, en als hij me de hand krampachtig drukte, klonk het op huilerigen toon : »Noti, nacht ter A, wel te rusten hoor, je bent een eeuwig fideele vent, en als je je ooit eens in nood mocht bevinden, reken dan altijd op Piet K. hoor. Houd je maar taai verder; we willen je nog niet missen, ter A. En, hoor eens, als blonde Saar zich nog mocht bedenken, of je oom doodgeschoten wordt of in de lucht springt, trakteer ik jelui allemaal op cram barn?bain" : een snik belette hem verder te gaan. En. als hij een poging aanwendde me te omhelzen, biggelden dikke tranen hem uit de kogeltjesblauwe oogen langs de bolle, roodc wangen. »Piet'. dikke Piet! Kom je haast!'1 klonk het van beneden. «Ja, jawel, 'k ben er al," en knikkend, nog maals omziende verdwijnt hij. »Nu, nacht ter A, nacht, nacht, nacht Leo ! 'k Trek de deur Kunst en Letteren. HET TOONEEL IN AMSTERDAM. Snton dvs Vurietés. Donna Diana. Kon. Vcrecniijiny. Het Nedcrlandsch Toonccl. In den Salon des Variétés is Maandag en Dins dag voor de vierde abonnemenls-voorstelling vertoond Donna Diana, blijspel in vier bedrijven ((i tafereelen) vuu dun Spaanschen schrijver Moreto, naar de Hoogduitsche bewerking van C. A. West (Scbreyvogeï) metrisch vertaald door W. G. Nieuwen kamp. Dit blijspel is niet nieuw, liet is zelfs zeer oud. De schrijver was tijdgenoot van Calderou, docli het komt. nog steeds voor op de repertoire zoowel vau Spaansche als Duitsche theaters. f het in het tipaansch letterkundige waarde heeft, deze vraag zullen wij maar ter zijde stel len. De vertaling uit de tweede hand kan ons hierover geen inlichting geven. Zeker is het echter dat het blijspel een frisehheid bezit, waar aan het ongetwijfeld zijn lang leven dankt. Overigens zoeke men er geen diepe gedachten in, maar in goede zetten en leuke opmerkingen is de guitige dienaar ./'<?r/« rijk. Tussclien Donna Diana en Don Cf.S'ir wordt voortdurend een scherpe, soms geestige woordenstrijd gevoerd. De intrige is zeer eenvoudig. Don Ccsrtr be mint Donna Diana, erfpriiues van Barcelona, vvier vader Don Dirrjo een geschikt echtgenoot voor zijn kind zoekt. Donna tJianri veracht ec'.iter de liefde, bespot heo, die door den kleinen God getroffen worden, en legt hare nicht Fe/t/xr, die er openlijk voor uitkomt dat zij wel kennis zou willen maken met dat heerlijke, rafidseh'olle gevoel, dat men liefde noemt, met eeu bestraffend woord het zwijgen op. Tusseheu Donna Diana en Do» Ccsrtr vertoont zich nu de vertrouwde vun de eer.-te. fiie landsman van den laatste i.«, I'm'n, half Fiyiro half Mi'jt/H'ntojilifii'ü, die zich voorgenomen heeft zijn prins mei zijne mee-teres samen te brengen. Hij weet zich in Donna Diana'x gunst te drin gen door haat voor e liefde te veinzen, schoon hij Florelie, het aardige kampmertje ai'.ubuit. Zijn rand aan Don Ccxrti- luidt ook koelheid te tuouen tegenover de sehoone erfprinses, hoe zijn hart ook in gloed mocht staan, en door zijne koelheid de hare te overwinnen. Don Ccfttr gaat op het voorstel in en als hij met 2.1 ju neven aan lu-t hof der prinses komt om naar hare hand te dingen, geef; l.ij haar te kennen, dat hij meedoet uit liol'.'eijjkhf i l, doch dat hij hare liefde niet begeert. FJijt/ro-I'cr/ii redeneert aldus : -Men behoeft alleen aan eene vrouw te zeggen, dat men hare liefde niet hegeen, om te maken dat zij alles zal doen om zich te dom beminnen wi« met vuur speelt, brandt zich vóór Donna Diana het zelve weet, is xij in mijn net gevangeTi." Donna DKI/HI j/eemt uu het besluit, Don Cesar wel dicht, hoor !" En van het bezoek blijft slechts de herin nering over en een regiment, vuile glazen. Twaalf statige slagen klinken van de St. Pietei', als ik, op hel punt van in bed te stappen' bezin, dut me nog een treurig werkje rest, De kachel brandt nog helder, doch 't licht is reeds uit en in donker strompel ik, op 't gevoel, naar de tafellade. en haal eenige daar verborgen schatten te voorschijn. Met bevende handen, de lippen opeenge klemd, terwijl alles in mij klopt, en bonst, nader ik do kachel en open het deurtje. »Ssss ! !" en een cotillon-insigne wordt door de vlammen verteerd ! Een blauwzijden haarlint, een kaartje garen, en een zakdoekje, geteekend H. v. W (een en ander op meer of min eerlijke wijze bemachtigd) ondergaan het zelfde lot, gevolgd door een briefje, een invitatie bevattend, en een langen, witten glac handschoen. De vlammen flikkeren hoog op, en met treu rig genoegen zie ik ze al die schatten met vurige tongen aantasten: een dikke rookwolk gaat vooraf, en het veriiieliiigswerk neemt ook bij den handschoen een aanvang. 't Moeilijkst valt het scheiden van een klein blaadje, papier, uit een zakboekje gescheurd, waarop het portret van blonde Saar getetkend is. Wat geleek het toch sprekend ! O, niet voor niet had ik teekenen geleerd. En al meende Verkaai ook er de dikke dame van de kermis in te herkennen: voor mij was het blonde Saar op-en-top ! Een langen, innigcn blik op het schoone gelaat, met geen ander gebrek, dan dat de oogen wat wijd uit elkaar zijn. Doch wat hindert zoo'n kleinigheid ; de krullen waren zoo juist, de mond zoo sprekend ; ook de broche was zóó uitnemend weergegeven, dat de rest wel iets te wenschen over mocht laten. lSTog een laatstcn, hartstochtelijke]! kus tot